________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
* શાન્ત સુધારસ | રચયિતા પૂ ઉપા, શ્રી વિનયવિજયજી મ. સા. વચા - પૂઃ ૫. અભયસાગરજી મ. સા. ના
શિષ્ય મુનિરાજશ્રી રવીન્દ્રસાગરજી મ.
[ ભવ વનમાં ભૂલા ભમતા ભવ્યજીવોને આશ્વાસન અને સાત્ત્વના દ્વારા સમાધિ પ્રાપ્ત કરાવી અનુક્રમે મેક્ષનગરમાં પહોંચાડનાર માર્ગદર્શક-ભેમિયા તુલ્ય અનિત્યત્વાદિ બાર ભાવના અને મૈત્રી આદિ ચાર ભાવના સ્વરૂપ શ્રી શાંત સુધારસ ૨ થ].
અનિત્ય-ભાવના-ગેયાષ્ટક વૃદ્ધાવસ્થામાં ઈદ્રિય સીથીલ થયેલ હોવાથી અને ઘણા
સારા-ખેટા અનુભવ કરેલ થયેલ હોવાથી અનુભવ त हतयौवन पुच्छभिव शोषन
જ્ઞાનના કારણે લગભગ વિષય વિકારે શમી ગયેલા कुटिलमसि तदपि लघु दृष्टनष्टम् ।।
હેય છે. જેમ ઘર ga-vati fધા
તેથી જ બાળક અને વૃદ્ધ દરેક જીવને વહાલા कटुलमिह किन कलयन्ति कष्टम ॥३॥
લાગે છે. બાળક પ્રકૃતિ સ્વરૂપ હોય છે અને વૃદ્ધ અનિત્ય ભાવનાના ગેયાષ્ટની પહેલી ગાથામાં
પુરૂષ અનુભવી હોય છે. તે છવિત-આયુષ્યની અનિત્યતા બતાવી, બીજી ગાથામાં
બાળક મૂક રીતે હિત શિક્ષા આપે છે. વિષયસુખની ક્ષણિક્તા વર્ણવી.
વૃદ્ધ પુરૂષ વ્યક્તરીતે હિતશિક્ષા આપે છે. હવે આ ત્રીજી ગાથામાં યૌવનની કુટિલતા બતાવતાં
આ કારણથી બાળક અને વૃદ્ધ આ વિશ્વ ઉપર અનુગ્રહ બુદ્ધિ નિધન ઉપાધ્યાયશ્રી વિજયવિજયજી મ.
ઉપકારને કરનારા છેસા. કહે છે કેહંત ! ખેદની વાત છે કે – કુતરાની પુછડી
- જ્યારે યૌવન અવસ્થા કે જ્યાં બધી જ ઇદ્રિ
સંપૂર્ણ વિકાશને પામેલી હોય છે. જે જેવી આ યૌવન અવસ્થા જીવને સીધે માર્ગે ચાલવા
આ યોવન
સમયે વૃદ્ધિ-વડિલ પુરૂષની નિશ્રા ન હય, ધર્મના દેતી જ નથી એમ કહીએ તે બહુલતાએ ખોટું નથી.
યમ-નિયમે આદરેલા ન હોય તે આ આત્માન મેહ કેમકે-ઉત્તમ પુરૂષના ઉપદેશથી પ્રેરણા પામીને
નીય કર્મના વિપાકોદય વિકારે થયા વિના રહેતા શુભ ભાવનાથી શુભ માર્ગે પ્રવર્તતા જીવાત્માને આ
જ નથી. યૌવનાવસ્થા બલાત્કારે પણ વિકારોના વિકૃત વાંકા મા ખેંચી જાય છે,
ઋદ્ધિ-સમૃદ્ધિ-રૂપ-ધન-ઐશ્વર્ય સંપન્નને આ
- વિકરો થાય એ સંભવિત છે પણ જેની પાસે ઋદ્ધિ સામાન્યથી આ વિશ્વ તરફ આપણે નજર કરીએ
નથી રૂપ નથી ધન નથી ઐશ્વર્ય નથી એવા અને તે દેખાશે કે-જીવને બાલે વયમાં વિશેષ વિષયવિકારે
તે વિષય વિકારે વધારે સતાવે છે. ઉત્પન્ન થતા જ નથી અને વૃદ્ધાવસ્થામાં લગભગ વિષય-વિકારો શમી ગયેલા હોય છે. કેમકે બાલ્યકાળમાં કોઈક કવિએ બાહ્ય દૃષ્ટિએ સાચું જ કહ્યું છે કેઈને વિશે વિકાશ થયેલ નથી તેને તેથી ત્યાં બાને તુ વેરો ઘરે જમી મcanયરે અસમજણના કારણે વિષય-વિકાર થતા નથી અને કદરૂપી અને બેડોળ એવી પણ કન્યા જ્યારે સેળ
૧૦૮]
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
