Atmanand Prakash Pustak 054 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

સરસ્વતી પૂજન
લેખક શ્રી બાલચંદ હિરાચંદ “સાહિત્યચંદ્ર
ક
પ્રાચીન કે અર્વાચીન ધર્માનુયાયી કોઈ પણ પ્રથ- તેમ લક્ષ્મીની કૃપા માટે સરસ્વતીની અંશતઃ પણ સેવા કાર પોતાના ગ્રંથના પ્રારંભમાં જ શ્રી સરસ્વતીદેવીની અનિવાર્ય હોય છે. જરૂર પૂરતું લેખન અને ગણિત પ્રાર્થના કરે છે. એથી જ સ્પષ્ટ જણાય છે કે વાણું આવડતું ન હોય તે લક્ષ્મી પણ મેળવી શકાય નહી, માં અને લેખમાં સ્પષ્ટતા, શુદ્ધતા અને મધુરતા મતલબ કે સરસ્વતી એ મુખ્ય દૈવત છે. લક્ષ્મીનું જેની આવશ્યકતા હોય છે તે સરસ્વતી માતાની કૃપા- સ્થાન ગૌણ છે. જેણે સરસ્વતી અલ્પ પણ સાથ કરી થી જ આવી શકે. પરમાત્મા અરિહંત ભગવંતની હોય તે લક્ષમીને આકર્ષી શકે છે. પણ સરસ્વતીની રસ્તુતિ કે પ્રાર્થના કરવી હોય તો પણ પ્રથમ શ્રી સર- અલ્પ પણ સેવા નહીં કરેલ મનુષ્ય લક્ષ્મીને સાધ્ય કરી સ્વતી પ્રસન્ન થઈ હોય તે જ તે કરી શકાય. જેણે શકતું નથી. સરસ્વતીની યત્કિંચિત ૫ણ સેવા નહીં જ્ઞાનાવરણીય કર્મોને યચિતપણે નાશ કરેલ હોય કરેલા મનુષ્ય પાસે જે લક્ષ્મી આવી જાય તે નક્કી તેની ઉપર જ સરસ્વતી દેવીની કૃપા ઊતરે છે. અને સમજી લેવું જોઈએ કે એ એક અકસ્માત જ છે. એની વાણીમાં અને લેખિનીમાં અર્થવાહી શબ્દ અથવા પૂર્વાજિત કર્મના ફલસ્વરૂપ એ લક્ષ્મીની સ્વાભાવિક રીતે ઊતરી પડે છે. લેખક અને કવિ જ્યારે પ્રાપ્તિ થયેલી હોવી જોઈએ. એવી પરિસ્થિતિમાં પિતાની સમાધીમાં લીન થઈ જઈ આખા જગતને લક્ષ્મીની સ્થિરતા અત્યંત દુષ્કર હોય છે. ભૂલી જાય છે ત્યારે જ તેની વાણીમાં પ્રતિભા જાગૃત
કોઈ કવિએ લક્ષ્મીને પ્રશ્ન કર્યો કે મૂર્ખઓ પાસે થાય છે. અને નહીં ધારેલી શબ્દગૂંથણી એ કરી શકે
તુ રહે છે એથી તારી ચંચલતા, મૂર્ખાઈ, પાપીવૃત્તિ છે. અને એનો કવિ કે લેખક પિતાની જ કૃતિ ઉપર
જણાઈ આવે છે. અને સજન જ્ઞાનીની સોબત તને મુગ્ધ થઈ જાય છે. પિતાના હાથે જ આવું સરસ
ગમતી જ નથી. તેના જવાબમાં લક્ષ્મી જવાબ લખાણ શી રીતે નિર્માણ થયું, એનું એને આશ્ચર્ય
આપે છે કે “કવિરાજ ! તમારી સમજણમાં ભૂલ થાય છે, એ કૃતિ ગસમાધિમાં અને ચિત્તની પ્રસન્ન અવસ્થામાં ઉત્પન્ન થએલી હોવાને લીધે જ તે દેવી
જણાય છે. કારણ જ્ઞાનીજનો સજજનો મૂળથી જ મારા
વિરોધી હોય છે. મારી કીંમત આંકતા જ નથી. સરસ્વતીની કૃપા જણાય છે.
મારો તિરસ્કાર કરે છે. અને પોતાની જ્ઞાનતંદ્રામાં લક્ષ્મી અને સરસ્વતી એ બન્ને ભગિનીઓ નિમગ્ન રહી મને વખોડી કાઢતા જ રહે છે, તેથી મનાય છે. પણ લક્ષ્મી તે ક્ષણે ક્ષણે ક્ષયવૃદ્ધિને એવા જ્ઞાનીઓ પાસે હું શી રીતે રહી શકું ? બીજી આધીન જ રહેલી હોય છે. લક્ષ્મીને સંબધ બાહ્ય વાત એ પણ છે કે, જ્ઞાની મનુષ્ય જ્યાં જાય છે ત્યાં ઉપાધિથી રહેલ છે. તે સરસ્વતીને હેત નથી પૂજાય છે. તેમ મૂર્ખાએ મારા વગર પૂજાઈ શકતા