Atmanand Prakash Pustak 096 Ank 07 08

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/532050/1

Page #1

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
SHREE ATMANAND PRAKASH
છે ,
પુસ્તક : ૯૬ % અંક ૭-૮
વૈશાખ-જેઠ મે-જુન : ૯૯
Mા આત્મ સંવત : ૧૦૩ 4
3 વીર સંવત : ૨૫૨૫ %
4 વિક્રમ સંવત : ૨૦૫૫ %
वीरपूरुषवद् यो हि जनो जानाति जीवितुम् । मत् प्रज्ञालवच्चासौ धन्योऽस्ति कुशली कृती ।।
જે વીર પુરુષની જેમ જીવી જાણે છે અને પ્રાણ પુરુષની જેમ
મરી જાણે છે તે પુણ્યશાલી ધન્ય છે, કૃતાથ છે.
He is meritorious, successful and blessed,
who knows to live like a hero and also to die like a wiseman.
(કલ્યાણ ભારતી ચેપ્ટર-૪ : ગાથા-૧૩ # પૃષ્ઠ ૫૧૯ )

Page #2

મrsamણિક
લેખ
ક્રમ
લેખક
પૃષ્ઠ (૧) સાચા જૈનના લક્ષણ (કાવ્ય ) .. . પ્રેષક : મુકેશ સરવૈયા ૪૯ (૨) સંસારના સવ ભોગ વિલાસમાં
જલકમલની જેમ અલિપ્ત રહો ..... પૂ. મુનિશ્રી રાજરત્નવિજયજી મ. સા. ૫૦. (૩) શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયમાં પ્રવેશ અંગેની
I અખબારી યાદી.... ખાંતિલાલ જી. શાહ ૫૩ (૪) પૂ. જ મૂવિજયજી મ. સાહેબનું જેસલમેર જ્ઞાન ભંડાર માટે અપૂર્વ યોગદાન....
પ્રમેશચંદ્ર ગાંધી ૫૪ (૫) મેહનભાઇના મનમેહક અનુભવો ... (૬) (સ્વ.) શ્રી યુ. એન. મહેતાની સંઘર્ષભરી
પ્રેરક જીવનગાથાનું વિમોચન .... (૭) પૂ. શ્રી જ'બ્રવિજયજી મ. સાહેબના વ્યાખ્યાનો
(ગતાંકથી ચાલુ-હપ્તા ૧૩મો) (૮) ધમ માણસને તારે છે ...
ટાઇટલ ૩
આ સભાના નવા પેટ્રન મેમ્બરશ્રી શ્રીમતિ લીલાવતીબેન કાંતિલાલ શાહ-મુંબઈ
પ્રતિકુળતાના સમયમાં કદાચ આંખમાંથી આંસુઓ વહી જાય તે વ્યથિત ન થશે....
પરંતુ એ કપરા સમયમાં અંતરમાંથી આપણુ સત્વ વહી ન જાય એની તકેદારી રાખવાની
ખાસ જરૂર છે....
sales
ધમ નહીં કરી શકવાના ઘણા બધા સાચા કારણે
હોઈ શકે છે પરંતુ ધમ ન ગમવા માટેનું ઠેઈ કારણ નથી હોતુ'.... ધર્મ નહીં થવાનું કારણ
તમારી જાતને પૂછે..... ધમ થતો નથી ? કે ગમતું નથી ?

Page #3

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
તંત્રી : શ્રી પ્રમોદકાન્ત ખીમચંદ શાહ
સાચા જૈનના લક્ષણ સાચે જેની તે જ ગણાયે, કમ સ્વરૂપ જે જાણે રે; આ ઉદય શુભાશુભ જ્યારે, હષ શેક તવ નાણે રે.
સાચ૦ ૧ જીવનમાં જિન વચન ઉતારે, રાગ-દ્વેષને વૈરી ગણે, સમભાવે ભવસાગર તરત, ક્ષમા ખડગથી કમ હશે.
સાચા ૨ વિષય-કષાય ગણે આવકારણ, દયા દાનમાં પ્રેમ ધર; પરના સુખમાં નિજ સુખ સમજે, કુવાસના પર વિજય કરે.
સાચે ૩ બેલે સ્વાહાદૂ શૈલીથી, નય નિક્ષેપનું જ્ઞાન લહે; પ્રભુ આજ્ઞાને પ્રીતે પાળે, નિજ દે પરગુણને કહે.
સાચ૦ ૪ સેવામાં સદુધમને સમજી, અપે પ્રાણ પર કાજે; જળકમળ સમ રહે નિત જગમાં, વૃત્તિ રાખી જિનરાજે.
સાચ૦ ૫ દેવગુરુ સદૂધમ પિછાણે, દ્રવ્યગુણે પર્યાય મેરે શિવકર સમકિત દિપ પ્રકાશે, અવિદ્યારૂપી તિમીર રે.
સાચ૦ ૬ પ્રેષક : મુકેશ સરવૈયા

Page #4

[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
સંસારના સર્વ ભોગ વિલાસમાં જલકમલની જેમ અલિપ્ત રહે લેખક : પૂ.આ.શ્રી સૂર્યોદયસૂરિજી મ.ના શિષ્ય
પૂ. મુનિશ્રી રાજરત્નવિજયજી મ. સાહેબ
પ્રભુ જ્યારે યુવાવસ્થામાં પ્રવેશ્યા ત્યારે વાત પછી કરવી !! વસ્તુતઃ આ એક અણએમણે યશોદા નામની રાજકન્યા સાથે લગ્ન સમજ છે, જેમ કે જે ઘડિયાળની ચાવી પૂરી કર્યા. શાસ્ત્ર નેંધે છે કે પરમાત્મા આજન્મ થઈ ન હોય તે ઘડિયાળ ચાલુ રહે છે અને વિરક્ત હોય છે. એમના લગ્ન થયા પણ જે ઘડિયાળની ચાવી પૂરી થઈ ગઈ હોય તે નિકાચિત ભેગકમના ક્ષય માટે જ છે. એથી ઘડિયાળ બંધ રહે છે, એમ જે પ્રભુના નિકાજ “અરિહંત વંદનાવલિ'માં આ અંગે ચિત ભેગકમ ક્ષીણ ન થયા હોય તેઓ સ્તુતિ કરાઈ છે કે “મૈથન પરીષહથી રહિત લગ્નાદિ પ્રવૃત્તિમાં જોડાય છે અને જે પ્રભુના જે નંદતા નિજભાવમાં, ને ભેગકર્મ નિકાચિત ભોગકમ ક્ષીણ થયા હોય તેઓ નિવારવા વિવાહ કંકણ ધારતા! માત્ર લગ્નાદિમાં જોડાતા નથી. પ્રભુ મલ્લિનાથ, ભાગાકર્મક્ષયના લક્ષ્યથી લગ્ન કરનાર પ્રભુ લગ્ન- પ્રભુ નેમિનાથ વગેરેના જીવન જીવનમાં પણ એવા વિરક્ત/અલિપ્ત રહે છે કે પ્રબળ પુરાવા છે. આથી પેલા સુધજનાના એમના જના કમેન નાશ થઈ જાય છે અને કથનનો છેદ ઉડી જાય છે. મુગ્ધજનાની એ વિરક્ત ભાવ હોવાથી નવાં કર્મો જોરદાર બંધાતા વાત તે “મહાભારતમાંથી વિચિત્ર આદશ નથી. પ્રભુની આ અનાસક્તિ, કાજળની કેટડીમાં સ્વીકારનાર પેલી સ્વચ્છ દી સ્ત્રીની વાત જેવી રહેવા છતાંય કાજળના કલંકથી મુક્ત રહેવાની હાસ્યાસ્પદ છે. કઠિન સાધના સમી છે આવી અનાસક્તિ દ્વારા એક સ્વચ્છદી સ્ત્રી રોજ મહાભારતની કથા પ્રભુ જગતને આદેશ આપે છે કે ભગ સાંભળવા આવે. કથાને અંતે કેકે એને વિલાસથી મુક્ત ન જ થવાય. તેવી સ્થિતિ હોય પૂછયુઃ “કેમ કેઈ આદશ સ્વીકાર્યો કે નહિ?” તે ભેગમાં જલકમલની જેમ અલિપ્ત રહો. “હા, હા, મેં દ્રૌપદીનો આદશ અપનાવ્યો અર્થાત કમલ જેમ કાદવમાં જન્મે છે અને છે” “એમ? એનું સતીત્વ સ્વીકાર્યું લાગે છે?” કાદવ વચ્ચે જીવે છે છતાંય એનાથી અલિપ્ત “ના ના, મેં તો એના પાંચ પતિત્વની વાત રહે છે એમ આપણે પણ ભેગમાં જન્મવા સ્વીકારી છે. એ પાંચ પતિ કરે, તે હું પણ અને જીવવા છતાં એનાથી અલિપ્ત રહેવાની પાંચ પતિ કરી શકું ને !!!” સ્ત્રી બેલી.... કળા આત્મસાત્ કરવી જોઈએ...
વસ્તુતઃ દ્રૌપદીનું પાંચ પતિત્વ એના પૂર્વાકેટલાંક મુગ્ધજને આ અદ્ભુત આદેશ કર્માધીન હતું અને એનું મહાસતીત્વ આદર્શ આપનાર પ્રભુના લગ્ન પ્રસંગમાંથી અવળે રૂપ હતું. એમ પરમાત્માનું લગ્ન ભેગકર્માધીન આદશ ગ્રહે છે કે ભગવાન મહાવીરે પહેલાં છે અને એમાં ઝળહળતા અભુત વિરક્તિ, લગ્ન કર્યા અને પછી દીક્ષા સ્વીકારી, માટે અંતરથી ન્યારાં રહેવાની મહાન કળા, પરમ આપણે પણ પહેલાં તે લગ્ન જ કરવા, દીક્ષાની આદર્શરૂપ છે.

Page #5

મે-જુન : ૯૯
પ્રભુએ આપેલ અલિપ્તતાના આ આદેશ અત્યંત મૂલ્યવાન છે. પૂજ્ય ઉપાધ્યાયજી શ્રી યશે.વિજયજી મહારાજે ‘ અધ્યાત્મસાર 'ના પાંચમાં અધિકારમાં એક સરસ વાત કરી છે, જે આસક્તિથી લેપાય છે-ખરડાય છે એ જ ક ખ ધનથી ધાય છે, જેમ શ્લેષ્મની ચીકાશમાં ખરડાયેલી માખી એમાં ચેાટી જાય છે તેમ....અને જે આસક્તિથી લેપાતા નથી તે ક્રમ બ'ધનથી ખ ધાતા નથી, જેમ સૂકા માટીના પિડ દિવાલ પર ચોંટતા નથી એમ !! કેવી મજાની વાત છે આ....આનાથી નિશ્ચિત થાય છે કે કખ ધને આધાર પ્રવૃત્તિ નહિ, પરંતુ પરિણિત છે. પરિણામે બધ” આ કથન એટલે જ પ્રચલિત છે ને ? અલખત્ત, પરિણતિના નિર્માણમાં પ્રવૃત્તિ સહાયક બને છે. એથી એની ઉપેક્ષા કરવા જેવી નથી. આ વાત
•
સ ́પૂર્ણ સત્ય છે, તેમ એની સાથે સાથે કમબંધના કારણરૂપે પ્રવૃત્તિ કરતાં પરિણતિ વધુ ચઢિયાતી છે, આ વાત પણ સપૂર્ણ સત્ય જ છે એ ભૂલાવું ન ઘટે. આથી જ તે પરમાત્માએ આપણને અલિપ્ત – અનાસક્ત પરિણતિ કેળવવાના અદ્ભુત આદશ આપ્યા છે. વ્યવહારમાં પણ જ્યાં આસક્તિ હાય છે ત્યાં જ બાંધન હૈાય છે. એક સંત શિષ્ય સાથે વિહાર કરી રહ્યા હતા, સામેથી એક ખેડુત ગાયને દારતા દારતા આવી રહ્યા હતા એ દૃશ્ય નિહાળીને ગુરુએ શિષ્યને પ્રશ્ન કર્યા: ‘ગાયને ખેડુતનુ‘ બંધન છે કે ખેડુતને ગાયનું??
-
‘ભંતે, ગાયને ખેડુતનુ' ખ'ધન છે, ' શિષ્યાએ કહ્યું: ગુરુએ સ્મિત વેરતાં કહ્યુંઃ ‘ના, હકીકતમાં ખેડુતને ગાયનું બધન છે ’ શિષ્યે વિચારમાં ચડી ગયા. ભલા, અધન દેરડુ તે ખેડુતના હાથમાં છે તેા પછી ખેડુતને ગાયનુ` બંધન શી રીતે ? એમણે ગુરુ સમક્ષ મુંઝવણુ વ્યક્ત કરી. ગુરુ રહસ્યભર્યુ ' હસ્યા.
૫૧
એ અરસામાં ચાર-પાંચ કૂતરાં જોરથી ભસતાં ભસતાં ગાય તરફ ધસી આવ્યાં ગાય ભડકી અને દેરડુ છોડાવીને ઝડપથી ભાગી છૂટી. ખેડુતે ગાયને પકડવા પીછા કર્યાં. આગળ ગાયુ અને પાછળ ખેડુત !! ગુરુએ શિષ્યાને આ દૃશ્ય ખતાવીને પેલુ' રહસ્ય છતું કયું: 'જુએ દેખીતી રીતે ભલે ગાયને ખેડુતનુ બંધન હાય, પરંતુ વાસ્તવિકતા એ છે કે ખેડુતને જ ગાયના મમત્વનું મધન છે. એથી જ એ ગાયની પાછળ દોડે છે. જ્યારે ગાયને આવુ કોઇ મધન નથી માટે એ ખેડુતની પરવા કર્યા વિના ઢાડે છે ? શિષ્યાના અંતરની આશકા ઓગળી ગઈ.
આપણી સ્થિતિ પણ આ ખેડુત જેવી છે. આપણે ભલે સ્ત્રી-સ'પત્તિ-ઘર-વૈભવ વિગેરે પર આપણું સ્વામીત્ત્વ માનતા હેઈએ. કિજંતુ ખરેખર તા એ બધાનું મમત્ત્વ=આસક્તિ જ આપણા પર સ્વામીત્ત્વ ધરાવતી હાય છે અને આપણને કર્મીના બધનમાં આંધતી હાય છે. · નાનસાર ” મહાગ્રંથમાં એટલા જ માટે મમત્વને એક એવુ. આશ્ચય જનક મધ ગણાવાયુ` છે કે એ બધન જીવ નાંખે છે સ્ત્રી-સ*પત્તિ આદિ અન્ય પદાર્થોં પર, પરંતુ ફલસ્વરૂપે મળ્ય છે આસક્તિના આવા અભિશાપ છે!!! જીવ ખુદ પેાતે, પેલી વ્યક્તિ / વસ્તુએ નહિ ! !
,
પ્રભુ મહાવીરે લગ્ન જેવી અત્ય‘ત ગાઢ
•
આસક્તિ સર્જનારી પ્રવૃત્તિમાં ય સવથા વિરક્ત રહીને આપણને અનાસક્તિના – અલિપ્તતાને આદેશ આપતાં જાણે જણાવ્યુ` છે કે કાઁવશ આવી પ્રવૃત્તિ કરવી પડે તેા પણ એ રાચીમાચી-નાચીને તા ન જ કરે. જો રાચીને આવી પ્રવૃત્તિ કરશેા તા ક્રમ બધ જાલિમ થશે અને અનાસક્ત ભાવ ધરશે! તેા કમ બ`ધ નહિવત થશે.
આપણે પ્રભુનેા આ, ભેગેામાં જલકમલની જેમ અલિપ્ત રહેવાના આદેશ અતરમાં અક્રિત

Page #6

પર
કરીએ અને એ માટે જિંદગીની પેલી વાત- વિકતાનું સતતું ચિંતન કરીએ કે -
શાયદ ઈસીકા નામ દુનિયા હૈ, કઈ આ રહે હૈ કે જા રહે હૈ, ઉધાર એક દુહા છેડે ચાહકે જા રહે હૈ, ઉધર કુછ લેગ જનાજા ઉઠીકે જા હેહે.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ ઇધર વાહ વાહ હૈ, ઉધાર ઠંડી કડી આહ હૈ, કભી સુખ હૈ કભી દુખ હૈ, હસે જિન્દગી કહતે હૈ"
મુંબઈ સમાચાર દૈનિક તા. ૩-૯-૯૭માંથી સાભાર
શોકાંજલિ શ્રી ખાંતિલાલ ફતેચંદ શાહ (ઉષા ટ્રેડર્સવાળા) ભાવનગર મુકામે તા. ૧૦-૪-૯૯ના રાજ દુઃખદ અવસાન પામેલ છે.
તેઓશ્રી આ સભાના પેટ્રન સભ્ય હતા, તેઓશ્રી આ સભા પ્રત્યે અત્યંત લાગણી ધરાવતા હતા. સભાના વિશિષ્ટ પ્રસંગોએ ખાસ હાજરી આપી સભાના કાર્યોમાં માગદશક બનતા હતા. તેઓશ્રીના નિખાલસ સ્વભાવના કારણે વ્યાપારી વર્ગમાં પણ તેમની સારી એવી લેકચાહના હતી.
તેઓશ્રી ભાવનગર જૈન છે. મૂર્તિપૂજક તપાસધના નિવૃત્ત કાર્યશીલ મત્રી અને અનેક સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલા હતા. તેમના દુઃખદ અવસાન નિમિતે સદ્દગતના આત્માને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પવા શહેરની અનેક સંસ્થાઓ તેમજ ભાવનગર જૈન શ્વે. મૂર્તિપૂજક તપાસંઘના ઉપક્રમે એક શેકસભા તા. ૧૩-૪-૯ના રોજ નૂતન આયંબિલ ભુવનભાવનગર ખાતે રાખવામાં આવી હતી.
તેઓશ્રીના દુઃખદ અવસાનથી તેમના પરિવાર પર આવી પડેલ આ દુઃખમાં સભા જાડી સમવેદના પ્રગટ કરે છે.
પરમકૃપાળુ પરમાત્મા સદ્દગતના આત્માને પરમ શાંતિ આપે તેવી પ્રભુ પાસે પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
લિ. શ્રી જેને આત્માનંદ સભા,
ખારગેઈટ, ભાવનગર

Page #7

મે-જુન : ૯૯ ]
શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય : એગષ્ટ ક્રાંતિમા’, મુ‘બઈ-૪૦૦ ૦૩૬
3 અખબારી યાદી ૩
વિદ્યાર્થીમાં પ્રવેશ મેળવવા અંગે
ધારણ ૧૦/૧૨ પછીના ડીપ્લેામા/સ્નાતક કક્ષાના અભ્યાસક્રમમાં અભ્યાસ કરવા ઇચ્છતા શ્વેતામ્બર મૂતિપૂજક જૈન વિદ્યાર્થીઓ/વિદ્યાર્થીનીઓ માટે શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય મુ`ખઇ દ્વારા સ ંચાલિત વિદ્યાર્થીગૃહમાં જુન ૧૯૯૯ થી શરૂ થતા નવા સત્રથી પ્રવેશ મેળવવા માટેના અરજી પત્રકો તારીખ ૧૫મી મે, ૧૯૯૯ થી આપવામાં આવશે,
૧૩
મહારાષ્ટ્ર રાજ્યમાં (૧) અધેરી ( મુંબઈ ) તયા (૨) પૂના અને ગુજરાત રાજ્યમાં (૧) અમદાવાદ (૨) વડોદરા (૩) વલ્લભ વિદ્યાનગર તથા (૪) ભાવનગર ખાતેના વિદ્યાર્થીગૃહ તેમજ અમદાવાદ ખાતેના કન્યા છાત્રાલયમાં પાત્રતા ધરાવતા ઉમેદવારાને લાયકાતના ધેારણે મેરીટ મુજબ પ્રવેશ આપવામાં આવશે.
ઉમેદવારે દરેક વિદ્યાર્થીગૃહ માટે અલગ અલગ અરજી પત્રક ભરવાનું રહેશે કે ૧૨ સાયન્સ પછીના એન્જિનીયરીંગ/મેડીકલ શાખામાં અભ્યાસ કરવા ઇચ્છતા વિદ્યાર્થીઓ માટે એક અલગ ( MULTIPALL) અરજીપત્રક બનાવેલ છે. આ કક્ષાના વિદ્યાર્થીઓએ આ અરજીપત્રક ભરવું જરૂરી છે. વિદ્યાર્થીઓએ પાળવાના નિયમે તથા ધારાધેારણુ સાથેના કેરા અરજીપત્રકના રૂા. ૫/- તથા ટપાલ ખર્ચના રૂા. ૩/- જે તે શાખામાં અથવા તે ઉપરના સરનામે રેકર્ડથી, ટપાલ ટીકીટાથી અથવા મનીઓર્ડર દ્વારા મેાકળ્યેથી કાર્· અરજીપત્રક ઉમેદવારને મેકલી આપવામાં આવશે
મુંબઇ-૩૬
તા. ૧૦-૫-૧૯૯૯
જુદા જુદા ટ્રસ્ટની સીટેમાં પ્રવેશ મેળવવા ઇચ્છતા ઉમેદવારોએ જે તે દૃષ્ટાતાની ભલામણના પત્ર અરજીપત્રક સાથે જોડવા જરૂરી છે. ટ્રસ્ટ સીટીની યાદી માટે અલગ રૂા. ૫/- તથા ટપાલ ખર્ચના રૂા. ૩/- રીકડેથી, ટપાલ ટીકીટ અથવા મનીઓર્ડર દ્વારા મેકલી આપ્યુંથી આ યાદી મેાકલી આપવામાં આવશે.
જે તે વિદ્યાર્થીગૃહમાં પ્રવેશ મેળવવા માટેના સ’પૂર્ણ ભરેલા અરજીપત્રક સ્વિકારવાની છેલ્લી તારીખ ૨૫મી જુન, ૧૯૯૯ની છે. જાહેર પરિક્ષાનું પરિણામ ન આવ્યુ. હાય તેઓએ પરિણામની રાહ જોયા વગર પ્રવેશપત્ર ભરી મેાકલી આપ્યું. પિરણામ મળ્યેથી ગુણપત્રકની પ્રમાણીત નકલ દિવસ પાંચમાં પાછળથી મેકલી આપવી,
તારીખ વીત્યા બાદ આવેલ અરજીએ ધ્યાને લેવામાં આવશે નહિ.
ખાંતિલાલ જી. રાહ માનદ્ મ'ત્રી

Page #8

[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ પૂજ્ય જંબુવિજયજી મહારાજ સાહેબનું જેસલમેર જ્ઞાન ભંડાર માટે અપૂર્વ ગદાન
–અમેશચંદ્ર ગાંધી
જૈન સાહિત્ય અને સંસ્કૃતિના અણમોલ સંગ્રહ સમાન જેસલમેર જ્ઞાન ભંડારના ગ્રંથોનું સંશોધન, સંરક્ષણ અને ઉદ્ધાર માટે આગમપ્રભાકર મુનિ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ સને ૧૯૫૦માં પાદ વિહાર કરીને જેસલમેર પધાર્યા હતાં અને ત્યાં દેઢ વર્ષ રહી આખા જ્ઞાન ભંડારને એમણે પુનઃ વ્યવસ્થિત તૈયાર કર્યો અને શ્રી જેન વેતામ્બર કોન્ફરન્સના આર્થિક સહગથી તેઓએ શ્રમ સાથે વિસ્તૃત સૂચિ તૈયાર કરી હતી,
આ પછી શાસ્ત્ર સંશોધક, શ્રુત સ્થવિર, વિદ્વદય પૂજ્યપાદ થી જ બુવિજયજી મહારાજ સાહેબ ગત વર્ષનું (સં. ૨૦૫૪ના વર્ષનું) ચાતુર્માસ જેસલમેરમાં રહ્યા હતાં, જે સલમેરમાં પાંચેક મહિના રહીને સંપૂર્ણ જ્ઞાન ભંડારના ગ્રંથો અને તાડપત્રીઓની કેપ્યુટર ઉપર કોપેકટ ડીસ્ક (સીડી) તેમણે તૈયાર કરાવેલ છે.
મુલુંડમાં રહેતા સાહિત્ય પ્રેમી શ્રી પ્રમેશચંદ્ર ગાંધી ડિસેમ્બર-૯૮માં જેસલમેર ગયા હતાં અને તેઓએ પૂજ્યપાદ થી જ બુવિજયજી મ.સા નું કાર્ય નજરે જોયા પછી આ લેખ તૈયાર કરીને કોન્ફરન્સ સંદેશમાં પ્રસિદ્ધ કરવા આપેલ છે તે અત્રે પ્રસિદ્ધ કરતાં ગૌરવ અનુભવીએ છીએ.
* તંત્રી
દશ વૈકાલિકમાં છે કે “પઢમમ્ નાણું તઓ ગુમખા અને નગરના પ્રાસાદ, જાળી-ઝરૂખાઓની દયા પ્રથમ દયા પછી જ્ઞાન. જ્ઞાન ક્રિયામાં બારીક કમનીય નકશી ધરાવતી વિશાળ અને મોક્ષ કારણું-જ્ઞાન સાથેની ક્રિયાજ મેક્ષનું કારણ રમણીય હવેલીઓને કારણે જગવિખ્યાત બન્ય બને છે. નવ૫૮ આરાધનામાં પણ પંચ પરમેષ્ઠિને છે. પરંતુ આ બધા ઉપર શિરમોર સમ નમસ્કાર વંદન કર્યા પછી જ્ઞાન-દશન-ચારિત્ર્ય- આકર્ષણનું મુખ્ય કારણ તેના અતિ પ્રાચીન તપનું એટલું જ મહત્વ મુકવામાં આવ્યુ છે. તાડપત્રીય કાગળ ઉપર સુવર્ણ અને રૂપેરી
જૈન ધમ ટકી રહ્યો છે અને ઉત્તરોત્તર શાહીથી લખાયેલા જૈન ગ્રંથ ભાંડાર છે. વિકાસ પામ્યો છે તે તેના જ્ઞાન ભંડારે જે જેસલમેર કિલ્લાથી અંદર લગભગ ૫૦૦આપણા પૂર્વ મુનિપુંગવે વ્યવસ્થિત મુકી ગયા ૨૦૦ ફુટની ઉંચાઈ ઉપર આઠ જેનમંદિર છે તેને આભારી છે. પાટણ, ખંભાત, સુરત, આવેલા છે. જેમાં મુખ્ય શ્રી પાર્શ્વનાથ જીનાલય અમદાવાદ, વલ્લભીપુર અને જેસલમેરના જ્ઞાન છે. તે ઉપરાંત શ્રી સંભવનાથ જિનાલય, શ્રી ભંડારે પ્રખ્યાત છે.
શીતલનાથ જિનાલય, શ્રી ચંદ્રપ્રભ જિનાલય, - રાજસ્થાન રાજ્યના ઉત્તર ભાગમાં આવેલુ શ્રી રાષભદેવ જિનાલય, શ્રી અષ્ટાપદજી જિનાજેસલમેર જે પાકિસ્તાનની સરહદ લગોલગ લય, શ્રી શાંતિનાથ જિનાલય અને શ્રી મહાવીર આવેલું છે તે તેના કલામય જિનભવને, ભવ્ય, સ્વામિ જિનાલય છે. આ સ્થાનને આજની હશત દેવવિમાન સમાન ભાસતા જિનાલયના ભાષામાં “મીની પાલિતાણા' પણ કહે છે, કારણ

Page #9

મે-જુન : ૯૯]
શ્રી શત્રુંજય તીથ પછી એકી સાથે નજીકમાં વધુમાં વધુ પ્રતિમાએને સ' જેસલમેરમાં છે. કુલ્લે ૬૬૦૦ પ્રતિમાએ જેસલમેરમાં
બિરાજમાન છે.
શ્રી સુ'ભવનાથજી મંદીરના ભેાંયરામાં શ્રી જિનભદ્રસુરી જ્ઞાન ભંડાર સચવાયેલે છે. આ ડારમાં લાંબા અને લગભગ ૭૫૦ થી પણ વધારે અતિપ્રાચિન હસ્તલિખીત ગ્રથા છે. સૈથી પ્રાચિનતમ પ્રતિ · વિશેષાવશ્યક મહા ભાષ્ય ની છે જે વિક્રમના દશમાં શતકના પૂર્વાધમાં લખાયેલી છે, જેની . લ'ખાઈ ૩૧૫ ઈંચ અને પહેાળાઇ રા ઈંચ છે.
આ જ્ઞાન ભંડારની સૂચી સને ૧૯૫૦માં થયેલ અને આ સમસ્ત જ્ઞાન ભંડારને વ્યવસ્થિત કરી શ્રમસાધ્ય વિસ્તૃત સૂચી વિ સ. ૧૯૫૧માં આગમપ્રભાકર મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજીએ કરેલ છે. આ સૂચીપત્રમાં પ્રત્યેક ગ્રંથનુ નામ, તેની ભાષા, તેના કર્તા, તેના રચના સમય, તેના લેખન સ′વત / અગર વિક્રમને શતક, તેની હાલત તથા લખાઇ, પહેાળાઇના સૂચીમાં
સમાવેશ કરેલ છે.
શ્રી જૈન શ્વેતામ્બર કાન્ફરન્સ તરફથી વિવિધ સસ્થાઓ અને વ્યક્તિઓના અનુદાનથી આ કાય' થયેલ છે, દરેક પ્રથાની કાષ્ઠપટ્ટિકાઓ, દોરીઓ, વસ્ત્રના બંધન કરીને એલ્યુમિનિયમના
ડખ્ખામાં અલગ અલગ મુકીને, તે ડખ્ખા લેાખ'ડના કબાટની અંદર મુકવામાં આવેલ છે. આ જ્ઞાન ભંડારમાં જવા માટે ફક્ત ૨૬' x ૨ની ડાકાબારી જેવા દરવાજો છે. લેખડના
પાટીયા ભડારમાં લઈ જઈ કમાટ અર બનાવવામાં આવેલ છે.
આ ગ્રંથ ભંડારમાંના અમુક શ્રÀાની માઇક્રોફિલ્મ બનાવીને ત્યારે નેશનલ આકાંઇવ્ઝ, નેશનલ મ્યુઝીયમ, દિલ્હીમાં રાખવામાં આવેલ છે.
૫૫
આ ગ્રંથ ભરંડારનુ* કેટલેાક સેલમેર કલેકશન શ્રી જૈન શ્વેતામ્બર કાન્ફરન્સે તૈયાર કરાવેલ તે અમદાવાદની એલ. ડી. ઈન્સ્ટીટયુટ એફ ઇન્ડોલેજીએ ૧૯૭૨માં બહાર પાડેલ છે.
હાલ આ સ``શુ` જ્ઞાન ભ’ડારના દરેક સ્ર’સ્કૃત અને પ્રાકૃત ગ્ર થ અને તાડપત્રીઓની કોમ્પ્યુટર ઉપર કેમ્પેકટ ડીસ્ક ( સીડી )તુ પૂજ્ય મુનિવય શ્રી જ'ત્રુવિજયજી મ સાની દેખરેખ અને મા દશ`ન મુજબ છેલ્રા પાંચ મહિના થી કામ ચાલી રહ્યુ છે અને હવે પુરુ થવાના આરે છે. લગભગ ૧૮ થી ૨૦ ભાઈઓ દિવસ અને રાત્રી આ કાય માં જોડાયેલા છે, જેના અંદાજીત ખર્ચ ૧૫ લાખ ઉપરાંત થયેલ છે. આ લખનાર મીડલ ડીસેમ્બરમાં જેસલમેર ગયેલ ત્યારે ૧૧૫૦ થી વધારે ડીસ્ક તૈયાર થઈ ગયેલ અને થાડું જ કામ બાકી હતું. જેમલમેર જ્ઞાન ભડારના ટ્રસ્ટીઓને ધન્ય છે, તેમણે કમ્પ્યુટર ઉપર સીડી બનાવવા આ મજુરી આપી.
તા. ૨૬ ડીસેમ્બર ૯૮ના રાજ જૈન ભવન જેસલમેરમાં આ ડીસ્ક સધને અપવ્યુ કરવાને મહાત્સલ રાખવામાં આવનાર હતા.
જેસલમેરના વિશાળ અને નિકટ ગણુાતા જ્ઞાનભડારનું સ શેાધન આગમ પ્રભાકર મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજે કર્યા બાદ પૂજ્ય જ ખુવિજયજી મહારાજે જેસલમેરના જ્ઞાનભંડારના પ્રચા કોમ્પ્યુટર ઉપર કેમ્પેકટ ડીસ્ક ( સીડી ) બનાવરાવીને એમણે સુઉંદર ઉદાહરણ પુરુ પાઢ્યું છે. આ કાયથી આપણા અમૂલ્ય જ્ઞાન વારસા ભાવિ જૈન પેઢીને ૧૪૦૦/૧૫૦+ વરસો સુધી અચૂક મળશે અને વધારે ને વધારે ફેલારો.
(કાન્ફ્રન્સ સદેશમાંથી સાભાર )

Page #10

૫૬
મેહનભાઇના મનમેહક અનુભવ " |
[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ | [જેના હૈયે થી નવકાર, તેને કરશે શું સંસાર” પુસ્તકમાંથી સાભાર.]
અનહદ પદયના લીધે જૈન કુટુંબમાં ઓછામાં ઓછી હોવી જોઈએ એમ લાગતાં જન્મ થયે. સાથે સૌ ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓના એ દિશામાં પ્રયત્નો આદર્યા. અઢી મહિના સંસ્કાર મળ્યા. નવકારથી બધું જ મળે અને સુધી બાજરાનો રોટલો ને પાછું બે વખત રોગ-શેક-ભય વગેરે અનિષ્ટ તત્વો દૂર થાય ને દેઢ મહિના સુધી ફક્ત બાફેલા મગ એક એમ જાણવા મળ્યું હતું, તેથી બાળપણમાં જ વખત જમ. ફાવી ગયું. આયંબિલ કરીને સંકટના સમયે નવકાર ગણુત ને સંકટ દૂર થતું. જીવી શકાય એવી શ્રદ્ધા બેઠી. સસ્તા અને
બારેક વર્ષની વયે લાલબાગમાં એક મવાલી ટકાઉ કપડાં પહેર્યા. એકંદર મારો એક છેક દબડાવવામાં ન ફાળે. તેથી હંટર કાઢી દિવસને ખચ ૨૦ ન.પૈ. એટલે આવતે. મારવા આવ્યા, ત્યારે તે હટર ગૂંટવીને મેં તેને તેમાં ૩૦ પૈસાનું દૂધ ઉમેરવાથી આરામથી સામે ફટકાર્યો તે રડતે જઈને પિતાના સરદારને જીવી જવાય એમ લાગ્યું. સદ્ભાગ્યે પત્ની તેડી આવ્યો. હું તે ઘરે જઈને પલંગ નીચે '
B અને પુત્રીને પણ સાથ મળે સંતાઈ ગયે ને નવકાર ગણવા લાગે દાદીમાએ,
આવક માટે મોટા વાહને હાંકવાનું લાયસન્સ તેમને મનાવી લીધા. આમ મહાસંકટમાંથી મેળવ્યું ત્યારે મને ૨૪ વષ થયેલા. ધંધામાં બચી જવાથી નવકાર ઉપરની મારી શ્રદ્ધા હરિફાઈ હોવાથી અપ્રમાણિક થવું પડતું, એટલે
મેં ધધે છોડ્યો, તેથી મારા ભાગને ન વધુ મજબૂત થઈ. - મને ગુસ્સો બહુ જ આવતે, જે મને પસંદ
પિતાના ફાળે જવાથી ટેક્ષ વધુ ભારે પડ્યો.
આથી ભાઈએ મને સમજાવ્યું કે તારા ભાગથી નહોતું. સુધરવા માટે હું દરરોજ પ્રતિક્રમણ, ચૈત્યવંદન, સામાયિક, તપશ્ચર્યા, વ્યાખ્યાનશ્રવણ,
તારા ખર્ચ કરતાં વધારે ટેક્ષ બચી જાય છે
તેથી તારું કુટુંબ અમને બોજારૂપ નહિ થાય. ધાર્મિક વાચન કરતે છતાં ગુસ્સો ઘટ્યો નહિ. મે ફરીથી ભાગ ચાલુ કર્યો, ત્યારથી ધંધા લગ્ન પછી એકવાર પિતાજીને પણ લપડાક સંભાળવામાં જે સમય જતે તે બચ્ચે અને મારી હતી તથા દોઢ વરસની પુત્રીને પણ આખો દિવસ ધાર્મિક વાચન ચિંતન થતું રહ્યું. મારતે. ઘરમાં પણ આ પ્રકારનો ગુસ્સો જોઈને
પત્ની બીમાર થતાં ગામના તથા શહેરના
. પત્નીથી રહેવાતું નહિ અને કહેતી કે, 'આટલા ડોકટર દ્વારા ક્ષયનું નિદાન થયું. સારવારબધે ધમ કરવા છતાં ગુસ્સો કરે છે તે યોગ્ય 3
રૂપે ૯૦ ઇંજેકશન લીધા પણ સુધારો ન નથી? હું કહેતા, “સારા હેતુથી ગુસ્સો કરું છું છે. ત્યાં એક સાધમિક મિત્રે પુસ્તકમાંથી તેથી ખરાબ ન ગણાય.” ૨૩ વર્ષની વયે
જડેલ ઉપાય કહ્યો. “રોગ મટાડવા નવકારના જાણવા મળ્યું કે, શુદ્ધિ જાળવવાથી દમ પાંચ પદ અક્ષરેઅક્ષર ઊંધા ક્રમથી ગણવા.” આરાધના જલદી ફળે. ન્યાયપૂર્વક મેળવેલી મેં તથા પત્નીએ ઊંધા નવકાર ગણવાનું ચાલુ સામગ્રીથી જીવનનિર્વાહ કરાય તે જ પૂરી શુદ્ધિ કરી દીધું. તેના પ્રતાપે મુંબઈ જઈને નિષ્ણાત થાય. ધમની શરૂઆત માર્ગાનુસારીના પહેલા ડોકટરોને બતાવતાં જાણવા મળ્યું કે ક્ષય નથી. ગુણ “ન્યાયસંપન્ન વૈભવ” એટલે કે ન્યાયથી ન્યુનાઈટીશનો ડાઘ છે, કેમપેનની સામાન્ય મેળવેલ સામગ્રીથી થાય છે. આ માટે જરૂરિયાત ગેળી ખવડાવી અને સારૂ થઈ ગયું.

Page #11

મે-જુન : ૯૯ ]
૨૮ વર્ષની વયે પંડિત ધીરજલાલ ટોકરશી શાહની બાળગ્રંથાવલિની ત્રણ પુસ્તિકા, ૧. મહાત્માના મેળાપ ર્. મન જીતવાના માર્ગ અને ૩. સિદ્ધિદાયક સિદ્ધચક્ર વાંચવાથી નવકારનુ વર્ણ`ન મને ગમી ગયું. દરરોજ સમજપૂર્વક નવકારનું. વર્ણન વિચારવાનુ શરૂ કરી દીધું. પહેલાં ૪૦ મિનિટ લાગતી પણ જેમ જેમ વધુ જાણવાનું મળતુ ગયુ તેમ તેમ સમય વધુ લાગતા ગયા. દરરાજ એક વખત નવકાર સમજી જતાં કા કલાક લાગવા માંડ્યા. એ પૂરૂ થયા પછી ૧૧૫ વાગે દતશુદ્ધિ, સ્નાન તથા લેાજન વગેરે થઈ શકતું. આની જખરી અસર થઈ. છ મહિનામાં ગુસ્સા ઘણા જ ઘટી ગયા. ધમ ના આદેશ પાળતા થયા ને ૨૬ વર્ષ જૂના દમને વ્યાધિ મટી ગયા, જેનેડાક તદ્ન સારી થઇ ગઇ છે ડાક્ટરોએ અસાધ્ય કહ્યો હતા.
હવે મારુ વતા'ન સુધયુ, તેથી સાના મારા તરફના અણુગમા ઘટવા લાગ્યા. મારી બુદ્ધિમાં વધારે થવા લાગ્યા. અને તે સમુદ્ધિ થતી ગઇ, તેથી લેાકેામાં આદર પામ્યા.
મને સિદ્ધિ અને લબ્ધિએ જરૂરી જણાતી પણ જ્યાં સુધી એના દુરુપયેાગ મારા હાથે થાય એમ હોય ત્યાં સુધી તે ન મળે તે સારું એવી ભાવના રહેતી. ૩૬ વર્ષની વયે ધર્મજના જાડેજા નઉભાની ગળાની તકલીફ મટે તા સારું એવા ભાવ થતાં ગળાને હાથ અડક્યો કે તરત જ ડૅ'ડક પસાર થવાના અનુભવ થતાંની સાથે સારુ' થઇ ગયું. અણુધાર્યાં બનાવ હતા પણ મને થયું કે મારામાં શક્તિ પ્રગટ થઈ હશે. મે. જાતનિરીક્ષણ કયુ` તા જણાયુ કે “કોઇ મારુ' બગાડે તે પણ તે સુધરે અને તે સુખી થાય એવા ભાવ રહ્યા કરે છે, ’’
૩૭ વર્ષની વયે તા. ૬-૧-૭૦નાં અમારા છ એ બળદેશને રજકાથી આફરો થયા હતા.
૫૭
માણસે કહ્યું કે અઠવાડીયા પહેલાં એક મજબૂત ગાયને રજકાથી આફરો થયા હતા ને તરત મરી ગઇ હતી. સારવાર કરવા જેટલે પણ સમય ન મળ્યા. મે તત્કાળ બધાને સારુ થઇ જાય એ
ભાવના સાથે નવકાર ઉલટા સમજવાનું' ચાલુ કર્યુ. 'દરેક મિનિટમાં નવકાર સમજી લીધા. ત્યારે જોયુ તે બધા બળદેાને સારું થઈ ગયુ` હતુ`.
આ પછી અમારી વાડીના ચાકીદાર શ‘ભુ ખારેટની ડોક એક બાજુ વળતી ન હતી, તેને ખારેક દિવસ થઇ જવાથી ચિ'તા કરવા લાગ્યા હતા. તેને સારુ થઈ જાય એવા ભાવ સાથે ઉલટા નવકાર ટૂંકમાં સમજી ગયા. અમે છૂટા પડ્યા. પેઢે ઘરે પહોંચ્યા ત્યારે ખખર પડી કે
પ્રત્યક્ષ પ્રમાણેાથી બંને પુત્રી અને પત્નીને પણ નવકાર સમજી જવાની ઇચ્છા જાગી.
૧૯૭૧માં માર્ચથી ઓગસ્ટ સુધી દરાજ દાઢ સમજવાની આરાધના કરતા થઇ ગયા. કલાક સમજાવ્યુ. અને તેએ પણ નવકાર
અમુક કષ્ટો આપણા ભલા માટે હાય છે મારી લાંબી બીમારીના કારણે હુ' ધમ તરફ વળ્યા છુ' એટલે ‘ ભલુ* કરનાર મુશ્કેલીઓ ’ સિવાયની મુશ્કેલીઓ દૂર થાય એવી ભાવના સાથે નવકારને પ્રયાગ કરવાનું નક્કી કર્યુ.
લાયજાથી પગપાળા સ'ઘ સુથરી પહેાંચ્યા ત્યારે સઘપતિની માળ હીરબાઇ જેઠા ખેતુને પહેરાવતી વખતે હાજર રહેવા અમે જીપ
ગાડીમાં જતા હતા. જ્યારે ભાડા ગામમાં પહોંચ્યા ત્યારે વાળવા છતાં ગાડી વળી નહિ, બ્રેક મારીને ભીંત તરફ જતાં રકી. હવે સુથરી નહિ જવાય એમ લાગ્યું. નવકાર ચાલુ કરી દીધા પાછી હાંકી જોઇ તે ચાલી. વાળી જોઇ તે વળી. સભાળપૂર્વક સુથરી સુધી ઢાંકી ગયા ત્યાં ઓળખીતા ડ્રાયવર હતા તેને ગાડી તપાસી

Page #12

૫૮
આત્માન પ્રકારો
જોવાનું કહી અમે ઉપાશ્રયમાં પહોંચ્યાં. ડ્રાયવરે કે ઈના નિકાચિત કર્મો હોય ત્યારે તેની બીજા ડ્રાયવરને તેડીને જીપ હાંકી જઈ પણ તકલીફ દૂર થઈ શકે એમ ન હોવાથી મેં થોડું ચાલીને પૈડાં આપોઆપ વળી જતાં પ્રયત્નો કર્યા છતાં આખો નવકાર પૂરો થઈ તળાવની પાળ પર ચડી ગઈ અને પખડે પડી શક્યો નથી. અમારી વ ડીની કૂતરી ખાઈ શકતી ગઈ. વાળવાનું સ્ટીઅરિગ કામ કરતું ન હતું ન હોવાથી તેને સારુ થઈ જાય એવા ભાવ બધાને નવાઈ લાગી કે બાડાથી સુથરી સુધી સાથે નવકાર સમજવાનો પ્રયત્ન કર્યો. હું આ ગાડી કેમ આવી શકી ? એ ડ્રાયવરને જ્યારે આ નવકાર પૂરો કરી ન શક્યા. થોડા દિવસે મગજની તકલીફ થઈ ત્યારે ડોકટરોએ કહેલું તે મરી ગઈ. સેવાળની સળીઓ કાવાથી તેના કે જિંદગીભર એ લાંબ અંતર ચલાવી શકશે. ગળામાં સડા થઈ ગયા હતા આયુષ્ય વધુ ન નહિ. એક સાથે પંદર માઈલ જ ચલાવી રહી
શાવી હોય કે મજબૂત ન હોય તેને બચાવ
મુકેલ છે. શકશે. તેણે મને મંત્ર દ્વારા સાજો કરવાની વિનંતિ કરી. મેં નવકાર સમજવાનું શરૂ કર્યું
એક સાધ્વીએ દીક્ષા પહેલાં પોતાના ખરજવા અને તેના પિતાની ઉપર પીછો કરતા જણા. માટે મને પાણી મંત્રી આપવાનું કહ્યું હતું. પાછળથી તેને તદ્દન સારું થઈ ગયું.
મેં પાણી પકડીને સમજતાં આ નવકાર પર
ન કરીને તે પાણી તેમને આપતાં તેમને સુધારો નવકારના પ્રતાપે મારી પવિત્ર ઈચ્છાઓ તરત ફળવા લાગી છે. જ્યારે લાયજાનાં દેરાસરની લઈ ગયા અને સારું થઈ ગયું.
જણા. આથી બીજી વખત પાણી મંગાવી એક પ્રતિમાની હીરાની ટીલડી ચોરાઈ ગઈ હતી એક હરીજનની યોગ્યતા જોઈને જીવનનાં ત્યારે મેં ભાવના ભાવી કે, લઈ જનારને સદ્બુદ્ધિ
રહસ્ય સમજાવ્યાં તેનાથી તેનું જીવન નીતિ સુજે અને પાછી મૂકી જાય. દશેક દિવસમાં
અને ધમમય થઈ ગયું છે. એક નાસ્તિક ગણાતા કઈ ટીલડી પાછી મુકી ગયું, જેમાં માત્ર એક
હાઈસ્કૂલના હેડમાસ્તરને નવકારની સમજણ લાલ કણ ઓછા હતા.
તેમના શાસ્ત્રના આધારે સમજાવતા મહાઆસ્તિક વડીલેની સગવડ માટે યાત્રાએ જવા અને થઈ ગયા છે. વ્યાખ્યાન સાંભળવા જવા વધુ સારી ગાડી હોય એક હાઈસ્કૂલનાં મુખ્યશિક્ષિકાને સિદ્ધ તો સારું એમ મને લાગ્યું અને મારા ભાઈએ
અવસ્થા સમજાવવાથી તેમને સિદ્ધ થવાની બે મહિનામાં પિતાની મેળે જ સારી ગાડી ઝંખના જાગી છે. મોકલાવી દીધી.
નવકારને સમજવાનું શીખવવાથી ઘણાનાં એક યુવાનના ગળામાં મોટી ગાંઠ નીકળી જીવન બદલાઈ ગયાં છે. મંદબુદ્ધિવાળાની બુદ્ધિમાં હતી. દવાથી મટી નહિ. તેને જે ત્યારે મને વધારો થયો છે. સદ્બુદ્ધિ થઈ ગઈ છે જેમને થયું કે તેની ગાંઠ મટી જાય તો સારું. એ નિમિત્તે ધાર્મિક ક્રિયાઓ વેઠ લાગતી હતી તેમને નવકાને એક વખસમજી ગયે. થડા સમય પસથી ભરેલી લાગવા માંડી છે. પછી તેની ગાંઠ મટી ગઈ હતી !
આવા કલિયુગમાં પવિત્ર થવા માટે આસ્તિક અમારા વિસ્તારનો જબરો ચર ચેરી કર થઈ જનારાની સંખ્યા વધતી જાય છે એ વાનું બંધ કરે એવા ભાવ જાગતાં મેં નવકાર ખરેખર મોટામાં મોટો ચમત્કાર જણાય છે. સમજીને પૂરો કર્યો. બે વર્ષે તે ચોરે ચરી જરૂર છે તેમને સહાય કરવાની. નવકારના કરવાનું છેડી દીધું હવે તે પિતાના ઘમનાં ભાવગુણો વિષે સમજાવવાની વ્યવસ્થા થઈ શકે સંતની ભક્તિ કરે છે અને લેકેની સેવા કરે છે તો ઘણાનું કલ્યાણ થઈ જાય એમ છે. 1

Page #13

મે-જુના ૯ ]
સ્વ. શ્રી યુ. એન. મહેતાની સંઘર્ષભરી, પ્રેરક જીવનગાથાનું વિમોચન | ગુજરાતના ઔદ્યોગિક જગતના તેજસ્વી “લિવિંગ વેઈસ” (જીવંત અવાજ) બની જ્યોતિર્ધર સ્વ. શ્રી યુ. એન. મહેતાની પ્રથમ છે. એક સાર્થક જીવનને-અપૂર્વમાનવપરાક્રમને પુણ્યતિથિ પ્રસંગે જાણીતા સાહિત્યકાર અને અદ્ભુત કલા કસબથી કંડારવામાં આવ્યે છે. જેનદશનના અભ્યાસી છે. કુમારપાળ દેસાઈની શ્રી યુ. એન. મહેતાની જીવનકથાના લેખક આફતોની આંધી વચ્ચે સમૃદ્ધિનું શિખરશ્રી કુમારપાળ દેસાઈએ જણાવ્યું હતું કે આમાં જીવનકથાના વિમોચનને હૃદયસ્પર્શ સ્મરણ. વ્યક્તિ જીવનભર ગુપ્ત રાખે એવી ઘણીયે જલિ આપતા કાર્યક્રમ અમદાવાદના ટાગોર ઘટનાઓ છે. ઘોર નિરાશા, જીવલેણ બિમાહોલમાં યોજાયે હતા. શ્રી યુ. એન. મહેતાની રીઓ અને માનસિક યાતના અને મૂઝવણેથી જીવનકથાના વિમોચન પ્રસંગે એમના ઉત્તમ ઘેરાઈ ગયેલી વ્યક્તિએ જીવનયુદ્ધ ખેલીને કઈ શ્રાવક તરીકેના ઉમદા ગુણોનું સ્મરણ કરવામાં રીતે સફળતા મેળવી એની વાત આમાં આલે
છે ખાઈ છે એમની આ જીવનકથા સાથે એમના આવ્યું હતું તેમજ અનેક ક્ષેત્રમાં એમણે આ
પત્ની શારદાબહેનની સમપણુકથા વણાયેલી કરેલા દાનની સાથોસાથ નવસારીમાં જરૂરિયાત
છે. આર્થિક, માનસિક અને શારીરિક સંઘર્ષોને વાળા સાધમિકૅ માટે સમર્પણ ફલેટ, શ્રી
પાર કરીને ઉત્તમભાઈએ વિરાટ ઔદ્યોગિક મહાવીર જૈન વિદ્યાલયનું અમદાવાદમાં સ્થ- સામ્રાજ્ય ઊભું કર્યું અને પછી એમાંથી પાયેલ કન્યા છાત્રાલય, શ્રી શત્રુંજય તીર્થ પર મળેલી સંપત્તિને લેકકલ્યાણના માર્ગે વિસર્જન પ્રકૃતિ અને પર્યાવરણની જાળવણી માટે કરેલું કયું". આ કથા એકાદ દાયકા પછી કઈ વાંચશે માતબર દાન અને તપોવન સંસ્કાર પીઠ તથા તે તેને એમ લાગશે કે આવું જીવન જીવવું જિનાલયે, ઉપાશ્રય અને ધર્મશાળામાં આપેલા
શક્ય હશે ખરું? સમારંભના પ્રમુખ શ્રી દાનનું સહુએ સ્મરણ કર્યું હતું.
દીપચંદભાઈ ગાડીએ શ્રી યુ. એન. મહેતાને આ પ્રસંગે શ્રી યુ. એન. મહેતાની જીવન- પિતાના વહાલસેયા નાનાભાઈ તરીકે ઓળકથાનું વિમોચન કરતાં વિખ્યાત બંધારણવિદ્દ, ખાવીને એમના જીવનમાંથી ભવિષ્યની પેઢીને ચિંતક અને સાહિત્યકાર ડો. એલ. એમ. મળનારી પ્રેરણાઓને સાકેત કર્યો હતે. આ સિંધવીએ કહ્યું કે સ્વ. યુ. એન. મહેતાની જીવનકથાનું વિમોચન કર્યા બાદ ડે. એલ. જીવનકથામાં સંઘર્ષ વચ્ચે જોવા મળતું અપૂર્વ એમ. સિંઘવીએ આ ગ્રંથ શ્રીમતિ શારદામાનવ પરાક્રમ છે, વ્યવસાયની સફળતાની સાથે બહેનને અર્પણ કર્યા હતા. સમારંભનું કુશળ જીવનની સાર્થકતાની આ રોમાંચક કથા છે સંચાલન કરતા શ્રી મુકેશ પટેલે એમ કહ્યું કે જીવનનો હેતુ યશ કે અર્થ નથી, પણ વિશાળ જેવી અ જીવનગાથા પ્રેરક છે એવી જ એની કલ્યાણ ભાવના છે અને એ જેમનામાં પ્રગટ આલેખનરીત અદ્દભુત છે અંતે ટોરેન્ટ પરિવાર થયા છે એવા શ્રી યુ. એનમહેતાના જીવનની વતી અમદાવાદ ઈલેકટ્રીસીટી કંપનીના મેનેઉડી મથામણ અને ગહન મમ સુધી એના જિંગ ડિરેકટર શ્રી ચીનુભાઈ શાહે ઉત્તમભાઈ લેખક ડો. કપારપાળ દેસાઈ પહોંચી શક્યા છે. સાથે ગાળેલી ક્ષણને યાદ કરીને આભારવિધિ આ જીવનકથા જેટલી વિશિષ્ટ છે એટલું જ કરી હતી અને કહ્યું હતું કે શ્રી ઉત્તમભાઈ આગવું, પ્રેરક અને હૃદયસ્પર્શી એનું આલેખન તેમની ભાવનાઓ, આદર્શો અને સત્કાર્યોથી છે આ જીવનકથા શ્રી ઉત્તમભાઈ મહેતાને આવતી પેઢીને પ્રેરણારૂપ બની રહેશે. :

Page #14

૬૦
[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ Morn-cરા Dr. Dr.Secorweggery પૂજ્યપાદ ગુરુદેવ મુનિરાજશ્રી ભુવનવિજ્યાનેવાસી
પ. પૂ. આગમપ્રજ્ઞતારક ગુરુદેવશ્રી Sજંબૂવિજયજી મહારાજ સાહેબના વ્યાખ્યાને ક
હજી આM
[હપ્ત ૧૩ મે ]
[ગુરુ વાણું ભાગ-૧માંથી સાભાર...]
(ગતાંકથી ચાલુ)
એક તાપસ હતો. સત્યવાદી હતા અને તે આ માણસને એમ થયું કે વળી આ કઈ ગામની બહાર રહેતા હતા. હવે એવામાં બન્યું જાતને રોગ. એણે ડેાકટરને પૂછ્યું કે આ રોગ એવું કે ધાડપાડુઓ ધાડ પાડવા માટે આ કઈ જાતને? ડોકટર કહે કે “God only ગામમાં આવ્યા. ગામ લોકોને આગળથી ખબર knowes” અર્થાત્ ફક્ત ભગવાન જ જાણે છે. પડવાથી બધા પિતાના દર-દાગીના લઈને આપણને પણ ઈર્ષ્યા આદિ વભાવગત દોષને ગામની બહાર મોટી ઝાડી હતી તેમાં ભરાઈ એક એવે વ્યાધિ લાગુ પડે છે કે એને ઈલાજ ગયા. હવે ધાડ-પાડુઓ આવ્યા ગામમાં જોયું. ગુરૂ ભગવંતે-જ્ઞાની મહાત્માઓ જ જાણે છે. ગામ આખું ખાલી એટલે તેઓએ વિચાર
માણસના સ્વભાવમાં જે સામ્યતા હશે તે કર્યો કે ગામની બહાર રહેલા તાપસને પૂછીએ. એની વાણી પણ મીઠી હશે. અનંત પુણ્યના
યના એ સત્યવાદી છે માટે એ સત્ય કહેશે. તેઓએ ઉદયે આપણને વાણી મળી છે. વાણીનો ઉપયોગ તાપસને પૂછયું, એટલે તાપસે પહેલાં તે કહ્યું પ્રિય બોલવા તથા ભગવાનની સ્તુતિ કરવા માટે કે જે જાણે છે તે બેલતી નથી અને જે કર જોઈએ. જ્યારે આપણે તે તેનો ઉપયોગ જાણતી નથી તે બોલે છે.. જેમ-તેમ બોલવામાં અર્થાત્ પથરો ફેંકવામાં જ કરીએ છીએ. પૂ. હેમચંદ્રસૂરિ મહારાજે
આંખે જાણે છે પણ બોલતી નથી. જીભ ચારિત્રની બે વ્યાખ્યા કરી છે. એક તો એ કે
ન જાણતી નથી પણ બોલે છે. આમ વારંવાર પાંચ મહાવ્રત અને બીજી અષ્ટ પ્રવચનમાતા.
બેલવા લાગ્યો. એટલે પેલા ચોરેએ કહ્યું કે આમાં પણ ભાષાસમિતિ પર વધારે ભાર મૂક
S; તમે સત્ય બેલે. તમારી સત્યવાદી તરીકે પ્રસિદ્ધિ છે. કારણ કે... માણસની મતિ, કળ વગેરે છે. કાં તો અસત્ય બોલે, તમારી પ્રસિદ્ધિ ભલે તેની વાણી પરથી પારખી શકાય. જ્યારે આપણે મટી જાય. આ મહાત્માએ વિચાર કર્યો કે તે કડવી વાણી રૂપી બાણો જ સામાને મારીઓ ખોટુ બોલીશ તે મારી પ્રસિદ્ધિ ધૂળમાં મળી છીએ આપણામાં જરાયે સભ્યતા નથી. ભગવાન જશે. માટે તેણે સત્ય કહી દીધું કે આ ઝાડીમાં કેવળજ્ઞાન પામ્યા. શેના બળથી? મૌનના જ ભરાયા છે છેવટે પરિણામ એ આવ્યું કે ને? મૌનની સાધનામાં ખૂબજ તાકાત છે. વાણી ચોરોએ બધાને લૂંટી લીધા અને મારી નાખ્યા. સાચી તેમજ હિતકારી બોલવી જોઈએ. બીજાની આ કેશિક નામનો ઋષિ સાતમી નરકે ગયે. હિંસા કરનારી, અહિત કરનારી, સાચી વાણું મહાત્માઓ કહે છે કે આવું સત્ય ન બોલવું પણ બોલવી જોઈએ નહીં.
જેનાથી અસંખ્યના જીવન રોળાઈ જાય.

Page #15

મે-જુન: ૯૯]
જીવનમાં જેટલી વાણીની સચ્ચાઈ જરૂરી શેઠે તે પ્રમાણે કર્યું. તે કઈ માણસ છે તેટલી જ ન્યાય અને નીતિની પણ જરૂર દોડતે દોડતે આવીને કહે શેઠ આ તમારી છે. નીતિથી કરેલી કમાણી માણસને સત્કાય પાંચશેરી બજારમાં રખડતી હતી, ઉપર તમારૂં કરવા પ્રેરે છે. એક શેઠ હતા. શેઠને ત્યાં મોટો નામ છે. પછી બીજી વખત આ શેઠ તે પાંચકરિયાણાને વેપાર ચાલે. આ શેઠે કયું શું? શેરીને તળાવમાં ફેકી દે છે. તળાવમાં માછલું લેવાનાં અને દેવાનાં બને કાટલાં જુદા રાખે. ગળી જાય છે. એ માછલું માછીમારને ત્યાં શેઠને બે પુત્ર હતા તેમાં એકનું નામ વધિ જાય છે, માછીમારના હાથમાં પાંચશેરી આવે રાખેલું અને બીજાનું નામ ઘટિયે રાખેલું. આ છે. નામ વાંચે છે. દોડતે શેઠને આવીને કહે શેઠને જ્યારે માલ લેવાનો હોય ત્યારે વધિયાને છે- શેઠ! આ તમારી પાંચશેરી છે, લઈ લે કહે મણીકું લાવ. એટલે તે મેટું મણિક જૂઓ નીતિનું ધન જ્યાં હશે ત્યાંથી પાછું જ લાવે અને જ્યારે દેવાનું હોય ત્યારે ઘટિયાને આવવાનું છે. શેઠને નીતિના વેપારની પ્રતિતી બૂમ પાડે તેથી નાનું મણિકું લાવે. આ થઈ પછી શેઠને ખૂબ જ સુખ-સુખ થઈ ગયું. અનાતિના વેપાસ્થી શેઠ ખુશ થાય. હવે મોટા આજે માણસે ડેકોરેશન પાછળ લાખો છોકરાને પરણા, વહુ ઘરમાં આવી. એક
એક રૂપિયા ખચે છે પણ એક સળગતા દિલને દિવસ વહુએ સસરાને કહ્યું કે બાપુજી આપ :
સાંત્વન આપવા એક આનો ખચવા તૈયાર નથી. વધિયા અને ઘટિયા એમ કહીને કેને બેલા
પણ આ બહારના વૈભવને માણસ જેમ-જેમ છે? એવું તે કોઈનું નામ આપણા ઘરમાં છે.
વધારતો જાય છે તેમ-તેમ તેની ભૂખ વધતી નહીં એટલે સસરાએ બધી વાત વહુને કરી.
• જાય છે. તેને જીવનમાં અપૂર્ણતા જ લાગે છે. વહુ ધમરને પામેલી હતી. તેને થયું કે આ
જ્યારે માણસ જે પોતાની અંદરનો વૈભવ વધારે અનીતિના પૈસાથી જ ઘરમાંથી માંદગી જતી નથી
તે જીવન એટલું બધુ સુખમય બની જશે કે અને પુરૂં ખાવા મળતું નથી માટે તેણે પોતાના ર
તેની કલ્પના પણ નહીં આવે. આંતરવૈભવનું સસરાને કહ્યું કે તમે ન્યાયથી વેપાર કરો. આ
સુખ એવું છે કે તમે જેમ-જેમ કેઈને સુખ અનીતિના પૈસા આવે છે માટે જ આવા કંકાસ
આપો તેમ તમારું સુખ વધતું જશે જ્યારે ઘરમાં ચાલી રહ્યા છે સસરાને ગળે વાત ઉતરી
બહારના વૈભવનું સુખ એવું છે કે તમે જેમ તેણે નીતિથી વેપાર શરૂ કર્યો. ચારે બાજુ જેમ આપશો તેમ ખૂટી જશે. કદાચ વૃદ્ધિ શેઠની પ્રમાણિકતાના વખાણ થવા લાગ્યા ઘરાકી
પામશે તે પણ આંતર વૈભવ જેટલું તે નહીં. સારા પ્રમાણમાં રહેવા લાગી. અને થોડા જ
તમે સામાને જેટલો પ્રેમ આપશે તેમ તમારે વખતની અંદર સાચા શેઠ તરીકે પ્રસિદ્ધિ થઈ પ્રેમ વૃદ્ધિ પામતે જશે. બહારની ચીજોને તમે અને ખૂબ આબાદી વધવા લાગી. શેઠ સુખી થઈ જેમ જેમ વધારે કરતા રહેશે તેમ તેમ તમે ગયા. શેઠને પછી પ્રતિતી થઈ કે આ વહુ અપણ બનતા જશે. જ્યારે આંતર વૈભવ જેમ લક્ષણવંતી છે અને તેનાથી જ આ ઘરની
જેમ આપતા જશે તેમ-તેમ પૂર્ણ બનતા જશે. આબાદી વધી છે, ઘરમાં ખૂબ જ તેનું માન વધ્યું. એક વખત વહુએ કહ્યું કે તમે એક સમકિતની મુખ્ય નિશાની અનુકંપા છે. સોનાની પાંચશેરી બનાવે. તેની પર “સાચા અનુકંપા એટલે દયા નહીં. પરંતુ બીજાનું દુઃખ શેઠ” એવું નામ લખો તેને બજારની વચ્ચે જોઈને એ આકુળ-વ્યાકુળ બની જાય. તેનું મૂકી દો. પછી જુઓ આ નીતિનું ધન, હૃદય કંપવા લાગે તે અનુકંપા. દયાને તેનાથી

Page #16

૬૨
( શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
ઘણે ઉતરતે દરજો છે. ભગવાનના હદયમાં કે ઈચ્છા તે આકાશ જેટલી અનંત છે પરિગ્રહને અનુકંપા ચિક્કાર ભરેલી હોય છે. બસ ધ્યાન ઓછા કરી ન શકો તો કાંઈ નહીં પરંતુ ધરતાં પણ તેમના મગજમાં એક જ વિચાર ઈચ્છાનું તે પરિમાણ કરો. આપણું શરીર ઘૂમી રહ્યો હતો કે હું આ જગતના જીવને કેવી આખું અશુચિથી જ ભરેલું છે. માણસને રીતે દુઃખથી મુક્ત કરું ? તેનું કેમ હિત કરું ? સંડાસમાં બેસી રહેવાનું મન થાય ખરૂં? ગમે બસ આજ એક લગની હતી. ત્યારે તે એ તેવું ઉત્તમમાં ઉત્તમ ભેજન પણ આ શરીરરૂપી જગતના તમામ જીવેને માટે પૂજ્ય બની ગયા. ગટરમાં જતા કેબ્રી દુધવાળું બની જાય છે? ધર્મને પ્રાણ કરૂણા છે. જ્યારે સંગમ અરે આપણે જમ્યા પછી પણ આપણને મિટ મહાવીર ભગવાનને છ છ મહિના સુધી ઉપસ થાય તો એની સામે આપણે એક ક્ષણ માટે કર્યા ત્યારે તે કોઈ દિવસ ભગવાનની આંખમાં જોઈએ ખરા ? ત્યાંથી ભાગી છૂટીએ. દુનિયામાં પાણીનું એક બિંદ આવ્યું નથી પરંતુ જ્યારે બધા મશીન કાચા માલમાંથી પાકે માલ બહાર આ સંગમ વિદાય લે છે ત્યારે ભગવાનની પડે છે. જ્યારે આ શરીરરૂપી એકજ મશીન આખો કરૂણાથી છલકાઈ ઉઠે છે. બસ એમને એવું છે કે તે પાકા માલને કાર્યો કરીને બહાર એ જ વિચાર આવે છે કે આ બિચારો છ-છ ફેંકે છે અને એ માલને જે પણ ન ગમે. મહિના મારા સંસગમાં રહ્યો છતાં દગતિમાં ઉત્તમમાં ઉત્તમ મિષ્ટાન પેટમાં જતાં જ વિષ્ટ જશે કેવી ભગવાનની કરુણા..! આટ-આટલા રૂપે પરિણામ પામે છે. બહારથી સુંદર દેખાતા ઉપસર્ગો કર્યા છતાં તેના પર કેવો અજોડ પ્રેમ..! આ શરીરમાં કેટલી અશુચિ ભરેલી પડી છે?
મહાપુરૂષ કહે છે કે આ શરીર પંપાળવા માટે માણસ હંમેશાં નામને અમર બનાવવા નથી. અર્થાત પિષવા માટે નથી પણ શેષવા માટે ઇરછે છે. નામને નહીં પણ કામને અમર છે. આપણે દિવસ અને રાત દેહની પૂજામાં જ બનાવતાં શીખો. એવા સત્કાર્યો કરો કે તમારું પડ્યા છીએ. જ્યારે શાસ્ત્રકારો ફરમાવે છે કે દેહના કામ અમર બની જાય.
નહીં પરંતુ દેવની પૂજા કરે. માણસને બધે - જીવનની સિદ્ધિ ધર્મરૂપી ધન કમાવામાં વૈભવ મળે એટલે એ એમ જ માને છે કે રહેલી છે. નહીં કે પૈસા કમાવામાં ખાવાનું મારો જન્મ સફળ.. પણ મહાપુરૂષે કહે છે પીવાનું કામ તો જીવ દરેક યોનિમાં કરતા કે જન્મ સફળ નહીં પણ ધમ વિના નિષ્ફળ... આવ્યું છે. આ જીવનમાં પણ એનું એ જ પરમાત્માના રૂપ સિવાય જગતમાં કઈ એવું કાર્ય ચાલુ રહેશે તે પછી સંસારના ફેરા કયાંથી અદભુત રૂપ નથી. આ શરીરમાંથી સમ્યકજ્ઞાન, ટળવાના? જ્યારે ધર્મનું મહત્વ સમજાય છે સમ્યક્દર્શન અને સમ્યફચારિત્ર રૂપી ત્રણ ત્યારે આ જીવન કેઈ ઉચ્ચ કેટીનું બની જાય છે. રત્ન કાઢી લે. જેમ સમુદ્રમાં અગાધ પાણી
હિંસા કરવાથી માણસ દગતિમાં જાય છે. રહેલું છે તેમ આ આત્મામાં અખૂટ ખજાને માંસાહાર કરવાથી–મહારંભને કરવાથી–મહા- ભરેલ છે. પરિગ્રહ કરવાથી નારકીમાં જાય છે. શાસામાં ભવરાગ અને ભાવરોગ-આ બે મોટા રે પંદર કર્માદાન આવે છે જે નરકમાં લઈ જનારાં આપણને લાગેલા છે. આપણું ચિત્તના એટલા છે. કર્માદાન એટલે શું? કર્મનું આદાન કમ કલુષિત પરિણામ છે કે રાગ-દ્વેષ ને મેહમાં બાંધવાનો વેપાર, પરિગ્રહની ઇચ્છાથી જ માણસ ચિત્ત ખુબ જ વ્યાકુળ બનેલું છે. જ્યાં સુધી આવા કર્માદાનેનું સેવન કરતા હોય છે. કારણ આ ભાવગો છે ત્યાં સુધી ભવરોગ રહેવાનો.

Page #17

મે-જુન : ૯૯ ]
ધમ રૂપી ઝવેરાત કમાવા માટે ગુણાને વૈભવ જોઇશે. જે ગુણા રૂપી વૈભવ નહીં હોય તે ધરૂપી ઝવેરાત મેળવી નહીં શકે.
હવે ધમને ચેાગ્ય બનવા માટેના ચાથે। ગુણ .. લેકપ્રિયતા...
ધર્મ કરનાર માણસ લેાકેામાં પ્રિય હોવા જોઇએ. એક બાજુ ખૂબ જ તપશ્ચર્યા કરતા હાય અને બીજી બાજુ કંજુસને કાકા હોય તેા તેના વખાણ થાય કે હાંસી... જે માણસ ધમ કરતા હોય એ કોઇ દિવસ કાઇનું ઘસાતુ ખેલે નહીં અને એનુ પણ કદાચ કાઈ ધસાતુ બેલે તા પણ કદીએ તેના પર ગુસ્સે થાય નહીં.
ઇહુલાક વિરૂદ્ધ અને પરલેાક વિરૂદ્ધ કાઇપણ કાય` ન કરો. ઇહલેાક વિરૂદ્ધ-જીવનમાં કેઇની પણ નિ*દા ન કરવી, દુનિયામાં સૈાથી વધારે ગળી ચીજ કઈ ? ગરજ....ગરજે ગધેડાને પણ બાપ કહેવા પડે. અને આનાથી પણ ગળી ચીજ નિ`દા છે. નિ’દાના રસ એવા છે ને કે માણસ કલાકેાના કલાકો સુધી સાંભળ્યા કરે ને તે પણ તેને કટાળે આવે નહીં.
જીવનમાં આ ચાર વસ્તુ ગેાખી લેા. ચાલશે,જાય છે. દેશના સાંભળીને ગુરૂ મહારાજને પૂછે
ફાવશે, ભાવશે, ગમશે. કાઇપણ વસ્તુ ગમે તેવી હાય તે। તેને યાગ્ય બનતાં શીખેા. આ નહીં ચાલે એ મગજમાંથી કાઢી નાખે।. લેાકપ્રિય માણસ બનવુ હોય તે નીચેની બાખતા ધ્યાનમાં રાખવી જોઇએ.
છે કે ભગવ'ત આ વખતે ચામાસામાં એ સાધુ ભગવત અહીં રહ્યા હતા એમાં એક તપસ્વી હતા. અને બીજા ખાઉધરા....આ એની કઇ ગતિ થશે ?
એક ગામમાં એક મુનિ મહારાજ રહેતા હતા. તેઓ માસક્ષમણુને પારણે માસક્ષમણ કરતા હતા. લોકોમાં ખૂબ જ ખ્યાતિ હતી. કેવા તપસ્વી.... કેવા ત્યાગી.... એવામાં કાઇ ખીજા સાધુ મહારાજ ત્યાં ફરતાં-ફરતાં આવી ચડ્યા. ચામાસાના સમય નજીક હતા. તેથી તેજ ગામમાં ચામાસા માટે રહે છે. ઉપાશ્રયમાં આ મહારાજની ઉપર ઉતરે છે. આ મહારાજ દરરેાજ વહેારવા માટે સીડી પરથી નીચે ઉતરે છે. તેમનાં
૬૩
મનમાં એક જ વિચાર આવે છે. અરે રે...કાં આ તપસ્વી અને કયાં હું ? હું' કેવા શિથિલ.... ઉત્તમકુળમાં અવતર્યા છતાં તપ-ત્યાગ કરી શકતા નથી. આ રીતે દરરાજ તેઓ પેાતાના આત્માન નિદે છે. જ્યારે દરરાજ ત્રણ ત્રણ વખત વહેારવા જતા આ મહારાજને જોઇને પેલા તપસી મહારાજ વિચારે છે કે આ કેવા જીભને પરવશ છે, ધિક્કાર છે આ ભૂખડી ખારસ ને ! આ પ્રમાણે એની નિંદા કર્યા કરે છે...ગામના શ્રાવક આવે ત્યારે પણ તેમની પાસે તપસ્વી મહારાજ આની જ નિ'દા કર્યાં કરે છે. હવે ચામાસુ' પૂરૂ’ થયું'. આ પાટલિપુત્રની વાત છે. ત્યાં કાઇક કેળી ભગવંત પધારે છે, ગામના લેાકેા દેશના સાંભળવા
આ સાંભળી ગુરૂભગવંત કહે છે સાંભળા! જે તપસ્વી મુનિ હતા. તે મરીને દુ^તિમાં જશે અને સ'સારમાં ધણુ· ભટકશે. જ્યારે તમે જેને ખાઉધરા કહે છે. એ શેાડા કાળ પછી મેક્ષે જશે. આ સાંભળીને ગામ લેકે આશ્ચય ચકિત થઇ ગયા. ગુરૂ ભગવ’તે કહ્યું કે જે તપસ્વી મુનિ હતા તેમણે આખા દિવસ નિંદાના જ ધધા કર્યું જ્યારે પેલા સાધુએ પેાતાના આત્માને નિદ્યો
છે
નિ'દ્યા કરવાથી તથા અહંકાર આવવાથી માસ હજારો વર્ષોંના તપને ધેાઇ નાંખે છે. બાહુબલીને કેવળજ્ઞાન થવામાં અહંકાર જ આ આબ્યા હતા ન... ! નહિ તે કેવી ઉગ્ર તપશ્ચર્યા હતી... પણ જ્યાં અહંકાર ભાગ્યા કે તરત કેવલજ્ઞાન....! ખાલી નમવાના વિચાર પણ માણસને છેક કયાં સુધી લઇ જાય છે ?
ચેતના ઉપયાગ.... આ ચેતના એક રંગીન ચીજ છે તેને જેવા પદાય ના સ`ચેાગ કરાવીએ તેવા રગ લાગે છે. સદ્ગુણાથી રગીએ તા

Page #18

[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
સદ્ગુણો આવે અને દુર્ગુણોથી રંગીએ તે ધર્મગુરૂએ તેને કહ્યું કે અલ્યા તું શું કરે છે? દુગુણ આવે. ગુણવાનની નિંદા કરવી તને શું પ્રાર્થના કરતાં આવડે છે? પેલે છોકરે એ તે અતિ ભયંકર પાપ છે. ભગવાનની કહે છે કે જેઓ બધી પ્રાર્થના તો સ્વર અને પાસે સરળ હૃદયની પ્રાથના જલદી પહોંચે છે. વ્યંજન અથવા બારખડીમાંથી જ બનેલી છે. એક મંદિરમાં ધર્મગુરૂ પ્રાથના કરાવતા હતા. હું ભગવાનને આખી બારખડી કહી દઈ છું બધા સારી રીતે પ્રાર્થના ઝીલતા હતા. તેમાં અને કહુ છું કે ભગવાન આ બારખડીમાંથી એક નાનો છોકરો હતો. તે પણ પિતાના તમે તમારી પ્રાર્થના બનાવી લેજોઆ સાંભળી હાથના મટકાથી.... પ્રાથના કરતા હતા.... ધર્મગુરૂ હસી પડ્યા. કેવું સરળ હદય !”
(ક્રમશઃ)
E3%ers. There were researm circulars ago, Io3 જેમની ભક્તિ સર્વ પ્રકારનાં ભયનું ભજન કરનારી છે
અને સકલ મને રથની સિદ્ધિ કરનારી છે.
તેવા શ્રી અરિહંત દેવને અમારી કેટ કેટિ વંદના હે
mand-MRST TIME
3) Stability 3
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ” માસિક ઉત્તરોત્તર પ્રગતિના સોપાન સર કરે
તેવી હાર્દિક મનોકામના અને શુભેચ્છા સાથે...
snadnou
megapro
Indchem Marketing Corporation
32, Shamaldas Gandhi Marg, Saraf Mansion, Mumbai-400 002
Phone : 2617367-68

Page #19

ધમ માણસને તારે છે.... એક શેઠ. લાખાનાં લેખાં-જોખાં કરે અને કરાડાનેા કારાબાર સભાળે, શ્રીમ’તાઇ ખરી, પણ આછકલાઇનું... નામ નહિ !
એમાંય પાછુ' શેઠના હૈયે ધમ વસેલા. ભલાઇ એમને ભાવે અને સાદગી એમને ફાવે. જ્ઞાનની વાતમાં ઊંડી રુચિ ધરાવે. પડિત મદનમેાહન માલવીયાજી માટે એમને ગજબના આદરભાવ. એમના પડ્યો ખેલ ઝીલે. કદીક મન મુ’ઝાય તે પડિતજી પાસે પહેાંચી જાય. પતિજી પરામશ કરી પથદર્શન આપે
કાળ ઉપર કોઇનેા કામૂ નથી ચાલતા. એક વખત શેઠનેા કપરા કાળ શરૂ થયા, શેઠના કારાબાર તૂટવા લાગ્યા. એમની પેઢીએ ડૂબવા લાગી... જાણે ધર્મીના ઘેર જ ધાડ પડી !
નવાં નાણાં કાઇ ધીરે નહિ.
જૂના લેણિયાત નાણાં મેળવવા તકાદા કરે, શેઠની મતિ મૂઝાઇ. એમનુ” મન દ્વિધામાં અટવાયુ’, કારેબાર કેમ કરીને ચલાવવા ?
પડિત માલવીયાજીને આ વાતની જાણુ થઇ. તેમણે શેઠને ખેાલાવ્યા. શેઠ આવ્યા. પડિતજીએ પૂછ્યું :
‘ શેઠ, કારાબાર કેમ ચાલે છે? ’
· પ’ડિતજી ! કપરા કાળ આવ્યેા છે. આખરૂના ધજાગરા થાય એવા દહાડા આવ્યા છે.... શેઠ ઢીલા અવાજે મેલ્યા.
6
પણ આમ ઉદાસ થવાથી તા કાંઇ ઉપાય
નહિ જ મળી જાય ને ?
‘ મને તે કાંઇ સૂઝતું જ નથી....શુ કરુ ?
'
મારે તે તમને કઈક બીજી જ વાત કરવાની હતી ’ પડિતજી એલ્યા. શી વાત ? ’
અમારી કાશી વિશ્વવિદ્યાલય માટે આપના તરફથી મેાટી રકમનુ દાન મળે તેવી અપેક્ષા છે. ?
· પ`ડિતજી ! મારા ઘા ઉપર નમક કાં છાંટા છે ? લેણિયાતાના તકાદા મને ઉજાગરા કરાવે છે, ત્યાં તમને દાન તે શી રીતે આપુ?”
શેઠ, હું સામે ચાલીને તમારી પાસે દાન માગું છું. હવે શું કરવુ' તે તમારે નક્કી કરવાનું છે!
શેઠ વિચારમાં પડ્યા. પડિતજીની વાતમાં ક'ઇક ઊંડા મમ' હશે એમ તેમને લાગ્યું. તેમણે વિચાયુ કે, આમેય કરોડો રૂપિયા ગુમાવ્યા છે, તે હવે થાડા વધારે ! કાલ કાણે દીઠી છે ? ભલું કરવાની વાત હેાય ત્યાં ભાવિને ભય ના રખાય ! ‘ શુ· વિચારે છે, શેઠ ? ?
૫ ડિતજી! આપની વાત પાછી કેમ ઠેલાય? ’ તા પછી એલા રકમ....’
· એક લાખ રૂપિયા.... ’
· એટલી રકમથી કાંઇ ના થાય... ’ પંડિતજી ખેલ્યા.
પણ અત્યારે મારા સ’જોગે..... . શેઠ અટકી ગયા.
‘ સ’જોગા તા ફરીથી સુધરી જશે....’ તા લખા એ લાખ રૂપિયા....’ ‘ ના હજી રકમ વધારે.’ ‘ત્રણ લાખ રૂપિયા,... '
‘શેઠજી ! ચાલા પાંચ લાખ પૂરા લખાવી દે....’ શેઠ ઘડીભર વિચારમાં પડ્યા અને પછી મેલ્યા, · ઠીક છે, જેવી આપની ઇચ્છા,
શેઠે પાંચ લાખ રૂપિયાના ચેક મેાકલી આપ્યા. પડિતજીએ આ વાત વિવિધ અખબાર દ્વારા જાહેર કરી. લેાકેા વાત જાણીને વિસ્મયમાં પડ્યા, સૈાને લાગ્યુ કે, જો શેઠની પેઢી ડૂબી હાય તેા પાંચ લાખનું દાન શી રીતે કરે? લેાકેા ખાટી અફવાઓ ફેલાવીને શેઠને બદનામ કરવા બેઠા છે.... !
લેાકેાને શેઠના પ્રત્યે શ્રદ્ધા જાગી, સાએ તેમને ત્યાં ફરી થાપણા મૂકવાનુ શરૂ કર્યુ. લેણિયાતાએ તકાદા બધ કર્યા. શેઠના સૂજોગે ફરીથી સળે કળાએ ખીલી ઊઠ્યા. તેમને કારેાબાર ફરીથી ધમધમી ઉડ્યો.
ડૂબતી પેઢી તરતી થઇ !
*
શેઠે પ'ડિજીનેા આભાર માન્યા પડિતજી કહે, શેઠ ધમ જ માણસને તારે છે. તમે મન માટું કર્યુ તેને તમને બદલે મળ્યા ૩ડી ભાવના ભાવજો, દિલમાં દયા રાખજો ભલું કરનારનું ભૂંડૂ કદીય થતુ' નથી ને કદી થશેય નહિ.
ધમ આકૃતમાં ય રાહત આપે છે. ધમના પ'થ માનવીને સદાય અધિકાર આપે છે. [ લેખક શ્રી લક્ષ્મીચ`દ્રભાઇ છે. સ`ઘવીના પુસ્તક ષ્ટાંત રત્નાકર'માંથી જનહિતાર્થે` સાભાર.... ]

Page #20
Shree Atmanand Prakash 02 :e o Regd. No. GBV. 31 એકતા ત્યાં ઉન્નતિ त्यक्त्वा विरोध सकलं, जातिधर्मनिबन्धनम् / अन्योन्यसौमनस्येन, सर्वे साघयतोन्नतिम् / / , પ્રતિ 5 જાતિ અને ધર્મના ભેદોને આગળ કરી ઉપજાવેલા બધા વિરોધને શમાવી દો અને પરસ્પર મીઠા દિલથી એક થઈ ઉન્નતિ સાધવા લાગી જાઓ. Remove all quarrels engendered by putting forth racial and religious differences, seek unity of hearts and ascend to the path of progress. શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ ઠે. શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ખારગેઇટ, ભાવનગર-૩૬૪ 0 01 From, ત’ત્રી : શ્રી પ્રમોદકાન્ત ખીમચંદ શાહ પ્રકાશક : શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, ભાવનગર મુદ્રક : સાધના મુદ્રણાલય, દાણાપીઠ પાછળ, ભાવનગર For Private And Personal Use Only