Atmanand Prakash Pustak 049 Ank 04

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

૫૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
હતે. જૈ ચ વિદ્વાન ૩૦ પામીર કેડીઅર (Dr. Palmyr Cordier) લા બિગ્લિઓથેક નેશનલ (La Bibliotheque Nationale) નામની પેરીસની લાયબ્રેરીમાં રહેલાં પેકીંગ એડીશનના ટિબેટન પુસ્તકાના સૂચિપત્રના ત્રીજા ભાગમાં (પૃ. ૨૯૭) ટિબેટન ગ્રંથને આધારે જણાવે છે કે–આર્યદેવ સિંહલદ્વીપને (લંકાન) મૂળ વતની હતા અને પછી નાગાર્જુનનો ધર્મ પુત્ર (=શિષ્ય) થયો હતે.” આર્યદેવે ઘણુ ગ્રંથની રચના કરી હતી. તેમાં દાર્શનિક ગ્રંથ તરીકે ગણાય તેવા ઉચતુરાત, સઢતામથનપુરૂદેતુલિત हस्तवालप्रकरण, हस्तवालप्रकरणस्ववृत्ति, मध्यमकभ्रमघात तथा ज्ञानसारसमुच्चय मेटमा છે. આ બધા જ ગ્રંથ અત્યારે તેના મૂલ સંસકૃત સ્વરૂપમાં નાશ પામી ગયા છે, પરંતુ
આ પત્રમાં તેણે વનને પશુઓને અભયદાન આપવા માટે રાજાને ખૂબ જોરદાર વિજ્ઞપ્તિ કરી હતી. અને તેને ઘણો પ્રભાવ રાજા ઉપર પડ્યો હતો. તેને આ પત્ર સંસ્કૃતમાં નથી મળતું, પણ તેનું ટિબેટન ભાષાંતર (તાંજૂર MDO નં. ૩૩) મળે છે. તેના ઉપરથી એફ ડબલ્યુ થોમસે (E.
W. Thomas) ઈંગ્લીશ ભાષાંતર કર્યું છે કે જે “ઈન્ડીઅન એન્ટીકવેરી” નામના સામયિક પત્રમાં ( સને ૧૯૦૭ ના અંકમાં પૃ. ૩૪૫ માં ) પ્રસિદ્ધ થયું છે. માતચેટને કનિષ્ક સમ્રાટ સા સંબંધ ખ્યાલમાં રાખીને વિદ્વાને તેને ઇસ્વીસન બીજી શતાબ્દીમાં માને છે અને તેથી તેને ગુરુ આર્યદેવ પણ ઇસ્વીસન બીજી શતાબ્દીના પ્રારંભમાં થયે હેવાનું માનવામાં આવે છે. આ વિષે બીજ પ્રમાણને પણ વિદ્વાને રજૂ કરે છે. લામા તારાનાથ માચેટને સમ્રા અશોકના પિતા બિન્દુસારના સમયમાં પણ જણાવે છે. ગમે તે હે તે ઘણે પ્રાચીન છે એમાં શંકા નથી.
માતૃચેટ કે મહાકવિ હતો અને તેની પ્રસિદ્ધિ કેવી ફેલાયેલી હતી તે વિષે પં. શ્રી સુખલાલજીએ આચાર્યવસ્મારક ગ્રંથમાં “ “સ્તુતિકાર માતૃચેટ અને તેમનું અધ્યશતક” એ નામને એક વિસ્તૃત નિબંધ (પૃ. ૩૫૫ થી ૩૭૧) લખે છે તે વાંચવા લાયક છે.
માતચેટનું અખર્ધશતક પટણાની બિહાર એડ ઓરિસા રિસર્ચ સેસાયટી તરફથી પ્રગટ થયું છે. ઈગ્લેન્ડની કેમ્બોજયુનિવસટિ તરફથી પણ હમણું બીજી આવૃત્તિ પ્રગટ થઈ છે, તેમાં તેનું નામ શતાજારા એવું રખેલું છે.
૧ આ સૂચીપત્ર ફ્રેંચ ભાષામાં પ્રગટ થયું છે. તેનું નાથ Cataloguedu Fond Tibetain છે. તેને બીજે અને ત્રીજે એમ બે ભાગે જ પ્રગટ થયા છે. તેમાં નાના-મોટા લગભગ ૪૦૦૦ બદ્ધ મથેની સુચી આપેલી છે. જો કે આમાં કેટલાક પ્રથે તે એક એક-બે બે પાનાંના જ છે. આમાં વ્યાકરણ, કાવ્ય, કેશ, નાટક, ન્યાય, છંદ, જ્યોતિષ, મંત્ર, તંત્ર, સામુદ્રિક, તત્વજ્ઞાન એમ અનેક વિષયના ગ્રંથ છે. નવ ગ્રહપૂજન વિધિ, પ્રતિષ્ઠાવિધિ, કુંભસ્થાપન વિધિ, પિષધ વિધિના પણ એમાં ગ્રંથો છે.
૨ Native of હિંદ-જિકુ (äિá) and spiritual son of ફુદિનેશ (નાપાર==ાર્થન).
૩ આ બધા ગ્રંથ ટિબેટન ગ્રંથોના વતન-યુર વિભાગના મતો નામના પેટા વિભાગની છ (=૧૮ ) નંબરની પોથીમાં છે. તેમાં ચતુ:શતક શરુઆતના ૨૦ પાનામાં છે.