Atmanand Prakash Pustak 086 Ank 06

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

એટલે જમીન ઉપર ચાલનાર, ૩ બેચર એટલે કે ભેદો થાય છે તેના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત આકાશમાં ઉડનારા. તેમાં સ્થલચર એટલે જમીન ગણતાં ૧૯૮ ભેદે થાય છે. ' ' ઉપર ચાલનારાના ત્રણ પ્રકાર છે. ૧. ચાર પગે
નારક ચાલનારા, ૨. પેટે ચાલનારા, ૩. હાથવતી ચાલ
ના ૧૪ ભેદ છે. તિર્યંચ માં નારા. તેના પાંચ પ્રકારના છ થયા. આ પાંચ
સ્થાવર જીના ૨૨ ભેદ, વિકસેન્દ્રિય તિર્યંચ પ્રકારના જે સમુર્ણિમ અને ગર્ભજ હોય છે.
જના ૬ ભેદ, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ ના ૨૦ તેથી તેના દશ પ્રકાર થાય છે. તેના પર્યાપ્ત અને
ભેદ થઈને કુલ ૪૮ ભેદ થાય છે. મનુષ્યના જીના
૩૦૩ ભેદ છે અને દેવેના જીવના ૧૯૮ ભેદ અપહપ્તા ગણતા ૨૦ ભેદે થાય છે.
છે. જૈન દર્શનમાં જેના પ૬૩ ભેદો બતાવ્યા છે. માતાપિતાના સંયોગથી ઉત્પન્ન થઈ ગર્ભમાં પિષણ પામી અમુક વખને જન્મ થાય તે જીવો
જીના તમામ ભેદો અને પ્રકારો ટુંકમાં જ ગર્ભજ કહેવાય છે. તે વિના કેટલાક બાહ્ય સંજોગો
લખેલા છે. જિજ્ઞાસુઓને વિશેષ જાણવાની અને મળવાથી જીવ ઉત્પન્ન થાય છે. તે બધા સમુ
સમજવાની ઈચ્છા થાય તે જીવ વિચારના પુસ્તકે મિ જ કહેવાય છે. ચાર ઈન્દ્રિય સુધીના વાસના
થી વાંચવા વિનંતી છે. ઇન્દ્રિવાળા દરેક જીવે સમુર્ણિમ જ હોય છે. જીવ અનાદિકાળથી કર્મના યોગે સંસારમાં પરિ. મનુષ્યના જીવ કર્મભૂમિમાં, અકર્મભૂમિમાં અને
ભ્રમણ કરે છે. સુખી-દુઃખી, ઊંચ-નીચ વિગેરે અદ્વિપમાં રહે છે. ૧૫ કર્મભૂમિ છે. ૩૦ અકર્મ.
થાય છે જીવ અને કર્મનો સંબંધ અનાદિ છે. તે ભૂમિ છે. પ૬ અંતદ્વિપ છે. મનુષ્ય જેના મૂળ
કર્મો આઠ પ્રકારના છે. આત્માના ગુણોને રોકે છે. બે ભેદ છે. ૧. ગર્ભજ મનુષ્ય ૨. સમુચ્છિમ
૧. જ્ઞાનવરણીય કર્મ :- પાંચ પ્રકારે છે. તે મનુષ્ય. ગર્ભજ મનુષ્યના ૧૫+૩+૫૬=૧૦૧ ભેદ આમના જ્ઞાન ગુણને રેકે છે. થાય છે. તેના પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્તા ગણતાં ૨૦૨ ૨. દર્શનાવરણીય કર્મ - નવ પ્રકારે છે. તે ભેદો થાય છે. સમુશ્કેિમ મનુષ્ય અપર્યાપ્ત હોવાથી આત્માના દર્શન ગુણને રેકે છે. તેના ૧૦૧ ભેદ છે. મનુષ્ય જીવના કુલ ૩૦૩ ૩. મેહનીય કર્મ :- અઠ્ઠાવીસ પ્રકારે છે. તે ભેદ થાય છે.
આત્માના ચારિત્ર ગુણને રોકે છે. | દેવના જુના ચાર ભેદ છે. ૧. ભવનપતિ, ૪. અંતરાય કર્મ :- પાંચ પ્રકારે છે, તે ૨. વ્યંતર ૩. તિષી ૪. વૈમાનિક ભવનપતિ આત્માના શક્તિગુણને રોકે છે. દે. ૧૦ પ્રકારના છે. વ્યંતર દેવ ૧૬ ૫ વેદનીય કર્મ :- બે પ્રકારે છે, તે આત્માના પ્રકારના છે. જેતપી દેવામાં પ ચર જયોતિષ્ક અનંત સુખને રેકે છે. દેવો છે. અને પ સ્થિર જોતિષ્ક દેવો છે. એટલે દ્ર ગોત્ર કમ :- બે પ્રકારે છે. તે આત્માના તેના ૧૦ પ્રકાર છે. વૈમાનિક દેવાના મૂડી બે ભેદ અગરુ લઘગગને રોકે છે, છે. ૧. કપેપન્ન દેવ, ૨. કપાતીત દેવ. કપાપન્ન દેવેમાં ૧૨ દેવલેકના દે, ૩ કિષિક ૭. નામ કર્મ :- ૧૦૩ પ્રકારે છે, તે આત્માના દે અને ૯ લેકાન્તિક દે છે. કપાતિત દેવોમાં મૂળ અરૂપી ગુણને રેકે છે. ૯ વેયકના દેવો અને ૫ અનુત્તર વિમાનના દે ૮. આયુષ્ય કર્મ :- ચાર પ્રકારે છેતે આત્માના છે. તે ઉપરાંત ૧૦ તિર્યંચ ભૂભજાતીના દેવે અક્ષય સ્થિતિ ગુણને રોકે છે. કર્મને કુલ ઉત્તર છે અને પરમાધાર્મિક જાતીના દે છે એમ થઈને ભેદો ૧૫૮ થાય છે. એપ્રીલ-૮૯]