________________
૩૯૧
( ૪ ) જે મનુષ્યેા બીજાનીનિદા કરે છે, તે કાંઈ સ્વાર્થ સાધવાસારૂ કરે છે અથવા બીજાના માનભંગદારા પેાતાની મહત્વતા દર્શાવવા કહે છે. અને તે કે નિદા તિરસ્કારને પાત્ર છે, છતાં કાંઈપણ કારણુસર પ્રાયઃ તે થાય છે એમ આપણે માનીએ, પણ જે લોક નિષ્કારણુ ગપ્પાં મારવામાં પેાતાને સમય એળે ગુમાવે છે, અને જગતને ભારભૂત બને છે, તેમનું કાર્ય કેવળ ધ્યાજનક છે.
<
આપણે ચારે બાજુએથી એવી ફરીયાદ સાંભળીએ છીએ ક મને અવકાશ નથી” કાંઇ પણ પાપકારનું કે વાર્થ ભાગ આપવાનું કામ આવ્યું. કે મને પુરસદ નથી' એ મ્હાનું આગળ ધરવામાં આવે છે, પણુ સબંધ વગરના નકામાં ગપ્પાં મારવામાં મનુષ્યના અતિ ઉપયોગી સમય કેટલા અધા ચાલ્યા જાય છે, તે નરક કાર પણ દષ્ટિ ફેરવતુ નથી. ઘણા મનુષ્યા કામ વગરની અસિક અને તદ્દન અનુપયોગી વાતે કરવામાં પાતાની વાચાને દુરૂપયોગ કરે છે, માટે કાઇ પણ વચન બેલતાં પહેલાં મનુષ્યે પોતાની જાતને આ ત્રીને સવાલ પૂછ્યા કે આ જે આલુ સ્ક્રુતે ઉપયોગી છે કે નિમ્પયેગી છે. ઠાં આના જવાખમાં પાતાને એમ લાગે કે હું જે માલુÛ તે કારણ સરછે તેાજ ખેલવુ નહિતર મા! રહેવું, પણ નકામુ ાલી સમયને અળે ગુમાવે નહિ. તમે કદાચ કહેશે કે તે બધા મનુષ્યે આ નિયમ પ્રમાણે ચાલે તે જગતમાં ચાલતી વાર્તાયતના પાણા ભાગ ખૂંધ પડી જાય. ડા. પીવાન ! પાણાભાગ બંધ થઈ જાય, અરે ! એંશી ટકા પણ અંધ થઇ જાય. પણુ તેથી શું કાંઈ ગેરલાભ છે ! શું આવુ ઉજળું ભવિષ્ય તમને રૂચતું નથી ? જે તમારા આ રીતે સમય બચે તે પરાપારમાં તેને ઉપયોગ ન થઇ શકે ? જરૂર થઇ શકે. માટે તે જગતનું દુ:ખ આધુ કરવામાં તમે કોઇ પણ અંશે તમારે! હિસ્સા આપવા માગતા હો તો કાઈ પણુ વચન ગેલતાં પૂર્વે નીચેના ત્રણ સવાલે પાતાની જાતને પૂછ્યા અને તે ત્રણ સવાલાના જવાળા હુકારમાં આવે તેાજ માલવુ અવત્ નિશ્ચય કરે!
શું તે વચન સત્ય છે !
શું તે દયા! છે ?
શું તે ઉપયાગી છે !
<<
આ પ્રમાણે વિચાર કરીને ખેલવાની ટેવ પાડવી. વિચાર કર્યાં વગર ખાલી જવાના ઘણાવખતના તમારા અભ્યાસથી-ટેવથી તમે ઉપરના નિયમેને ભગ કરીને પણ કેટલીક વાર બીન ઉપયાગી વને માલવાને દેરાશે. પણ તેથી હિમ્મત હારી જતા નહિં, દરેક વખતે ભૂલને ભુલ તરીકે લેખને અને
