Atmanand Prakash Pustak 069 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

મેદ, ચૂંક, નાકમાંને મેલ, સાંધામાં રહેલે થાય છે. ધાવણું બાળક પર માતા અત્યંત પ્રેમ ચીકણો પદાર્થ, મૂત્ર, વગેરે પદાર્થો છે. દેહ પ્રત્યે કે મૈત્રી કરે છે અને બાળકને સ્તનપાન કરાવતી જોવાની આવી દષ્ટિ કેળવાઈ ગયા પછી દેહાકર્ષણ વખતે માતાના મ પર અત્યંત સંતોષ અને રહી શકતું નથી. આ રીતે પચેન્દ્રિયના વિયેનું આનંદ છવાઈ રહેલે જોઈ શકાય છે. બાળક સ્વરૂપ સમજાઈ ગયા પછી સાધકનું લક્ષ તે માંદુ પડે ત્યારે માતા તેની પર અપાર કરુણા તરફ જતું નથી.
કરે છે. માંદગીના કારણે બાળક જે દિવસે ખાઈ ધ્યાનના અંતે મૈત્રી, કરુણા, મુદિતા અને શતું નથી તે દિવસે માતાની ભૂખ પણ મરી ઉપેક્ષાની ભાવના ભાવવાની હોય છે. મંત્રી જાય છે. આવી પરિસ્થિતિ કરુણાની ભાવનાને ભાવનાને મુખ્ય હેતુ કોઈ પણ રીતે સર્વ આભારી છે. બાળક તોફાન કરવા માંડે, નાચવા પ્રાણીઓ માટે મનમાં આત્યંતિક અને નિસીમ કૂદવા લાગે ત્યારે માતા તેના પર મુદિતા કરે છે. પ્રેમ ઉત્પન્ન કરવાનો છે. શરૂઆતમાં પિતાની પક્ષીને પાંખ આવે ત્યારે માળામાંથી જેમ ઊડી જાત ઉપર અથવા તે મિત્ર પર મૈત્રીની ભાવના જાય છે, તેમ બાળક યુવાન થાય એટલે પત્નીને કરવાનો અભ્યાસ કરે. કરુણાને પ્રારંભ શત્રુ
લઈ સ્વતંત્ર રીતે સંસાર ચલાવવા લાગે છે. અને મિત્રથી ન કરતાં મધ્યસ્થ મનુષ્યથી કરે.
માતા પ્રત્યેનું તેનું ખેંચાણ નથી રહેતું. એ મુદિતાનો આરંભ અપણને અતિપ્રિય હોય
પ્રસંગે પણ માતા સંતાન પર શ્રેષ નથી કરતી, તેનાથી કરે અને અનુક્રમે મધ્યસ્થ અને શત્રુ
તેના વિષે કશી ફરિયાદ નથી કરતી પણ ઉપેક્ષા ઉપર મુદિતા ઉત્પન્ન કર્યા પછી ધીમે ધીમે સર્વ
કરે છે. આ જ પ્રમાણે જગતને બાળક તુલ્ય પ્રાણી માત્ર ઉપર મુદિતા ઉત્પન્ન કરવાને અભ્યાસ
ગણનાર સાધકનું મન ભિન્ન ભિન્ન પ્રસંગે આ કરે. ઉપેક્ષાની શરૂઆત મધ્યસ્થ સદશ
ચાર ભિન્ન ભાવનાઓ વડે વિકસિત થતું રહે છે. વ્યક્તિથી કરવી. બાળક ગાઢ નિદ્રામાં હોય ત્યારે આ રીતે વિપશ્યના એ માત્ર ધ્યાનની એક તેની માતા જેમ તેની ઉપેક્ષા કરે છે તે પ્રમાણે પ્રક્રિયા છે એવું નથી, પણ આ સાધનાને બધાં પ્રાણી માત્ર માટે જાગૃત ઉપેક્ષા પેદા મુખ્ય હેતુ તે જીવનશુદ્ધિને છે. જીવનશુદ્ધિ કરીને સમાધિ સાદ; રવી. આ ચારે ભાવનાઓ વિના સાધક સાચા અર્થમાં ધ્યાન-સમાધિને દ્વારા જગતપર પ્રેમ કરી શકવાની શક્તિ પ્રાપ્ત અધિકારી બની શકતો નથી.
ધર્મ પાપકાર તે પુન્ય છે, પરને પીડા તે પાપ; જ્ઞા ની એ સંક્ષેપમાં, આખું ધર્મનું માપ. ૮ માં ભૂમિ ઊખડે, પુજે પાપ ઠેલાય; વર્મ ના વ સંસાર માં, ભવને પાર પમાય.
અમરચંદ માવજી શાહ
આત્માનંદ પ્રકાશ