Atmanand Prakash Pustak 086 Ank 06

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 10

દરેક જીવ પ્રતિ સમય આયુષ્ય વિના ૭ કર્મો ૯મેક્ષ – જીવન કર્મ સંબંધથી સર્વથા બાંધે છે. આયુષ્ય કર્મને બંધ એક ભવમાં એક છૂટકારે છે તે મોક્ષ છે. આત્માનું શુદ્ધ સ્વરૂપ જ વાર થાય છે. આ આઠ કર્મો જીવની સાથે પ્રાપ્ત થાય છે. જીવના સ્વાભાવિક ગુણો અનંતજ્ઞાન, ક્ષીર-નીરની જેમ અનાદિકાળથી એક મેક થઈ અનંતદશન, અનંત સુખ વગેરે પ્રગટ થાય છે. ગયેલા છે. જેનેન્દ્ર શાસન પામીને ભવ્યામાં તમામ કર્મોને નાશ કરી શકે છે અને મોક્ષાવસ્થામાં સ્થાયી
- જીવ અને અજીવ ત ય છે એટલે જાણવા બની શકે છે. તે માટે નવ તત્ત્વનું સ્વરૂપ જાણવું
યેગ્ય છે. પાપ, આશ્રવ, બંધ હોય છે એટલે જરૂરી છે.
છોડવા યોગ્ય છે. પુણ્ય તત્ત્વ છેવટે નિશ્ચયથી છોડવા
યોગ્ય છે. સંવર, નિજ, મોક્ષ ઉપાદેય છે એટલે ૧. જીવ :- ચેતના લક્ષણવાળ, જ્ઞાનાદિ ગુણ :
9 આદરવા ગ્ય છે. વાળે છે. કર્મોને કર્તા છે. કર્મોને ભોક્તા છે. અને કર્મોનો નાશ કરી શકે છે. તેના કુલ પ૬૩ભેદે છે.
આ નવ તનું જ્ઞાન અને તે ઉપરની શ્રદ્ધા એ
નવા
બંને સમ્યકત્વને ઉત્પન્ન કરનાર છે. સમ્યકત્વને ૨. અજીવ – ચેતન રહિત છે. પુદ્ગલે વર્ગ,
* ટકવવા તાત્વિક ભૂમિકાની જરૂર છે. આ ભૂમિકા છે ગંધ, રસ, સ્પર્શવાળા છે તે રૂપી છે તે અજીવ- 6
સિદ્ધાંતને સ્વિકારવાથી થાય છે. તત્વના ૧૪ ભેદે છે. ૩. પુણ્ય :- જેના યોગે જીવને સુખ, શાંતિ,
૧. જીવ છે, ૨. જીવ નિત્ય છે, ૩. જીવ તેમજ શારીરિક-કાયિક, માનસિક અને વાચિક
શુભાશુભ કર્મનો કર્તા છે, ૪. જીવ શુભાશુભકર્મોને અનુકૂળતા મળે છે. તેના ૪૨ ભેદો છે.
ભક્તા છે. ૫. ભવ્ય જીવ સર્વ કર્મનો ક્ષય કરી
મેક્ષ મેળવી શકે છે. ૬. મોક્ષનો ઉપાય સદુધમ ૪. પાપ :- જેના વેગે જીવને દુઃખ, અશાંતિ, છે. તેમજ શારીરિક-કાયિક, માનસિક-વાચિક પ્રતિકૂળતા મળે છે. જેના ૮૨ ભેદો છે.
ચાર ગતિમાંથી ફક્ત મયુષ્યગતિમાં જીવ મોક્ષ
પદને પાથે છે. માટે મનુષ્ય ભવમાં બને તેટલે ૫. આશ્રવ :- કર્મનું આવવું તેને આશ્રય
ધર્મ કરી લેવો જોઈએ. રેજીદા જીવનમાં નાના કે કહેવાય છે તે દ્વારા કર્મોનું આગમન આત્મામાં
મોટા ત્રસ જીવેની રક્ષા કરવી, કઈ જીની હિંસા થાય છે. તેના ૪૨ ભેદો છે.
ન કરવી, અસત્ય ન બોલવું, ચોરી ન કરવી, મૈથુન ૬. સંવર : જેના વેગે આવતા કર્મો રોકાય ન સેવવું, પરિગ્રહ બને તેટલું ઓછો રાખે છે, બારણું બંધ કરવાથી જેમ ઘરમાં કચરો ભરાતો વિગેરેથી ધર્મનું પાલન થાય છે, દાન, શીલ, તપ નથી, તેમ આશ્રવ દ્વાર બંધ કરવાથી સંવર થાય અને ભાવ ધર્મપાલનના ચાર અંગે છે. અભયદાન, છે. તેના પ૭ ભેદો છે.
સુપાત્રદાન, અનુકંપાદાન, ઉચિતદાન અને કીર્તિદાન
એમ દાનના પાંચ પ્રકાર છે. શીલ એટલે આત્માને ૭. નિર્જરા :- જેના યોગે જીવ સાથે લાગેલા
સ્વભાવ પરમાત્મા બનવા યત્નશીલ થવું તે માટે કર્મોનો નાશ થાય છે. છૂટા પડી જાય છે. તેના
બ્રહ્મચર્યનું પાલન તે એક અંગ છે. સંસાર અસાર ૧૨ ભેદો છે.
અને ભયંકર લાગે. વીતરાગની વાણી હૈયે ધારણ ૮. બંધ - જીવ સાથે કર્મને દૂધ પાણીની કરીને આત્માના સ્વરૂપને વિચાર કરે એટલે જેમ એકમેક સંબંધ થાય છે. કર્મ બંધાય તેની આત્માનું તેજ પ્રગટ કરવાનું ઉત્તમ સાધન, અનાપ્રકૃતિ, સ્થિતિ, રસ અને પ્રદેશ એમ ચાર ભેદ છે. દિની આહર સંજ્ઞા પર કાબુ મેળવો. વધતી જતી
આત્માનંદ-પ્રકાશ