________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી નવપદજીનાં પ્રાચીન ચૈત્યવને
છઠ્ઠું દર્શન ૫૪ ચૈત્યવંદન—સા.
વિવેચનકાર ૫. મ. શ્રી રામવિજય ગણિવર્ય
હુય પુગ્ગલ પટ્ટિ,
અદ્ધ પરિમિત સંસાર; ગર્ભિત તમ કરી લહે,
સબ ગુણના આધાર. ૧ ક્ષાયક વેદક શશિ અસખ,
ઉપશમ પણ વાર
વિના જેણ ચારિત્ર નાણુ,
નહિ હાથે શિવ દાતાર. ૨ શ્રીસુદેવ ગુરુધમ ની એ,
ચિ લચ્ચન અભિરામ; નકું ગણિ હીરલ,
અહનિશ કરત પ્રણામ. ૩ અર્થ :ગ્રંથિભેદ કરવાથી સર્વગુણના આધારભૂત અને અ પુદ્ગલપરાવર્તન સંસાર બાકી રહે તે પ્રાપ્ત થતુ એવું દર્શન પદ છે; તેના વિવિધ પ્રકાશમાંથી ત્રણ ભેદે મુખ્ય છે; ક્ષાયિક એક વાર, ક્ષયાપશમ સમ્યક્ત અસ`ખ્ય વાર, ,અને ઉપશમ સભ્ય-તાવેલ ત્વ આખા ભવચક્રમાં પાંચ વાર પ્રાપ્ત થાય; આ દ નગુણુ ન હોય તે ચારિત્ર અને જ્ઞાન પણ મુક્તિ આપનાર થતાં નથી; દČન-સમ્મત શુદ્ધ દેવ, ગુરુ અને ધ'ની રુચિરૂપ લક્ષણૢવાળુ છે તેમજ મનેાહર છે. આવા દ”નગુણને હીરધમ નામના મુનિવર હંમેશા પ્રણામ કરે છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માન્યે। પરંતુ લબ્ધ થયેલા આ ગુણુથી અપુદ્ગલપરાવત નથી વધારે સંસારમાં ભ્રમણ ન થાય. ક્યાં અનતાનત પુદ્ગલપરાવર્તન અને કયાં એક પુદ્ગલપરાવતનના અધ ભાગ ! ક્ષાયિક શુદ્ધદર્શન મળે તે તે જ ભવમાં અથવા ત્રણ ભવમાં, ક્ષયે પશમ સભ્યકૃત્વ પ્રાપ્ત કર્યા પછી વધારેમાં વધારે અસ`ખ્યકાળમાં મુક્તિ જાય. કાળનું સ્વરૂપ આઠે જાતના પુદ્ગલપરાવર્તનવાળા પંચમ શતક નામના ક્રમગ્રંથમાં પ્રતિપાદન કરેલુ છે. અસખ્તવયે એ પત્યેાપમ, દસ કૅાડાકેાડી પત્યેાપમે એક સાગરાપમ, દસ કોડાકેાડી સાગરે પમે એક ઉપિ ણી-છ આરા પ્રમાણુ કાળ થાય; એવી જ દસ કાડાકાડી સાગરેમે એક અવસર્પિણી થાય; વીસ કેડાર્કેાડી સાગરે પમે એક કાળચક્ર થાય, અનંતા કાળચક્ર એક પુદ્ગલપરાવતન થાય, તેને અધભાગ સમકિત પ્રાપ્ત કરનાર જીવને બાકી રહે.
વિરોષા -અઢાર દેષરહિત તીથ કરદેવ કંચનકામિનીના યાગી, પંચમહાવ્રતી, પવિત્ર ગુરુ અને ધ્રુવલીભાષિત શુદ્ધધમ' એ ત્રણ તત્ત્વ ઉપર રુચિ પ્રાપ્ત થાય ત્યારે આ દČન-સમ્યક્ત્વગુણ પ્રકટે છે; એક 'તક્રુત જેસ્સા વખતમાં આ ગુણ પ્રકટે તા આ જીવ શ્મ પુદ્ગલપરાવત નથી વધારે સ ંસારમાં ન રહે–નિશ્ચય મેક્ષે જ જાય. આ જીવને અન`તાનત, પુદ્ગલપરાવત'ન ભૂતકાળમાં થયા, સંસારને પાર ન
શશી શબ્દથી એકની જ સંખ્યા સમસ્યાથી
છે, તેથી ક્ષાયિક નામનુ' ઉચ્ચ કૅાટિનું સમ્યકત્વ એક વાર જ થાય, આદિ અનંત સ્થિતિવાળુ ત્રિકાલસ્થાયી હોય. અનંતાનુબંધી
ચાર કષાય,
સમ્યકત્વ મેાહનીય, મિશ્ર માહનીય અને મિથ્યાવ મેાહનીય એ સાત પ્રકૃતિ ઉદ્દયમાં કે સત્તામાં ન ડાય; ક્ષીણ થયે છતે આ સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્ત થાય. દૃષ્ટાંતમાં શ્રી શ્રેણિક મહારાજા, શ્રી કૃષ્ણ વાસુદેવ, પંચમ આરાના છેલ્લા આચાર્ય શ્રી દુપ્તસહસ્ર વિગેરે ક્ષાયિક સમકિતી થયા-થશે. ક્ષયાપરામ નામનુ સભ્યશ્ર્વ અસંખ્યવાર આવે અને જાય. હીંચકાની ગતિ જેમ ગમનાગમન કરે છે તેમ; વળી ઉપક્ષમ સમ્યકત્વ એક ભવમાં મેં વાર અને આખા ભવચક્રમાં પાંચ વખત જ થાય; આ સભ્યશ્ર્વનું સ્વરૂપ ચતુર્થાં કમ'ગ્રંથમાં, ત્રીજા કમ ગ્રંથમાં, તેમજ પ્રથમ ક્રમ ગ્રંથમાં બતાવેલ છે; તેમજ તાય વિગેરે ૭( ૧૪૬ )૭
For Private And Personal Use Only
