________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
લોભને થોભ નહિ
મુનિરાજ શ્રી લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ
લભ એ કષાયને ચોથે પ્રકાર છે. તે પણ પરિ જ કરે છે, કુડા માપ રાખે છે, બેટી સાક્ષી પૂરે છે, ણામ તરતમતાએ ચાર પ્રકાર છે “લોભને વિશ્વાસઘાત પણ કરે છે. લોભથી અનેક પાપની થિભ નહિ ” એ લૌકિક કહેવત છે જેથી તેને સમુદ્રની પરંપરા ચાલી આવે છે, જેભ સર્વ અનર્થનું મૂળ ઉપમા આપેલ છે. લોભ કષાય રાગના ઘરને છે. અને છે. તેથી જ તે લાંબા સમય સુધી રહે છે અને ઘણા તેને જોડી કષાય માયા છે. દેધ, માન, માયા ત્રણે જ ધર્મ અનુદાને કર્યા પછી જાય છે. લોભથી મનુ ક્યાય વેળાસર છૂટે પરંતુ લોભ કષાય છૂટ પણે જ વ્ય પોતાના પિતાનું મૃત્યુ વાંછે છે. વ્યવહારમાં મુશ્કેલ છે. શાસ્ત્રકાર મહારાજે બારમા ગુણસ્થાને તેને ધનની જરૂર છે, પણ તે ઉપરાંત વિશેષ એકઠું કરવા ક્ષય કહ્યો છે. બધા ક્યાય કરતાં લોભની ચીકાશ લાંબા પ્રયત્ન કરનાર ધનથી મળતું સુખ પણ ભોગવી શકતા કાળે ઘણું જ આત્મબળ વધે ત્યારે જ છૂટે છે, કષાયને નથી. લોભી મનુષ્યમાં દાન દેવાની વૃત્તિ હેતી નથી. તેમ માટે પ્રશમરતિ ગ્રંથના કર્તા શ્રી ઉમાસ્વાતિ વાચક મહા- પિતાના મેળે પણ ઉપભેગ કરી શક્તા નથી. ધનના રાજે કહે છે કે
ત્રણ માર્ગો છેઃ દાન, બેગ અને ના. દાન દે નહિ, क्रोधात् प्रीतिविनाशं,
ગોપભેગમાં ઉપયોગ કરે નહિ તેની છેલ્લી સ્થિતિ
ધનનો નાશ જ છે. લોભી મનુષ્ય પાંચ ઈદ્રિના मानाद्विनयोपघातमाप्नोति । વિષયસુખ ભોગવવા ધન પ્રાપ્ત કરે છે, પણ ઈદ્રિયસુખ શાસ્ત્રોત પ્રત્યથાને,
અશાશ્વત છે. દુ:ખથી ભરપૂર છે. તેથી મનુષ્યને
શાશ્વત અને ક્ષણિક વસ્તુઓને વિવેક હેતે નથી, सर्वगुणविनाशनं लोभात् ॥
આપણી જરૂસ્પિાતો અને સગવડોને ખાતર જેટલું ધથી પ્રાંતિને, માનથી વિનયને, માયાથી સરલ- ધન આવશ્યક હોય તેનાથી વિશેષ ધન નિરર્થક તથા તા ને વિશ્વાસને અને લેભથી સર્વ ગુણોનો નાશ થાય છે જારૂપ છે તે માટે જરૂર સિવાય વધારે ધન છે. મહાન પુરુષોએ તેમને સર્વ આપત્તિનાં મૂળરૂપ હોય તે ધર્મમાર્ગે ખરવા શાસ્ત્ર બેધે છે. જણાવેલ છે. તગ્યાથી મનુષ્ય ગમે તેવા પાપ કરી વર્તમાનકાળમાં મનુષ્યનાં મેજશોખ, ખાવા-પીવાની ધનવસ્તુને સંગ્રહ કરે છે. અને પિતાની સત્તા તેને વૃત્તિએ વધતી જાય છે. લાકમાં વાહવાહ ઉપર જમાવવા ગમે તેવું આચણ ચલાવે છે. લોભને કહેવડાવવાની પ્રવૃત્તિ વધતી જાય છે. કીતિના મર્યાદા કે હદ હતી નથી જેથી પરિગ્રહનું પ્રમાણ અભિલાષી થઈ ખલી આડંબરથી માન પ્રતિષ્ઠા કરવા જન થાસ્ત્રકારો જણાવે છે. એક વસ્તુની શુ વધારવા માંગીએ છીએ જેથી વ્યવહાર અને વ્યાપારમાં લાગી. પછી તે મળતાં વધારે મેળવવાની ઈચ્છા થાય પણ કાવાદાવા, છેતરપીંડી, ખોટી રીતે ધન મેળવવા છે-લોભ વધે છે એ વિચિત્રતા જ છે. મનુષ્ય લાભની અનેક પ્રયન કરીએ છીએ, વ્યાપારમાં અંદરખાને ખાતર હિંસા કરે છે. અસત્ય બોલે છે અને વખતે પિલ હોય અને લોકોને મોટા વ્યાપારી અને વ્યવહાર શાહકારી બતાવી ચોરી કરે છે, ઠગે છે, ખોટા દસ્તા- ઉજને બતાવવા કંઇક જાતના આડંબરો, ડોળો,
For Private And Personal Use Only
