________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૧ અંક-૨, ૧૬ જાન્યુ. ૨૦૦૧]
[૧૩ છે, ભલે તેમાં દીર્ઘ કાળ વ્યતીત થતો હોય, | નામ નીચે પ્રમાણે : (૧) સુષમ-સુષમ (૨) કાળ ચૈતન્ય રહિત છે, છતાં એનું પરિવર્તન | સુષમ (૩) સુષમ-દુઃષમ (૪) દુઃષમ-સુષમ વ્યવસ્થિત રીતે થાય છે. દિન અને રાત્રિના | | (૫) દુઃષમ (૬) અતિ દુઃષમ. કલાકો નિયત જ હોય. એમાં જે રોજ પરિવર્તન
સુષમ-સુષમ કાળ એકાંત સુખમય છે આવે તે નિયત અને નિયમબદ્ધ જ હોય.
અને દુઃખથી રહિત છે. સુષમ કાળ સુખરૂપ છે. માસના ત્રીસ દિન-રાત હોય, વર્ષના બાર
સુષમ-દુઃષમ સમયમાં સુખની માત્રા અધિક માસ હોય, યુગના વર્ષ પાંચ જ હોય. એક
અને દુઃખની અલ્પ હોય છે. દુઃષમ સુષમ કાળચક્રમાં વીસ કોટાકોટી સાગરોપમ જ
કાળમાં દુઃખની માત્રા અધિક અને સુખની વ્યતીત થાય. ઉત્સર્પિણી કાળમાં દસ કોટાકોટી
અલ્પ છે. દુઃષમ કાળ દુઃખમય છે અને અતિ સાગરોપમ જ વ્યતીત થાય અને અવસર્પિણી
દુઃષમ કાળ અપાર દુઃખમય છે. કાળમાં પણ દસ કોટાકોટી સાગરોપમ જ !
વીસ કોટાકોટિ સાગરોપમ પ્રમાણ વ્યતીત થાય.
સમયમાં અઢાર કોટાકોટિ સાગરોપમ પ્રમાણ કાળનો પ્રભાવ પણ વ્યવસ્થિત હોય છે, | કાળમાં યુગલિક મનુષ્યો વસે છે. યુગલ સાથે ઉત્સર્પિણી કાળ દરમ્યાન વિશ્વની પ્રગતિ જણ જન્મે છે અને સાથે મૃત્યુ પામે છે. આયુષ્ય થાય. ઉત્તમ વસ્તુઓની વૃદ્ધિ જ થાય. તે
અસંખ્ય વર્ષનું હોય છે. પ્રગતિ અને વૃદ્ધિ ક્રમિક જ હોય અને નિયત |
કાળચક્રને શકટ-ચક્ર સાથે સરખાવાય પણ હોય.
છે. શકટ ચક્રના બાર આરા છે. શકટ તે પ્રમાણે અવસર્પિણી દરમ્યાન વિશ્વની | ગતિમાન હોય ત્યારે નીચેના આરા ઉપર જાય અધોગતિ જ થાય. ઉત્તમ વસ્તુઓ હીન, 1 છે અને ઉપરના આરા નીચે જતાં જાય છે. હીનતર થતી જાય. અનિચ્છનીય કૃત્યો વૃદ્ધિ | કાળચક્રના પણ બાર આરા છે. તે પણ નીચેથી પામતાં જાય. બધું ક્રમિક બને.
ઉપર અને ઉપરથી નીચે જાય છે.ચક્ર જયારે યુગલિક ક્ષેત્રોમાં અને મહાવિદેહક્ષેત્રોમાં) ઉપર જાય છે ત્યારે તે ઉત્સર્પિણી ગણાય છે. કાળ એક સરખો જ વધે જાય. અલબત્ત, નીચે જાય ત્યારે તે અવસર્પિણી ગણાય છે. પરિવર્તનશીલતા, ત્યાંના ક્રમ અનુસાર ચાલુ ભૌતિક સુખ સમૃદ્ધિમાં જેમ વિકાસ જ રહે.
અથવા બ્રાસ થાય છે તેમ સુકૃત્યોમાં વિકાસ અવસર્પિણી કાળ અને ઉત્સર્પિણી કાળ, ] અથવા બ્રાસ થાય છે. પુણ્યકાર્યમાં વિકાસ બન્નેનો સમય દસ કોટાકોટી સાગરોપમ છે. | અથવા છાસ, કાળ અનુસાર થાય છે. બન્ને મળીને વીસ કોટાકોટી સાગરોપમ છે. તે ઉત્સર્પિણ અને અવસર્પિણી બન્નેમાં છે એક કાળચક્ર કહેવાય છે.
| આરાના નામ સમાન છે પરંતુ ક્રમ વિપરીત એક કાળચક્રમાં છ આરા અવસર્પિણીના | છે. ઉત્સર્પિણીમાં પ્રથમ આરો દુઃષમ-દુઃષમ, અને છ આરા ઉત્સર્પિણીના હોય છે. તેમના | બીજો દુઃષમ, ત્રીજો દુઃષમ-સુષમ, ચોથો
For Private And Personal Use Only
