Atmanand Prakash Pustak 096 Ank 07 08

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

મે-જુન : ૯૯
પ્રભુએ આપેલ અલિપ્તતાના આ આદેશ અત્યંત મૂલ્યવાન છે. પૂજ્ય ઉપાધ્યાયજી શ્રી યશે.વિજયજી મહારાજે ‘ અધ્યાત્મસાર 'ના પાંચમાં અધિકારમાં એક સરસ વાત કરી છે, જે આસક્તિથી લેપાય છે-ખરડાય છે એ જ ક ખ ધનથી ધાય છે, જેમ શ્લેષ્મની ચીકાશમાં ખરડાયેલી માખી એમાં ચેાટી જાય છે તેમ....અને જે આસક્તિથી લેપાતા નથી તે ક્રમ બ'ધનથી ખ ધાતા નથી, જેમ સૂકા માટીના પિડ દિવાલ પર ચોંટતા નથી એમ !! કેવી મજાની વાત છે આ....આનાથી નિશ્ચિત થાય છે કે કખ ધને આધાર પ્રવૃત્તિ નહિ, પરંતુ પરિણિત છે. પરિણામે બધ” આ કથન એટલે જ પ્રચલિત છે ને ? અલખત્ત, પરિણતિના નિર્માણમાં પ્રવૃત્તિ સહાયક બને છે. એથી એની ઉપેક્ષા કરવા જેવી નથી. આ વાત
•
સ ́પૂર્ણ સત્ય છે, તેમ એની સાથે સાથે કમબંધના કારણરૂપે પ્રવૃત્તિ કરતાં પરિણતિ વધુ ચઢિયાતી છે, આ વાત પણ સપૂર્ણ સત્ય જ છે એ ભૂલાવું ન ઘટે. આથી જ તે પરમાત્માએ આપણને અલિપ્ત – અનાસક્ત પરિણતિ કેળવવાના અદ્ભુત આદશ આપ્યા છે. વ્યવહારમાં પણ જ્યાં આસક્તિ હાય છે ત્યાં જ બાંધન હૈાય છે. એક સંત શિષ્ય સાથે વિહાર કરી રહ્યા હતા, સામેથી એક ખેડુત ગાયને દારતા દારતા આવી રહ્યા હતા એ દૃશ્ય નિહાળીને ગુરુએ શિષ્યને પ્રશ્ન કર્યા: ‘ગાયને ખેડુતનુ‘ બંધન છે કે ખેડુતને ગાયનું??
-
‘ભંતે, ગાયને ખેડુતનુ' ખ'ધન છે, ' શિષ્યાએ કહ્યું: ગુરુએ સ્મિત વેરતાં કહ્યુંઃ ‘ના, હકીકતમાં ખેડુતને ગાયનું બધન છે ’ શિષ્યે વિચારમાં ચડી ગયા. ભલા, અધન દેરડુ તે ખેડુતના હાથમાં છે તેા પછી ખેડુતને ગાયનુ` બંધન શી રીતે ? એમણે ગુરુ સમક્ષ મુંઝવણુ વ્યક્ત કરી. ગુરુ રહસ્યભર્યુ ' હસ્યા.
૫૧
એ અરસામાં ચાર-પાંચ કૂતરાં જોરથી ભસતાં ભસતાં ગાય તરફ ધસી આવ્યાં ગાય ભડકી અને દેરડુ છોડાવીને ઝડપથી ભાગી છૂટી. ખેડુતે ગાયને પકડવા પીછા કર્યાં. આગળ ગાયુ અને પાછળ ખેડુત !! ગુરુએ શિષ્યાને આ દૃશ્ય ખતાવીને પેલુ' રહસ્ય છતું કયું: 'જુએ દેખીતી રીતે ભલે ગાયને ખેડુતનુ બંધન હાય, પરંતુ વાસ્તવિકતા એ છે કે ખેડુતને જ ગાયના મમત્વનું મધન છે. એથી જ એ ગાયની પાછળ દોડે છે. જ્યારે ગાયને આવુ કોઇ મધન નથી માટે એ ખેડુતની પરવા કર્યા વિના ઢાડે છે ? શિષ્યાના અંતરની આશકા ઓગળી ગઈ.
આપણી સ્થિતિ પણ આ ખેડુત જેવી છે. આપણે ભલે સ્ત્રી-સ'પત્તિ-ઘર-વૈભવ વિગેરે પર આપણું સ્વામીત્ત્વ માનતા હેઈએ. કિજંતુ ખરેખર તા એ બધાનું મમત્ત્વ=આસક્તિ જ આપણા પર સ્વામીત્ત્વ ધરાવતી હાય છે અને આપણને કર્મીના બધનમાં આંધતી હાય છે. · નાનસાર ” મહાગ્રંથમાં એટલા જ માટે મમત્વને એક એવુ. આશ્ચય જનક મધ ગણાવાયુ` છે કે એ બધન જીવ નાંખે છે સ્ત્રી-સ*પત્તિ આદિ અન્ય પદાર્થોં પર, પરંતુ ફલસ્વરૂપે મળ્ય છે આસક્તિના આવા અભિશાપ છે!!! જીવ ખુદ પેાતે, પેલી વ્યક્તિ / વસ્તુએ નહિ ! !
,
પ્રભુ મહાવીરે લગ્ન જેવી અત્ય‘ત ગાઢ
•
આસક્તિ સર્જનારી પ્રવૃત્તિમાં ય સવથા વિરક્ત રહીને આપણને અનાસક્તિના – અલિપ્તતાને આદેશ આપતાં જાણે જણાવ્યુ` છે કે કાઁવશ આવી પ્રવૃત્તિ કરવી પડે તેા પણ એ રાચીમાચી-નાચીને તા ન જ કરે. જો રાચીને આવી પ્રવૃત્તિ કરશેા તા ક્રમ બધ જાલિમ થશે અને અનાસક્ત ભાવ ધરશે! તેા કમ બ`ધ નહિવત થશે.
આપણે પ્રભુનેા આ, ભેગેામાં જલકમલની જેમ અલિપ્ત રહેવાના આદેશ અતરમાં અક્રિત