Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
[[[[ ]]
SHRI ATMANAND
પુસ્તક ૫૩
અંક ૪ થા
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
PRAKASH
પૂ. ગુરુદેવ આચાય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજ [ જેમની પ્રથમ સ્વર્ગવાસ-જયતિ સ્થળે સ્થળે ઉજવવામાં આવેલ
ભાવનગ
For Private And Personal Use Only
પ્રકાશ:
શ્રી જૈન જ્ઞાત્માનંદ સહા
કારતક
સ′૦-૨૦૧૩
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
*
*
*
* *
* *
*
અનુક્રમણિકા ૧. યોગી અને ચાગ છે.
.. ( પાદરાકર ) ૪૯ ૨. અંતરીક્ષ પાર્શ્વનાથ સ્તવન
••. ... ૫૦ ૩. જૈન શાસનમાં ભાગવતી દીક્ષાનું સ્થાન ... (આ. શ્રી વિજયજ'બુસૂરીશ્વરજી મ. ) ૫૧ ૪. દીપેસવીનું પર્વ
...(શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ ‘ સાહિત્યચંદ્ર ') ૫૪ ૫. કૌશામ્બીતી રાણી મૃગાવતી
... ( શ્રી મોહનલાલ દીપચંદ ચેકસી ) ૫૬ ૬. શાંતિ ... ... ..... ... ... (અમરચંદ માવજી શાહ ) ૫૯ ૭, વર્તમાન-સમાચાર ••• • ••• • ••• *** સ્વીકાર-સમાસના ... ... ••• .. ••• .. ••• •
નવા થયેલા લાઇફ મેમ્બરોના નામ શેઠ જેઠમલ ઝવેરચંદ મ'ડલેરી
વારા જયસુખલાલ અમુલખભાઈ રાજપર શેઠ ભીખનચંદ રામપુરી કલકત્તા
શેઠ કનુભાઈ શાન્તિલાલ દેત્રોજ શેઠ ચીમનલાલ જેઠાલાલ
વારા શશીકાન્ત ચુનીલાલ ભાવનગર શેઠ નાનચંદ જુઠાભાઈ
મુંબઈ મુંબઈ
અગત્યની સૂચના સં. ૨૦૧૨ ની સાલનું જૈન પંચાંગ શ્રી ઊંઝા ફાર્મસી તરફથી માસિકના આ અ'કમાં સામેલ કરવામાં આવેલ છે, જે સંભાળી લેવા માસિકના ગ્રાહકોને વિનંતી છે.
શ્રી કથાનકોષ (ભાષાંતર દ્વિતીય ભાગ. )
કર્તા–શ્રી દેવભદ્રાચાર્ય મહારાજ. જેમાં સમ્યક્ત્વના તેત્રીશ સામાન્ય ગુણા, પંચ અણુવ્રતના સત્તર વિશેષ ગુણો મળી પચાસ ગુણાનું સુંદર-સરલ નિરૂપણુ તથા વર્ણન, તેને લગતી પ્રાસંગિક, મૌલિક, અનુપમ નહિ જાણેલી, સાંભળેલી, વાંચેલી, નવીન પચાસ કથાઓ, અન્ય અનેક અંતર કથાઓ અને સતપુરુષોના માર્ગો, ઋતુ, ઉપવન, રાજય લક્ષણો, સામુદ્રિક તેમ જ વ્યવહારિક, સામાજિક, રાજકીય અને નૈતિક વગેરે અનેક વિયે દેવ, ગુરુ, ધર્મ, જિનપૂજા વગેરેના સ્વરૂપ અને વિધાનાનું વર્ણન વગેરે અનેક વિષયો આવેલા છે. પ્રથમ ભાગમાં સમ્યક્ત્વના વીશ ગુણોનું વર્ણન આપવામાં આવ્યું છે. આ બીજા ભાગમાં બાકીના તેર સમ્યક્ત્વના અને સત્તર પંચ અણુવ્રતના મળી કુલ ત્રીશ ગુણાનું કથાઓ સહિત વર્ણન આપવામાં આવ્યું છે. સારા કાગળ ઉપર સુંદર ગુજરાતી અક્ષરાથી આ સભાના માનવતા પેટ્રન સાહેબ, લાઇફ મેમ્બરને ધારા પ્રમાણે ભેટ આપવા આ ગ્રંથ છપાય છે. સુમારે ચાલીસ ફર્મ ઉપરાંત ક્રાઉન આઠ પેજી લગભગ ચાર પૃષ્ઠમાં તૈયાર થશે. નવા થનારા પેટ્રન સાહેબ તથા લાઈફ મેમ્બરાને પણ ભેટ આપવામાં આવશે, કિં મત સુમારે રૂા. નવ થશે.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
વીર સં. ૨૪૮૨
પુસ્તક ૫૩ મું.
કારતક
વિક્રમ સં. ૨૦૧૨
અંક ૪ થે
યોગી અને યોગ
(હેરી ). અદ્ભુત જોગ જગા, યોગી અલખ લખા. અદ્ભુત, ત્યાગ ભભૂતિ તન-મન વેળી, યોગ જટાને ધરાવો ! શુદ્ધ પ્રેમની મસ્તી મહાબળ, ચિત્ત ચંચળતા હઠાવે !
શાંતિ સંયમ મન લાવે ( અભુત. સત્સંગ મુદ્રા, શીલ લગેટી, કુંડલ ક્રિયા કહા ! સત્ય ગ્રહણ ઇચછાની ઝોળી, વત્ત ચીપીયો કર રહાવો !
પ્રભુ તમયતન તા ! અદ્ભુત, સ્વાર્પણ-તપ-સિદ્ધિ આસનની, શમન સહજ ઠરાવે ? દ્રઢ સંકલ્પની પવન પાવડી, બ્રહ્માકાશ ઉડાવે !
તંહિ-હિ નાદ ગજાઓ . અદ્દભુત. આત્મજ્ઞાનને શંખ બજાવી, અભેદ પ્રભુથી થાઓ ! મન-પવન-માયા વશ કરતાં, છત નિશાન ચઢાવે !
અનાહત તાન બજાઓ ! અદ્ભુત. દેહ દેવળમાં પ્રકટ પ્રભુ, નિજ રૂપ સ્વયં દરશાઓ! દેહ છતાં દેહાતીત બનતાં, જીવન જીવતા મર જાઓ !
જીવતાં અમર કહાવો ! અદભુત. કંઠી ધારણા, ધ્યાનને ગાંજો, હય શિલાએ ઘુંટાવો ! ગુરુગમ જળ, ગુરુસેવા સાણી, સંયમ ચલમ કુંકાવો !
બ્રહ્મ સમાધિ ચઢાવો! અદ્ભુત, પરમ પ્રેમ આત્માનંદ રસનો, પરમ બ્રહ્મ લય લા.. અલખ અલખ ઉગાર પરા-પર્યંતિ લક્ષે લખાવો !
વાણીથી પર શું કહા ? અદ્દભુત. નેતિ કથી નિજમાંહિ સમાવો, સાચી કમાણી કમાઓ ! ત્યાગ-પ્રહણ, જીવ-શિવ કછુ ન આપ-આપ સુહાવો !
અમર મણિમય બની જાઓ . અદ્દભુત.
-પાદવાકર
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી અંતરીક્ષ પાર્શ્વનાથ–સ્તવન
(ભાગ પહેલે)
(ચાલ-મન ડે-નાગીન) મન નાચે મારું મન નાચે મારું હદય કરે પિકાર રે, પ્રભુ પાર્શ્વ મળશે શિવપુરમાં ૧ દેવગુરુને ધર્મને વંદી તીરથના ગુણ ગાઉં, શ્રી અંતરીક્ષ પાર્શ્વ પ્રભુનું ગીત હું વિચાઉં, લેકે ગીત હું વિચાઉં ઇતિહાસ સુણાવું કેમ ખપાવું, મારા ભાંગશે સવળા દુઃખ રે, પ્રભુ પાર્શ્વ મળશે શિવપુરમાં ૨ મૂતિ અતિ પ્રાચીન આ ઇતિહાસ એને અને, મહામયી છે ચમત્કારી વ્યકિતભરે એને નિરખ, લેકે ભકિતભરે એને નિરખો, ચમત્કાર જેવા, શિવસુખ લેવા, તમે આ સઘળા દૂર રે, પ્રભુ પાર્શ્વજી મળશે શિવપુરમાં ૩ એલગપુરને ભૂપતિજી નામે એલગરાય, રોમેરોમ કીડા એના નિદ્રા પળવાર ને આય, લેકે નિદ્રા પળભર ના આય, ઝાલું દીઠું, પાણી પીધું, એના ભાગ્યા સઘળા દુ:રે, પ્રભુ પાર્શ્વ મળશે શિવપુરમાં જ પટરાણીને વાત કહેતા રાજા હરખે ન માય, કંચન જેવું મુખડું નિરખે રાણી ફુલી ન સમાય, પ્રભુજી રાણી કુલી ન સમાય, ઝટપટ છોડે, જળને ખળે, એનું જવું મટું ભાગ્ય રે, પ્રભુ પાર્શ્વજી મળશે શિવપુરમાં ૫ વપ્નમહીં દેવ આવે, રાજાને સમજાવે એગલપુરના રાજા સુણજે કહું છું, આજે ભાવે રાજ કહું છું આજે ભાવે, પાણી પીધું જ્યાં પ્રભુજી વસે ત્યાં તને મળશે પ્રતિમા સાર જે, પ્રભુ પાર્શ્વજી મળશે શિવપુરમાં ૬ આજના જાયા વાછડાં તું જોતરજે ગાડાને, કુંઠ વાળીને જોઈશ મા, તું પાછું ઝાકીને, રાજા પાછું ઝાકીને, પ્રતિમા આવશે, ગાડામાં બેસશે, તારા સરશે સઘળા દુઃખ રે, પ્રભુ પાર્શ્વજી મળશે શિવપુરમાં ૭ ધરણંદ્રના વચન માની, રાજા ગાડું લાવ્યા,
તિર્મયી પ્રતિમા નિરખી, રાજા હરખે ન માયો, પ્રભુજી રાજા હરખે ન માયો, સહ આવે, પાછું જોવે, મૂર્તિ અંદર રહી જાય રે, પ્રભુ પાર્શ્વજી મળશે શિવપુરમાં ૮ અંતરીક્ષમાં પ્રતિમા એવી, સ્વાર ભયથી એક જાય, એવી અજબ મૂર્તિ નિરખી, નામ અંતરીક્ષ અપાય, પ્રભુજી નામ અંતરીક્ષ અપાય, મદિર બાંધે, કર્મ ખપાવે, પણ રાજાનું ગર્વ જાય રે, પ્રભુ પાર્શ્વ મળશે શિવપુરમાં ૯ ગુવચને સુણી પંચેએ, મંદિર બીજું બાંધ્યું, અમનાં કાજે અભયદેવસૂરિએ,' પ્રતિષ્ઠાનું જ લીધું, પ્રભુજી પ્રતિષ્ઠાનું જ લીધું, સિદ્ધ થયા, પ્રભુવીર આવ્યા, શ્રીપુરનગરમાય રે, પ્રભુ પાર્શ્વ મળશે શિવપુરમાં ૧૦
( ૧૦ )ઉ.
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન શાસનમાં ભાગવતી દીક્ષાનું સ્થાન
લેખક–પૂજ્ય જૈનાચાર્ય શ્રી વિજ્યજંબુસૂરીશ્વરજી મહારાજ-બિજાપુર (કર્ણાટક)
જૈન દર્શન જગતમાં ઊંચામાં ઊંચું આત્મદર્શન ન આવી છે. જે મનુષ્ય સંસારમાં રહીને પણ છે. તેથી જ એ ખરેખરું આતિક દર્શન છે. કર્મના સ્વાર્થ ત્યાગપૂર્વક સેવાપરાયણ બને છે, તે આ બંધનમાં ઝડપાયેલા આત્માની મુક્તિ શી રીતે થાય? દેશમાં કે પરદેશમાં સર્વત્ર પૂજાય છે, આ એક હકીતે જ એમાં ઉપદેશવામાં આવ્યું છે અને તે જ હેતુથી કત છે, તે પછી જેઓ પોતાની શિશુવયમાંથી સર્વ આત્મા બંધનમાં શી રીતે ફસાયે છે તથા નવાં ત્યાગને પાઠ સ્વીકારી મહાસેવાપરાયણ બને છે, નવાં બંધનોથી શી રીતે બચે તેમ જ જૂનાં બંધને તેના તરફ સુગ રાખવી એ અધૂરી સમજનું પરિથી શી રીતે છૂટે એ બધી જ હકીકતે યથાસ્થિત ણામ છે, દીક્ષા જનતાને સર્વ ત્યાગને પાઠ આપે છણીને પરમપદપ્રાપ્તિ સુધીની સઘળી જ પ્રક્રિયાઓ છે, અને એનાથી મનુષ્યનું જીવન ઉન્નત બની જગઆ દર્શનમાં બતાવવામાં આવી છે. ભૌતિક પદાર્થો તના દરિદ્રનારાયણાદિ સર્વ પ્રાણીગણની મહાસેવામાં ઉપરના રાગ વિગેરે દેથી પ્રત્યેક આત્માનું શુદ્ધ દીક્ષિત પોતાના સમસ્ત જીવનને અર્પણ કરી દે છે. સ્વરૂપ જે બગડયું છે, તે તેના સાગ વિગેરે ગુણકારી એના ભવ્ય માર્ગમાં અંતરાય કરવાનું દુઃસાહસ, જીવનથી જ સુધરે, આ એક મૈલિક હકીકત જો હદય- જેઓ પિતાને સભ્ય-સુધરેલા અને સુશિક્ષિત ગણાવે થી સમજવામાં આવે તે ભાગવતી દીક્ષાનું મહા છે, તેમનાથી હરગીજ થઈ શકે નહિ, એમ અમારું ઉપકારી સ્થાન કેઈનાથી પણ નકારી શકાશે નહિ. નિશ્ચિત માનવું છે.
સંસારમાં અનેકવિધ પેનીઓમાં જીવન જન્મ જૈન ધર્મમાં સંસાર ત્યાગની દીક્ષા આઠથી મરણ થાય છે, પશુ વિગેરે અન્ય કોઈ એવી ની સિત્તેર વર્ષની ઉમ્મર સુધી ગ્રહણ કરી શકાય છે, નથી, કે જેમાં આ ત્યાગની સાધના સંપૂર્ણ શક્ય એમાં જેને તેને મુંડી સાધુ બનાવી દેવામાં આવતા હેય, સિવાય એક મનુષ્ય ની. આ મનુષ્ય નીમાં નથી. તે નીચે રાખવામાં આપેલી સાવચેતી ઉપરથી પણું જીવન અનેક વખત અવતાર થઈ ગયા હોય જોઈ શકાશે. છે, છતાં ત્યાગની ઇષ્ટ સાધના તે કઈ વિરલ અવ- દીક્ષા કેને આપી શકાય? તારમાં જ શક્ય બને છે. મેહ, માયાને અનાદિ જેને શાસ્ત્રોનું એ ફરમાન છે કે જે (૧) સંસ્કારોનું જોર તૂયા વિના જીવને ત્યાગ જીવન આ દેશમાં જન્મેલે હૈય, (૨) વિશિષ્ટ અનિંદ્ય સાચી રીતે સાંપડતું નથી, એ માટે જ સુખના જાતિ કુળસંપન્ન હય, (૩) ખૂન-ચેરી આદિ કામી મનુષ્યોએ મુમુક્ષમાવે પિતા તો આ મેધા જીવન- દુષ્ટ કમ ન હોય. (૪) ઠગ બુદ્ધિ ન હોય, (૫) માં છેક બચપણથી મરણ પર્યત ત્યાગી જીવનને “સંસાર કેવલ જન્મ, જરા, મરણદિક વિવિધ દુઃપ્રયોગાત્મક અભ્યાસ પાડે એ પણ ઘણું જરૂરી થી ભરેલો છે,” એમ જાણનારે હોય (૬) એથી હિતાવહ છે. યોગ્યતાપૂ આ સુંદર સ્વાર્પણ યજ્ઞમાં જ સંસારના રંગરાગાદિક ભોગસુખેથી પણ ઉભરૂકાવટ ન હોય કિન્તુ સહાનુભૂતિ જ હોય. ગેલે વૈરાગ્યવાન હૈય, (૭) શાંત પ્રકૃતિવાળે હેય,
આત્મા-પરમાત્મા-આ જન્મ-પુનર્જનમ-આ (૮) ઝઘડાખોર ન હય, (૯) વફાદાર હોય, (૧૦) લેક-પરલેક-સંસાર-મેક્ષ વિગેરે માનનાર દુનિયાને નમ્ર હોય, (૧૧) રાજવિરોધી ન હય, (૧૨) કે ધર્મ, કઈ સમાજ, કોઈ રાષ્ટ્ર, કે કઈ ધર્મ સમાજ-રાષ્ટ્રના વિશાળ હિતને બાધાકારી ન હોય, કંથ એ નથી કે જેમાં ત્યાગની મહત્તા માનવામાં (૧૩) ખોડખાંપણવાળે ન હય, (૧૪) ત્યાગ
( ૧૧ )e
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પર
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
ધર્મની સચોટ પ્રહાવાળે હેય, (૧૫) પ્રતિજ્ઞા તકીયા કે પથારીઓ વાપરી શકાતી નથી. ભૂમિ પાલન કરવામાં અડગ હોય, (૫૬) અને આત્માને ઉપર સંથારા પાથરી સુવાનું હોય છે, હજામત કરામક્ષ કરવાના હેતુથી ચારિત્ર લેવા માટે ખડે થયે વાતી નથી. મસ્તકના કેશ કે દાઢી મૂછના વાળ હાથે હેય, તેને જ દીક્ષા આપી શકાય છે.
કાઢવાના હેય છે. ગમે તેવી ભૂખ તરસમાં ઝાડજૈન શાસ્ત્રકારોએ પુરુષને સેલ વર્ષની ઉમર પાન કે તેનાં ફલ-કૂલ તથા કૂવા, તળાવ, નદી કે પછી સ્વતન્ત અધિકાર માન્ય રાખેલે છે, તે પણ નળ વિગેરેનાં પાણીને ઉપભોગ કરી શકાતું નથી, તે પુરુષે પોતાની પાછળ પિતાના આધારે જીવતાં કરું. કડકડતી ઠંડીમાં અગ્નિ વિગેરેને તાપવાનું પણ હતું બીઓની આજીવિકાની યોગ્ય વ્યવસ્થા કરેલી હોવી નથી, ગરમીમાં પંખા-હિચકા આદિનો પવન પણ જોઈએ. તેમજ તેના માથે કોઈનું ઋણ બાકી હોવું ખવાત નથી, છત્રી પણ રખાતી નથી. એકેન્દ્રિય ન જોઈએ. તેવા યોગ્ય ઉમેદવારને દીક્ષા આપવામાં ને દુઃખ ન થાય એ માટે કાચી માટી આદિને સાધુને ચોરીને દેવું લાગતું નથી. આઠથી સેલ વર્ષ આંગળી પગ અડાડાતી નથી, સ્નાન-દંતધાવન કે સુધીને પુરુષ તેના વાલીની સંમતિ વિના દીક્ષા ગ્રહણ સેન્ટ લવન્ડર તેલ વિગેરેનાં એશઆરામ કઈ જ કરાતું કરી શકતા નથી અને જો સાધુ તેવાને દીક્ષા આપે નથી, પગમાં બૂટ વિગેરે પણ નખાતા નથી. તે તેને ચોરીને દોષ લાગે છે. જેથી તેઓ આપતા આ દીક્ષામાં તે હાલવા-ચાલવા, બેસવા-ઉઠવા, પણ નથી જ્યારે સ્ત્રીથી તે તે જેના તાબામાં હોય ખાવા-પીવા બેલવા કરવામાં જ ખુબ જ સંયમ પાળતેની અનુમતિ મેળવીને જ દીક્ષા લઇ શકાય છે અને વાને હેવ છે, જીવદયાના હેતુ માટે જ મુહસગર્ભા ક લાલવત્યા હોય તે તે એ સંગોમાં પણ પતિ અને બીજાં પરિમિત વસ્ત્ર પાત્ર ( તે પણ લઈ શકાતી નથી. આથી સ્પષ્ટ સમજી શકાશે કે જેન કાછનાં ) રવીકારવાનાં હેય છે. ગૃહસ્થને ત્યાં તેઓને દીક્ષા એ ઇતર બાવાઓ આદિની જેમ કાઈ ઉઠાવ. માટે જ થયેલી રસોઈમાંથી થોડી થોડી શુદ્ધ ભિક્ષા ગિરિની ચીજ નથી.
ગ્રહ કરવાની હોય છે, તે માટે તેમને કશેયે બલા
કાર હેત નથી, છ થી આપે તે લેવાનું હોય દીક્ષામાં શું કરવાનું હોય છે?
છે. મધ, માંસ, માખણ, મદિરા, કંદમૂળ વિગેરે અભઆવી દીક્ષા માં આવનારને મતના માલ મલીદા ય અપેયને તે સદંતર ત્યાગ જ કરવાને હેય છે, ઉડાવાના કે સમાજને ભારભૂત જીવન જીવવાનું હતું દહીં, દૂધ, ઘી તેલ મિષ્ટાન્ન આદિ ભક્ષ્ય પદાર્થોના નથી. કિન્તુ સખ્ત સાધના કરવાની હોય છે, કોઈ રસસ્વાદને પણ ઘણો ત્યાગ કરવાને હેય છે, છઠ્ઠ, પણ જીવની માનસિક હિંસા પણ એનાથી કરી-કરાવી અટ્ટમ, ઉપવાસ, આયંબીલ, એકાસણ આદિ તપશ્ચર્યા કે અનુદી શકાતી નથી. એ જ રીતે અસત્યને, નિરંતર કરવાની હોય છે, ઉગ્ર કે અસભ્ય ભાષણ કરતું ચોરીને, શ્રીસંગને, પરિગ્રહ સંગ્રહને એણે સંપૂર્ણ નથી, શાસ્ત્રોને અભ્યાસ કરવાનું હોય છે, બાલ, ત્યાગ કરવાનો હોય છે. પિતાની જાત ઉપર પણ વૃદ્ધ, ગ્લાન-માંદા આદિ સૌની સેવા કરવાની હોય છે, ચાહે તેવું કષ્ટ આવે તે સહન કરવાનું હોય છે, વિ ગુર્નાદિકની આજ્ઞામાં રહેવાનું હોય છે, મંત્ર-તંત્રજાતીય સ્પર્શ પણ ન થાય તેવું ન વાડે શુદ્ધ બ્રહ્મ- દેરા-ધાગા-કામણુટુંબભાવ-તાલ-આદિકશા જ ચર્ય પાળવાનું હોય છે, પૈસાને અડવાનું પણ હતું અવળા ચાળા કરી શકાતા નથી, ફક્ત તત્વ ચિંતનથી, રાત્રિભેજનને પણ સંપૂર્ણ ત્યાગ કરવાને વન અને તન્દુ ધર્મની જ વાત કરવાની હોય છે, હોય છે, ગાડી, મેટર, પ્લેન, સ્ટીમર, હાથી, ઘેડા પરિષહ-ઉપસર્ગ સમભાવે સહન કરવાના હોય છે, એ કશાની સ્વારી કરી શકાતી નથી, ઉઘાડા પગે રાજા-પ્રજા-રાજય-રાષ્ટ્ર-વિશ્વ-પ્રાણી માત્રનું ભલું ઉઘાડા માથે પગપાળા વિહાર કરવાના હોય છે, ગાદી ચાહવાનું હોય છે, કોઈની હાંસી-ઠઠ્ઠામશ્કરી કે
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન શાસનમાં ભાગવતી દીક્ષાનું સ્થાન
૫૩ નિજા વિગેરે વાત-વિક્યા કરાતી નથી, નિદ્રા પ્રમાદ પ્રભાવક આચાર્યાદિ મુનિવરે ભૂતકાળમાં થઈ ગયા છે. વધારે ન થઈ જાય તેની સતત સાવચેતી રાખવાની તેમને મેટો ભાગ બાલદીક્ષિત છે. તે વાતની આજે હોય છે, ઉભય ટેક પ્રતિક્રમણ-પડિલેહણ-સ્વાધ્યાય પણ ઇતિહાસ સાક્ષી પૂરે છે. આવી અગત્યની દીક્ષાચિત્યાદિ વંદન-પ્રત્યાખ્યાન તથા સૂમ બારીક ખલ- આને કાયદાની એક કલમે રૂંધવા તે જૈન શાસનની નાનું પણ પ્રાયશ્ચિત્ત, ક્ષમા દયા આદિ સદગુણોનું પ્રતિને રૂંધવા બરાબર છે, એ કદ્દો ભૂલવું ન જોઈએ. પરિવર્ધન હંમેશ ઉપગપૂર્વક કરવાનું હોય છે. આમાં હા, એ સાચું છે કે આ દીક્ષાની પ્રતિજ્ઞા જીવન કોઈને લાલચ થાય કે કોઈની ઉપર શીજોરી થાય એવા પર્યત પાળવાની હોય છે. સમયના વહેવા સાથે કઈ જ સંયોગે નથી, એ દિવા જેવું દેખાઈ આવશે. કેઈક ન પાળી શકે તે એથી લૌકિક દૃષ્ટિએ એનું
કુલાચારથી સુલભ સંરકાર. જીવનધોરણ બગડી જતું નથી. તે સંસારમાં પાછા જૈન દીક્ષામાં નાના કે મેટા કેઇને પણ બદ- જાય છે. ત્યાં એની લાયકાત મુજબ સામાજિક ઇરાદાથી કિંવા તેમનું જીવન ખરાબ થાય તે માટે દરજજે પણ પ્રાપ્ત કરી શકે છે, એવા કોઈ દાખલા દીક્ષાઓ અપાતી નથી. જૈન કુલમાં જન્મેલા નાનાં ભૂતકાળના અને હાલના પણ પ્રત્યક્ષ જોઈ શકાય બચ્ચાંઓને પણ આ દીક્ષાની કલ્યાણકારિતાની તથા છે. આયુષ્ય જયારે ચંચલ છે અને આજને સગીર તેમાં પાળવાના ત્યાગ કરણીની જન્મસિદ્ધ સમજ- કાલે પુખ્ત ઉમરને સત્તાન સુધી જીવશે કે નહિ ? દારી હોય જ છે. જેને ગૃહસ્થ જીવનમાં પણ નાની એની ખાત્રી નથી ત્યારે ખાસ કરીને મનુષ્યને પિતાના ઉમરથી લગભગ ઘરે ઘરે સામાયિક-પ્રતિક્રમણ-પોષધ- આત્માને ઉત્કર્ષ સાધવા માટેની આ શાસ્ત્ર આના ઉપવાસાદિક તપશ્ચર્યા–શાસ્ત્ર-શ્રવણ-અભ્યાસ-સાધુ- સિદ્ધ સાધના કેઈ પણ યોગ્ય ઉમરમાં અંગીકાર સત્સંગ-ક્રમણસેવા-ભક્તિ-રાત્રિભોજન--કંદમૂલાદ કરવાનો પવિત્ર હક્ક અબાધિત જ રહેવું જોઈએ, અજય ત્યાગ-સનબંધી-અહિંસાદિક વ્રત-નિયમ- આત્મસુધારણાનો મહાપંથ. બ્રહ્મચર્ય પાલન-વિવિધ અભિગ્રહ-પચ્ચક્ખાણ-ઉપ- એ યાદ રાખવું જોઇએ કે જૈન દીક્ષાની પ્રતિષ્ઠા ધાન વિગેરે ધાર્મિક દ્રષ્ટિના આચારવિચાર નિરંતર સંસારમાં આત્માને મેક્ષ સાધવા માટે છે. સંસારના એવા સેવાતા હોય છે કે સાધુ જીવનની તાલીમ ભેગે વિગેરેના રાગ વિગેરેથી આત્માને સંસારવર્ધક તેઓને સ્વાભાવિક મલી જાય છે. આથી બીજા- કર્મો બંધાય છે તે તેના ત્યાગ વિના અટકી શકતાં એની માફક તેઓને સાધુ જીવનની કઠોર ચચા નથી અને તપશ્ચર્યા વિના દૂર થઈ શકતાં નથી. આ હેર રૂપે ભાસતી નથી. અને જેઓને પૂર્વે જમના કાંઈ એક જન્મમાં બની જતું નથી. મોહ માયાના કઈક સારા સંસ્કાર જન્મે છે, તેઓને જ સાધુ- અનાદિ સંસ્કારોને જડમૂળથી ઉખેડવા માટે કંઈ ભના જીવનની દીક્ષા અંગીકાર કરવાના કેડ જાગે છે. અભ્યાસની આવશ્યકતા રહે છે. બાળક જેમ ચાલતી બીજાઓને તે થતા પણ નથી. આવી દીક્ષાઓ કેવી પડે તે પણ એથી એને ચાલવાને કે ચઢવાને ધામધુમથી પ્રભાવનાપૂર્ણ લેવાય છે તે તે આજ અભ્યાસ છોડાવી શકાય નહિ તેમ વ્યક્તિગત કોઈક કાલને ઇતિહાસ પણ પ્રગટ કહી આપે છે. સંસા- ખલનાએ કેઈકમાં આવી જાય કે દેખાઈ જાય તે રના વાયરા ખાઈને આવેલા કરતાં તેથી અલિમ પણ તેથી આત્મસુધારણને આ મહાપંથ અને તે રહેલા નાની ઉમ્મરનાઓની દીક્ષા સારી સફળ નીવડે પંથે વારંવાર ચાલવા ચઢવાને અભ્યાસ જરાયે છે. એની કોઈનાથી ના પડાય તેમ નથી. આજ લુલે પાડી શકાય નહિ કે ડામી શકાય નહિ. કારણથી જે શાસ્ત્રકારોએ જૈન શાસનની હતી જેના જીવનના આ માનસ ઉપરથી શ્રી ભાગવતી ટકાવી રાખવા માટે બલિદીક્ષા ઉપર ખૂબ જ ભાર દીક્ષાની અનિવાર્યતા સૌકોઈની સદ્દબુદ્ધિમાં સારી મૂક છે, જે જે યુગપ્રધાન અને મહા સમર્થ રીતે ઉતરે એ જ શુભ મનોકામના.
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
દીપોત્સવીનું પર્વ
( લેખક-સાહિત્યચંદ્ર ખાલચંદ હીરાચંદ, માલેગામ )
હતા. પ્રત્યક્ષ તેમના મૃત્યુને જ મૃત્યુ થઇ ગએલા ઢાવાને લીધે તેમને મૃત્યુને ભય રાખવાને પ્રશ્ન જ ઉપસ્થિત થવાના સંભવ નહીં હતેા. તેમણે છેલ્લુ જ શરીર ધારણ કરેલુ હતું. ફરી વાર તેમને શરીરના પાંજરામાં કાઇ પૂરી શકે તેમ ન હતું. શરીરના પાંજરામાં આત્માને બંદીવાન બનાવી તેના છલ ચાલુ રાખી તેને ભ્રમણ ચક્રમાં ગાંધી રાખનારા કર્માતા તેમણે અંત કર્યાં હતા. એક્રેક કમતે આમંત્રણ આપી તેનુ દેવુ ચુકવો નાખવાના તેમણે કૃત નિશ્ચય જ કરેલા હતા. એકાદ વેપારી પોતાની પેઢી સકેલી લેવાના પ્રસંગે લેશુદારાને ખેલાવી તેમને હિસાબ ચૂકવી પોતે નિશ્ચિ ંત થઇ શાંતિ મેળવે તેવા પ્રસંગ પ્રભુ મહાવીરે પ્રાપ્ત કરેલ હતા. તેમને તાલાવેલી જ લાગેલી હતી કે હવે મારે બધતાના અંત લાવવા છે. એવા એમણે નિશ્ચય કરેલા હતા. એકાદ સામાન્ય મનુષ્ય પણ પેાતાની બધી જ ઉપાધિઓથી છૂટા થાય છે ત્યારે નિશ્ચિત અને સમાધાન અનુભવે છે ત્યારે મહાવીર પ્રભુ જેવા પરમ આત્માને પોતાના અનંત કાળના બંધનકર્તા કરિપુએથી કાયમને માટે મુક્તિ મળી હોય ત્યારે જે આનદ થાય છે તેને અમૃતરસ તે ચાખે તે જ જાણે, ખીજાએ તે મ્હોં વકાસી જોતા જ રહે. પ્રભુ મહાવીર જ્યારે સત્, ચિત્ અને આનદને પ્રત્યક્ષ અનુભવ કરવાની અણી ઉપર આવી ઊભા રહ્યા અને એમનુ ચરમ શરીર પશુ છેડવાના મહામંગલકારી અને ખેા પ્રસંગ આવી ઊભો રહ્યો છે એ વસ્તુ જાણી ગયા ત્યારે તેમના આત્માની પરમસ્થિતિના ઉત્સવ ઉજવવાના ઢાય તેવા પ્રસંગે પોતાના અનન્ય પ્રભુ મહાવીર જેવા મહાન પુરુષોની સ્થિતિ તદ્દન અને પરમ ભક્ત ગણધર ગૌતમને ખેદ થવાને જૂદી જ હોય છે. પ્રભુ મહાવીરે અનંત જન્મની સભવ તે કળી ગયા હતા. અને આવા પરમ સાધના ચાલુ રાખી છેવટે મૃત્યુંજયની સાધના પૂરી મંગલ પ્રસ ંગે કાઇ ખેદ કરે એ એમને પસંદ ન હતું. કરી હતી. તેમણે જન્મ મૃત્યુના ફેરા અંત લાવેલા સામાન્ય દેહાભિમુખ માનવે અશાંતિ અનુભવે કે હાવાને લીધે તેમની રખડપટીના પણ અત આવેલા કરે એ વસ્તુ જીદી હતી, પણ પ્રભુના આત્મભિમુખ ૭( ૫૪ ૦૭
મનુષ્યને સ્વભાવ જ એવા હેય છે કે એને ઉત્સવ, સમાર ંભ કે કુતૂહલ ગમે છે. પેાતાને ઉલ્લાસ પ્રગટ કરવા માટે એ નાચે છે. ગાય છે. પોતાના નિવાસ ક્ષણગારે છે. તે પોતાના શરીરને પણ ાણુ ગારે છે. સુવણું”, રૌમ્ય, રત્નાદિથી અલકારા નિપજાવી પોતે ધારણ કરે છે. પોતાના ઇષ્ટ સ્વજનેને તેડી તેમની સાથે અનેક મિષ્ટતા આરોગે છે. અંધારું' એને ગમતુ' નથી, તેથી દીપોત્સવ કરે છે, અનેક દીપા પ્રગટાવી કલાત્મક રીતે તેની ગાઠવણુ કરી પેાતાની ચાતુરી પ્રગટ કરે છે. આનંદ ઉલ્લાસ એ પ્રત્યક્ષ પ્રગટ રીતે દેખાડવા માટે એવા એવા અનેક
માર્ગ માનવે શેધી કાઢ્યા છે.
માનવદેહ એ નશ્વર વસ્તુ છે. એ દેહ એક દિવસે નષ્ટ થવાના જ છે. એ વસ્તુસ્થિતિ છે સામાન્ય રીતે પાકટ ઉમરે ક્રાઈ કૃતકા થઇ મૃત્યુને શરણ થાય છે ત્યારે પશુ દુઃખભિત સમાધાન પ્રગટ કરવા માટે માનવે અનેક ધમકાર્ય કરી કે અન્ય રૂપમાં સહભાજનાદિ કાર્યો કરી મૃત્યુ પામેલા માટે પેાતાના આદર બતાવી આનદ માને છે. આ વસ્તુ તા સામાન્ય સભ્ય અને સજ્જન માણસ માટેની થાય છે. એની પાછળને જન્મ જરા મૃત્યુતા અનુક્રમ તા ચાલુ જ હાય છે. કાઇ દાનશૂર પરાક્રમ કુ પરંપકારી મનુષ્ય જ્યારે મૃત્યુવશ થાય છે, ત્યારે તેની કીર્તિનુ ક્ષેત્ર માટું થઇ જાય છે અને એના માટેના શાક વ્યાપક હાવાથી એનું ગૌરવ કરવાનુ ક્ષેત્ર સાર્વત્રિક થઇ જાય છે. આટલું છતાં જન્મ મરણના ફેરાતા એના ચાલુ જ રહે છે,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દીપે સલીનું પર્વ એવા મહામાનવ ગણધર ભગવંત જ્યારે સામાન્ય પણું આ પૃથ્વીતલ ઉપર વસનારા પામર પ્રાણિઓ. માનવની પેઠે ખેદ કરે એ દશ્ય સામાન્ય જનતા માટે એ ઉત્સવ શી રીતે ઉજવી શકે ? એમની પાસે અત્યંત દુઃખદાયક થવાને એમને સંભવ જણાયો દિવ્ય શરીરો કયાંથી હોય? દેવતાની પેઠે એમને પણ અને આધ્યાન જેવા દેના ભાજન કેઈ ન થાય ઉત્સવ કરવાની તાલાવેલી લાગી. પિતાની પાસે જે એવા કટુર્તવ્યને વિચાર પ્રભુને સૂઝ હવે જોઈએ. સામગ્રી હોય તેથી જ ઉત્સવ કરે ને ? જનતાએ પણ અને તેથી જ પોતાના પરમ ભકત શ્રી ગૌતમસ્વામી એ પરમાત્માની સિદ્ધિને ઉત્સવ પિતાની શક્તિને ને એ અદ્દભુત પ્રસંગે અન્યત્ર મોકલી આપે. કારણ અનુસરી કરવાનો નિશ્ચય કર્યો. જનતા જાણે ગાંડીએમને આત્માની સાચી દીવાળીને અનુભવ કરી લે- ઘેલી થઈ ગઈ. પિતાની પાસે જે જે સામગ્રી હતી કોને પણ સાચી દીપેસવી સમજાવવાની હતી. તેને જ ઉપયોગ કરવાનું ઠરાવ્યું. રાત્રે હોય ત્યારે
પ્રભુએ છેલી વાગધારાને અમૃત વષવ કરતા ઉત્સવનું પ્રથમ સાધન દીવાનું જ હેય. અનેક કરતા એ શરીરને બંધ તેડી નાખ્યું હતું. એ દીપક પ્રગટ થવા માંડ્યા. દરેક મકાન દીવાઓના બંધ તૂટતાની સાથે જ આ અવનીતલમાં ભાવ સમકથી ઝગમગી ઉઠયું. એટલા, અટારીઓના ખૂણે પ્રકાશને લેપ થઈ ગયે. અંધકારનું સામ્રાજય પથ ખૂણામાં દીપમાળાઓ પ્રગટી. ચોકમાં ગલીઓમાં પણ રાઈ ગયું. તિથિ પણ અમાવાસ્યાની જ હતી, રજ,
દીવા પ્રગટાવવાની જાણે હેડ લાગી હોય તેમ દરેક નીકાંત એવો ચંદ્રમા પણ દિવાકર એવા પ્રકાશપતિ
જણ દીવા પ્રગટાવવામાં હું સહુથી વધી જઉં એવી સૂર્યની છાયામાં છુપાઈ ગયો, જાણે પિતે ઝપાપાત
અહમહેમિકા શરૂ થઈ. આકાશમાં દેવતાઓના આગકરી લુપ્ત થઈ ગયું હોય તેમ નષ્ટભ્રષ્ટ થઈ
મનથી પ્રગટ થએલા પ્રકાશને પણ આપણે વટાવી ગયો. તે કાળ રાત્રીમાં તે શીતલ પ્રકાશ પુંજ જ્યારે
જઇએ એવી આકાંક્ષા જનતામાં પ્રગટી. ચંદ્રસૂર્યના હે છુપાવી ચાલ્યા ગયા ત્યારે આગિયા જેવા તુચ્છ
અભાવમાં લેકોએ પિતાની શક્તિને અનુસરી દીપતારલાઓએ ભેગા મળી પિતાનું પરાક્રમ અજમાવવાને
કેના રૂપથી પિતાને ઉલ્લાસ અને આનંદ પ્રગટાવ્ય. પ્રયત્ન કરવા માંડ્યો. પણ જ્યાં દિશારાજ નમણું
ધન્ય તે દિવસ ! ધન્ય તે પ્રસંગ! ધન્ય તે જનતા ! જ અસ્ત થયે હેય અને શીતલ રશ્મી વેરતે રજની.
કે જેમણે એ અને પ્રસંગ અનુભવ્યો અને ઉજજો. વલ્લભ પણ દીન વદન કરી મહે ઢાંકી યે ત્યાં ખઘો- એની પરંપરા દર આશ્વિન વદિ ૦) ના દિવસે રમણતેનું ગજું શું હોય? દેવતાઓને ખબર પહોંચી માં જાગૃત થાય અને એ પ્રસંગની રકૃતિ અખંડ ગઈ. ઇંદ્રમહારાજાએ નૃત્ય, આનંદ અને વિલાસ બંધ રીતે અત્યાર સુધી ચાલુ રહે એ સ્વાભાવિક છે. કરી દીધા. દેવાદેડ ચાલી. પ્રભુના મેક્ષ કલ્યા- વાળ એ જ કહેવાય હકને મહત્સવ ઉજવવાની ઘેષણ થઈ. દેવદેવી. એની ભીડ જામી. આકાશમાં મેટ સમૂહ ભેગો
એ પુણ્ય પુરુષના અદ્દભુત અને મનોરમ ચરિત્ર થશે. જ્યાં જુઓ ત્યાં જય જય નંદાને જય આ દીવાળીના નિમિત્તે આપણી આગળ ખડા થાય જયારવ થવા માંડ્યો. જ્યારે દેવતાઓ પે તે જ દિવ્ય અને અલ્પ પણે આત્મસિદ્ધિ આપણા જીવનમાં પ્રકાશમય હોય ત્યારે તેમને દીવા પ્રગટાવવાની શી
આવવાની શી પ્રગટે એ જ દીવાળીને લાભ હેઈ શકે ! બાકી તે જરૂર? જ્યાં જુઓ ત્યાં પ્રકાશ જ પથરાઈ રહ્યો. દીવાળી આવી અને ગઈ એમ જ આપણે ચાલીએ બધા જ આનંદમાં મસ્ત થઈ પ્રભુના મક્ષ કલ્યાણ
માગ છીએ. આપણું જીવનમાં પણ એક દિવસે એ દીવાળી
છે કના મહેસવમાં સામેલ થયા.
* જે આવે અને આત્માની દિવાળી ઉજવાય એ આ તે બધે દિવ્ય શરીરધારી સ્વર્ગમાં રહે- દિશામાં આપણા પગલાં પડતા રહે એવી ઈચ્છા નારા દેવતાઓ અને દેવાંગનાઓને ઉત્સવ હતું. પ્રગટ કરી વિરમીએ છીએ,
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
કૌશામ્બાની રાણી મૃગાવતી
( ૨ )
( પુસ્તક પર અંક ૧૧ થી ચાલુ )
પૂંછડા
દંપતી વચ્ચેના વાર્તાલાપ— આ તે કાઈ માનવ છે કે સીંગડા ને વગર આખલા ? પોતાની પાસે જે વિપુલ સેના અને અદ્ભૂત શક્તિવંત અનિલવેગ નામા ગજ રત્ન છે એના બળવડે ગર્વાધ બની ધ્રુવી માંગણી એ કરી રહ્યો છે? એની માંગણીમાં માનવતાનુ' દેવાળુ નીકળી રહ્યું છે એનુ પણ એને ભાન નથી! સગાઇ સંબંધ તે જાણે એને મન કઇ હિસાબમાં નથી ! આવો વાત પત્રમાં લખી મોકલતાં એને। હાય ક્રમ કપ્પા નહીં ? હાથમાંથી એની કલમ ક્રમ સરી પડી નહીં?
આવાસના એકાંત કમરાની અટારીમાં આંટા મારી રહેલ, અને ઉપર મુજબ અફ્રુટ ઉદૂંગારેશને મુખમાંથી વહેતાં મૂકી રહેલ, રાજવી સામે અચાનક એક લાવણ્યમયી રૂપમાં સ્વર્ગની અપ્સરાને પણ શરમાવી દે એવી, નમણી લલનાએ પગલા પાડયા. તેણીને જોતાં જ રાજવીની ગતિ સ્થંભી ગઈ અને ખેલાઇ ગયું.
અરે ! તુ અહીં એકાએક કયાંથી છુટી નિકળી શું મ્હારા માટે પણ આપની પાસે આવતાં પહેલાં
પરવાનગી મેળવવાની અગણ્ય છે? કદાચ આપની રાજ્યપાથીમાં એવા કાનૂન હોય તે એને હું આ પની જરીમાં જ ભંગ કરું છું. જેના કરકમળમાં માતાપિતાની સાક્ષીએ મારા હસ્તની સોંપણી થઇ છે અને પ્રતિજ્ઞાથી જેમના સુખદુ:ખમાં સમાન હિસ્સેદાર બનવા હું બધાયેલી છુ એવી અર્ધા'ગીને આજ્ઞાના બંધન ન હોઇ શકે. કદાચ સામ્રાજ્યશાહીના સાથુલા સેવતાં રાજવીઓના દરબારમાં એ ચાલુ હાય તા પણ એને અમલ એક મહાન ગરુતત્રના નાયકની પુત્રી માટે સથા અસ'ભવિત છે, કારણુ કે એવા બંધનના શિક્ષાસૂત્રેા, જ્યાં બાલ્યકાળના વર્ષો વ્યતીત થયા છે એ પ્રદેશમાં જોવાના તે નથી
( ૫
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મળ્યા, પણુ કાને સાંભળવાની તક પણ નથી સાંપડી. વ્યક્તિત્વને છાજે, સત્ત્વશાળીને શાલે તેવા સ્વતંત્ર વાતાવરણમાં મારા ઉછેર થયા છે અને માનવતાને એપ ચઢાવે, આમધ્યેયને પંથ ચક્ષુ સામે સદાયે સતેજ રાખે એવા ધ-નીતિના પાઠ માત-પિતાના અવણું નીય વાત્સલ્યથી મને શિખવા મળ્યા છે.
અરે! આ તે ભારે કરી નાંખી હે ! ક રાઈના પહાડ સર્જાવી દીધે ' ! અને એમાંયે કેવી ઉંડી તત્ત્વજ્ઞાનની ચર્ચા ! પેલા કામાંધને આ પત્ર આવ્યા નહેાત તા, મને હારામાં છુપાયેલી આ જાતની જ્ઞાન-ગંગામાં સ્નાન કરવાનું ન જ લાધત. લગ્નગ્રંથથી આપણે ઉભય જોડાયા પછી, સાચી પ્રીતિને શાથે, એવા માનચિત સુખા માણવામાં હું કે હું પાછુ વાળીને જોયુ' નથી. જાત જાતની કળાકળિએ અને શૃંગાર રસથી ભરપૂર વિલાસે માં આપણા વર્ષોં પાણીના વહેવા સમ પસાર થઇ ગયા છે. હારામાં રહેલી નારીજાતિસુલભ ળાએથી એમાં હજુ એટ નથી આગ્ન્યો. ભલેને નીતિકાર, સમયના માપે માપી આપણને નવયુવાનની નામા
વિશમાંથી છેક નાંખી, પ્રોઢાની કક્ષામાં મૂકી દે,
કહેવાનુ તે એ છે કે એ રસિકતાની ઉછળતી છેવા વેળા દ્વારા મુખારવિંદમાંથી વાણીરૂપી અમૃત ઝરણાં તે ધણીયે વાર ઝર્યાં છે પણ આજે જે શબ્દો સાંભળ્યા
એ તે ખરેખર નવીન અને અનેાખા જ છે.
સ્વામી ! મને ‘કીડીમાંથી કુંજર બનાવી દેવારૂપ ’ ઠપકાના સૂર સંભળાવતાં તમાએ પણ ગતકાલીન શૃંગાર રસના વર્ષોંનમાં કમીના નથી રાખી, આપણુને એ પ્રકારના સંભારણા હવે ન શોભે. જવા દો એ વાત કહેા તો ખરા કયા કામાંધતા પત્ર છે અને એમાં શું લખ્યું છે ?
પૂર્વે અવંતીના દરબારમાં આપણે રાજવી
)3
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કૌશામ્બીની રાણી મૃગાવતી ચંપડ્યોતને, મૃગાવતીના સુંદર ચિત્રને નિરખતે સિંધુ-સૌવીર દેશના રાજવી ઉદયન સાથે, જે જોઈ ગયા. એ પછી પિતાની ઈચ્છા બર આણવા, સિદ્ધાર્થ રાજાના પુત્ર નંદીવર્ધન સાથે, શિવા રાજવીએ, કૌશામ્બીપતિ શતાનીક ઉપર, મૃગાવતીને અવંતીનાથ ચંપ્રદ્યોત સાથે, પદ્માવતી ચંપાપતિ પિતાને સોંપી દેવાની માંગણી કરતા એક પત્ર લખે. દધિવાહન ભૂપ સાથે, મૃગાવતી કૌશામ્બીને સ્વામી એના મનમાં હતું કે ખાનગી રીતે કામ સરી જતું શતાનીક સાથે લગ્નગ્રંથીથી જોડાઈ હતી. સુષ્ટીહેય તે શા સારૂ લડાઈને નેતરવી. પત્રમાં એ ની પસંદગી મગધના સ્વામી શ્રેણિક ઉપર ઉતરી કામ પાર પાડવાથી કૌશામ્બીપતિને થવાના લાભની હતી. એ વેળા વૈશાલી અને મગધ વચ્ચે વૈર ચાલતું પણ વાત આલેખેલી હતી જ. આમાં આશ્ચર્ય જેવું હતું. આમ છતાં પ્રેમી એવા શ્રેણિકનું આગમન કંઇ જ નથી. શામ, દામ, ભેદ અને દંડ એ બુદ્ધિનધાન અભયકુમારની ગોઠવણથી વૈશાલીના રાજનીતિના ચાર પ્રકાર ગણાતા. ધન ધાન્યથી ઉદ્યાનમાં થયું અને નાની ચેલણા સાથમાં ન હોત વિપુળ એવા એ કાળમાં–જમીન, જેરુ અને જર તે એ રાજગૃહી પહોંચી પણ જાત. પણ વિધાતાને એ ત્રણ વસ્તુઓ માટે યુદ્ધો ખેલાતા. ખાંડાના ખેલ એ લગ્ન મંજર નહોતું. સુચેષ્ટાના શીરે સાબી ટાણે ક્ષત્રિય સગા-સંબંધ પણ ભૂલી જતા. એક જીવનને લેખ આલેખાયેલે એટલે જુદું જ બન્યું. રીતે જોઈએ તે માંગણી કરનાર ચડપ્રદ્યોત એ ચેલણાને થાપ આપવાના નિમિત્તે એ ઘરેણાને શતાનીકો માટે સાભાઈ હત; છતાં એણે આ કરંડી લેવાના બહાને પાછી વળી. સુચેષ્ટા અને પત્ર લખી પિતાનામાં રહેલી કુવાસના પ્રગટ કરી હતી. ચેલણાના ચહેરામાં સવિશેષ મળતાપણું હોવાથી અને
વૈશાલીના મહારાજા ચેટક એ ભગવંત શ્રી શત્રુના ઘરમાં વધુ સમય ને શેકાવાની મંત્રીશ્વરની મહાવીરદેવના મામા થાય. ત્રિશાળા રાણી, તેમની ખાસ સૂચના હોવાથી, ચેલાને સુષ્ટિા માની સગી બહેન થાય. લચ્છી અને વધુ વંશના રથ ઉપર લઇ, સુરંગ ભાગે મગધેશ્વર ચાલી નીકળે. ક્ષત્રિયોમાં ભગવંત શ્રી પાર્શ્વનાથની ઉપાસના પ્રેમમાં નાપાસ બનેલી સુષ્ટાએ પિકાર ઉઠાવ્યો ચાલી આવતી હતી. જેનધર્મના ઉમદા અને ઉદાર કે ચેલણાને હરી જવાય છે. ત્યાં તે સુરંગના હાર સંસ્કારથી આ સામતે સામ્રાજ્યશાહી પદ્ધતિથી ઉપર ચેડા મહારાજા ખડા થઈ ગયા. એમના અમેઘ વિરુદ્ધ હતા અને પિતાના રાજમાં ગણતંત્ર ધરાવતા. બાણે, નાગસારથી અને તુલસીના બત્રીશે સંતાનના એવા અઢાર સમૂહ-રાજ્યના નાયક પદે યાને એકી સાથે પ્રાણ હરી લીધા. પણ એથી તે સુરંગમાં આજની ભાષામાં કહીયે તે પ્રમુખસ્થાને ચેટકરાજ પ્રવેશી મગધેશ્વરની પૂંઠ પકડવાને ઈરાદો વિલંબમાં યાને ચેડા મહારાજા હતા. સ્વતંત્ર દશાને પો.સાંકડા માર્ગે આગળની કુચ થંભાવી અને એ અનુભવ કરનાર આ રાજયની પ્રત્યેક વ્યક્તિ-ચાહે રીતે મગધને સ્વામી સહીસલામત વૈશાલીની હદ તે નર કે નારી-પિતાની પસંદગી મુજબ જીવન ઓળંગી ગયા. જીવી શકતી. ચેટકરાજને સાત પુત્રીઓ હતી. એક ઉપર વર્ણવેલી અટારી એ કૌશામ્બીપતિના પુત્ર હતો એવી પણ નૈધ ઉપલબ્ધ થાય છે. સાતે મહેલના એક આવાસની હતી. આંટા મારનાર રાજવી પુત્રીઓની વયમાં ઝાઝું અંતર ન હોવાથી, અરસ- શતાનીક પોતે હતો. અવંતીના સ્વામીને પત્ર વાંચ્યા પરસ સુમેળ સારો હતો. એક બીજાના હદયની પછી એ ભારે વિચારમાં પડી ગયા હતા અને વાતો વિના અટકે થતી. મા-બાપે પણ સતી અહીં એકાંત પસંદ કરી શું જવાબ આપો તેના નારીને શોભે તેવા સરકારે આપી, તે સર્વને મણુકા મેલી રહ્યો હતો. ત્યાં પગલા પાડનાર લલના પિતાના સંસારસાથીઓની પસંદગી કરવાની પૂરી અન્ય કોઈ નહીં પણ રાજવીની પ્રેયસી, ચેતનયા છૂટ આપી હતી. એ રીતે મેટી દીકરી પ્રભાવતી મૃગાવતી પોતે હતી,
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વહાલી, એ હસવા જેવી વાત છે. એ જાણવામાં શા સારુ તિરસ્કાર વર્ષાવે ? માતાનું હૃદય વાત્સલ્યથી કાંઈ સાર નથી.
સદા ભરેલું હોય છે. એમાંથી ઉભરે બહાર ન | સ્વામિન! કદાચ સાર ન પણ હોય છતાં આવે. કડવા વેણુ અને આકરા કો એ ગળી જવા કહેવાથી તમારી ચિંતા તે ટળશે. ચહેરા પર સજાયેલી છે. એની આબરૂ ઉપર હાથ નાંખનાર આવેલી રતાશ તે ઓશરી જશે.
કદી પણ ફાવ્યા નથી અને ફાવશે પણ નહીં. નીતિકારે કહી ગયા છે કે ઘુવડ દિવસે પતિવ્રતાપણું અને સતીત્વ જેને સમજાયા છે દેખતું નથી, અને કાગડે રાત્રે જોઈ શકતા નથી; એને માટે મેં કહ્યો એવો ઉપર ખાસ ધર્મ છે. પણ કામાંધ માણસ તે દિવસ ને રાત અર્થાત્ કુશિલા માટે મારે કહેવાપણું ન જ હોય. એટલે તે ચોવીસે કલાક આંધળે છે. એને અંધાપે દૂર કહેવાય છે કે નારી રહે તે આપથી, અને જાય કરવાનું કાર્ય વિધાતાના હાથમાં મૂકી, સમજીએ તે તે સગા બાપથી. ” અથવા તે “સ્ત્રીચરિત્ર” જ્યાં ચેતતા રહેવાનું છે.
દેવે જાણી શકતા નથી ત્યાં પુરુષની શી તાકાત પ્રિયા, વાત તે એમ છે કે હારી બહેન સંભવે ? સતીઓ શબદ કરતાં કાર્યમાં માનનારી શિવાના સ્વામીનાથ, હારા બનેવી, અને મારા હોય છે. ઘણુંખરૂં શાપ દે નહીં અને જે તે ફળ્યા સાદુભાઈ ચંદ્રપ્રઘાતજીને તારી જરૂર પડી છે. વિના રહે નહીં. પત્રમાં લખે છે કે હારા રૂ૫-લાવણ્યથી અને તે પણ માત્ર ચિત્રમાં જોવાથી એ એવા મેહિત થઈ
| ખાટું ન લગાડશે, નાથ ! પણ મારે ભાર ગયા છે કે, હારા વિના પસાર થતી એક ઘડી, મ
0 મૂકીને કહેવું જોઈએ કે તમે ક્ષત્રિવટના ખોટા એમને એક માસ સમ લાગે છે. મને રાજીખુશીથી '
પીથી ઘેનમાં, નથી જોતાં નેહસંબંધ કે નથી જોતાં હને સોંપી દેવા આગ્રહ કરે છે. બદલામાં મારી માનવતા. અહં ભાવને પધવા ઝટ શસ્ત્રો ખખડાવી જમીન-જાગીર
2 મેલે છે. એથી પ્રજાની હાનિ અને વેપાર-વણજને અંતમાં જણાવે છે કે કાયસિદ્ધિ કળવા નહીં ઉકલે નુકશાન, તેમજ પ્રાણીસૃષ્ટિનો સંહાર કેવી ખાના
ખરાબી નેતરે છે તેને વિચાર સર કરતા નથી, તે બળથી પણ ઉકેલવાને પ્રદ્યોતરાજને નિશ્ચય છે.
ચંડવોને મારી માગણી કરી એ તમોને ડંખે છે શતાનીક નૃપ આ રીતે પત્રને ભાવ કહી
અને કોઈપણ રવમાની પુરુષને ડંખવી જોઈએ, પણ સંભળાવી રાણીના ચહેરા સામું એકી ટશે જોઈ
એ જ ન્યાયે તમે ચંપાપતિ દવિ ાહ ઉપર નહીં રહ્યો. પણ ત્યાં જંચ માત્ર વિકાર ન જણાયો.
જેવા કે, એની રાજ્યમાં ગેરહાજરી ટાણે હલે આગમન ટાણે, અને વાર્તાલાપ વેળા જે હસમુખ
લઈ ગયા એ શું વ્યાજબી હતું ? મારી સગી બહેન અને દીપીમંત ચહેરા હો, તે જ અત્યારે પણ
પદ્માવતી ગણિી અવસ્થામાં અદશ્ય થવાથી અને જણ. એ જોઈ રાજવીથી બેલ્યા વિના ન રહેવાયું
- ઘણી શોધખોળ કર્યા છતાં પત્તો ન લાગવાથી તે અરે, હરકોઈ નારીનું રક્ત ઉકળી જાય એવી વાત શૂન્ય મનરક બની ગયા હતા. એમાં ધારિણું જેવી સાંભળ્યા છતાં હને ગુસે નથી આવત? મને તે સુશીલ પત્ની પ્રાપ્ત થવાથી પુનઃ રાજકારણમાં રસ લાગ્યું કે આવા કડવા વેણુ હારા કર્ણપટ પર અથડાતાં લેતે થયો હતે. માંડ માંડ મનરૂપી નાવ ઠેકાણે જ તું વાઘણની માફક છંછેડાઈ ઉઠીશ. ભલેને આવ્યું હતું ત્યાં તમે એ જમીન જીતવાનો ધડાકો ભગિનીને ભરથાર રહ્યો, છતાં તિરસ્કાર વરસાવીશ. કર્યો. રાણી કે તેની ગભરૂ બાળાને પો સરખે
વહાલા સ્વામી ! નારી એ તે શક્તિને અવતાર નથી. આ દુઃખથી મારા એ બનેવીના મનની કેવી છે. એના ખોળામાં ઉછરનારા આત્માઓ ઉપર એ સ્થિતિ થઈ હશે? એને ખ્યાલ તે વેળા તમને
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શાંતિ
લેખક:- અમરચંદ માવજી શાહ શાંતિ-કે અંતરપ્રિય કર્ણમધુર સૌખ્યદર્શક વધતો જાય છે-એટલે અસંતોષની આગ ફેલાઈ જાય શબ્દ જેનાં માટે સમસ્ત છો સમયે સમયે પ્રયાસ છે અને ચિત્તગૃહમાં ધુંધવાટ થાય છે. ચિત્ત અશાંત કરી રહ્યા છે, જેની ઝંખના કરી રહ્યા છે. જે પ્રાપ્ત બની જાય છે. ક્યાંય ચેન પડતું નથી અને અનેક કરવા માટે અનેક પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓ કરી રહ્યા છે પ્રકારનાં પાપકર્યો કરવા તરફ વૃતિઓનાં ઘેટાઓ એ શાંતિ કયાં હશે? ક્યાંથી આવતી હશે? કેમ મળતી દોડવા માંડે છે. જ્યોતિષીઓ પાસે જવું જેવરાવે છે. હશે ? એની ગમ ભાગ્યે જ હશે. આરોગ્યમય સુંદર લડાઈઓમાં બ્યુગલે ફુકે છે, સટ્ટા-જુગાર–પરદાર શરીર, ધન ધાન્યાદિની રિદ્ધિ-સિદ્ધિ, પુત્ર-મિત્રાદિની કુદૃષ્ટિ-આદિ અનેક પ્રકારે આ પામર જીવ શાંતિ તેમજ સુંદર સ્ત્રીઓની પ્રાપ્તિ ખાવા-પીવાનાં, પહેરવા- પ્રાપ્ત કરવા અશાંતિનાં ઈધને નાખે છે. પરિણામે ઓઢવાનાં, રહેવા-વસવાનાં સાધન, બાગ-બગીચા, તેને શાંતિને બદલે અશાંતિનાં દર્શન થાય છે–બહારથી મહેલ સુંદર–વસ્તુઓ આવા દુન્યવી અનેક બાહ્ય શાંતિને સુખને દેખાવ વધવા છતાં અંતરથી હાય સાધનની પ્રાપ્તિમાં જ જાણે શાંતિ છુપાયેલી હોય બળતી હોય છે. આવું સ્વરૂપ અનેકના જીવનમાં તેમ સૌ કોઈ માને છે અને તે પ્રાપ્ત કરવા પ્રયાસ રોજ રોજ આપણને દૃષ્ટિગોચર થાય છે-ઘણી વખત કરે છે. ઘણયને આમાંની ઘણી ઘણી સામગ્રીઓ સુખનાં સાધને પ્રાપ્ત હોવા છતાં ભેગવી શકાતાં પ્રાપ્ત થાય છે. અને એમાં જાણે પિતાને શાંતિ મળી નથી, અનેક અંતરાયે નડે છે. શાંતિથી બેસી શકાતું હેય તે ભાસ થાય છે-ઘણાયને એવા સાધન નથી. શાંતિથી જીવી શકાતું નથી. ડામાડેળ સ્થિતિ પ્રાપ્ત નથી થતાં તે તે બાબતમાં અનેક પ્રકારને ચિતની રહે છે. સુખ કયાં? ના એક પદમાં મેં ઊહાપોહ કરે છે, ખેદ કરે છે અને ઝાંવા નાંખે છે. લખ્યું છે કે – કોઈ એકાદ વસ્તુની પ્રાપ્તિ થાય છે તેમાં તલ્લીન બને છે. અભિમાન કરે છે. પ્રાપ્ત થયેલી સામગ્રીમાં
ધનવાનને પણ સુખી ન દેખ્યો, ન્યૂનતા થઈ જાય છે તે પાછો ઉદાસ બની જાય
રાજા દુખી અપાર રે; છે, દુઃખમાં ડૂબી જાય છે–આમ અનેક પ્રકારે-શાંતિ
ગરીબને તવંગર બનવું, ના નામે બાહ્ય-પરિગ્રહમાં અટવાઈ અનેક પ્રકારનાં
મમતા તણે વિસ્તાર રે. સંકલ્પ-વિકલ્પની જાળમાં ફસાય છે. જેમ જેમ કયાં સુખ દેખ્યું? આ સંસારમાં જ્યાં જોઉં ત્યાં બાહ્ય વસ્તુઓ પ્રાપ્ત થાય છે તેમ તેમ પાછા લેભ દુઃખ દુઃખ ને દુઃખ. આવી સ્થિતિ વચ્ચે મનુષ્ય પ્રાણી
ક્યાંથી આવે ! મારી સલાહ તમે માની હતી ખરી? હું તે કઈ જુદી જ દિશાએ મારી ચિંતાનું નારીના હદયમાં રમતું વાત્સલ્ય પુરુષજાતિથી કદી વહેણ વાળી દીધું. સમજાવાનું નથી. ભલે અમારા આ ગુણને તમે નાથ! એમાં વળી ચિંતા કરવાની હેય ખરી? પુરુષ વર્ગ નબળાઈમાં મૂકે, પણ જ્ઞાનીભગવંતને અને એના જવાબ પણ ન જ હેય. “સર્વાર્થત્યાં એની નોંધ લેવાની છે. ઓગણીશમા તીર્થપતિનું સાધનમ' એ મંત્ર ગોખી રાખવે. તમે તમારે ઉદાહરણ નજર સામે છે. દીક્ષાના દિવસે જ કૈવલ્ય; નિશ્ચિત રહે. કદાચ યુદ્ધની ભેરી ગાજશે ત્યારે પાષહ-ઉપસર્ગનું નામ નહીં. અમારે સાતમી નાર- આ મૃગાવતી જોઈ લેશે. કીને દરવાજો પણ જોવા નહીં ! સતીઓને
–મેહનલાલ દીપચંદ ચોકસી ઈતિહાસ ઉજવળ રહેવાને.
(૫૯)
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
એ મમતાનાં પ્રતાપે સમતાનું સાચું સુખ પ્રાપ્ત કરી બાબત નથી કારણ કે અનાદિ કાળથી આ આત્મા શકતા નથી અને દુ:ખનાં સાગરમાં ગળકા ખાધા અજ્ઞાન યોગમાં રમણ ને ભ્રમણ કરી રહ્યો છે. કરે છે. શાંતિ પ્રાપ્ત કરવાનું ખરું સાધન સંતાય છે. અનંતાનંત આશાઓનાં કિલ્લાઓ તેણે બાંધ્યાં છે. સતિષ પ્રાપ્ત થાય તે રહેજે ચિત્ત શાંત રહે. સંતેષ પ્રાસ્થિતિમાં તેને સંતોષ થતો નથી. વધુ ને વધુ
જ્યારે સમતા આવે ત્યારે થાય. સમતા એટલે દરેક સુંદર પગલિક સુખ પ્રાપ્ત કરવાની તેના દિલમાં સ્થિતિમાં ચિત્ત ઉપર કાબૂ રહે, સુખદુઃખના પ્રસંગ- આશા રહ્યા કરે છે. એ આશા ને તૃષ્ણાના પ્રવાહમાં માં તેને પાપ-પુન્યનું ફળ સમજી હર્ષ-શેક કર્યા અવળી દિશાએ તેનું વહાણ સંસાર તેફાનમાં ચડી વગર સહજ ભાવે સમતોલપણું જાળવવું તેનું નામ ગયું છે કે તેને જ્યાં ત્યાં ભેખડા ટેકરાએ જ સમતા. આ સમતા વૈરાગ્ય આવ્યા વગર મમતા હઠે વચ્ચે આવે છે અને અનેક વખત એ આશાઓનાં નહિ અને મમતા ન હઠે ત્યાં સુધી સમતાને અવ- ભુક્કા બોલાવી દે છે અને તેથી નિરાશાનાં ઊંડા કાશ મળે નહિં, વૈરાગ્ય આવવા માટે સમ્યજ્ઞાનની સાગરમાં ગરકાવ થઈ જાય છે. તૃષ્ણાનાં તોફાન કાંઈ જરૂર પડે છે. શ્રુતજ્ઞાનનાં અભ્યાસ દ્વારા સમગ્ર શમતાં નથી. ફરી પાછો એ જ રીતે ચાલે છે અને જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. એ શ્રુતજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા દુખને આમંત્રે છે. માટે સદગુઓની આવશ્યકતા છે. સદ્દગુરુઓ દ્વારા ત્યારે હવે કરવું શું? એવો પ્રશ્ન થાય છે-શાંતિ આપણને જડ ચેતનનું ભેદજ્ઞાન તેઓ દર્શાવે છે. પ્રાપ્ત કરવાનાં દરેક–બાહ્ય પ્રયાસે રાજ્ય-ચક્રવર્તી જગતની વિચિત્રતા, કર્મની વિચિત્રતા જન્મ–જરા- દેવતાઇ વિગેરે પદ પ્રાપ્ત થયા છતાં કયાંઈ શાંતિ તે મરણનાં દપો વિગેરે દર્શાવા આમાનું સ્વતંત્ર અનંત મળી નહિ. એટલે શાંતિ એ કઈ-જુદી જ વસ્તુ છે. સુખમય સ્વરૂપ દર્શાવી જ્ઞાન અને શાને પરસ્પર એ વાત બહારથી નથી પણ અંતરની સમતામાં સંબંધ દર્શાવી સમ્યગદર્શનવડે શ્રદ્ધા કરાવી, સહજ છે-તેમાં તું એક વખત ડૂબકી માર અને તે રીતે આત્માને જડ ભાવ પ્રત્યે વૈરાગ્ય થાય તેવું શાંતિ દેવીના તને દર્શન થશે. તારી માનસિક જ્ઞાનનું ઝરણું વહાવે છે. અધ્યાત્મ ભાવનામાં આમાં ભૂમિકાને પ્રથમ શુદ્ધ કર. મનથી જ આ બધી રંગાય છે એટલે તે ત્યાગ તરફ વળે છે. ત્યાગભાવના ધાંધલ મચી છે એ મનનો કાબૂ મેળવવા માટે તારે આવતા રાગ ભાવનું જોર નરમ પડતું જાય છે. રાગ કટિબદ્ધ થવું જોઈએ જ્યાં સુધી મનને કાબૂ તને ઘટતા ઠેષભાવ પણ ઘટે છે. આ રીતે ઉપશમભાવ પ્રાપ્ત નહિં થાય ત્યાં સુધી તું જીતી શકીશ નહિ. વધતા વધતા ચિત્તમાં સ્થિરતા થતી જાય છે. ચિત્તની તે સાંસારિક સુખ પ્રાપ્ત કરવા માટે અનેક જગે સ્થિરતા થાય એટલે સહજ શાંતિનાં દર્શન થાય. ખેલ્યા-અનેક સાહસે છે. પણ તે સૌ નિષ્ફળ
શાંતિ પ્રાપ્ત કરવા માટે અંતરમાં નિર્મળતા, તામાં પરિણમ્યા. તારે ખરે જંગ તે તારા મન નિઃશંકતા, નિશ્ચિતતા, નિર્ભયતા, નિર્વિકારતા, નિઃ- સાથે જ ખેલવાને. બાકી છે એ તું નથી. સહતા, નિર્મોહતા અને નિર્વિકલ્પતા પ્રાપ્ત કરવી તારા આત્માને એક વખત મનથી છૂટો પાડી અને જોઈએ. નિર્વિકલ્પનાને અભ્યાસ થતાં સંકલ્પવિ- તારા એ ચિધન સ્વરૂપ પરમાત્માનાં દર્શન કર કહપનાં જાળાઓ ઉખડવા માંડે છે. જ્યાં સુધી અને તેને એક અપૂર્વ આનંદ અને શાંતિનો દર્શન ચિત્તમાં અનેક પ્રકારનાં સાંસારિક તૃષ્ણાઓનો આ- થશે. મનથી છૂટા પડવાને ઉપાય બહુ જ રહેલો છે સતિનાં પરવસ્તુ પ્રાપ્ત કરવાનો સંકલ્પવિક િથયા પણ એટલું જ મુશ્કેલીવાળા છે. તેને માટે જ્ઞાન-વૈરાગ્યકરે છે અને તેને માટે મન-વચન-કાયાનાં યોગે તે ભાવના-ધ્યાન સમન્વય–અને વૃત્તિઓ ઉપર કાબૂ પ્રાપ્ત કરવા દેડધામ કરે છે ત્યાં સુધી નિર્વિકલ્પતા મેળવવા તીવ્ર અભ્યાસની જરૂર છે. થાય નહિ. નિર્વિકલ્પતા પ્રાપ્ત કરવી એ કાંઈ સામાન્ય હું એક આનંદમય આત્મા જ છું અને આ
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શાન્તિ
મન-વચન-કાયા વગેરે મારાથી પર છે. મારે તેનાથી કંઈ સંબંધ નથી. મન ગમે ત્યાં જાય પણ જો આત્મા તેને પ્રેરણાકરવાનુ ધ કરે, આત્મ આત્મભાવે ટકીને સ્થિર રહે–મનનો વેગ જ્યાં સુધી તેને બળ મળ્યું હશે ત્યાં સુધી જઇને અટકી જશે. પ્રેરણુા કરનાર પાછળ નહિં હોય તે તે જડ મન આપેઆપ વિલય પામી જશે. જ્યાં સુધી મેહ છે ત્યાં સુધી જ મન છે. જ્યાં મેહભાવ શમી ગયા-વૈરાગ્ય રંગમાં રંગાઇ ગયે, દરેક સ્થિતિમાં સમતા ને સ્થિર તામાં અટકી ગયા ત્યાં મેહ રાગ આદિનું જોર
નરમ પડી જાય એટલે મનને વિહરવાની પાંખા છેદાઇ જાય, તેનું ઉડ્ડયન બંધ થઇ જાય એટલે આપેઆપ શાંત થઈ જાય, મન શાંત થતાં ઇન્દ્રિયા પશુ જે વિષયામાં રમવા માટે દોડાદોડ કરતી હતી તે
જેમ નાચનારાના તાલ વચ્ચેથી તાલ બંધ કરી દેતાં
આપોઆપ નાચ અટકી જાય તેમ મનની પ્રેરણા તૂટી પડતાં ઇન્દ્રિયે। શિથિલ થ× જાય. વિષયાનુ કષાયાનું શમન થઈ જાય, સહેજ ઉદાસીનભાવ થઇ જાય અને આત્મા આત્મામાં આત્માવર્ડ અનત શાંતિમાં લીન થઈ જાય. ત્યારે તેને સાચી શાંતિનાં દર્શન થાય. આ શાંતિ પ્રાપ્ત કરવા માટે જ દરેક સંત–યાગી પુરુષની સાધના હોય છે. આવી ચિર શાંતિ પ્રાપ્ત કરવી એ જ કષરૂપ છે,
આ માટે દરેક સમયે સમયના ઉપયેગ કેળવવા જોઇએ. ઉપયાગમાં રહેવા માટે ખૂબ જ સંયમની જરૂર છે. અહિંસા, સત્ય આદિ નિયમેમાં પ્રથમ ભૂમિકામાં આવવા માટે ખૂબ જ આવશ્યકતા છે. જ્યાં સયમ આવે છે ત્યાં સંવર ભાવ વધે છે. જ્યાં સંવરભાવ આવે છે ત્યાં સકામ નિર્જરા ચાલુ હોય છે. જ્યાં નિર્જરા થાય છે ત્યાં ક્રમને ક્ષય થાય છે એ તપથી શાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે. બંધને આ રીતે ક્ષય થતાં આત્મા શુદ્ધ થવા માંડે છે, ખીજી બાજી ઉપશમવર્ડ હર્ષ-શાક-રાગ-દ્વેષ-સ ંકલ્પવિકલ્પ ખાતા જાય છે. સત્ ચિદાનંદસ્વરૂપ અ' વીતરાગ સ્વરૂપ નિર્વિકલ્પ શાંતિ સ્વરૂપમાં સમ્યગ્દર્શ’ન
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કર
જ્ઞાન ચારિત્રની સ્થિરતા. થાય છે, એક અખંડ જ્ઞાનની ધારા વહેવા માંડે છે,
સાંસારમાં અકિ સુખશાંતિની શૈધ કરનારાઓ અંતે અશાંતિને જ પ્રાપ્ત કરે છે. જ્યારે અલૌકિક શાંતિનાં ચાહક આ રીતે સવળી સમજણપૂર્વકની અંતરમાં લડાઇ કરીને ક્રોધ–મેાહ–મદ–લાભ આદિત વિજય કરીને પેતાની વાસ્તવિક શાંતિને પ્રાપ્ત કરી કાયમી સુખ પ્રાપ્ત કરે છે.
આપણે ક્ષણે ક્ષણે વૃત્તિક્ષેા ઉપર વિજય મેળવવા
કટિબદ્ધ થવુ જોઇએ. વૃત્તિએના જય એ જ ખરા પુરુષાથ છે. આપણે આપણી શક્તિને સદુપયેગ કરવાનું લક્ષ રાખવું જોઇએ. આપણી અનતી શક્તિને આપણે ખાર્થે પ્રપંચમાં વેડફી નાખવી નહિં જોઇએ. આપણે સદ્ગુરુ સતશાઓના સત્સંગ પરિચય કાયમ રાખવા જોઇએ. સચિારાનુ ખળ કેળવવું" જોશે. વાણીમાં વિમળતા લાવવી જોષ્ટએ, કાયાને સંયમમાં રાખવી જોઇએ. ખાવુ, પીવું, પહેરવું, એઢવુ, સવું, બેસવુ' એ બધુ આ દેહરક્ષણનાં સાધના છે. તેમાં આસકિત ન રાખવી, માત્ર સંયમ હેતુથી એ વસ્તુએનુ ઉપયેગથી ગ્રહણ કરવું, શાંતિ એ તારા હાથની જ વસ્તુ છે, તારી શાંતિ તારા પોતાના પુરુષાર્થ વડે પ્રાપ્ત થવાની છે. તને ક્રાઈ શાંતિ આપવા સમથ' નથી, તુ સુખી હાશ તે તારી કર્યા કરનારા નીકળશે, તુ દુ:ખી ઢાä તે તારા ખરખરા કરનારા મળશે પશુ કોઇ તારું' સુખ, દુ:ખ ભાંગવા સમ નથી. તારા શુભાશુભ પરિણામ ઉપર જ તારા સુખ દુઃખનેા આધાર છે, માટે તારા પરિણામની શુદ્ધિ કર. તારે સંકલ્પવિકલ્પની જાળથી ખેંચવુ ઢાય, હૃદયને શાંત કરવુ ડાય, તેા તારે પળે પળે શાંતિનું ધ્યાન ધરવું. સકલ્પ વિષને ન થવા દેવા. થાય તે ૐ શાંતિવડે ઉપશમાવી દેવા. સાહુ' એ જ તારૂ' સ્વરૂપ છે. તુ તારા આત્મામાં સમાઇ જા, તેનું જ ધ્યાન કરી અને તેને પ્રાપ્ત કર. આ તારી અપૂર્વ સિદ્ધિને! તુ સ્વયં સાક્ષાત્કાર કર તે શાંતિ પ્રાપ્ત કર. ૐ શાંતિઃ શાંતિઃ શાંતિઃ
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસુરીશ્વરજીને પ્રથમ જ્યન્તી મહત્સવ રવ. પંજાબકેલરી આચાર્ય શ્રીમદ્ વિજયવ- સંસ્થાના વિદ્યાર્થીઓ તથા માસ્તરને ચંદ્રકે આદિ ઘભસૂરીશ્વરજી મહારાજને પ્રથમ જયંતી મહેસવ આપવાને સમારંભ યોજવામાં આવેલ. પાટણ ખાતે આચાર્ય વિજયસમુદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજની નિશ્રામાં સારી રીતે ઉજવવામાં આવ્યા. ૧, ૧૪ ના સાગરના ઉપાશ્રયે સૂરિજીની નિશ્રામાં
વરકાણા વિદ્યાર્થીઓએ ભજને રજૂ કર્યા, ભણસાલી તા. ૮-૧૦-૫૫ રવિવારે સ્વ. ગુરુદેવની છબી
સંપતરાયજીએ વકાણા વિદ્યાલયના ક્રમિક વિકાસને એક બગીમાં બિરાજમાન કરી સાગરના ઉપાશ્રયેથી
ઇતિહાસ રજુ કર્યો. સૂરિજીને મારવાડ તરફ પધાએક ઝુલુસ ધામધૂમથો કાઢવામાં આવેલ. વકાણા
રવા વિનતી કરી તેના જવાબમાં સૂરિજીએ જણાવ્યું વિદ્યાલયના વિદ્યાર્થીઓએ ભજનની ધૂમ મચાવી
કે-મારી ભાવના પંજાબ સંભાળી લેવાની છે, પરંતુ હતી. ઝુલુસ શહેરમાં ફરીને પંચાસરા આવતાં
બીકાનેરવાળા શ્રી પ્રેમચંદ્રજી કેચર તરફથી પાલીપંજાબી ગ્યાલચંદ સારામ તરફથી બંધાવેલ મંડપ
તાણા ખાતે જે ભવ્ય જિનાલય અને ગુરુમંદિર તૈયાર માં સૌ સભાના આકારે ગોઠવાયા હતા, જ્યાં ભજને
કરવામાં આવેલ છે તેની પ્રતિષ્ઠા માટે ખૂબ આગ્રહ ગવાયા બાદ સુરિજીએ મંગળ-ઉપદેશ આપે હતે.
હોવાથી મારે ત્યાં જવું પડશે. અને ત્યાંથી મારવાડ બેરના રાગરાગણીપૂર્વક પૂજા ભણાવવામાં આવેલ.
તરફ આવતું ચોમાસું કરવાની મારી ભાવના છે. તા. ૧૦ મી સોમવારે આ. વિજયસમુદ્રસૂરિજીની અધ્યક્ષતામાં સાગરના ઉપાશ્રયે જાહેર સભા મળતા
છેવટ પરસ્પર આભારવિધિ કરી સૌ વિખશ્રી કે. એસ. વ્યાસ, ૫. રામકશેરજી, મનશ્રી રાયા હતા. જનકવિજયજી, મુનિ બળવંતવિ. મુનિ વિનીતવિ. પૂ. સ્વ. આચાર્યદેવની જય-તી મુંબઈ પુના. મુનિ ન્યાયવિ. મુનિ વિશારદવિ. મુનિ શ્રી ઇન્દ્રવિજય પાલીતાણા આદિ ઘણું સ્થળોએ ધામધૂમપૂર્વક ગણિવર્ય તથા સુરિજીએ ગુરુદેવના જીવન પ્રસંગે પર ઉજવવામાં આવેલ. વિવેચન કર્યા હતા. બપોરના બહેને એ પૂજા
જયંતી નિમિત્તે પૂજા ભણાવેલ અને રાત્રે નાટક આદિ રંજન કાર્યક્રમ
આ. વિજયકમળસૂરીશ્વરજી મહારાજની જયન્તી રજુ કરવામાં આવેલ.
આ શુદિ ૧૦ ના રોજ સભા તરફથી ઉજવવામાં તા. ૧૧ મો મંગળવારે પંચાસરા ખાતે ખાસ આવતાં શહેરના મોટા દેરાસરજીમાં રાગરાગણીપૂર્વક મંડપમાં સભા રાખવામાં આવેલ જયારે શ્રી રસીક- પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી, લાલ જાની, શ્રી કાન્તીલાલ પુનમચંદ, શ્રી કુંદનમલ નવીનચંદ્ર, શ્રી મહાવીરચંદ્ર, શ્રી નટુભાઈ, શ્રી કેશુભાઈ, પં. શીવલાલભાઈ, શ્રી મેહનલાલ દી. ચેકસી
સ્વીકાર-સમાલોચના તથા સુરિજી આદિએ સમયોચિત પ્રવચને કર્યા મહા પંથને યાત્રી -લેખક-મુનિવર્ય શ્રી હતા. બપોરના પૂજા અને રાત્રે ભાવના રાખવામાં ભદ્રકવિજયજી મહારાજ, સંયોજક મુનિ શ્રી નિત્યા
નંદવિજયજી મહારાજ. પ્રકાશકઃ શ્રી વિજયદાનબી. ભા. વ. ૧૩ ના વાકાણ મંડળ ચારૂપ સુરીશ્વરજી જૈન ગ્રંથમાલા ગોપીપુરા-સુરત. કાઉન તીર્થની યાત્રાએ ગએલ. ત્યાં પૂજા, ભાવના તથા ૧૬ પછ પૃષ્ઠ ૨૫૦ મૂલ્ય. ૨-૪-૦
© દર ]e.
આવેલ.
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વીકાર-સમાચના
–રવ. આચાર્ય વિજયદાનસૂરીશ્વરજી મહારાજ આપણું મૂળ ધ્યેય-વ્યાખ્યાતા: ન્યા. ન્યા. શ્રોની જીવનરેખા, તેઓશ્રીને શિષ્યરત્નોની સળગ શ્રી ન્યાયવિજયજી મહારાજ, પ્રકાશક શ્રી હેમચંદ્રાયાદી વગેરે સંગ્રહ આ પુસ્તકમાં રજૂ કરવામાં ચાય જૈનસભા-પાટણ. ક. ૧૬ પૃષ્ઠ ૧૬. આવ્યો છે. વધુમાં પ્રાસંગિક ચિત્રા પણું રજુ દિવ્યજીવન સંઘ-પાટણ શાખાના વાર્ષિક ઉત્સવ કરવામાં આવ્યા છે. આમ સારૂંએ પુસ્તક આ પ્રસંગે ન્યા. ન્યા. મુનિ ન્યાયવિજયજી મહારાજે દાનસૂરીશ્વરજી મહારાજનો સુંદર પરિચય કરાવે છે. “જીવન-વિકાસ” ના માર્ગો દર્શાવતું એક પ્રવચન
પૂ. વિજયાનંદ સુરીશ્વરજીના પટ્ટાલંકાર કે વડોદરા આપેલ તે થાડા વિસ્તાર સાથે અત્રે રજૂ કરવામાં સંમેલન વગેરે વિવાદાત્મક પ્રશ્નોથી આવા ચરિત્રને આવેલ છે. ધનતૃષ્ણ અને કામાસક્તિ પર યોગ્ય નિરાળા રાખવામાં આવ્યા હતા તે વધુ સારું હતું. અંકુશ મુકવાથી માનવ માત્ર પોતાના જીવનવિકાસના
એકદર લેખકની લેખનશૈલિ સુંદર છે તેમ દયેયને કેવી રીતે પહોંચી વળે છે. તે વસ્તુ ઘણી પુસ્તકનું સુશોભન પણ મનહર છે.
સુંદર રીતે આ લઘુ પુરિતકામાં રજૂ કરવામાં આવેલ છે. - શ્રી પ્રવચન પ્રદીપ-ભા. ૧ તથા ભાગ ૨ હાલિકા વ્યાખ્યાન – લેખક આચાર્ય શ્રીમદ્ લેખક મુનિરાજ શ્રી કલ્યાણકભવિન્યજી મહારાજ. વિજય અમૃતસૂરીશ્વરજી મહારાજ. પ્રકાશક શ્રી હર્ષ પ્રકાશક શા. કાન્તિલાલ છોટાલાલ સમદડીવાળા- પુષ્યામૃત જૈન ગ્રંથમાળા-લાખાબાવળ (જામનગર) મીયાગામ કરજણ. ક્ર. ૧૬ પછ પૃષ્ઠ અનુક્રમે ૧૪૦– ક. ૧૬ પૃષ્ઠ ૧૬ મૂલ્ય ૩ આના, ૧૭૬. મૂહય રૂા. ૧)
હેલિકા પર્વમાં જે મિથ્યાદ્રષ્ટિ રહેલી છે, તેનું બાળ બોધ પામી શકે તેવા ઉદ્દેશથી ગુજ. રાતી સરળ ભાષામાં પ્રવચને તૈયાર કરી આ બને
ત્ર રહસ્ય હેલિકાની આ કથામાં રજૂ કરવામાં આવેલ છે. પુસ્તિકામાં રજૂ કરવામાં આવ્યા છે. પ્રથમ ભાગમાં
મહાત્મા શ્રી માર–લેખક પ્રકાશક
ઉપર મુજબ ક્રા. ૧૬ પછ પૃષ્ઠ ૬૦ મૂલ્ય છ આને. શ્રતજ્ઞાન અને સંયમ ઉ૫ર ચાર અને બીજા ભાગમાં
- નિરંતર સુખ જોઈતું હોય તે તે ધમપરાયણ માનવભવના છ ફળે, વૈયાવચ્ચ સનીનુકંપા, સુપાત્રદાન અને ગુણાનુરાગ એમ પાંચ પ્રવચને
જીવનમાંથી મળી રહે છે તે વસ્તુનું રહસ્ય સમજાઆપવામાં આવ્યા છે.
વતી મહાત્મા શ્રી મોદરની કથા આ પુસ્તિકામાં મહાવીર દેવને ગૃહસ્થાશ્રમ – અનુવાદક : રજૂ કરવામાં આવેલ છે. ન્યા. ન્યા. મુનિશ્રી ન્યાયજયજી મહારાજ.
પં. શ્રી શિવાનંદવિજયજી ગણિવર્યનું - શ્રી સત્યભક્તએ “મહાવીર કે અન્તસ્ત્ર”
, સંક્ષિપ્ત જીવનચરિત્ર – સંયોજક સાહિત્યપ્રેમી નામનું લગભગ ૩૫ પૃષ્ઠનું પુસ્તક મ્યું છે. જેમાં મુનિવર્ય શ્રી નિર જનવિજયજી મહારાજ. પ્રકાશક ભગવાન મહાવીરનું જીવન–ચિત્ર રજુ કર્યું છે.
જસવંતરાય ગિરધરલાલ શાહ ૧૨૩૮, રૂપાસુરચંદની
જ ચિત્રણમાં કલ્પનાઓને સંભાર ખૂબ છે. પ્રાચીન "
પિળ-અમદાવાદ શાઓમાં ઉલિખિત મળે છે તે તમામ હકીકત આચાર્ય વિજયનંદનસૂરીશ્વરજી મહારાજના શિષ્યઆમાં રજુ કરવામાં આવી છે. વધુમાં ભગવાન રન પં. શ્રી શિવાનંદજી ગણિવર્ય જેઓ અમદાવાદમહાવીરના મનોમંથનને રંગ પણ જ્યાં જ્યાં જરૂર ખાતે સં. ૨૦૧૧ ના ચિત્ર ૧. ૪ ના કાળધર્મ પામ્યા લાગી ત્યાં લેખકે પોતાની પ્રજ્ઞાશક્તિથી પુરેલ છે. છે. તેઓશ્રીનું ટૂંક જીવનચરિત્ર ૨૦ પાનામાં અને આ પુરતકમાંથી શરૂઆતના ૭૨ પૃષ્ઠોને અનુવાદ ૮૫ રજૂ કરવામાં આવ્યું છે. પાનાની આ નાની પુસ્તિકામાં અત્રે રજૂ કરવામાં આવશ્યક મુક્તાવલી –સંપાદક મુનિવર્ય શ્રી આવ્યો છે. અને માંડલ મા જેનેની આર્થિક મદદથી મહિમાવિજયજી મહારાજ, પ્રકાશક:-મહેતા કાન્તિલાલ તે પ્રકાશિત કરવામાં આવેલ છે.
રાયચંદભાઈ સાણંદ ક્રા. ૧૬ પછ પૃષ્ઠ ૬૭૨ મૂલ્ય ભેટ
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાર સ્તુતિઓ, ચૈત્યવંદને, રતવને, સજઝાયે, આવા દળદાર કિંમતી ગ્રંથની ત્રણ હજાર કાપી ગહુંલીઓ, પંચ પ્રતિક્રમણ, નવસ્મરણદિ સ્તોત્ર, ઉદાર ભાવે ભેટ આપવાને તેના પ્રકાશકે જે પ્રબંધ વિધિવિધાને, દેવવંદને, સાધુસાધ્વી માટે આવશ્યક કાર્યો છે તે બદલ અભિનંદન આપતા ઈચ્છીએ કે ક્રિયાનાં સૂત્ર, મંત્ર અને અનેક ભણવાલાયક વરતુ- ખપી જી આ ગ્રંથને યોગ્ય લાભ ઉઠાવે. એને ઘણે ઉપયોગી સંગ્રહ પણ સાત સે પૃષ્ઠના મહેન્દ્ર જૈન પંચાંગ-સંપાદક:-મુનિવર્ય શ્રી આ દળદાર ગ્રંથમાં જુદા જુદા પચ્ચીશ ખંડોમાં વિકાસવિજ્યજી મહારાજ. પ્રકાશક શ્રી જગજીવન રજી કરવામાં આવ્યો છે. ગ્રંથનો સંગ્રહ જોતા શ્રાવક શીવલાલ શાહ ૧૨૨ એ. કીકાસ્ટ્રીટ-મુંબઈ ૪. મૂલ્ય કે સાધવર્ગને માટે આ એક એવું પુસ્તક તૈયાર આઠ આના. કરવામાં આવ્યું છે કે તેમાં નિત્ય આવશ્યક એવી
મુનિવર્ય શ્રી વિકાસ વિજયજી મહારાજ જતિષતમામ સામગ્રી આવી જાય છે એટલે જુદા જુદા ના સક્ષમ ગણિતથી જેને પંચાંગ છેલ્લા કેટલાક વરસે પુસ્તકે સાથે રાખવાની જરૂર રહેતી નથી.
તિષ પૂ. મુનિવર્ય શ્રી મહિમાવિજયજી મહારાજના થી પ્રગટ કરી રહ્યા છે અને તેઓશ્રીને ૨૫ વર્ષની દીક્ષા પર્યાયની મંગળ યાત્રાની સ્મૃતિરૂપે
ર વિષયક જ્ઞાન માટે જૈન-જૈનેતર વર્ગમાં સારો આદર આ ગ્રંથ લીંબડીવાળા શ્રી છોટુભાઈ બકરીએ ગુરુ
વધતો આવે છે. સામાન્ય રીતે જોતિષનું અપૂર્વ ભક્તિ નિમિત્તે પ્રગટ કર્યો છે અને સદપયોગ માટે પ્રાચીન સાહિત્ય આપણી પાસે હોવા છતાં આપણે તે ભેટ આપવામાં આવે છે.
જેને પંચાંગ તૈયાર કરવામાં સામાન્યતઃ ઉપેક્ષાવૃત્તિ સુવિખ્યાત તીર્થ સ્થાને અને શ્રી સરસ્વતી દેવી કેળવતા આવ્યા છીએ. આવા સમયે મુનિશ્રી આદિના સુરમ્ય ચિત્રોથી સુશોભિત કેલેન્ડર તૈયાર વિકાસવિયજીની જૈન પચાંગ માટેની સેવા ઓછી કરાવી પ્રતિષ સમાજ સમક્ષ લલિત બ્રધર્સવાળા આદરપાત્ર ન ગણાય. વધારે ખુશ થવા જેવું એ છે શ્રી છોટુભાઈ મૂકી રહ્યા છે તે વાત સુવિદિત છે. પંચાગની દુનિયામાં આ પંચાંગને આધાર ઘણા ય આ તમામ કેલેન્ડરમાં તેઓશ્રીનો કળાપ્રેમ અને પ્રમાણભૂત પ્રતિષ્ઠિત પંચાંગ સંપાદકે પણ લઈ રહ્યા તીર્થભક્તિ ટપક છે તેમ આ ગ્રંથને પણ પિતાના છે અને બી. ભટ્ટાચાર્ય જેવા તિષનિષ્ણાતે પણ કળાપ્રેમથી શણગારવામાં આવેલ છે.
આ પંચાંગને પ્રેમપૂર્વક આવકારી રહ્યા છે. ફોટોગ્રાફીની શૈલિએ ગ્રંથનું જેકેટ ઘણી સુંદર રીતે
જૈન પંચાંગ તૈયાર કરવાની મુનિશ્રી વિકાસતૈયાર કરવામાં આવેલ છે તેમજ બીજા છેડા ફટા
વિજ્યજી મહારાજે શરુ કરેલ યોજનાને જૈન સમાજે ઓ પણ ફોટોગ્રાફી શૈલિએ તૈયાર કરીને આમાં મૂક
જેટલા ઉત્સાહપૂર્વક અપનાવવી જોઈએ તેટલા વામાં આવ્યા છે તે આ ગ્રંથના સુશોભનની ખાસ વિશિષ્ટતા છે.
પ્રમાણમાં અપનાવી નથી, તે આપણા માટે એક સારોએ સંગ્રહ ખૂબ ચીવટપૂર્વક કરવામાં આવ્યો
વિચારણીય પ્રશ્ન છે. છે. અને ઘણું ઉપયોગી વિષે તેમાં દાખલ કરવા પ્રતિવર્ષ પંચાંગમાં સૂક્ષ્મ ગણિતને વિભાગ ઉમેમાં આવ્યા છે. ત્યારે સહજ ભાવે એમ લાગે છે કે રવામાં આવે છે તેમ પંચાંગને રસમય બનાવવા સ્તવને, ચૈત્યવંદને આદિ સંગ્રહ થડે વિસ્તારીને માટે આ વખતે પણ નવું અંગ ઉમેરવામાં આવેલ છે. તેમાં પૂર્વાચાર્યોની કપ્રિય કૃતિઓને ચેડે વધુ આ પંચાંગને વધુ ને વધુ આદરભાવ તેમ તેના સમાવેશ કરવામાં આવ્યા હતા તો તે વધુ આવકારદાયક પ્રકાશનની ભેજના દીર્ઘજીવી દ્રષ્ટિએ કરવામાં આવે બનત કારણે ઘણા અર્થગંભીર અને અતિ પ્રચલિત અને બને તેટલી સસ્તી આવૃત્તિ માટે સુયોગ્ય પ્રબંધ તવન, સજઝાયે આદિ આમાં રજ થઈ શક્યા નથી. કરવામાં આવે તેમ અમે ઈચ્છીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છપાય છે જ્ઞાનપ્રદીપ ( ત્રણે ભાગ સાથે ) સ’ પૂર્ણ
છપાય છે લેખક–સદૂગત શાંતમૂતિ વિદ્વાન આચાર્ય શ્રી વિજયકસ્તરસૂરીશ્વરજી મહારાજ,
જૈન-જૈનેતર અ૯પ૪ દરેક મનુષ્યથી પણ સરસ રીતે સમજી શકાય, તેમજ ઉચ્ચ સંસ્કારી જીવન કેમ જીવી શકાય અને જીવનમાં આવતાં અનેક સુખ, દુઃખના પ્રસંગે સમચિત્ત કેવી પ્રવૃત્તિ આદરી રાકાય, તેનું દિશાસૂચન કરાવનાર, અનંતકાળથી સંસારમાં રઝળતા આત્માને સાચો રાહ બતાવનાર, સનમાર્ગ, સ્વર્ગ અને મોક્ષ મેળવવા માટે અચૂક માર્ગદર્શક, કપરા વર્તમાન કાળમાં સાચું સુખ, સાચી શાંતિ આપનાર, અહિંસા અને સર્વ પ્રત્યે ભ્રાતૃભાવ ઉતપન્ન કરાવનાર, નિરંતર પઠન-પાઠન માટે અતિ ઉપયોગી, શાસ્ત્રોના અવગાહન અને અનુભવપૂર્ણ રીતે સદ્દગત આચાર્ય મહારાજે લખેલા આ સુંદર ગ્રંથ છે. શ્રી પાલનપુર શ્રોસંધના ઉપર આચાર્ય મહારાજે કરેલા ઉપકાર માટે ગુરુભક્તિ નિમિત્ત અને સ્મરણાર્થે થયેલા ફંડની આર્થિક સહાય વડે આ ગ્રંથ ઊંચા કાગળ ઉપર સુંદર ગુજરાતી ટાઈપમાં આકર્ષક બાઈડીંગ સાથે અમારા તરફથી છપાય છે.
ફરી નહીં છપાવવામાં આવતા બે અમૂલ્ય ગ્રંથો મળી શકશે માટે મંગાવો.
૧ શ્રી કલ્પસૂત્ર (બારસા ) મૂળ પાઠ, દર વર્ષે પર્યુષણ પર્વમાં અને સંવત્સરી દિને પૂજ્ય મુનિ મહારાજાઓ વાંચી ચતુવિધ સંધને સંભળાવે છે જેને અપૂર્વ મહિમા છે, તે શાસ્ત્રી મોટા ટાઈપમાં પ્રતાકારે સુંદર અક્ષરથી અને સુશોભિત પાટલીસહિત છે, જેથી પૂજ્ય મુનિમહારાજા કે જ્ઞાનભંડાર, લાઇબ્રેરી કે જૈન બંધુઓને જોઈએ તેમણે મંગાવી લેવા નમ્ર સૂચના છે. કિં. રૂા. ૩-૦-૦ પોસ્ટેજ જુદું.
૨ સક્ઝાયમાળા-શાસ્ત્રી શુદ્ધ રીતે મેટા અક્ષરેથી છપાયેલ, શ્રી પૂર્વાચાર્ય—અનેક જૈન પંડિત વિરચિત, વિવિધ વિષયક વૈરાગ્યાદિ રસપાદક, આમાને આનંદ આપનાર ૧૩ મા સૈકાથી અઢારમા સૈકા સુધીમાં થઈ ગયેલા પૂજ્ય આચાર્ય દેવો અને પંડિત મુનિમહારાજાએ રચેલ સજઝાયનો સંગ્રહ આ ગ્રંથમાં આવેલું છે, કે જે વાંચતા મહાપુરુષોના ચારિત્રની ઘટના આપણી પૂર્વની જાહોજલાલી, અને વાચકને વૈરાગ્યવૃત્તિ તરફ દોરે છે. પચાસ ફેમ ૪૦૮ પાનાનો સુંદર કાગળ શાસ્ત્રી મોટા ટાઈપ, અને પાકા બાઈડીંગથી અલંકૃત કરેલ છે. કિંમત રૂા. ૪-૮-૦ પોરટેજ જુદું. માત્ર જુજ કોપી સિલિકે રહી છે.
લખોઃ—શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર.
નમ્ર સૂચના. બહતક૯પસૂત્ર છઠ્ઠો ભાગ હાલમાં પ્રસિદ્ધ થયા છે, પરંતુ આગલા કેટલાક ભાગોનું વેચાણ ધણી વખત પહેલાં થયેલું હોવાથી, છ ભાગ તૂટક થયા છે, અને છએ ભાગ પૂરતા નહિં મેળવનાર અથવા બીલકુલ નહિં મેળવનારા અનેક મુનિરાજો, જ્ઞાનભંડારે, ખપી આત્માઓના પૂરતા ભાગ મેળવવા માટે સભા ઉપર અનેક પત્રો આવવાથી, અમે એ અન્ય સ્થળેથી ખૂટતા આગલા ૨-૩-૪-૫ ભાગા મેળવીને હાલમાં થોડા આખા સેટે એકઠા કર્યા છે, અને તેની નકલે પણ ઘણી થોડી છે, જેથી જોઈએ તેમણે મગાવવા નમ્ર સૂચના છે. કિં મત ૨-૩-૪-૫ દરેક ભાગના પંદર, પદર રૂપિયા અને છઠ્ઠા ભાગના સાળ રૂપિયા (પોરટેજ જુદુ' ). કમીશન ટકા ૧૨ાા.
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 9 9) 6-8-0 સભાના મેમ્બર થવાથી થતો અપૂર્વ લાભ. શ. 501) રૂા. પાંચસો એક આપનાર ગૃહસ્થ સભાના પેટ્રન થઈ શકે છે, તેમને છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં પ્રગટ થયેલા ગુજરાતી પ્રકાશને ભેટ તરીકે મળી શકે છે.. રૂ. 101) પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમબર થનારને ચાલુ વર્ષના બધા ગુજરાતી પ્રકાશના ભેટ મળી શકે છે અને અગાઉના વર્ષના પુસ્તકે પુરાંત હશે તે પેટ્રન તથા લાઇફ મેમ્બરને પાણી કિંમતે મળી ઢાંકે છે. રૂા. 51) બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર. તેમને પુસ્તકની જે કિંમત હશે તેમાંથી ત્રણ રૂપિયા કમી કરી બાકીની કિંમતે આ વરસના પુસ્તક ભેટ મળી શકશે; પણ રૂા. 50) વધુ ભરી પહેલા વર્ગ માં આવનારને પહેલા વર્ગને મળતો લાભ મળશે. બીજા વર્ગ માં જ રહેનારને ત્રણ રૂપિઆની કીંમતના ભેટ મળશે. બીજે વગ બંધ કરવામાં આવેલ છે. શ. 101) ભરનાર પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરોને નીચેના સાત વર્ષોમાં જે પુસ્તક ભેટ આપવામાં આવ્યા છે તે નીચે મુજબ છે. સં. ૨૦૦૩માં શ્રી સંધપતિ ચરિત્ર-(સચિત્ર ) કિં. રૂા. 6-8-0 | શ્રી મહાવીર ભગવાનનાં યુગની મહાદેવીએ 99 ) 3-8-0 સ', ૨૦૦૪માં શ્રી વસુદેવ હિંદડી ભાષાંતર 59 15-0-0 શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુ ચરિત્ર (સચિત્ર ) by y 7-8-0 સં. ૨૦૦૫માં શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર ( સચિત્ર) 9) 59 13-0-0 સ. ૨૦૦૬માં શ્રી દમયન્તી ચરિત્ર a (સચિત્ર ) જ્ઞાન પ્રદીપ ભાગ 2 આદર્શ સ્રી રત્ના ભાગ 2 સ'. 2007). શ્રી કWારત્નકોષ ભાષાન્તર ગુજરાતી ભાગ 1 10-0-0 ૨૦૦૮ઈ શ્રી તીર્થકર ચરિત્ર (સચિત્ર ) થી અનેકાન્તવાદ ( ગુજરાતી ) 1-0-0 ભક્તિ ભાવના નતન સ્તવનાવાળી by 59 0-6-9 સં. ૨૦૦૯માં શ્રી શ્રેયાંસનાથ ચરિત્ર-સચિત્ર 9 છ 7-8-0 જ્ઞાન-પ્રદીપ ભાગ ત્રીજો નમસ્કાર મહામંત્ર 99 55 --0 | 2, 86-0-0 હવે આપવાના ભેટના પુસ્તકે નવા તૈયાર થશે ત્યાં સુધી નવા થનાર સાઈક્રુ મેમ્બરને ઉપરોક્ત સં. 2009 ના ભેટના પુસ્તક ભેટ મળશે. 2010-2011-2012 ના ભેટ પુસ્તકે માટે શ્રી કથાનક્રેષિ ભાગ બીજો તૈયાર થાય છે. પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરની ફી રૂા. 101) ભયેથી શ. 18) નું શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર રૂા. 7) વધુ ભર્યથી આપવામાં આવશે. માટે પ્રથમ વર્ગના લાઈફ મેમ્બર થઈ મળતા ભેટના પુસ્તકેનો લાભ મેળવે, જૈન બંધુઓ અને બહેનોને પેટ્રન અને લાઈફ મેમ્બર થઇ નવા નવા સુંદર પ્રથે ભેટ મેળવવા નમ્ર સૂચના છે. | બાવન વરસથી પ્રગટ થતું' આમાનંદ પ્રકાશ માસિક દર માસે જિંદગી સુધી ભેટ મળશે. મેમ્બર થવામાં જેટલો વિલંબ થશે તેટલા વરસના બેટના પુસ્તકો ગુમાવવાના રહેશે; અત્યારસુધીમાં આશરે 700 સંખ્યા લાઈક્રૂ મેમ્બરની થઈ છે. શ્રી જૈન આત્માન સભા-ભાવનગર 95 9 2-0-0 in થકમાઈ શ્રી સહાય પ્રિબિગ પ્રેમ દાણાપીઠ ભાવનગર. For Private And Personal Use Only