________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
2] વ્યાપારનીતિશતક |||||||||| લેખક:—શ્રી અમચંદ આવજી શાહુ
૭૬ સ્વાર્થી મનાભાવનામાં જ અનાતિના કુરે છુપાયેલા પડ્યા છે. નિસ્વાર્થ ભાવે નિષ્કામ ક્રમ કરનારાઓને ઐકિક સુખ તો મળે છે પણ અલૌકિક સુખી પશુ પ્રાપ્તિ થાય છે, પરંતુ તૃષ્ણામાં ફસાયેલા આત્માએતે એ રાદ્ધ ગમતો નથી અને દુ:ખી થાય છે,
૭૭ દિ'સા, અસત્ન, ચેરી, કુશીલતા અને પરિચંદ્ર એ પાંચે ખાપ દુતિના કારણું છે, સ’સાર વધારનાર છે અને તે આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિએ અનીતિ જ છે. કાઇ પણ જીવને દુ:ખ દેવું, મન પહુ દુ:ખવવું, મારવુ વગેરે દિ'સા કરી તે અનીતિ જ છે,
છે. પરંતુ
૭૮ જા હું ખેલવું પે। તે અત્યરૂપ છતાં અસત્યમય થવુ તે પન્નુ અનીતિ જ પત્તા) મિત્ર છે તે આત્માને મે પમાડી ગ્રહણું કરવાની વૃદ્ધિ કરવી તે પશુ નીતિ જ છે તે જ મુજબ કુશળતા સેવવી, એ પણ અક્ષમ્ય અનીતિ છે,
૭૯ પરિઝ્રહથી જ આ આત્માને બંધન છે. ભેવા પરિન ગ્રહણ કરવા તે પશુ અતિ છે. સંસારમાં આવશ્યક સાધનનો ઉપયેગ નિષ્કામભાવે કરવાથી સૌને જરૂર પૂરતા મળી રહે પશુ તૃષ્ણાથી વધુ ને વધુ માએ કરવાથી દુ:ખદાયક થાય છે,
૮૦ અનીતિમાંથી આ નીકળી જાય ને હિંસાને લાગી ય તે અહિંસા અને નીતિનુ સામ્રાજ્ય સારા સુંસારને માનદ, પ્રેમ ને શાંતિમાં રાખી સુખપૂર્વક જીવન વ્યતીત કરાવે છે.
૮૧ જ્યાં આધ્યાત્મિકતા છે, નૈતિકતા છે, ત્યાં સમાજ ગારવવામ . એ સમાજ અરસપરસ ચાહનાવાળે, સત્રને સુખદાયક, ધર્મ, ય, કામ ને મેક્ષ ચારે પુરુષને સાધવાવાળો છે. ત્યાથી જેનાં નેત્રા સમભાવભર્યાં છે તેની નીતિનું તિલક સભધા પ્રકાશી રહે છે.
૮૨ આપણા દેશ આપણી સંસ્કૃતિ આધ્યાત્મિક છે; માત્ર ભૌતિક સુખાપભેગમાં જ જીવનની સાયકતા છે એમ આપણે માનતા નથી પરંતુ પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિન! જડવાદી ઝંઝાવાતમાં આપણ આધ્યાત્મિક અધઃપતન થયુ છે. આપણી નીતિને ઝાંખી કરી છે.
૮૩ આપણા વ્યવહાર અને ભાષાર આપણી આંઢ ઉપર ચાલત. મૂછતાં વાળની કીંમત હતી, આગનાં અશ્રુતા બિંદુની કીંમત હતી અને તેની ઉપર લાખે રૂા. ની આપલે કરી શકત્તા અને પોતાતે મેળે સાચવી શકતા એવી નીતિ હતી.
૮૪ અત્યારે આપણે પાધડી ફેરવતાં શરમાતાં નથી, લેશુરને નવરાવી નાંખતા વાર લગાડતાં નથી. આવા દુષ્ટ માનસમાં વ્યાપારી અઢ માંથી જળવાઈ રહે અને અરસપરસ વિશ્વાસ ક્યાંથી ટકી રહે ? વધુમાં કાયદાના પણ તેને ટેકા છે.
૮૫ ખીજાની આબરુ લેવી એ પણ નીતિ છે. સામાની પરિસ્થિતિ અને સોગ જોઇ તે માસની મુશીબતમાં હીંમત આપવી તે દૂર રહી પણ તેને દીાળાને માગે ધડી જવે અને પછાડી દે એ પુષ્ણ એમાં જવાબદાર છે.
૮૬ આપણા બાળાને કુટુંબનું ભરણુપણુ ચાલવામાં પણુ મુશ્કેલી હોય અને આપણે મોજ
[ ૧૮ ]
For Private And Personal Use Only
