________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
*
૧e.
શ્રી આત્માના પ્રકાશ એને સંક્ષેપ કરી જીવનની જરૂરિયાત ઘટાડવી વિરાટ સૃષ્ટિ આ પૃથ્વીની આસપાસના વિસ્તારી છે તેમાં જીવનને ખરો આનંદ છે. તેમાં જ શાંતિ છે, એવું વિશાળ વિશ્વદર્શન પણ જૈન ધર્મમાં અપાયું છે. સુખ છે, લેકકલ્યાણ છે.
આત્માનું જ્ઞાન, પૂર્વજન્મ અને પુનર્જન્મનું જ્ઞાન આ આપણે બારવ્રતની વાત કરી. બીજી ભૂમિકા કર્મના અટલ નિયમ અને વિરાટ વિશ્વનું જ્ઞાન તે આંતરિક તપની છે. આંતરિક તપ એટલે પશ્ચાત્તાપ. સમ્યગુ જ્ઞાન. તેના ઉપર અટલ શ્રદ્ધા એટલે સમ્પ આપણે કેઇના ઉપર ક્રોધ કર્યો, કોઈ વખત ખોટું દર્શન, ચારિત્ર ઉપર જૈન ધર્મે ખૂબ ભાર મૂકયો છે. બોલ્યા કે કઈ ખોટું કામ કર્યું, તે બરાબર થયું તમે મંદિરમાં જઈ મોટા સ્તવનો ગાઓ, ભક્ત નથી તેમ ચિત્તમાં દાહ થાય તેનું નામ પશ્ચાત્તાપ. હેવાને દાવ કરી, પરંતુ જો તમારામાં ચારિત્રની આત્મશદિનું આ એક પગથિયું છે. જૈન ધર્મમાં ખીલવણી ન હય, આંતરશુદ્ધિના માર્ગે તમે ન વળ્યા દેટસ ઉપરાંત નાની મોટી તપશ્ચર્યા બતાવી છે. તે તમારી ઉપરની દેખાવની ધાર્મિકતાને કાંઈ આ તપશ્ચર્યા કરતાં કરતાં આપણા જીવનમાં રાગ- અર્થ નથી. દંભ છે. ધર્મને નામે કોઈ યુદ્ધ ખેલતું દેશનાં તત્વો છે તે માટલા અંશે ઓછા થયા, આત્મા હેય, ધર્મના નામે કઈ બલિદાન લેવાતું હેય, ધર્મને ઉપર તેની કેટલી અસર થઇ તેની નોંધ કરતા જવી નામે કોઈને દુઃખ થાય તેવું વર્તન ચલાવાતું હોય તે અને એ રીતે તપશ્ચર્યાનું પરિણામ માપતા માપતા તે ધમ નથી, જૈન દૃષ્ટિએ ચારિત્ર્ય વગરને ધર્મ તે આત્મશુદ્ધિના માર્ગે પ્રગતિ કરવાનો આદેશ આ તપ- ધર્મ જ નથી. શ્વર્યામાં રહ્યો છે અને માનવ જીવનમાં પાશવી તો * દૂર કરવાનો માર્ગ તેમાં સમાયેલું છે.
જૈન ધર્મનું અજોડ તત્વ : અનેકાંતવાદ આત્મશુદ્ધિને માટે જૈન ધર્મમાં સમ્યગજ્ઞાન, આવી રીતે જૈન ધર્મમાં આંતરિક શુદ્ધિ દ્વારા સમ્યગદર્શન અને સમ્યફ ચારિત્ર આમ ત્રણ રન- લોકકલ્યાણને સુગમ પંથ દર્શાવ્યો છે. તે ઉપરાંત સમા ત પણ દર્શાવ્યાં છે.
મહત્વનું અને અજોડ તવ “અનેકાન્ત”વાદનું છે. સમ્યગૂ જ્ઞાન એટલે આત્માના અસ્તિત્વનું ગાન. જૈન ધર્મનું આ વિશિષ્ટ તત્વ છે. માણસ જાતને સુધારવા માટે કાયદાઓ કામ કરતા અનેકાન્તવાદસ્યાદાદ એટલે કઈ પણ વસ્તુનો નથી, કાયદાઓ હોવા છતાં ગુન્હાઓની પરંપરા તે એકાન્ત દૃષ્ટિએ નિર્ણય ન કરતાં, તે વસ્તુને વિધવિધ એટલી જ રહે છે બકે વધતી આવે છે. પરંતુ દેહ દષ્ટિએ જોઈ, વિચારી તેને સમન્વય કરે તે છે. અને દેહિક સુખે સત્ય નથી અને કર્મ પ્રમાણે એટલે વિધ-વિધ ધર્મોને અભ્યાસ કરી તેમાંથી સારા નરસા અનેક જન્મમાં દુઃખી થવું પડશે એવી સત્ય તારવવું તેનું નામ અનેકાન્ત. અન્ય ધર્મને માન્યતા જો દઢ થાય તે માનવી નીતિને પંથે પળે. દેષ ન કરતાં દરેક ધર્મોને સહી લેવા. તેમની દૃષ્ટિ
સમજવી અને તેમની દૃષ્ટિમાં પણ સત્ય હોઈ શકે જીવનની સાચી દષ્ટિ આપવા અને આંતરિક એમ સ્વીકારવાની ઉદારબુદ્ધિ કેળવવી. અનેકાન્તવાદ શુદ્ધિ ખીલવવા માટે જૈન ધર્મે ઘણું ઊંડું જ્ઞાન વિવિધ ધર્મોના અભ્યાસ પ્રતિ સેનને દોરે છે. આપણી સામે પીરસ્યું છે. જૈન ધર્મ પૂર્વજન્મ, અન્ય ધર્મમાં પણ સત્ય હશે એવી વિશાળ બુદ્ધિ પુનર્જન્મ ઉપર વારંવાર ભાર મૂક્યો છે. કર્મની આપે છે. અને સહિષ્ણુતા શીખવાડી સાચી અહિંસાઅટલ સત્તા દર્શાવી છે અને તે રીતે પ્રજા જીવનને ના માર્ગે જેને લઈ જાય છે. માનવતાનાં ઊંડા સુધારવા યત્ન કર્યો છે..
બીજ આ વાદમાં રહેલાં છે. દષ્ટ જગત કરતાં વિશ્વ બહુ મોટું છે અને એક આમ ભગવાન મહાવીરે આપણને (૧) અહિંસા
For Private And Personal Use Only
