Atmanand Prakash Pustak 087 Ank 03

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 10

ઘી, તેલ નિ વિગ આના ત્યાગ કરનારા પણ કપાસિયાં અગર અન્ય પદાર્થોમાંથી ઘી-તેલ જેવી બનાવટના ઉપયાગ કરતાં જોવામાં આવે છે. આવા બધા ત્યાગ સ્થૂલ દૃષ્ટિએ ત્યાગરૂપે દેખાતા હાવા છતાં, તેની પાછળ મૂર્છા તે પડેલી જ છે, એટલે
આ પ્રકારના ત્યાગ એ સાચા અર્થમાં ત્યાગ નથી પણ માત્ર ત્યાગના આભાસ છે ત્યાગના સબંધ માત્ર પદાથે સાથે ન રહેવા જોઈ એ પણ મન સાથે હાવા જોઈ એ. આંતરમનમાં જયાં સુધી ત્યાગની ભાવના દૃઢ થઈ નથી ત્યાં સુધી આચારમાં તેનુ' સ'પૂણું પાલન થવું અશકય છે, અને તેથી જ આપણે જોઇએ છીએ કે લેાકેા સ્વાદની બાબતમાં વિગઈ એના ત્યાગ કર્યો છતાં ત્યાગની અવેજીમાં સ્વાદતૃપ્તિ અર્થે અન્ય પદાર્થોના ઉપયેગ કરે છે. પણ આવા ત્યાગના મૂલ્ય જૈન દર્શનમાં નહિવત્ છે. આપણા જ્ઞાની પુરુષોએ સાચું જ કહ્યું છે કે: • ત્યાગ ન ટકે રે વૈરાગ્ય વિના. વૈરાગ્ય એટલે સંસાર અને જગત વિષેના સાચા સ્વરૂપના ભાનથી ઉપજેલી વિરક્તિ. તેથી ત્યાગમાં વૈરાગ્ય એ પાયારૂપ છે, અને પાયાની મજબૂતાઇના પ્રમાણમાં જ ત્યાગની ભવ્યતા હાય છે. બાદષ્ટિએ સ`પૂર્ણ રીતે ભાગમાં ડૂબેલા દેખાતા માનવ આંતરદૃષ્ટિ, મહાત્યાગી પણ હે.ઈ શકે છે, અને આ ખાખત જનક વિદેહીની નીચેની વાતમાંથી સમજી શકાય છે
"
જનકવિદેહી ભવ્ય રાજમહેલમાં રહેતા, રત્ન. જડિત સિંહાસને બેસતા, અને પેાતાની રાણીએ સાથે આનંદ પ્રમેાદ પણ કરતા, માહ્યષ્ટિએ અન્ય રાજવીઓની માફક જ બધા વૈભવ ભાગવતા, અને તેમ છતાં ઋષિમુનિઓ પણ તેમને જનવિદેહી કહેતા. એમના મુખ્ય પ્રધાનને તેમના આવે મા વૈભવ જોઇ વિચાર આવ્યે કે આવા રાજવીને વિદેહી કહી જ કેમ શકાય ? પછી તા એક દિવસે ભર રાજસભામાં જ તેણે આવેા પ્રશ્ન જનકરાજાને પૂછ્યા રાજા પે.તે આવા પ્રશ્ન સાંભળી ઘડી એ ઘડી માટે તે વિચારમાં પડયા પણ પછી પ્રધાનજીને જવાબ આપતાં કહ્યું : તમારા પ્રશ્ન બહુ ઉત્તમ છે,
**}
અને ચેાગ્ય વખતે તેને સંતાષકારક જવામાં પણ મળી રહેશે.
ત્રણ ચાર માસ પસાર થયા છતાં પ્રધાનજીને તેના પ્રશ્નના ઉત્તર ન મળ્યા, એટલે તેને લાગ્યુ કે જનકરાજા આ પ્રશ્નના ઉત્તર આપી શકે તેવુ છે જ નહિ, અને તેના પ્રશ્નના ઉત્તરની વાત તે ભૂલી પણ ગયા.
તે પછી, એક દિવસે ભેજન લીધા પછી પ્રધાનજી જ્યારે આરામ લઇ રહ્યા હતા, જ્યારે જનકના ખાનગી મંત્રી આવ્યા અને રાન્તના સંદેશા
આપતાં કહ્યું કે ‘રાજસભાના તમામ સભ્યો અને
અમલદ રાના એક ભેાજન સમાર‘ભ આજે સાંજના
રાજમહેલમાં ગોઠવવામાં આવ્યા છે, અને આપને પણ તે ભેજન સમાર‘ભમાં આવવાનુ છે, પ્રધાન જીએ આમંત્રણનો સ્વીકાર કર્યા, અને એવા આમ ત્રણ માટે રાત પર આભાર માનતા પત્ર લખી મત્રોજીને આપ્યા
એ જમાનામાં આજના જેવા રેડીઆ, ટેલીફ્રાન કે દૈનિક પેપરો ન હતાં, એટલે પ્રજાને કાંઇ સંદેશા આપવા હોય તો ઢાલ અને ઢાલી દ્વારા તે અપાતાં પ્રધાનજી આરામ લઇ ત્રણ વાગે ઉઠયાં ત્યારે રાજ્યના ઢોલી ઉલ્કા બજારે સાદ પાડતા હતા, અને પ્રધાને અટારી ઉપર આવી સાંભળ્યુ કે ‘રાજ્ય મહેલમાં આજે સાંજે ગાઠવેલે। ભાજન સમારંભ પૂરા થયા બાદ આપણા મુખ્ય પ્રધાનને મહેલની પાછળના ઉદ્યાનમાં શૂળી પર ચઢાવવાના છે.
પ્રધાન તે। આ સાંભળીને સ્તબ્ધ થઈ ગયા, પેાતાની પત્ની અને પુત્રાને ખેાલાવી તેમને બધી ભલામણ કરી અને કહ્યું કે એક મૂર્ખાઈ ભરેલે પ્રશ્ન રાજાને પૂછવાના કારણે તેને શૂળીએ ચઢવાને વખત આવ્યા. સાંજનાં સેગિયુ' મેહુ· લઈ પ્રધાન ભાજન સમાર`ભમાં ગયા, અને રાજાના પાટલાની પડખેજ પ્રધાનજીના પાટલે રાખવામાં આવ્યો હતા, બત્રીસ જાતનાં ભેજન અને છત્રીસ જાતના શાક પીરસાઇ રહ્યાં, એટલે રાજાએ સૌના સાંભળતાં પ્રધા
આત્માનંદ પ્રકાશ