Atmanand Prakash Pustak 048 Ank 06 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથજી તીર્થ.
૧૦૭
૧૬ મી સદીના પ્રારંભમાં રચાયેલી શ્રી રતનશેખરસૂરિશિષ્ય નંદીરના શિષ્ય રત્નમંદિરગણિવિરચિત ઉપદેશતરાગણમાં પણ આ તીર્થનો ઉલ્લેખ છે. દેવવિમવસૂરિકૃત હરસૌભાગ્ય મહાકાવ્યમાં પણ આને ઉલેખ છે. શીલરત્નસૂરિકૃત ચતુર્વશતિ જિનસ્તુતિ(આત્માનંદ સભા પ્રકાશિત, ભાવનગર)માં પૃ. ૬ માં, તથા એ જ પ્રતિમાં છપાયેલી ખુશાલવિજયવિરચિત (સં. ૧૮૮૧ ) પુરુષાદાની પાશ્વદેવનામમાલા(પૃ. ૧૧) માં પણ આ તીર્થને ઉલ્લેખ છે. શ્રી આત્માનંદ સભા પ્રકાશિત જૈન ઐતિહા સિક ગુર્જર કાવ્યસંચય (પૃ. ૩૦, ૫, ૭, ૨૭૭) માં પણ જુદા જુદા રાસમાં આ તીર્થને ઉલેખ છે. યશેવિત્ર ગ્રંથમાલાપ્રકાશિત પ્રાચીનતીર્થમાલાસંગ્રહ (ભાગ ૧) માં પણ (પૃ. ૯૮, ૧૧૪, ૧૫, ૧૬૯, ૧૯૮)માં જુદા જુદા મુનિરાજેએ આ તીર્થની યાત્રા કર્યાને ઉલ્લેખ છે. ન્યાયવિશારદ વાચકવર ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી મહારાજા પણ અહિં પધાર્યા હતા અને તેમણે સ્તુતિમાં બે સ્તવન બનાવ્યાં છે.
ઐતિહાસિક માહિતી આપતા સંસ્કૃત-પ્રાકૃત ઉલેખેનું ગુજરાતી ભાષાંતર તે અગાઉના અકેમાં આપવામાં આવ્યું જ છે. તેના મૂળ સંસ્કૃત-પ્રાકૃત ભાગો ઘણું લાંબા લાંબા હોવાથી તેમજ સંસ્કૃત-પ્રાકૃતભાષાને લીધે આ માસિકના ઘણાખરા વાંચકને પણ કંટાળો આવે તેથી અહીં આપવામાં આવતા નથી. વિશેષ જિજ્ઞાસુઓએ તે તે સંસ્કૃત-પ્રાકૃત ગ્રંથ જોઈ લેવા. ગ્રંથોનાં નામ, પ્રકાશનસ્થાન, પૃષાંક વિગેરે તે તે સ્થળે જણાવ્યાં જ છે. ૫૪૫–૮ (પ્રેમી મિનનગ્રંથાર્તા). જુઓ. ૧૪-૫-૫૦ ના અંકમાં પૃ. ૧૮૬ માં ટિપણું જ, “ શ્રીની વર્ધિ -gિe-pટેશ્વર-પૉ-ssiાણા(રા)શ્વર-જાપુ-રાવપાર્જ-વનારીશ્વર-ચિત્રकूटा-ऽऽघाट-श्रीपुर-स्तम्भनपार्श्व-राणपुरचतुर्मुखबिहाराद्यनकतीर्थानि यानि जगतीतले वर्तमानानि यानि चाऽतीतानागतानि तानि सर्वाण्यपि तत्तत्कालप्रधानचतुरनरशिरोरत्नपुरुषपुरन्दर-प्रवर्तितान्येव न तु स्वयं મુપમાનિ ને મત gવ વહુધામાં પુરુષ gવ”—૩૦ તરંટ ૦ ૬ (અશો. વિ. ૬. પ્રતિ ) આનું સંપાદન સં. ૧૫૧૯ માં લખાયેલી પ્રતિ ઉપરથી કરવામાં આવ્યું છે. એટલે તે પહેલાંને આ મંય ખરે જ. ૫. ઉપાધ્યાય શ્રી ધર્મસાગરજીગણિવિરચિત તપાગચ્છ પટ્ટાવલી કે જે સ. ૧૬૪૮ માં બરાબર રચાઈ ગઈ હતી તેમાં પણ પૃ. ૭૩ માં (પૂ. મુનિરાજશ્રી દર્શનવિજયજી મ. ત્રિપુટી સંપાદિત પદાવલી સમુચ્ચયાંતર્ગત) હીરભાગ્ય કાવ્યને ઉલેખ હોવાથી સં. ૧૬૪૮ પહેલાં જ આ કાવ્યની રચના થઈ હશે. તેમાં ૬ ઠ્ઠા સર્ગમાં આ પ્રમાણે ઉલ્લેખ છે–
अपि पार्श्वजिनान्तरिक्षकाभिध उच्चैःस्थितिकैतवादिह । किमु लम्भयितुं महोदयं भविना भूवलयात् प्रचलिवान् ॥ १८ ॥ फणमृद् भगवन्निभालनादनुभूताहिविभुत्ववैभवः । स्पृहयन् भुवनद्वयोशतां फणदम्भाद् भजતવ ૨ પુનઃ || ૧૧ એક તે-“જય જય જય જય પાસ જિયું. અંતરીકે પ્રભુ ત્રિભુવનતારક ભાવિક કમલ ઉલાસ દિગંદ”—આ ૬ કડીનું રતવન છે. તથા બીજું “ભેટે ભેટે સલુને પ્રભુ અંતરીક ભેટ”આ કડીનું સ્તવન છે. આ બંને સ્તવને ઘણું પુસ્તકમાં છપાયાં છે. , આ સિવાય મહિમાસાગર શિષ્ય આનંદવર્ધનકૃત અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ સ્તોત્ર (જૈનધર્મસિંધુ પૃ. ૫૩૭), વિનયપ્રભસૂરિકૃતિ તીર્થ યાત્રા-સ્તવન, સમયસુંદરકૃત (સં. ૧૬૮૬) તીર્થમાલા વિગેરે વિગેરે અનેક ગુજરાતી કાવ્યોમાં આ તીથને ઉલેખ છે.