________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કૌશામ્બીની રાણી મૃગાવતી ચંપડ્યોતને, મૃગાવતીના સુંદર ચિત્રને નિરખતે સિંધુ-સૌવીર દેશના રાજવી ઉદયન સાથે, જે જોઈ ગયા. એ પછી પિતાની ઈચ્છા બર આણવા, સિદ્ધાર્થ રાજાના પુત્ર નંદીવર્ધન સાથે, શિવા રાજવીએ, કૌશામ્બીપતિ શતાનીક ઉપર, મૃગાવતીને અવંતીનાથ ચંપ્રદ્યોત સાથે, પદ્માવતી ચંપાપતિ પિતાને સોંપી દેવાની માંગણી કરતા એક પત્ર લખે. દધિવાહન ભૂપ સાથે, મૃગાવતી કૌશામ્બીને સ્વામી એના મનમાં હતું કે ખાનગી રીતે કામ સરી જતું શતાનીક સાથે લગ્નગ્રંથીથી જોડાઈ હતી. સુષ્ટીહેય તે શા સારૂ લડાઈને નેતરવી. પત્રમાં એ ની પસંદગી મગધના સ્વામી શ્રેણિક ઉપર ઉતરી કામ પાર પાડવાથી કૌશામ્બીપતિને થવાના લાભની હતી. એ વેળા વૈશાલી અને મગધ વચ્ચે વૈર ચાલતું પણ વાત આલેખેલી હતી જ. આમાં આશ્ચર્ય જેવું હતું. આમ છતાં પ્રેમી એવા શ્રેણિકનું આગમન કંઇ જ નથી. શામ, દામ, ભેદ અને દંડ એ બુદ્ધિનધાન અભયકુમારની ગોઠવણથી વૈશાલીના રાજનીતિના ચાર પ્રકાર ગણાતા. ધન ધાન્યથી ઉદ્યાનમાં થયું અને નાની ચેલણા સાથમાં ન હોત વિપુળ એવા એ કાળમાં–જમીન, જેરુ અને જર તે એ રાજગૃહી પહોંચી પણ જાત. પણ વિધાતાને એ ત્રણ વસ્તુઓ માટે યુદ્ધો ખેલાતા. ખાંડાના ખેલ એ લગ્ન મંજર નહોતું. સુચેષ્ટાના શીરે સાબી ટાણે ક્ષત્રિય સગા-સંબંધ પણ ભૂલી જતા. એક જીવનને લેખ આલેખાયેલે એટલે જુદું જ બન્યું. રીતે જોઈએ તે માંગણી કરનાર ચડપ્રદ્યોત એ ચેલણાને થાપ આપવાના નિમિત્તે એ ઘરેણાને શતાનીકો માટે સાભાઈ હત; છતાં એણે આ કરંડી લેવાના બહાને પાછી વળી. સુચેષ્ટા અને પત્ર લખી પિતાનામાં રહેલી કુવાસના પ્રગટ કરી હતી. ચેલણાના ચહેરામાં સવિશેષ મળતાપણું હોવાથી અને
વૈશાલીના મહારાજા ચેટક એ ભગવંત શ્રી શત્રુના ઘરમાં વધુ સમય ને શેકાવાની મંત્રીશ્વરની મહાવીરદેવના મામા થાય. ત્રિશાળા રાણી, તેમની ખાસ સૂચના હોવાથી, ચેલાને સુષ્ટિા માની સગી બહેન થાય. લચ્છી અને વધુ વંશના રથ ઉપર લઇ, સુરંગ ભાગે મગધેશ્વર ચાલી નીકળે. ક્ષત્રિયોમાં ભગવંત શ્રી પાર્શ્વનાથની ઉપાસના પ્રેમમાં નાપાસ બનેલી સુષ્ટાએ પિકાર ઉઠાવ્યો ચાલી આવતી હતી. જેનધર્મના ઉમદા અને ઉદાર કે ચેલણાને હરી જવાય છે. ત્યાં તે સુરંગના હાર સંસ્કારથી આ સામતે સામ્રાજ્યશાહી પદ્ધતિથી ઉપર ચેડા મહારાજા ખડા થઈ ગયા. એમના અમેઘ વિરુદ્ધ હતા અને પિતાના રાજમાં ગણતંત્ર ધરાવતા. બાણે, નાગસારથી અને તુલસીના બત્રીશે સંતાનના એવા અઢાર સમૂહ-રાજ્યના નાયક પદે યાને એકી સાથે પ્રાણ હરી લીધા. પણ એથી તે સુરંગમાં આજની ભાષામાં કહીયે તે પ્રમુખસ્થાને ચેટકરાજ પ્રવેશી મગધેશ્વરની પૂંઠ પકડવાને ઈરાદો વિલંબમાં યાને ચેડા મહારાજા હતા. સ્વતંત્ર દશાને પો.સાંકડા માર્ગે આગળની કુચ થંભાવી અને એ અનુભવ કરનાર આ રાજયની પ્રત્યેક વ્યક્તિ-ચાહે રીતે મગધને સ્વામી સહીસલામત વૈશાલીની હદ તે નર કે નારી-પિતાની પસંદગી મુજબ જીવન ઓળંગી ગયા. જીવી શકતી. ચેટકરાજને સાત પુત્રીઓ હતી. એક ઉપર વર્ણવેલી અટારી એ કૌશામ્બીપતિના પુત્ર હતો એવી પણ નૈધ ઉપલબ્ધ થાય છે. સાતે મહેલના એક આવાસની હતી. આંટા મારનાર રાજવી પુત્રીઓની વયમાં ઝાઝું અંતર ન હોવાથી, અરસ- શતાનીક પોતે હતો. અવંતીના સ્વામીને પત્ર વાંચ્યા પરસ સુમેળ સારો હતો. એક બીજાના હદયની પછી એ ભારે વિચારમાં પડી ગયા હતા અને વાતો વિના અટકે થતી. મા-બાપે પણ સતી અહીં એકાંત પસંદ કરી શું જવાબ આપો તેના નારીને શોભે તેવા સરકારે આપી, તે સર્વને મણુકા મેલી રહ્યો હતો. ત્યાં પગલા પાડનાર લલના પિતાના સંસારસાથીઓની પસંદગી કરવાની પૂરી અન્ય કોઈ નહીં પણ રાજવીની પ્રેયસી, ચેતનયા છૂટ આપી હતી. એ રીતે મેટી દીકરી પ્રભાવતી મૃગાવતી પોતે હતી,
For Private And Personal Use Only
