Atmanand Prakash Pustak 080 Ank 11

Author(s): Popatlal Ravjibhai Salot
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 4

- આત્મજ્ઞાનની પ્રાપ્તિના ઉપાયો
લે. શ્રી સેનેજી
તેલ
આ યુગમાં આધિ, વ્યાધિ, ઉપાધિએ માઝા આસવનાં કારણે જાણું, તેના આચરણેથી મૂકી છે. સંસારી જીવને તેમની વિવિધ નાગચૂડ બંધ ન થાય તે માટે સાવચેત રહેવાની બાત્માને ભરડે લઈ ગુંગળાવી રહી છે. છતાં લાલ મુખ, શીખ મળે છે. તમા મારીને રાખવું પડે છે. રખેને કેઈ પિતાની
આથી આત્મા સંવર આદરે છે. વ્રત-નિયમ હાસ્યાસ્પદ સ્થિતિ જાણી જાય. પણ છાબડે ઢાંકો
આદિથી આત્માને સુરક્ષિત રાખવા પ્રયત્ન કરે છે સૂર્ય છુપાયેલ રહે ખરે. કહો યા ન કહો પણ આ સ્થિતિ સહુને સુવિદિત છે કેમકે હું તેના સાથોસાથ જના કર્મે આત્માને સાધનામાંથી
છે કર્મના સતત વહેતાં ઝરણું આડે પાળ બાંધે છે. ભેગ બનેલ છે.
વંચિત ન કરે તે માટે નિર્જરાને આશરો સમયે સમયે પ્રશ્ન ઉદ્ભવે છે કે સુખ કે શાંતિ, જ્ઞાન કેવી રીતે મળે? પ્રત્યુત્તર તે એ છે
આત્મા માટે અંતિમ ઉપાય છે. કે આત્મજ્ઞાન હોય તે જ આત્મ આનંદ હોય, આત્મલક્ષે બાર પ્રકારના તપના સમ્યક કેમકે તેઓ એક જ સિક્કાની બે પાસા છે. અનુષ્ઠાન દ્વારા સંચિત કર્મની નિર્ભર કરવાને
આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્તિના ત્રણ ઉપાયે સદબોધ, પુરુષાર્થ કરતાં આત્મા કમિક રૂપે આગળ વધે સદાચાર, અને સવિચાર. તેઓ છે ત્રિપાઈના છે, અને મોક્ષ પ્રતિ પ્રયાણ કરે છે. ત્રણ પાયા સમાન. તેમને એક તૂટે તે ત્રિપાઈ સદાચાર:- સદાચારનું પ્રથમ સાધન મનનું નકામી. ત્રણે સાથે હોય તે જ સફળતા. ત્રણે શુદ્ધિકરણ અને સ્થિરીકરણ. મન ચંચળ છે. જાણે એકમેક–સંપૂર્ણતઃ સંલગ્ન. વિખૂટા પાડી ચંચળ મનને સ્થિર કરવા ઉપર્યુક્ત જ્ઞાન સહાયક શકાય નહિ,
નીવડે છે. મનને કેવળ મારવાનું નથી. પણ જ્ઞાનસદબોધઃ સમ્યકજ્ઞાન. આત્મજ્ઞાનની ખેજ રૂપી શક્તિ દ્વારા તેમાં પરિવર્તન લાવી, વિવેક માટે તેના સ્વરૂપની વિચારણું આવશ્યક છે. નવ- જ્યોતિ જગાડવાની છે. સદાચાર એટલે સાચું તત્વની યથાર્થ પણે જાણ હોય તે આત્માની આચરણ જેથી જગતના સર્વ જીવોને તેમજ સાચી સમજ ખીલે.
પિતાને શાંતિને અનુભવ થાય. મન પણ શાંતિ. જીવ, અજીવ, પાપ, પુષ્ય, આસ્રવ, બંધ,
આનંદસુખ ઇચ્છે છે. સદાચાર તેને તે તરફ દોરે સંવર, નિર્જરા અને મેક્ષ. તેમની સાચી સમજણ છે. જેમ જેમ સદાચારનું સેવન વધે તેમ તેમ પર જ્ઞાનને પાયે રચી શકાય.
શાંતિ, આત્મશકિત વગેરે વૃદ્ધિ પામે. મન મજજીવ અને અજીવના ભેદનું જ્ઞાન–માનવ ભૂત થતું જાય. સદાચાર એટલે ચારિત્ર ધર્મ, જીવનનું કર્તવ્ય શું છે? તેની ઝાંખી કરાવે છે પૂર્ણ સમ્યક્ ચારિત્ર તે મુનિ પાળી શકે પણ
પાપ અને પુણ્યની સમજ મળતાં કર્તવ્યની શ્રાવક પિતાની મર્યાદામાં, શક્તિ અનુસાર મોટા વિશેષ સમજ આવે. કષાયથી બંધ થાય છે. જેવા પાપમાંથી મુક્તિ મેળવવાનું અવશ્ય એજી શકે છે અને જેટલા તીવ્ર કષાય કરીએ, તેવા સુક્ષમ કર્મ પ્રથમ - સાત વ્યસનને સદંતર ત્યાગ.શક્તિ પરમાણુ આત્માની સાથે જડાઈ જાય છે. કોઈ અનુસાર વ્રત, નિયમ, વ્યવહાર ધર્મનું અવશ્ય કાળે તેઓ ફળદાઈ બને છે.
પાલન. અર્થ-ઉપાર્જન માટે ન્યાય સંમત ઉપાયે. ૧૮૬
આત્માનંદ પ્રકાશ