________________
૧૩ ૩
ભારતીય દર્શનોમાં ઈશ્વર ૧૭૭.ર લખિ પ્રમાણે ચાત્ સર્વ કેન વાર્યતે |
एकेन तु प्रमाणेन सर्वज्ञो येन कल्प्यते ॥ नूनं स चक्षुषा सर्वान् रसादीन् प्रतिपद्यते। श्लोकवार्तिक चोदनासूत्र श्लोक ११०-११२ અર્થાત્ સર્વજ્ઞતાના નિષેધનો અર્થ છે સાક્ષાત્ ધર્મજ્ઞત્વનો નિષેધ. એટલે કે કોઈ પણ પુરુષ ધર્મને પ્રત્યક્ષથી જાણીને સર્વજ્ઞ ન બની શકે. ધર્મ સિવાય અન્ય બધા પદાર્થોનું જ્ઞાન જ તે કરવા માગતો હોય તો ભલે કરે, અમને કોઈ વાંધો નથી. આ રીતે ધર્મને તો વેદ દ્વારા જ અને અન્ય પદાર્થોને પ્રત્યક્ષ, અનુમાન, ઉપમાન,
અર્થોપત્તિ અને અભાવ આદિ પ્રમાણોથી યથાયોગ્ય જાણીને કોઈ જ આડકતરી રીતે સર્વજ્ઞ બનવા ઈચ્છતો હોય તો પણ એક પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ દ્વારા જ જે સર્વજ્ઞ બની ધર્મને પણ જાણવા ઇચ્છે છે તે તો એના જેવો છે જે કેવળ આંખ વડે જ રસ,
ગંધ, સ્પર્શ, શબ્દ બધાને જાણવા ઇચ્છે છે. ૧૭૮.ઘ િિનરત રવ ગ્રહ સૂત્ર રૂ.૨.૪૦ ૧૭૯.વિવેકપૂડા , હોવા ૨૨૦ १८०. लोकवत्तु लीलाकैवल्यम् । वेदान्तसूत्र २.१.३३ शांकरभाष्य सहित ૧૮૧. ભારતીય રન, માવા વવ ૩૫ાધ્યાય, ૨૨૮૪, પૃ. ૩૬૦ १८२. शक्तिद्वयं हि मायाया विक्षेपावृतिरूपकम् । दृग्दृश्यविवेक, श्लोक १३ १. ८ 3. परायत्तेऽपि हि कर्तृत्वे करोत्येव जीवः । कुर्वन्तं हि तमीश्वरः कारयति । वे०सू०
२.३.४१-४२ शांकरभाष्य 168. An Introduction to Indian Philosophy, S. C. Chatterjee & D.
M. Datta, 1954, p. 404 405 ૧૮૫. ભારતીય ટન, માવા નવ રૂપાધ્યાય, પૃ. ૩૬૩, ૬૪૭-૬૪૮ 165. "Sankara also speaks of Māyā as the power of God, but this
creative power, according to him, is not a permanent character of God, as Ramānuja thinks, but only a free will which can, therefore, be given up at will." An Introduction to
Indian Philosophy, S. C. Chatterjee & D. M. Datta, p. 378. 9. "It will be quite clear now that Sankara does not deny the world in the second or practical aspect, like a subjective idealist who reduces it to a mere idea of the perceiving individual, and who does not allow it an extra-mental existence. This will be further evident from the way in which he refutes the subjectivism of the Vijnanavadin.' એજન, પૃ૦ ૩૯૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
