________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અજિતશાંતિ રતવન અને તેના અનુકરણે.
સગરગસાલા શેધી છે અને એમને દેહત્સર્ગ સંસ્કૃતમાં વૃતિ રચી છે. જયસોમના શિષ્ય ગુણવિશે વિ. સં. ૧૧૬૭ માં થયું છે.
પણ એક વૃતિ રચી છે. ટીકા ઇત્યાદિ-નંદિષેણકત અયિસંતિથય (૪) અજિતશાંતિ લધુ સ્તવ–આ પણ ૧૭ ઉપર વિવિધ ટીકાઓ અને અવસૂરિઓ છે- પઘોની કૃતિ છે પણ એ સંસ્કૃતમાં છે. એના કર્તા - (૧) જિનપ્રભસૂરિએ વિ. સં. ૧પ માં જયશેખરસૂરિ છે. રચેલી બોધદીપિકા.
(૫) અજિઅસંતિ થત-(અજિતશાંતિ (૨) ગાવિંદાચાર્યે રચેલી અને “વિશ્વ સ્તોત્ર-આ ૧૭ પદ્યમાં જઈણ મરહટ્ટીમાં રચાયેલું ને શક્તિ” થી શરૂ થતી ટીકા
તેત્ર જૈન સ્તોત્રસદેહ(ભા. ૧) માં પૃ ૧૧૨() ચકીર્તાિના શિષ્ય હર્ષકાતિએ રચેલી ટીકા, ૧૧૪ માં છપાયું છે. એને અહીં “મહામંત્રગર્ભિત’ (૪) અજ્ઞાતકક અવસૂરિઓ.
કહ્યું છે. આ સ્તોત્રના ત્રીજા પક્ષમાં કહ્યું છે કેઆ પછી પહેલી બે ટીકાની મદ્રણ-પતિમા મે અરિષ્ટનેમિના કહેવાથી નંદિષેણે અજિત અને શાંતિ વર્ષો થયાં તૈયાર કરી છે. પરંતુ એ હજી સુધી તે એ બે જિનેની સમકાળે સ્તુતિ કરી. આ જ બે છપાવી શકી નથી. કોઈ પ્રકાશક મળે તે અંગ્રેજી જિનેની આ સ્તોત્રમાં સ્તુતિ કરી છે. કર્તાનું નામ અનુવાદ સહિત એ છપાવવા મારી ઇચ્છા છે. ધર્મધષસરિ છે એમ ભાસે છે.
ગેયતા-આ સ્તવની ગેયતા જોતાં એ ચૂડીમાં (૬) અજિતશાંતિ સ્તવ-જિનદત્તસૂરિએ ૧૫ ઉતારાય—એની રેક ઉતારાય અને વાય-પ્રવચન પઘોમાં સંસ્કૃતમાં વિવિધ છંદમાં રચેલે આ સ્તવ (રડિ) પરથી એ રજૂ કરાય તે કેમ? જૈન સ્તોત્રસંદેહ (ભા. ૧, પૃ. ૧૯૯-૨૨)
અનુકૃતિઓ-વિશેષમાં જેમ છદોની દષ્ટિએ માં છપાયે છે. આને અભ્યાસ ડઘો પણ કરી છે તેમ એની (૭) લઘુ-અજિત-શાંતિ-સ્તવ-આ આઠ ભાષા અને અલંકારની દષ્ટિએ વિચાર થ ઘટે છે. પઘોમાં “અપભ્રંશ”માં રચાયેલી નાનકડી કૃતિ છે.
સુપ્રસિદ્ધ અજિયતિથયના અનકરણરૂપે જે એના કર્તા વીરગણિ છે. કેટલીક કૃતિઓ જોવાય છે તે હવે વિચારીશું:
ઉષભવીર સ્તવ-જેમ ઉપર્યુક્ત કૃતિઓમાં (૧) વિરહાંકિત અજિતશાંતિ સ્તવ-આમાં અજિતનાથ અને શાંતિનાથની ભેગી સ્તુતિ છે, તેમ ૪૨ પહો છે. આ કૃતિ વિષે જિનરત્નકેશ (ભા. ઉપર્યુક્ત સક્લચન્દ્રના શિષ્ય વાચક શાંતિય ૩૬ ૧, પૃ. ૩) માં ઉલ્લેખ છે. એ ઉપરથી ખંભાતમાં પઘોમાં સંસ્કૃતમાં, નંદિની પાઈ કૃતિમાં વપઆની એક હાથથી છે એમ જણાય છે. આ કતિ રાયેલા છમાં ઝષભદેવ અને મહાવીરસ્વામીની ને અપ્રસિદ્ધ હોય તો તે પ્રસિદ્ધ થતી એ
ભેગી કૃતિરૂપે આ સ્તવ રમે છે. આમ અહીં બે (૨) અજિતશાંતિ સ્તવ–આ કાર સંરકતમાં રીતે અનુકરણ છે. (૧) છંદની બાબતમાં અને વિ. સં. ૧૬૫૧ માં સકલચન્દ્રના શિષ્ય શાંતિચન્દ્ર- (૨) બે તીર્થકર ની સામઠી સ્તુતિ તરીકે. ગાણીએ રચી છે. અને એ મૂળ પાઇય કૃતિના ઈદ આ બહષભવીર સ્તવ ભીમસી માણેક તરફથી અને વિષયના અનુકરણરૂપ છે.
વિ. સં. ૧૯૩૪ માં પ્રકરણરત્નાકર (ભા. ૧, (૩) ઉલ્લાસિકમ-શેર યાને અજિતશાંતિ પૃ. ૮૭૫-૮૭૬)માં પ્રસિદ્ધ કરાય છે. ડં. શુબ્રિગે લધુ સ્તવ-આ પાઈયમાં ૧૭ પદ્યમાં રચાયેલા નંદિકૃત અજિયસંતિથની સાથે સાથે આ તેત્રના કર્તા જિનવલભસૂરિ છે અને એના ઉપર સ્તવનું સંપાદન કર્યું છે અને એ 2 II (પૃ. જિનેશ્વરસૂરિના શિષ્ય ધતિલકે વિ. સં. ૧૦૨૨માં ૧૭૮ ઇત્યાતિ) માં ઇ. સ. ૧૯૨૩ માં છપાયેલ છે.
For Private And Personal Use Only
