________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મ ધંધે નથી.
લેખક --આચાર્યશ્રી વિજ્યકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજા જે બીજાને માટે શ્રમ કરાય છે તે બંધ આદિ ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ આદરતે હોય તે તે કહેવાય છે અને પોતાને માટે શ્રેમ કરે તે ધંધે જ કહેવાય પણ ધર્મ ન કહેવાય. કાનફરજ ધર્મ) કહેવાય છે. જગતમાં નજર આંખ તથા જીમનો વિષય પિષવાના હેતુથી ફેરવીએ છીએ તે માનવીઓને મેટો ભાગ શરીરમાં કઈ અનુભવાય તેથી તપ-ત્યાગ જેવી બીજને માટે શ્રમ કરે તે જણાય છે. કઈ પ્રવૃત્તિને રાની પુરુષ અજ્ઞાન કી કહે છે વિવિધ પ્રકારની જનમન ગમતી મીઠાઈ બનાવે પણ ધર્મ નથી કહેતા, પરંતુ ભાવી જન્મમાં છે, તે પિતાને માટે નથી બનાવતા. સની પ લક સુખની કામનાથી કામીને કષ્ટ થાય ઘરેણા બનાવે છે, દરછ કપડાં સીવે છે, તેવી તપ આદિ આચરણને પુપાર્જનની કુંભાર વાસણ બનાવે છે તે પોતાને માટે નહિ; દષ્ટિથી ધર્મ કહે છે. તાત્વિક દષ્ટિથી તે અમાટે જ આ બધાયને ધંધાદારીઓ કહેવામાં વ્યવસાયની શુદ્ધિથી થવાવાળા આત્મવિકાસને આવે છે. તેવી જ રીતે સંગીત, નૃત્ય આદિ ધર્મ કહેવામાં આવે છે, અને તેથી વિકાસકળાઓ તથા વિદ્યાભ્યાસ જે બીજાને માટે સાધક પ્રવૃત્તિને ધાર્મિક વ્યાપાર તરીકે ઓળશીખવામાં આવે છે તે પણ ધંધા જ કહેવાય ખાવ્યું છે. અને જે પુત્સાહક પ્રવૃત્તિને છે. ખાન-પાન કે સન્માનના આશયથી કળાએ ધર્મ સંજ્ઞા આપી છે તે માત્ર સુખના સંકેતકે વિદ્યાને ઉપયોગ કરવામાં આવે તેમાં હિત ની સજ્ઞતાને લઈને છે. સામાન્યપણે સુખ કે શ્રેયની દષ્ટિ ન હોવાથી વૈષયિક વાસના શબ્દમાં આત્મિક તથા પગલિક બંને સુખપષવાનો ધંધો જ કહી શકાય છે.
ને સમાવેશ થાય છે. આત્મિક સુખ આત્મજનતાની પાસેથી પચે ઈદ્રિના વૈષયિક સ્વરૂપ હોવાથી સત્ય, નિત્ય તથા શુદ્ધ છે સાધન મેળવવાના આશયથી જે જપ, તપ, અને મિલિક સુખ મિથ્યા, ક્ષણિક તથા આદિ ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવતી હોય કૃત્રિમ હાવાથી અશુદ્ધ છે. આ પ્રમાણે બંને તે તે પણ એક પ્રકારને ધ ધ જ કહી શકાય, પ્રકારના સુખમાં સ્વભાવભેદ હોવા છતાં પણ પણ ધર્મ કહી શકાય નહિં. તાત્પર્ય કે- નામ અભેદ હોવાથી પુન્ય કમજન્ય પ્રવૃત્તિકષાય તથા વિષયને આધીન થયેલ પુદ્ગલા ને ધર્મની કક્ષામાં મૂકી શકાય છે. પણ વર્ત. નંદી જડાસક્ત મનાત્મજ્ઞ જીવ પારલેકિક માન દેહમાં જ વૈષયક વાસના પિષવાના પાગલિક સુખ માટે તપ-જ૫ આદિ આર્થિક આશયથી કરવામાં આવતા ત૫-જપ-ત્યાગ પ્રવૃત્તિ આદરે તો તે પુન્ય કર્મ બાંધતે આદિ પ્રવૃત્તિથી આકર્ષાઈને ઈચ્છાનુસાર ખાન, હોવાથી એક દષ્ટિથી તેની પ્રવૃત્તિ ધરે કહી પાન, સન્માન તથા પ્રશંસા આદિ મનગમતા શકાય પણ માત્ર કાન, આંખ, જીભ આદિ પગલિક સુખના સાધન જનતાની પાસેથી પાંચે ઈમિાંથી કઈ પણ ઈદ્રિયના મેળવીને સંતોષ માની સુખનું મિથ્યાભિમાન ઐહિક વિષય સુખ માટે જે જપ-તપ-ત્યાગ ધરાવનારાઓની આભાસ થતી માત્ર બાહ્યથી
For Private And Personal Use Only
