Atmanand Prakash Pustak 072 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

ન હતાં તે પણ સિદ્ધ કરે છે.
ચેાથી ગાથામાં કહ્યું છે કે:બાહ્ય ક્રિયામાં રાચતા, 'તભેદ ન કાંઈ, જ્ઞાનમાર્ગ નિષેધતા, તેડુ ક્રિયા જડ આંહિ.
મૂર્છા હજી જતી નથી ! ' આવી મૂર્છા માટે શ્રીમદ્ રાજચદ્રજીએ ‘આત્મસિદ્ધિ' શાસ્ત્રની આંગી જોતી વખતે ખેદ થવા જોઇએ, તેને બદલે આ બધી ભગવાને ત્યજી દીધેલી વસ્તુઓ જોઇ વિચારે છે: અહા ! કેવુ' કિંમતી ઝવેરાત ! ’ આચાય શ્રીએ પેલા મુનિને આંગી વિષે અભિપ્રાય ન આપતાં મૌન જાળવ્યું, એટલે પેલા મુનિરાજે આગ્રહ કરી ફરી ફરી અભિપ્રાય પૂછ્યા ત્યારે આચાર્યશ્રીએ કહ્યું: “ તમારી વાત ઠીક છે; બાકી પ્રભુએ તા હીરા માણેકને કાંકરાથીયે હીન સમજી તન્મ્યાં હતાં, પ્રભુના અંગ પર એવી વસ્તુ જોઇ એ વસ્તુના વળી વખાણુ શા ? ” અને પછી તે આવા અભિપ્રાય અગે ચારે ખાજુ જાહેરાત થઈ કે, બુદ્ધિસાગરજીને મૂર્તિમાં શ્રદ્ધા જ નથી. જૈન સમાજના મેટ ભાગ તે ગાડરીએ પ્રવાહ એક વાત વહેતી થઇ કે તેની તથ્યતાના ભાગ્યે જ કોઇ વિચાર કરે. આ ચિંતક અને વિચારક આચાશ્રીએ તે અંગે પેાતાની નોંધપોથીમાં લખ્યુ છે કે, “ પ્રતિમાની સિદ્ધિ અનેક સહેતુથી કરનાર, પ્રભુ પૂજાના હેતુઓને સમાવનાર અમારા જેવાને મૂઢ ઈર્ષ્યાળુ જૈના તરફથી ખમવુ' પડે છે, તેથી મનમાં જરા માત્ર ઉદ્વેગ થતા નથી. શ્રી જિનશાસનની સેવા કરવી અને નિવૃત્તિ મા ના હેતુઓના ઉદ્દેશો સમાવવા તથા યથાશક્તિ વર્તવું. એ અમારા અભિપ્રાય પ્રમાણે કાર્ય છે,”
અર્થાત્ ‘બાહ્યક્રિયામાંજ માત્ર રાચી રહ્યા છે, અંતર કંઇ ભેદ્રાયુ નથી, તેથી જ્ઞાન માને નિષેધે છે. તેમને અહીં ક્રિયા જડ કહ્યા છે.' શ્રીમદ્જીએ આ વાત કાંઇ ક્રિયાના નિષેધાથે નથી કહી, પણ તેઓશ્રીના આમ કહેવાના આશય એ છે કે, હે ભવ્ય જીવે ! જ્ઞાન ક્રિયાનુ` સમન્વિતપણું સ્થાપિત કરવુ' એજ નિશના સુંદર માર્ગ છે. લેાકસ'જ્ઞાથી નહિ, પણ જ્ઞાનપૂર્વક ક્રિયા કરવાના પ્રસ્તુત ગાથામાં ખાધ છે. આ સંબંધે, સ્વર્ગસ્થ આચાય શ્રી બુદ્ધિસાગરજીના જીવનને એક પ્રસ`ગ યાદ આવે છે.
આચા*શ્રી એક વખતે સુરતમાં હતા ત્યારે લાખેણી હીરાની આંગી રચેલા પ્રભુજી સામે ભાવથી પૂજા ભણાવી રહ્યા હતા. તે વખતે તેમની પાસે બેઠેલા એક મુનિરાજે હીરાની આંગીનાં વખાણુ કરતાં આંગી વિષે ને હીરા, માણેક વિષે ભારે તારીફ કરી, અને આચાર્ય શ્રીને તેમના અભિપ્રાય દર્શાવવા કહ્યું. આચાય શ્રીએ તે મૌન જ જાળવ્યુ. દ્રવ્યથી ભાત્ર ઉપન્ન થાય એ દૃષ્ટિએ માલજીવાને માટે આવી આંગી જરૂરની કહી શકાય, પણ એક ત્યાગી, વિરક્ત, વૈરાગી મુનિને તે શી અસર કરે? આવી વિભૂતિ તે એમજ વિચારે કે આથી પણ વધુ કિંમતી જર ઝવેરાતના પ્રભુએ નિર્માલ્ય માની ત્યાગ કરી દીધા હતા, તે એવી વસ્તુને વળી વિચારશે ? અને અભિપ્રાય કેવા ? એવા પશુ લેક છે કે જેઓ આંગીના દર્શને જ જતાં હાય છે. આંગી જોતી વખતે દૃષ્ટિતા એવી હાવી જોઇએ કે ‘ ભગવાને આવી બધી વસ્તુએ હાવા છતાં સ્વેચ્છા પૂર્વક તેને ત્યાગ કરી દીધા, પણ કેવા પામર છુ' કે આ પદાર્થોં પરની મારી
હું
શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજીના જ્ઞાન વૈભવ]
કોઇ સ્નેહી કે આસજનના મૃત્યુ પ્રસ`ગે દિલાસાના પત્રા તા અનેક પ્રાપ્ત થાય છે, પણ આ રીતે પ્રાપ્ત થતાં પત્રાના મોટા ભાગ મનનું સાંત્વન કરવાને બદલે કાઈ કાઇવાર મૃત્યુના આઘાતથી થયેલા દુઃખની માત્રામાં વધારો કરનાર બની જાય છે. દિલાસાના આવા લખાયેલા અનેક પત્ર પૈકી આચાર્યશ્રીને એક પત્ર જે વડોદરાના સુશ્રાવક કેશવલાલ લાલચ'દ પર તા. ૫-૯-૧૯૧૨ ના દિવસે લખાયેલા છે, તેના મહત્ત્વના ભાગ નીચે આપ્યા છે. આચાર્યશ્રી તેમાં લખે છે. તમારા પુત્ર ભાઈ ભીખાનુ મૃત્યુ જાણી લખનાનું કે તમે। ભીખાના મૃત્યુથી દિલગીરી કરશે
[૧૧