________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પર્યુષણ પર્વમાં તપ
લે. ભી. ગી. શેઠ
આ પર્વમાં તપનું સ્થાન ઘણું મહત્વનું છે. તે ઉપયુક્ત પણ છે. બાહ્યાભ્યતર તપના પ્રકારના બળથી, સ્વરૂપમાં વિશ્રામ કરે, સ્વરૂપમાં રમવું, સ્વરૂપમાં ચરવું, સર્વ પ્રકારના તરંગને અભાવ કર–અર્થાત્ પરભાવ અને પરપદાર્થની ઈચ્છાને અભાવ કરે અને ચૈતન્યમાં પ્રતપન કરવું તે
તપ છે
તે તપના બળથી, કેધાદિ શત્રુઓથી જેને પ્રતાપ ખંડાય નહિ, હીણ થાય નહિ, એવા આત્માનું નિજસ્વરૂપમાં તપવું અર્થાત્ સ્વરૂપમાં રહીને દેદીપ્યમાન થવું. અને અલોકિક આત્મવિજય પ્રાપ્ત કરે તેને સર્વજ્ઞ ભગવતેએ તપ કહ્યું છે.
આવા પ્રકારનાં તપમાં પ્રવર્તતા અંતરંગ પારણામેની શુદ્ધિ થાય છે અને આત્મ ઉપયોગ શુદ્ધ બને છે.
પર્યુષણ પર્વમાં જે ધર્માનુષ્ઠાન કરવામાં આવે તેમાં નિઃશલ્યતા હોવી જોઈએ. તત્વાર્થ સૂત્ર અધ્યાય ૭ માં પ. પૂ. શ્રી ઉમાસ્વામીએ પ્રરૂપ્યું છે કે નિ:શલ્ય વતી”
એટલે કે વતી ત્રણ શલ્ય રહિત હોય. ૧. માયા ૨ મિથ્યાત્વ ૩. નિન, વ્રત હેવા છતાં, હૃદયમાં કપટભાવ કે કુટિલતા હોય તે માયા શલ્ય છે,
દ્રવ્યને જે સ્વભાવ છે તેથી વિપત માનવું એટલે કે દ્રવ્ય જેમ છે તેમ ન માનવું. અને જેમ નથી તેમ માનવું તથા અમૂર્તિક અસંખ્ય પ્રદેશ, પ્રસિદ્ધ જ્ઞાનાદિ ગુણોને ધારક અનાદિ નિધન વસ્તુ ચૈતન્ય ચમત્કાર છે તેજ હું છું, મારૂં જ સ્વરૂપ છે એવું જેને ભાન નથી તથા શરીરાદિ, પુત્રકલત્રાદિ તે સઘળાં મારાં છે એવું માનવું તે મિથ્યાત્વ શલ્ય છે.
વર્તમાનમાં વ્રત, નિયમ, બ્રહ્મચર્યાદિનું પાલન કરીને તેનાથી પરભવમાં મને દેવલોક મળે, સુખ મળે એવી પુણ્યસુખની અભિલાષાયુક્ત ગ્રતાદિ થાય તે તે નિદાનશલ્ય છે.
દેવલેક મળે એવી ભાવનાથી તે તેણે સંસારને જ આદર કર્યો, કારણ કે દેવલેક પણ સંસારજ છે.
તેથી કોઈ પણ અનુષ્ઠાન કરતાં, સંસારના સુખની ઈચ્છા ન રાખતાં આત્મશુદ્ધિ અને આત્મસિદ્ધિની એક માત્ર ભાવના રાખીને યથાશક્તિ આત્માની આરાધના કરવી જોઈએ. જેથી આત્માને મોક્ષ સંપ્રાપ્ત થાય.
માટે આ ત્રણે શલ્યને ત્યાગ કર જોઈએ.
ક્ષમા યાચના આ માસિક અંકમાં કોઈ અશુદ્ધિ રહી ગઈ હોય અથવા કોઈ ક્ષતિ, મુદ્રણ દોષ હોય છે તે માટે મનસા, વસા, મિચ્છામિ દુક્કડમ્. ૧૯૪]
[ આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
