________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગમીમાંસા.
g9
બન-કે જે ચાર નિક્ષેપારૂપ જિનેશ્વરદેવ અને આ દશા અપુનબંધકપણું પ્રાપ્ત થયા બાદ જ્ઞાનાદિ વિષયરૂપ છે અથવા જ્ઞાનાચારાદિપ યોગ્યતા અથવા પ્રાથમિક ભૂમિકા તરીકે પ્રાપ્ત વિષયાત્મક છે, અને અનાલંબન-કે જે પિડ- થાય છે; અને લોકોત્તર ધર્મની પ્રાપ્તિ બાદ સ્થ, પદસ્થ કે રૂપસ્થસ્વરૂપ આલંબનાત્મક એને પ્રારંભ થઈ જાય છે; તથા વાસ્તવિક નહિ હાઈ રૂપાતીત સ્વરૂપ નિરંજન નિરાકાર અષ્ટમ ગુણસ્થાન પ્રાપ્ત થાય છે. અપુનબંધક પરમાત્માના ધ્યાનરૂપ છે. એ આદિ નિરર્થક જીવ પાપભીરુ છતાં અજ્ઞાની હોવાથી વાસ્તવિક છે. આ પાંચેની સાર્થકતા પ્રણિધાનાદિરૂપ ભાવ- પાપને ત્યાગી બની શકતો નથી અને તેમાં પંચક પર નિર્ભર છે.
પણ અનાગાદિના કારણે કેટલીક વાર વિરુદ્ધ આ આશયપંચક ઉત્તરોત્તર ધર્મશદ્ધિ આચરણ પણ થઈ જવાને સંભવ રહે છે, અને સિદ્ધિના કારણભૂત છે. લોકોત્તર ધર્મની છતાં સમ્યગદર્શનને નિકટવતી હોઈ પાપાએટલે સમ્યગદર્શનની પ્રાપ્તિ અનંતર કાળમાં કરણની ચોગ્યતાવાળો થઈ ગયો છે જ્યારે આ આશયપંચકને લાભ ક્રમશઃ થાય છે. મિથ્યાત્વના સર્વથા અભાવમાં અર્થ અને લેકોત્તર ધર્મ–પાપ ઉદ્વેગ, પાપ જુગુપ્સા અને અનર્થનું તથારૂપે સમ્યગ્રદર્શનના પ્રભાવથી ચિત્તથી પાપ અકરણદ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે. ત્યાં પ્રકાશન થએલ હોવાથી વિવેકી સમ્યગદષ્ટિ સુધી અકરણ નિયમ પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી જીવ નિમેળ બોધના અથવા તે સદ્દગુરુની લોકોત્તર ધર્મની સન્મુખતા થતી નથી અને પરાધીનતાના પ્રતાપે ચિત્તથી પાપને કરનાર પાપાકરણ વિના વાસ્તવ ધર્મનું આચરણ પણ હતો જ નથી; માત્ર કર્મના અવશ્ય ભાગ્ય થતું નથી. જો કે મુખ્યતાએ સર્વ શાનછાનોને વિયેગનના પ્રતાપે કાયાથી જ પાપને કર્તા અને તસાધક શુભ પરિણામને ત્યાગ એ જ હોય છે. એથી કાયપાતિ કહેવાય છે, પણ વાસ્તવિક અકરણ નિયમ છે, પરંતુ તેવી ચિરપાતિ કહેવાતો નથી અને સાથે જ ઉત્કટ દશા પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી ધર્મ અને એને બોધિસત્વ પણ કહેવાય છે. બેધિ એટલે અધર્મનું શાસ્ત્રકારો પારમાર્થિક જ્ઞાન મેળવી ભગવદુભાષિત ધર્મનું જ્ઞાન, તેની શ્રદ્ધા અને અને તેવી જ રીતિએ વિશ્વાસ કરી જે અધર્મનું તદનુસાર પાપનું અકરણ તથા શુભાનુષ્ઠાનનું અકરણ અને ધર્મનું આચરણ કરવું તે પણ કરણ. આવા બાધિપ્રધાન જીવને “બોધિસવ' અકરણ નિયમ” છે.
કહેવાય છે.
(ચાલુ)
For Private And Personal Use Only
