________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છેલું નાટક
લે. મનસુખલાલ તા. મહેતા આચાર્ય ધર્મરુચિ પોતાના શિષ્ય સમુદાય સાથે રેલમછેલ થઈ જાય. નટરાજે નીચે આવી બંને એક વખત રાજગૃહીમાં આવી પહોંચ્યા. તેમના પુત્રીઓને પૂછયું કે ગોચરી અથે કોઈ સાધુ બધા શિષ્યોમાં વયની દૃષ્ટિએ સૌથી નાના પધાર્યા હતા? બંને બહેનોએ કહ્યું કે એક નહીં આષાઢાભૂતિ હતા, પરંતુ જ્ઞાન, ગુણ અને ચાતુર્યમાં પણ છે સાધુઓ એક પછી એક આજે ગોચરી તેઓ સૌથી શ્રેષ્ઠ હતા. આષાઢાભૂતિએ બાલ્યાવ- અર્થે પધાર્યા હતા. નટરાજે મુનિને ફેટ કરતાં સ્થામાં જ દીક્ષા લીધી હતી અને યૌવન અવસ્થા કહ્યું કે મુનિ તે એકના એકજ હતા, પણ એમની પ્રાપ્ત થતાં તે મંત્ર અને તંત્ર જેવા શાસ્ત્રીને વિદ્યાના બળથી જુદાં જુદાં છ રૂપ ધારણ કરી અભ્યાસ કરી તેઓ તેના અઠંગ નિષ્ણાત બની ગેચરી લઈ ગયા. આ મુનિરાજને તમારી સંમેહ ગયા હતા.
વિદ્યાથી જીતી લઈ તેને તમારા બનાવી શકે, તે આષાઢાભૂતિ એક દિવસે ગોચરીએ નીકળ્યા સમગ્ર ભારતમાં આપણી નટમંડળીને ડંકે વાગી અને ફરતાં ફરતાં એક નટના નિવાસસ્થાને જઈ જાય. પણ આવા ત્યાગી સાધુમુનિરાજને તેના પંથ પહોંચ્યા. રાજગૃહીના સૌથી વધુ વિખ્યાત નટનું પરથી વિચલિત કરી ગૃહસ્થાશ્રમમાં લાવવા, એ એ નિવાસસ્થાન હતું અને તેના ઘેરે વૈભવને કઈ લોઢાના ચણા ચાવવા કરતાં પણ અત્યંત કઠિન પાર ન હતા. નટને સંતાનમાં બે પુત્રીઓ હતી કાર્ય છે. અને પિતાના કામમાં મદદરૂપ બનતી. યૌવન રસની લાલચુ અને સૌ કામનાને જન્માવનારી અવસ્થા પામેલ ઉર્વશી અને મેનકામાં નામ એવી રસેન્દ્રિય અને જનનેન્દ્રિયને બહેની માફક પ્રમાણે જ ગુણે અને શક્તિ હતા. બંને બહેનેએ અતિ નિકટનો પરિચય છે. તેથી માત્ર જૈન સાધુઓને મુનિરાજનાં પાતરાંમાં સ્વાદિષ્ટ અને સુગંધી લાડુ માટે જ નહિ, પરંતુ બ્રહ્મચર્યના સાધક માટે પણ વહોરાવ્યું. લાડુની સેડમથી જ મુનિરાજનું ચિત્ત શારીરિક ટાપટીપ, સ્ત્રીને સંસર્ગ અને સ્વાદિષ્ટ પ્રસન્ન થઈ ગયું, તે તેના સ્વાદની તો વાત જ શી અન્નપાન ત્યાજ્ય ગણવામાં આવ્યાં છે. લેહચુંબક કરવી ? મુનિરાજે બહાર જઈ વિચાર્યું કે આ જેમ લેઢાને આકર્ષે છે, તેમ સ્ત્રી અને પુરુષ લાડુમાંથી તે તેને કશું મળવાનું નહિ, કારણ કે બંનેમાં કુદરતે એક એવું સમાન તત્ત્વ મૂકી દીધું છે, એવા છ લાડુઓ હોય ત્યારે જ તેના ભાગે એક કે તે બંને ભેગાં મળતાં, પછી ભલેને એક નટડી લાડુ આવે. પેગ સાધનામાં પારંગત એવા મુનિરાજે, અને બીજે ગી હોય તે પણ, એકમેકનાં નિકટ રૂપપરાવર્તનની વિદ્યા વડે છ વખત જુદા જુદા આવવાના કારણે પ્રબળ આવેગથી પેલાં સમાન મુનિરાજના રૂપ ધારણ કર્યા, અને છ લાડુ તો એક બીજા તરફ આકર્ષાય છે. પ્રાપ્ત કરી એક સ્વાદિષ્ટ લાડુને સ્વાદ માણ્યા. લાડના સ્વાદના કારણે કે પછી લેહચુંબક
નટરાજ ઉપરની અટારીએ ઊભા ઊભા માફક બંને બહેનોનાં આકર્ષણના કારણે, મુનિરાજ મુનિરાજની રૂપપરાવર્તનની ક્રિયા જોઈ ભારે ત્યાં દરરોજ ગોચરી લેવા આવવા લાગ્યા. પોતાને અચંબે પામ્યા અને વિચારવા લાગ્યા કે આ ત્યાં અનેક દાસદાસીઓ હોવા છતાં બંને બહેને મુનિરાજને જે નટ બનાવી શકાય તે લક્ષ્મીની આગ્રહપૂર્વક જાતેજ મુનિરાજના પાતરાં ભાતભાતનાં
૧૦૨
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
