Atmanand Prakash Pustak 045 Ank 04

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531529/1

Page #1

આભ,
પર
પ
ક
)
6
O
જી)
5
પુસ્તક ૪૫
સંવત ૨૦૦૪.
આદમી સ, પર
000
અકે ૪ થે.
કાર્તિક : નવેમ્બર
–
E
dback
A
&
les
=
चारित्रालि
/માનંદ
નસભા
ભાવનકારક
વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૨-૩-૦ પટેજ સહિત.
પ્રકાશક- t શ્રી જૈન આત્માનદ સભા-ભાવનગર : -
SિHIFSFITUTIFUTBUTTITUTIFUTUFFEDT 9

Page #2

અ નુ ક મ ણિ કા.
૧ શ્રી વિમલગિરિ સ્તવન
શ્રી હેમેન્દ્રસાગરજી મ૦ ૬૯ ૨ આ૦ વિજયવહેલભસૂરીશ્વર મહારાજ જન્મ જયંતિ (૭૮) મરણરૂપ સ્તુતિ ...
... શ્રી વિનયવિજયજી મ૦ ૭૦ ૩ વિચારશ્રેણી : ...
.. આ૦ શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી ૭૧ ૪ શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરકૃત બત્રીશ બત્રીશીએ
.. ...આ૦ વિજય પદ્મસૂરિ ૭૩ ૫ ચેાગમિમાંસા
...સં. પ૦ મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી ૭૬ ૬ સુવાક્યામૃત
... ... મુનિ કુમાર શ્રવણ ૭૮ ૭ ધમ કૌશલ્ય
... મૈક્તિક ૮ યાત્રાના નવાણું દિવસો
રા૦ ચેકસી | ૯ શ્રી વસુદેવ હિ ડી માટે અભિપ્રાય
પ્રજાબંધુ પેપર ૧૦ વર્તમાન સમાચાર સ્વીકાર અને સમાલોચના ... | ૧૧ ( ખેદજનક નોંધ ) ...
અમદાવાદ
මමමමම
આ માસમાં નવા થયેલા માનવતા સભાસદો ૧ શેઠ સારોભાઈ હઠીસીંગ
પેટ્ટન ૨ શાહ ચીમનલાલ રેવાલાલ
(૧) લાઈફ મેમ્બર
કોલ્હાપુર શાહ ડાહ્યાલાલ ભાઈચંદ ૪ શ્રીમતી વસંતબહેન હિંમતલાલ તલસાણીયા M, A,
મુંબઈ પ શાહ પ્રતાપરાય ત્રિભુવનદાસ
બીજાપુર ૬ શાહ ચતુરદાસ પરસેતમદાસ મહેતા |
પાદરા ૭ શેઠ ધનજીભાઈ ત્રીકમજી
મુંબઈ '૮ સંધવી રણછોડદાસ નેમચંદ જામનગરવાળા
હું શાહ નાગરદાસ ધરમસી ટાણાવાળા ૧૦ શાહ શાંતિલાલ જીવરાજ નથુભાઈ
ભાવનગર ૧૧ શાહ કાન્તિલાલ નથુભાઈ
આનંદપૂર્વક શહેર ભાવનગરમાં ચાતુર્માસ વિસર્જન, શ્રીમાન આચાર્યદેવ શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજના વિદ્વાનશિષ્ય આચાર્ય મહારાજ શ્રી લાવણ્યસૂરિજી મહારાજ સપરિવાર આ શહેરમાં આ ચાતુર્માસમાં બિરાજમાન હતા. આચાર્ય મહારાજ વ્યાકરણ, ન્યાય અને તત્વજ્ઞાન ( આગમજ્ઞાન ) વગેરેના નિષ્ણાત હોવાથી આ ચાતુર્માસમાં પિતાની વિદ્વતાપૂર્ણ વાણીવડે શ્રી પૂજય ભગવતી સૂત્ર અને સાથે સત્ત્વશાળી નરેન્દ્ર વિક્રમાદીત્ય ચરિત્ર બહુજ સરલ, મીષ્ટ, સુમધુર અને બાળજીવા ( સહુજ જ્ઞાનવાળા ) સમજી શકે તેવી વાણીવડે સંભળાવી જૈન સમાજ ઉપર ઉપકાર કર્યો છે. પયુંષણમાં તેની આરાધના, તપસ્યાઓ, જ્ઞાનદાન, અનેક એવા બીજા શાસન પ્રભાવનાના અનેક કાર્યો થતાં શ્રી સંધે યથાશક્તિ આત્મકલ્યાણ સાધ્યું છે. આવા વિદ્વાન મુનિવરોને દર વર્ષે અત્રેના શ્રી સંઘે વિનંતી કરી ચાતુર્માસ માટે આમંત્રણ કરવાની જરૂર છે.
- ટા. પા. ૩

Page #3

આ સભાના નવા થયેલાં માનવંતા પેટ્રન–
A 0 0
882,
હo
9
699
ca.
88e
0 6 થી OD
A
a
s
,
-
000000
oooo
+
નક
-
-
=
==
ડામ
*
* ૦૦૦૦૦
ના 6000
શેઠ સારાભાઈ હઠીસીંગ-અમદાવાદ,
ooooooo
889
08,
૦૦૦eo
ન
હ
2#g૦૦૦૦ અને મહારાજ (

Page #4

in
શેઠશ્રી સારાભાઈ હઠીસીંગનું સંક્ષિપ્ત
જીવન વૃત્તાંત.
ગૂજર ભૂમિદેશનું મુખ્ય શહેર અમદાવાદ વ્યાપાર, ઉદ્યોગ હુન્નર અને લરનીવડે નિરતર થતી જતી આબાદીથી રાજનગર કહેવાય છે. અનેક પ્રકારની શિક્ષણ સંસ્થાઓ, વિદ્યાપીઠ, અને કલાધામ વડે વિદ્યાધામ મનાય છે. અલૌકિક સુંદર, રમણીય અનેક જૈન મંદિરાવડે જૈનપુરી કહેવાય છે. વિદ્વાન ત્યાગી મહાત્માઓના આવા ગમનને લીધે શાસ્ત્ર શ્રવણવડે જૈન સમાજમાં દેવ, ગુરૂ, ધર્મની શ્રદ્ધાવડે શાસન પ્રભાવનાના અનેક માંગલિક કાર્યો પણ થયા કરે છે. આ જૈનપુરી શહેરમાં શેઠ સાહેબ સારાભાઈ હઠીસીગનો જન્મ થયે હતો.
વંશપરંપરાથી ધુમ શ્રદ્ધા અને જૈન સંસ્કાર શ્રીયુત્ સારાભાઈ શેઠને વારસામાં મળ્યા હતા. લઘુવયમાં આર્થિક સ્થિતિ સામાન્ય હોવા છતાં વ્યાપારી લાઇનમાં જોડાયા, પછી કુશાગ્ર બુદ્ધિ, પૂર્વ પૂણ્ય અને દેવ, ગુરૂ, ધર્મની ઉપાસનાવડે રૂ અને કાપડના કમીશન એજ ટ તરીકે મુંબઈ, અમદાવાદમાં ધ' શરૂ કર્યો; અને સ્થળે નિષ્ણાત, વ્યવહાર કુશળ વ્યાપારી તરીકે સારી ખ્યાતિ પ્રાપ્ત થઇ, સાથે આર્થિક સંપત્તિ વધવા લાગી અને ધર્મ શ્રદ્ધાની પણ વૃદ્ધિ યુઈ, અને જૈન સમાજમાં એક ગર્ભ" શ્રીમત જૈન તરીકે ગણના પણ થવા લાગી.
રાજેશ્રી સારાભાઇની હાલ ચાસઠ વર્ષની લગભગ વય હોવા છતાં ઘણા વર્ષો પહેલાં બ્રહ્મચર્ય વ્રત ઉચરી આત્મકલ્યાણ પણ સાધ્યું છે. દર વર્ષે તીર્થયાત્રા કરવાના નિયમ છે અને તેથી જ ગઇ સાલ શ્રી તાલધ્વજગિરિની નવાણું યાત્રા પણ કરી હતી. અઠ્ઠાઇમહોત્સવ, શાંતિસ્નાત્ર જેવા દેવ ભક્તિનાં કાર્યો પણ
1ી કામ કરવા મી કલીક
*
1
2

Page #5

ક
|
દર
ક
ક
જીવનમાં ભૂલ્યા નથી, અને તે ઉદારતાપૂર્વક કર્યા છે. પ્રતિક્રમણ, જિનપૂજા, રાત્રિ ભજન ત્યાગ, સામાયિક વગેરે તે શેઠ સાહેબની નિરંતરની ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ ચાલુ જ છે. મહારાજા જામસાહેબ સાથે સારા સનું ધને લઇને તીર્થને અંગે ઉપયોગી કાર્ય તેમની તે લાગવગથી પણ થયેલ છે. તે
સ્વભાવે સરલ, પુણ્ય પ્રભાવક હોવા છતાં હમેશાં વ્યવહારમાં લઘુતા દર્શાવનારા છે. આ પુણ્યશાળી પુરૂષને ધર્મનિષ્ટ, તેમને પગલે ચાલનારા શ્રી રમણભાઈ, રતિલાલભાઈ, મનુભાઇ, ચીનુ ભાઇ, અબાલાલભાઈ અને અનુભાઇ એ છ સુપુત્રો અને એક સુપુત્રી શ્રી કંચનડેન છે. એમણે તેમજ તમામ પુત્ર પોત્રાએ પણ એળી કરેલી છે. મોટા સુપુત્ર રમણભાઈ ૬ સમયજ્ઞ અને સર્વ ભાઈએ સજજન છે.' શ્રી રતિભાઈ અને અનુભાઈએ તો ઉપધાન પણ વહન કર્યા છે એટલે કે આખું કુટુંબ ધર્મનિષ્ટ છે. . .
| શેઠ સાહેબ અને તેમના સુપુત્રએ આ સભાની કાર્યવાહી, દેવ, ગુરૂ, અને ધર્મની ભક્તિ જાણી અને થતી જતી પ્રગતિ અવલેાકી શ્રી સારાભાઈ શેઠ આ સભાના માનવ તા પેટ્રન (મુરબ્બી ) થયા છે, જે માટે આભાર માનીએ છીએ, શેઠ સાહેબ, સારાભાઈ વગેરે દીર્ધાયુ થઈ આધ્યાત્મિક, શારીરિક અને આર્થિક સંપત્તિ મેળવી, અનેક સખાવત કરી દિવસાનદિવસ આત્મકલ્યાણ સાધે તેવી પરમાત્માની પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
[J
]]
]

Page #6

ન એ સુ ચ ના.
અમારા માનવતા પેટન સાહેબને અને લાઈફ મેમ્બરાને
શ્રેણીબ ધ સુદર ગ્રથાનો ભેટ તરીકેનો લાભ.
| ગયા માસ સુધીમાં શ્રી સંઘપતિ ચરિત્ર, રૂા. ૬ાા શ્રી મહાવીર યુગની મહા દેવીએ રૂા. ૩ાા (કુલ દશ રૂપીઓના ગ્ર’થે ભેટ અપાઇ ગયેલ છે, હવે પોષ માસમાં કી વસુદેવ હિંદી રૂા, ૧૨ાા તથા શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુ ચરિત્ર રૂા. હાા વીરા રૂપી મ નો કીંમતના બે ગ્ર’થા ધારા પ્રમાણે ભેટ મળશે. ત્યારબાદ શ્રી દમય'તી ચરિત્ર અને શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર એ બે ગ્રંથા, ત્યારબાદ શ્રી કથા રતનકોષ મ થ મ ભાગ અને શ્રી શ્રેયાંસનાથ ચરિત્ર ઉપરેકિત આ બે ગ્રંથા પ્રેસમાં છપાઈ રહેલ છે અને બીજા ગ્રંથા યોજનામાં છે, પ્રકટ થતાં તરતજ ઉપરાત શ્રેણીબંધ સુંદર સચિત્ર ચરિત્રા ઘણીજ ભારે કિંમતના બેટ આપવામાં આવશે, શ્રી આમાનદ પ્રકાશ માસિકમાં બેટના ગ્રંથો માટેની જાહેર ખબર દ્વારા જે જે વખતે જે જે લાઈક્રૂ મેમ્બર માટે સૂચના કરી હોય તેની હૃદની અંદર રહીને તે તે પ્રમાણે ઉપરોકત ગ્રંથ ભેટ આપવામાં આવશે.
આવી સુંદર ગ્રંથોમાં આવેલા તીર્થકર ભગવાન, સત્વશાળો મહાન નર, સતી શિરામણીના ચરિત્રો સાથે તત્ત્વજ્ઞાનના સરલ, સાદા, સમજવા જેવા, વિષયે વાંચી અનેક ભવ્યાત્માએ આત્મકલ્યાણ સાધી શકે છે. અને આર્થિક દૃષ્ટિએ પણુ આ સભા જેવે લાભ કેઈ સંસ્થાએ આપ્યો નથી, આપી શકતું નથી. અને પ્રકારનાં લાભે મેળવવા દર માસે અને ક્રમે ક્રમે (જૈન બંધુએ ) નવા પેટ્રન સા હેબ અને લાઈફ મેમ્બરો થયા છે અને થાય છે, સ્થિતિ સંપન્ન જૈન બંધુઓને ખાસ પેટ્રન પદ સ્વીકારવા અને છેવટે રૂ!. ૧૦૧] આપી સત્વ૨ લાઇફ મેમ્બરે થવા નમ્ર સુચના છે.
સેક્રેટરીઓ, શ્રી જૈન આત્માનદ સભા.
ભાવનગર,
anmraemon શ્રી કૃષ્ણકુમારસિંહજી પ્રો. પ્રેસ-ભાવનગ૨ ====

Page #7

વીર સ. ૧૪૭૪.
.
વિક્રમ સ. ૨૦૦૪.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પ્રકાશક:—શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર
FUTURE TRUR KURKUR FURTURL
LELELELELE
કાર્તિક :: ઇ. સ. ૧૯૪૬ ડીસેમ્બર !!
વિમલગિરિરાજસ્તવન.
( ઉડન ખટાલે પે ઉડ જાઉં. )
વિમલ વિમલગિરિ જાઉં,
પ્રભુ જોઈ હરખાઉં......હાં......પ્રભુ...ટેક॰
તન, મન, ધન, પ્રભુ ચરણે અર્જુ', પ્રેમે શીશ નમાવું,
LEVELEVELEUZUZURUCUZLELELELE
ચંદન, અક્ષત, પુષ્પ ધરીને ભક્તિગીત ગજાવુ ન્યારા નૃત્યે ચણા રાજે, ગાઉં ગુણુને મધુર અવાજે, થાયે હર્ષ અપાર.....
જિનવરકેરા ચરણુકમળમાં,
પામુ સઘળા સાર..........
આંગી દિવ્ય રચાવું, જિનવર-ધૂન મચાવું.
VRVeVeVe VRVeV2v2v2v2 12 12 12 12 vevevENE:
પ્રભુ॰
પુંડરીક જ્યાં સિદ્ધિવરીયા, પંચ કાટિ મુનિવર ઉદ્ધરિયા; એવા તીર્થ દર્શન પામી, મુક્તિપંથ સજાવું; મુનિ હેમેન્દ્ર અજિત પદ લેવા, વિમલાચલ ગુણુ ગાઉં,
એ ગિરિવર શરણૢ જાઉં ( ૨ ).............વિમલ૦
****** 100
...
પુસ્તક ૪૫ મુ
ક ૪ થા.
મુનિરાજ હેમેન્દ્રસાગરજી.
42424252eve

Page #8

પાપ પણ
הלהבהלהבובהכתבתך הכתכוכתכתבובתכתבתכתפתלוב
תכתבתכתבכתבתכוכתכתב
પૂજ્યપાદ પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી શ્રી ૧૦૦૮ શ્રીમદ્ વિજય વલ્લભસુરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબની ૭૮ મી જન્મ જયંતિના મરણરૂપ વર્ષાભિનંદન સ્તુતિ.
દોહરે.
સંવત ભૂજ સહસ્ત્ર વેદ (૨૦૦૪), મંગલ નવલ પ્રભાત; કુમ કુમવર્ણ ખીલતી, પ્રભા ભાનુ ઉદ્યાત ૧
મંદાક્રાંતા. ખીલે ભાનુ નવલ વર્ષે, શાન્તિ સામ્રાજ્ય સ્થાપે, કુલે ફાલે કુસુમ કળીયે, દિવ્ય સુગંધ આપે, કોકિલાના મધુર ટહુકે, ગુંજતી આમ્ર વાડી, આશ્રિતને શીતલ બનાવે, ઉષ્ણુતાને નસાડી. ૧
અનુપ. શાન્તિ ને સુરભી નિત્ય, ગૌરવ ગુંજતા રહે, નિવારી દુખ દુઃખના, આશિષ દિલની લહે. ૧
URMINESSNUFBRUESTITUTERFUTUBSFUTUREFUTUREFURBHURUBURSEMESSURE FENUGREENGUISTER
દોહરે.
વર્ષાભિનંદન સુભગ, સ્વીકાર ધરી નેહ, વિનય ઇંદ્ર તે વિનવે, વરસો અમિરસ મેહ. ૧
રચયિતામુનિશ્રી વિનયવિજયજી–વડનગર.
* ઉદ્યોત
V
US End LCUCULUUULUCUCUCUEUC
-
STUTIFUTURESHBgoI

Page #9

એ વિચારશ્રેણી
લેખક–આચાર્યશ્રી વિજ્યકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ અહિંયા કાંઈ પણ ન કરી શકે અથવા તો આશ્રયમાં રહીને બીજાને જનતામાં હલકો ન મેળવી શકે તે કોઈ ચિંતા નહિં પણ બતાવી તેની નિદા સાંભળવાના આશયથી અણજાણ તે રહેશો જ નહિં. સાચું અને બોલનાર કે લખનાર અધમ કેટીનું પાત્ર હોય છે. સારું જાણીને જ જશે; કારણ કે સાચું જાણેલું તેના બોલવાની કે લખવાની સજન પુરુષોને હશે તે સંસારની શેરીમાં ભૂલા પડશો નહિં કાંઈપણું અસર થતી નથી અને પોતે જ તેમના અને સમય આવ્યે સાચી સિદ્ધિ મેળવી શકશો. તરફથી તિરસ્કારની લાગણીનો લાભ મેળવે છે.
સર્વથા અણજાણ અને અકર્મથ્યને જણા જ આત્મકલ્યાણ મેળવવાની ઈચ્છા રાખતા વવા સ્વ-પરની ગ્યતાના પ્રમાણમાં કાંઈક '
છે તે તેને સાચી રીતે સમજીને તે જ રસ્તે બલવું અને લખવું તે તે કાંઈક ઠીક કહેવાય,
ચાલવા માંડજો, પણ અનાદિ કાળથી સમજી પણ જાણું અને કર્તવ્યપરાયણની ખલનાને "
રાખેલા અકલ્યાણના માર્ગે તે જશો જ નહિં. ઉશીને બોલવામાં અને લખવામાં દુનિયાને જેઓ એમ કહે છે કે અમારે તે કેઈની ડહાપણ બતાવવું તે એક પ્રકારની મખઈ છે. પણ સાથે વૈર-વિરોધ નથી તો પછી તેમને કારણ કે કર્તવ્યપરાયણ જાણ બધું ય જાણે જ છે કોઈના ઉપર રાગ પણ ન હોવો જોઈએ અને અને તેને કાર્યસિદ્ધિમાં અનેક પ્રકારના વિદને જે તેમનામાં રાગ છે તો પછી વેર-વિરોધની આવીને ખલના પહોંચાડે છે તેમજ અનેક ના પાડે છે તે જૂઠું બોલે છે, કારણ કે જ્યાં મુશ્કેલીઓને સામનો પણ કરવો પડે છે પણ રાગ હોય છે ત્યાં દ્વેષ અવશ્ય હાય જ છે અને
વ્યહીન લખનાર કે બેલનારને તે માત્ર એટલા માટે જ રાગ ક્ષય થયા સિવાય વીતરાગ જીભ હલાવવી કે કાગળ કાળા કરવા તે સિવાય બની શકાતું નથી. કોઈપણ વિશ્ન કે મુશ્કેલી જેવું હોતું નથી માટે બીજાનું હિત કરવાની ઈચ્છા થાય તે ભલે જ આવા કર્તવ્યહીન જીવો કર્તવ્યપરાયણની કરે, ઉત્તમ કાર્ય છે પણ સ્વાર્થી બની અંતજનતાના મઢેથી પ્રશંસા સાંભળીને ઇર્ષ્યાથી રમાં અહિતની બુદ્ધિ રાખી પરનું હિત કરવાને તેમની ખલના અને દેને દુનિયા આગળ કેળ દેખાડશે નહિં, કારણ કે તેથી આ લેકમાં ઉઘાડા કરીને મોટાઈ તથા જાણપણાનું માન અપ્રમાણિક બનશે અને પરલોકમાં અધોગતિની મેળવવાની આશા રાખતા હોય તો તેઓની યાતનાઓ ભોગવશે. અજ્ઞાનતા જ છે.
જનતાને પ્રતિજ્ઞાપૂર્વક પિતાની જીવનઆત્મબળ મેળવ્યા સિવાય બુદ્ધિમત્તાની પ્રવૃત્તિનો પરિચય આપીને અવળી પ્રવૃત્તિ ખ્યાતિ માટે જનતામાં ડહાપણ ડાળનાર ડાહી આદરનાર વિશ્વાસઘાતી છે માટે તે ગમે તેવી જનતામાં હાંસીનું પાત્ર જ બને છે. પ્રવૃત્તિથી પણ સ્વ–પરનું શ્રેય કરી શકતા વિષ-વિરોધ-ઈષ્ય તથા અણગમાના નથી, છતાં તે પરશ્રેયનો દાવો કરતા હોય તો

Page #10

७२
માત્ર ક્ષુદ્ર વાસના પાષવાના આશયથી જનતાને ઠગે છે.
અમે જાણીએ છીએ તે બધું ય સાચું જ છે એમ માની લેવાની ભૂલ કરશેા નહિ, કારણ કે જ્યાંસુધી તમને જાણવાને ખીજાના લખાણ તથા કથનની અપેક્ષા રાખવી પડે છે પણ સ્વતંત્રપણે જાણતા નથી ત્યાંસુધી જાણવામાં તથા સમજવામાં તમે ભૂલનાના જ
.
માનવી માત્ર મળેલા જીવનનુ રક્ષણ કરવાને નિર'તર કાળજીપૂર્વક પ્રયત્ન કરે છે પણ સાચા જીવનને સમજવાની કેાઈક જ કાળજી રાખે છે.
ક્યાં જવાશે તેનાથી તે તમે અણુજાણ છે. પણ સુખી સ્થળે જવાના માર્ગને તે અવશ્ય જાણા જ.
જે કા કરવાથી અપકીર્તિની આશંકા રહેતી હાય તેવા કાર્ડના સંકલ્પ સખાય કરશે! નહિ.
નિ:સ્વાથી તથા નિલે[ભી માણસમાં સ્વાભાવિક સભ્યતા તથા નમ્રતા હાય છે, ત્યારે સ્વાથી તથા લાભી માણુસમાં દેખાવ પૂરતી જ હાય છે.
માનવ પ્રકૃતિમાં પ્રાય: એક એવા અવગુણુ ઘર કરી બેઠા છે કે માનવી પેાતાની પાસે સારી અને સુંદર વસ્તુ કેમ ન હેાય તેાચે બીજાની વસ્તુ તેને પ્રિય લાગે છે અને તેને વાપરવાની ઇચ્છા રાખે છે.
એક જ જાતની વસ્તુ એ માણ્સ કેમ ન વાપરતા હાય છતાં તેમને એક બીજાની વસ્તુમાં નવીનતા દેખાય છે અને તેને વાપરવાને થાય છે, એ જ મનુષ્ય પ્રકૃતિની વિલક્ષણતા વ્રતાવી આપે છે.
પરાધીન સુખ–સંપત્તિમાં નિરાશાને અવકાશ રહે છે, પણ સ્વાધીન સુખ–સપત્તિમાં તા નિરાશાના આળા સરખાય હાતા નથી;
શ્રી આત્માનË પ્રકાશ
છતાં માનવી પરાધીન સુખ મેળવવા મથી રહ્યા છે, એ જ તેમની અજ્ઞાનતા સૂચવે છે. સ્વાથી તથા અણુજાણુ માણસાની શ્લાઘાથી ફૂલાવું તે મૂર્ખતા છે.
મૂર્ખ શ્રીમંત તથા સ્વાથી પઢિત સૂની સહાનુભૂતિથી ખ્યાતિ મેળવી ખુશ થવું તે અજ્ઞાનતા છે.
અવળાં કૃત્યથી સત્કાર પામેલે આત્મા મીજાના આદરસત્કારથી સન્માનિત થઈ શકતા જ નથી.
અસત્ય-માયા–૪ ભ–દુરાચાર આદિ અવગુણેાથી પાતે જ પોતાના આત્માનું અપમાન કરનાર અજ્ઞાનીએના સન્માનથી ફૂલાતા હાય તા તેનામાં ડહાપણુના અંશ પણ હાતા નથી.
સદાચારી હાય કે દુરાચારીપણુ પૈસાથી તથા કહેવાતી વિદ્વતાથી અણુજાણ અથવા તા સ્વાથી દુનિયામાં થાડુંઘણું પણુ માન મેળવનારના આવકારને ચાહનાર ઘણા હાય છે.
ખાટું પણ બીજાને મનગમતું કહીને પેાતાની વાસના પાષવાનાં સાધન મેળવવાના સિદ્ધાંતવાળાથી સ્વહિત જાળવનારે સાવચેત રહેવાની જરૂરત છે.
ડાહી-ડાહી સુધરેલી ભાષામાં વાતા કરનારમાં સત્ય-સત્વ-સ્વચ્છતા તથા સરળતા કેટલી છે તેને સાચી રીતે જાણ્યા સિવાય તેની વાગ્જાળમાં ફસાઈને જીવનસપત્તિ કે ધનસપત્તિ ના નાશ કરવા નહિ.
નમતાને નમતું આપવું, પણ ગમતું આપવું નહિં, બુદ્ધિપૂર્વક સારી રીતે ચિાર કર્યા પછી જ ઉક્તિ જાય તેમ વર્તવું નહિ. તા જીવન ત શયની જેમ ખુંચ્યા કરશે.
પ
છે,
વાચાળતા, અસત્ય તથા માયાની આશ્રિત માટે જ તે વિવેકના વિરોધ કરનારી છે,

Page #11

મામ
આ. શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિના ઉપલબ્ધ ગ્રંથનો ટૂંકો પરિચય (દ્વાત્રિશદ્વાત્રિશિકા–બત્રીશ બત્રીશીઓ)
નામાના
લે-આચાર્યશ્રી વિજયપદ્યસૂરિજી મહારાજ.
(ગતાંક બીજાના ૫૪ ૩૮ થી શરૂ ). ૨૧. શ્રી મહાવીર કાત્રિશિકા-વર્તમાન હતી. તેનો કંઈક અર્થ હું લખું છું.” આથી શાસનનાયક પ્રભુ શ્રી મહાવીર દેવની ભુજંગ જણાય છે કે–આ બત્રીશીને કર્તા દિવાકરજી પ્રયાત (ભુજંગી) છંદના ૩૨ શ્લોકમાં સ્તુતિ મહારાજ છે. કેટલાક વિદ્વાને એમ પણ કરી છેવટે શાર્દૂલવિક્રીડિત છંદના ૩૩ માં માને છે કે-“આની ભાષા-રચના અને વરતની લેકમાં સ્તુતિ કરવાનું ફલ જણાવ્યું છે. આની બીજી બત્રીશીઓ સાથે સરખામણી કરતાં ઉપર ચાંદ્રકુલના વિધિપક્ષ ગચ્છના શ્રી વિદ્યા- ત્રીજા *લેકમાં શાસનનું આંતરિક સ્વરૂપ વગેરે સાગરસૂરિના મુખ્ય શિષ્ય શ્રી ઉદયસાગરસૂરિએ બહુ જ સૂક્ષ્મ બીના જણાવી છે. રહસ્ય એ છે 'ટકા બનાવી છે. તે જૈન ધર્મ પ્રસારક સભાએ કે-અનુશાસનના દેશ કાળ, આચાર, ઉંમર પ્રકૃતિ વિ. સં. ૧૫૯ માં મૂલ-મૂલાર્થ-ટીકા-ટીકાર્યું વગેરે સાધને જણાવી શાસન કરનારના ગુણ આ કમે છપાવી હતી. તે હાલ મળતી નથી. જણાવતાં દિવાકરજી મહારાજે કહ્યું છે કે-જે તેમાં ટીકાકાર, ઉદયસાગરસૂરિ પહેલા કલેકની મનઃશુદ્ધિ, સ્વપરપ્રાજનાદિ જ્ઞાન, વાફટકો કરંતાં જણાવે છે કે –
પટુતા, આત્મજય વગેરે ગુણેને ધારણ કરે શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરે ઉજજયિની નગ- તે જ સાધક થઈ શકે. રીમાં મહાકાલેશ્વરની આગળ આ સ્તુતિ બનાવી ચોથા કલેકમાં ૧ જેને સ્વયં સંદેહ ઉપ- સુખે જીવવામાં ઘણા મતભેદ છે પણ દુઃખે મળે તે પછી સુખના માટે ઝાઝે પ્રયાસ કરવો મારવામાં કેઈને પણ મતભેદ નથી,
પડતા નથી. જીવનમાં નિરુપયોગી જણાય તેવા કાર્ય. જેઓ પોત પોતાના આત્માનું અપમાન ક્ષેત્રમાં ડાહ્યા માણસો પગ સરખોય મૂકતા નથી. કરતા નથી તેમને જગતના અપમાનને ભય કોઈપણ કાર્યમાં માનસિક અનુકૂળતા જળવાતી હેતા નથી. હોય તે જ પોતાના જીવન તથા ધનનો ફાળો કષાયની-વિષયના આશ્રિત બનીને કેઈપણ આપવાને માનવી ચહાય છે. આ પ્રકારનું કાર્ય કરવાથી આત્માનું અપમાન
માનવીને પોતાની મોટાઈ જેટલી ગમે છે થાય છે. તેટલું કાર્ય કરવું ગમતું નથી. . તુચ્છ સ્વાર્થ માટે માનવી મરજીયાત જેટલું છે. માનવી શારીરિક, આરોગ્યતા માટે જેટલી કષ્ટ સહન કરે છે તેટલું પરમાર્થ માટે કર'કાળજી રાખે છે તેનાથી લાખમે ભાગે પણ થાત સહન કર તેાયે આત્માનું કલ્યાણ *ઓછી આત્મિક આરોગ્યતા મેળવવાને કાળજી કરી શકે છે. શિખતા નથી.
મનથી નિરપરાધી રહેનારને જગતને ઠગવા જે ઈચ્છાઓને અંશમાત્ર પણ અવકાશ ન અવગુણોનો આદર કરે પડતો નથી.

Page #12

૭૪.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
જે છે તે. ૨. જેને પર પ્રયત્નથી સંદેહ છે કે-કર્તાએ અન્ય દાર્શનિક વિચારોના ખંડન પ્રકટ થયો છે. ૩. શબ્દ ધારણશક્તિવાળા. ૪ કરવાના ઈરાદાથી જ-અમુક અમુક *કેમાં અર્થને ધારણ કરવાની શક્તિવાળા. ૫. સૂત્ર પ્રભુદેવના વિશિષ્ટ વિશેષણે ગઠવીને શરણની અર્થ બંનેને ધારણ કરવાની શક્તિવાળા વગેરે માગણી કરી છે. કેટલેક સ્થલે એવા કઠીન શૈક્ષ ઉમેદવાર)ના ભેદ વગેરે બીના જણાવી, શબ્દની સંકલના કરી છે કે જેથી તે બધાને છઠ્ઠા કલેકમાં કઈ અપેક્ષાએ શૈક્ષને આચાર અર્થ જે વિવક્ષા અને શબ્દકેશન જ્ઞાતા વિવિધ પ્રકાર હોય છે ? આ પ્રશ્નને સ્પષ્ટ હોય, તે જ કરી શકે કે સમજાવી શકે. અહીં ખુલાસે જણાવ્યું છે. ૨૮ મા લેકમાં જણા- પહેલા લેકની ટકામાં ટીકાકાર, નંદી ટીકાવ્યું છે કે-જેમ તાવ હજુ હમણાં જ ચઢવા કારના વચનો ટાંકીને ત્રિવિધ આત્માનું સ્વરૂપ માંડ્યો હોય, તે વખતે તાવને શમાવનારું ટૂંક છતાં બહુ જ અસરકારક રીતે જણાવ્યું છે. ઔષધ અપાય જ નહિ. આપે તો લાભને બદલે તેમાં ખાસ યાદ રાખવા જેવી બીના એ કહી નુકશાન જ થાય, તેવી રીતે અશાંત બુદ્ધિવાળા છે કે-હેયાદિના જ્ઞાન વગરને, વિષયાસક્ત (ઉછાંછળી બુદ્ધિવાળા) જીની આગળ વિશિષ્ટ આત્મા બહિરાત્મા કહેવાય, અંતરાત્માના ત્રણ શાસ્ત્રોના ગઢ રહસ્ય કહેવાથી તેને બીસ્કુલ ભેદમાં અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિ-જઘન્ય અંતરાત્મા, લાભ તે છે જ નહિ, પણ કહેનારને જ નુક- પાંચમાં છઠ્ઠા ગુણઠાણાવાળા જીવ-મધ્યમ અંતસાન થાય, તેના કરતાં અપ્રશાંત બુદ્ધિવાળા રાત્મા, તેથી આગળ સાતમાં અપ્રમત્ત ગુણશિષ્યને બહુ જ નુકશાન થાય છે. આ બીના- કાણાવાળા જીથી લઈને બારમાં ક્ષીણુકષાય વાળો શ્લોક આ પ્રમાણે જાણ– વીતરાગ છદ્મસ્થ ગુણસ્થાનવાળા જીવો ઉત્તમ અશાંતમતી શાસ્ત્ર-ક્રાતિપવિનમ્ અંતરાત્મા કહેવાય. પરમાત્માના બે ભેદમાં હોવાથમિનોવી, શામનીયમિવ કવરે ૨૮ સત્યાગી અાગી કેવલી-સકલ પરમાત્મા, ને
સિદ્ધો નિષ્કલ પરમાત્મા કહેવાય. બીજા શ્લોકમાં સંભવ છે કે- છેદસૂત્રાદિમાં જણાવેલા અતિ
અન્યદર્શનવાળા જી પિતાના ઈષ્ટદેવને જે પરિણામી વગેરે શિષ્યોના ભેદ તરફ લક્ષ્ય
નહિ ઘટતા નામ આપી સ્તવે છે, તે નામ રાખીને ઉપરની બીના દિવાકરજીએ જણાવી છે
પરમાત્મામાં યથાર્થ રીતે ઘટાવ્યા છે. ત્રીજા હેય, આગળ અનાસેવિતાદિને અંગે ટૂંક વર્ણન
લૅકમાં પરમાત્માની નિર્દોષતા અઢાર દૂષણેના કરી બત્રીશી પૂર્ણ કરી છે.
નામ આપી જણાવી છે. ચોથા લેકમાં રાજઓગણીશમી કાત્રિશિકામાં-મેક્ષ માર્ગસાદિ ગુણ રહિતપણું અને લોકરક્ષકત્વાદિ પ્રરૂપણું, જીવ પુદ્ગલને અંગે જરૂરી વક્તવ્ય, ગુણોની પ્રશંસા કરવાપૂર્વક પરમાત્માની સ્તુતિ દ્રવ્ય પર્યાયાદિ, સકલાદેશાદિને અંગે પણ કરી, પાંચમાં છઠ્ઠા સાતમાં લેકમાં હષિકેશાદિ જરૂરી બીના જણાવી હોય, એમ લાગે છે. નામો ઘટાવીને સ્તુતિ કરી છે. આઠમા લેકમાં એમ લાગે છે કે-તે બત્રીશી કઈ જૂદા જ પરમાત્માના શરુ રહિતતા, હાસ્યાદિનો અભાવ, સિદ્ધસેનની કૃતિ છે, અને ગમે તે કારણથી વગેરે ગુણે વર્ણવી સ્તુતિ કરી છે. નવમાં દિવાકરજી મહારાજની મનાતી કૃતિઓમાં દાખલ થકમાં બીજા દેવે જેમ સિંહાદિ વાહન ઉપર થઈ દિવાકરજીની કૃતિ તરીકે તે પ્રસિદ્ધિ પામી બેસે છે, તેવા પરમાત્મા નથી. તેઓ બીજાને હાય. આના વાંચનથી અને મનનથી જણાય ભય પમાડતા નથી, વગેરે ગુણેથી લોકોત્તર

Page #13

જ્ઞાન અને ક્રિયા
દેવપણું સાષિત કરી પ્રભુની સ્તુતિ કરી છે. દશમા Àાકમાં જેમ-ખીજા દેવા સ’ગ કરે છે તેવા આપ નથી, માટે જ નિષ્કામ એવા આપને મુક્તિ સ્ત્રી વરી છે. આ રીતે સ્તવી અગિયારમા àાકમાં બ્રહ્માદિને જગદુત્પાદકાદિ સ્વરૂપે માનનારના વિચારા અયેાગ્ય જણાવી સ્તુતિ કરી છે. ખારમા લેાકમાં ત્રિપદીમાં બ્રહ્માદિપણું ઘટાવી સ્તુતિ કરી, તેરમા લેાકમાં ખરૂ વ્યાપકપણું વિષ્ણુમાં નથી, પણ ત્રિપદીમાં જ છે આ વાત ઘટાવી તે ત્રિપદીના જણાવનાર પરમાત્માની સ્તુતિ કરી છે.
ણીશમા વીશમા એકવીશમા શ્ર્લાકમાં પ્રભુદેવે કહેલ ધર્મના પ્રભાવ જણાવી, સ્તુતિ કરી છે. બાવીશમા તેવીશમા શ્ર્લાકમાં પ્રભુની આજ્ઞાને પ્રભાવ જણાવી સ્તુતિ કરી છે. ચાવીશમા àાકમાં પ્રભુને કલ્પવૃક્ષાદિથી પણ અધિક મહિમા જણાવી સ્તુતિ કરી છે. પચ્ચીશમા Àાકમાં પ્રભુદેવની આજ્ઞાનેા વિવિધ વિજ્ઞવિનાશકત્વરૂપ અસાધારણ ગુણુ વર્ણવી સ્તુતિ કરી છે. છવ્વીશમા àાકમાં કયા જીવા પ્રશ્ન દેવના યથાર્થ સ્વરૂપને ન જાણી શકે? આ સત્યાવીશમા શ્ર્લાકમાં પ્રભુની આજ્ઞાનું સ્થાન, વાત · વિસ્તારથી સમજાવી સ્તુતિ કરી છે. ફૂલ વગેરે જણાવી સ્તુતિ કરી છે. અઠ્યાવીશમા êાકમાં આજ્ઞાને અલૌકિક પ્રભાવ જણાવી, સ્તુતિ કરી છે. આગણત્રીશમા લેાકમાં વિદ્વા
ચાદમા શ્લેાકમાં ઉત્પાદાદિ ત્રિપદી રહિત કઇ વસ્તુ જ નથી, આવી સમાન્ય ત્રિપદીના પ્રતિપાદક પ્રભુની સ્તુતિ કરી, પદરમા શ્લોકમાં શબ્દાદિ વિષય રહિતપણ વગેરે ગુણા જણાવી,
જણાવી, સ્તુતિ કરી છે. સત્તરમા લેકમાં ચાગ રાગાદિ રહિતતાદિ ગુણા વર્ણવી સ્તવના કરી અઢારમા શ્ર્લાકમાં ક્ષમાદિ દેશ ધર્મના ભેદો જણાવી, આપે કહેલ તેવા ઉત્તમ ધ જયવતા વર્તે છે. આ રીતે લેાકેાત્તર ધમાઁ
સાલમા àાકમાં છેદાદિ રહિતપણ વગેરે ગુણીનાએ કરેલી પૂજાનું સ્વરૂપ વર્ણવી, ત્રીશમા શ્લામાં દયા વગેરે આઠ પુષ્પોથી થતી પૂજાનુ વર્ણન કરી સ્તુતિ કરી છે. એકત્રીશમા ખત્રીશમા લેકમાં પ્રભુદેવમાં ધનેશાદિ નામેાના અથ'ની સત્ય ઘટના વર્ણવી સ્તુતિ કરી છે. તેત્રીશમા પ્રતિપાદકત્વગુણ વર્ણવી સ્તુતિ કરી છે. એગ-લેાકમાં સ્તુતિ કરવાનું ફૅલ વણવી સ્તવના કરી છે.
(ચાલુ)
જ્ઞાન અને ક્રિયા.
એક અધા હતા, એક પ'ગુ હતા, બેઉને જાવુ'તું એક સ્થાને; અધ ના દેખતા, મા* ના જાણુતા, વ્યથ ફેરા ફરે ભૂલી ભાને,
કિન્તુ શક્તિ; ત્યાં જ અટકી,
પશુ ત્યાં દેખતા, માને જાણુતા, ચાલવાની નોં એક ના દેખતા, એક ના ચાલતા, એઉ તેથી રહ્યા બેઉ ભેગા થતા, બેઉ વિચારતા, મેઉની શક્તિ એકત્ર કરતા; પંગુ દેખાડતા, અધ ત્યાં ચાલતા, બેઉ પહોંચી શકયા એક થાતાં, માત્ર ક્રિયા કરે, કાંઈ સમજ્યા વિના, અધસમ ન્યૂ ફેરા ફરે તે; માત્ર જે જ્ઞાની છે, માત્ર વાતો કરે, પશુસમ જ્યાં હતા ત્યાં જ રહે તે. પણ મળે મેળ જો, જ્ઞાનક્રિયાતણે, સાધ્ય સુલભ બને તેા જ નિશ્ચે; ધર્માંના મતે, જાણીને આચરે, ફળતણી હાય જો આગ્ન નિશ્ચે,
અન તરાય જાદવજી શાહુ
૭૫

Page #14

metro @ mydrop Improm
પેગ મીમાંસા /
સં. મુ. પુણ્યવિજયજી ( સંવિજ્ઞ પાક્ષિક)
ગતાંક પૃ. ૬૦ થી શરૂ જ્યારે જીવમાં પરલોક પ્રાધાન્યને ભાવ ધર્મની પુષ્ટિ થાય છે. એ શુભ ઉપગને જ પ્રગટ થાય; અને એથી પરલોકસાધન શાસ્ત્ર “સવિકલ્પક સમાધિ” કહેવામાં આવે છે. એના પ્રત્યે સદ્ભાવ પ્રગટ થાય ત્યારે એ જીવનાં દ્વારા પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનું ઉપાર્જન અને પ્રણિધાનાદિરૂપ પાંચ આશને શુભ પરિણામ દઢીકરણ થાય છે તથા એ રાગાદિના વિગમથી ક્રમશ: પ્રગટ થાય. એ પાંચ આશય કાંઈક જ ચિત્તની વાસ્તવિક શુદ્ધિ થાય તે કર્મની બાહા ક્રિયારૂપ હોવા છતાં અંતરના શુભ નિર્જરા થાય છે; અને આત્મા શુદ્ધ દશામાં પરિણામરૂપ છે; અત: એ ભાવરૂપ છે અને સ્થિર થાય છે. આ શુદ્ધ દશાને “શુદ્ધ ઉપએથી જ આ ભાવ વિના જેટલી ક્રિયાઓ કર- ગ” કહેવાય છે, જે “નિર્વિકલ્પક દશા” રૂપ વામાં આવે તે દ્રવ્યરૂપમાં જાય છે, એટલે છે, જેમાં એકત્વનો આવિષ્કાર થાય છે. આવા તુચ્છરૂપે ગણાય છે; બલ્ક હાનિકર પણ બની પુષ્ટિશુદ્ધિસ્વરૂપ ધર્મની પ્રાપ્તિ અને સ્થિરતા જાય. “રાષિતારિ” વિશેષણોથી અલંકૃત તથા સફળતા પૂર્વોક્ત આશયપંચકદ્વારા પણ આવશ્યકાદિ અનુષ્ઠાન ઉપર્યુક્ત આશય થાય છે. આ બન્ને (પુષ્ટિ અને શુદ્ધિ) અનુપંચક શૂન્ય હાય અર્થાત્ એ આશયરૂપ ઉપ- બંધી હોય તે ફળાજનક બને છે. એને અનુવેગ યા તે ભાવથી શૂન્ય હોય તે તુચ્છ બંધ પ્રણિધાનાદિરૂપ ભાવાત્મક શુદ્ધ આશયગણાય ત્યારે અશુદ્ધ તો વિચાર જ શું કરવા દ્વારા થાય છે, અને તેથી એને અનુબંધ
ધર્મબીજની લાયકાતવાળા જીવમાં ધર્મ. ચાલુ જ રહે છે, તેથી શુદ્ધિનો પણ પ્રકર્ષ બીજનું વાવેતર થયા બાદ દેવાદિ દ્વારા જે થાય છે, પરંતુ બન્નેની જે સાનુબંધતા ન એનું સિંચન કરવામાં આવે તે અંતમાં સદ્દ હોય તો નિષ્ફળ જાય છે; માટે આશયપંચક ધર્મની એટલે કે કેત્તર ધર્મની પ્રાપ્તિ થઈ શુદ્ધ ભાવરૂપ છે. આ આશયપંચકપૂર્વક સ્થાનાશકે છે. એ લેકેત્તર ધર્મ વાસ્તવિક નિર્મળ દિપંચકનું યથાવિધિ શુદ્ધ પાલન તે ધર્મ ચિત્તરૂપ છે; અને એ નિર્મળ ચિત્તના શુભ કહેવાય છે અને એને જ એમ પણ કહેવાય પરિણામ જનિત શુભ અનુષ્ઠાનરૂપ છે. જ્યાં સુધી છે. એ આશયચિક વિના સ્થાન-કે જે મુદ્રામળને વિગમ થતો નથી ત્યાં સુધી વાસ્તવિક ત્રિકરૂપ છે અને ઊર્વાસન યાતે પદ્માસનાદિધર્મને પ્રાદુર્ભાવ થતો નથી. રાગ છેષ અને રૂપ છે, વર્ણ-કે જે અખલિતાદિ પદાતિ અને મોહ એ મળરૂપ છે, તેમને સમ્યગજ્ઞાન અને વિવિઘારિ પદયુકત સૂત્રના શુદ્ધ ઉચ્ચારણસમ્યક્રિયાદ્વારા વિગમ થાય છે. એ વિગમ- રૂપ છે, અર્થ-કે જે વાક્યર્થ-મહાવાકયાથ દ્વારા જેટલી શુભ પરિણતિ થાય એટલે કે અને અંદપર્યાર્થ તચિત્ત-ત-ન-તલેશ્ય જેટલા શુભ સંક૯પ થાય, તેટલા અંશમાં અને તદધ્યવસાયરૂપ ઉપગાત્મક છે, આલંબ

Page #15

ગમીમાંસા.
g9
બન-કે જે ચાર નિક્ષેપારૂપ જિનેશ્વરદેવ અને આ દશા અપુનબંધકપણું પ્રાપ્ત થયા બાદ જ્ઞાનાદિ વિષયરૂપ છે અથવા જ્ઞાનાચારાદિપ યોગ્યતા અથવા પ્રાથમિક ભૂમિકા તરીકે પ્રાપ્ત વિષયાત્મક છે, અને અનાલંબન-કે જે પિડ- થાય છે; અને લોકોત્તર ધર્મની પ્રાપ્તિ બાદ સ્થ, પદસ્થ કે રૂપસ્થસ્વરૂપ આલંબનાત્મક એને પ્રારંભ થઈ જાય છે; તથા વાસ્તવિક નહિ હાઈ રૂપાતીત સ્વરૂપ નિરંજન નિરાકાર અષ્ટમ ગુણસ્થાન પ્રાપ્ત થાય છે. અપુનબંધક પરમાત્માના ધ્યાનરૂપ છે. એ આદિ નિરર્થક જીવ પાપભીરુ છતાં અજ્ઞાની હોવાથી વાસ્તવિક છે. આ પાંચેની સાર્થકતા પ્રણિધાનાદિરૂપ ભાવ- પાપને ત્યાગી બની શકતો નથી અને તેમાં પંચક પર નિર્ભર છે.
પણ અનાગાદિના કારણે કેટલીક વાર વિરુદ્ધ આ આશયપંચક ઉત્તરોત્તર ધર્મશદ્ધિ આચરણ પણ થઈ જવાને સંભવ રહે છે, અને સિદ્ધિના કારણભૂત છે. લોકોત્તર ધર્મની છતાં સમ્યગદર્શનને નિકટવતી હોઈ પાપાએટલે સમ્યગદર્શનની પ્રાપ્તિ અનંતર કાળમાં કરણની ચોગ્યતાવાળો થઈ ગયો છે જ્યારે આ આશયપંચકને લાભ ક્રમશઃ થાય છે. મિથ્યાત્વના સર્વથા અભાવમાં અર્થ અને લેકોત્તર ધર્મ–પાપ ઉદ્વેગ, પાપ જુગુપ્સા અને અનર્થનું તથારૂપે સમ્યગ્રદર્શનના પ્રભાવથી ચિત્તથી પાપ અકરણદ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે. ત્યાં પ્રકાશન થએલ હોવાથી વિવેકી સમ્યગદષ્ટિ સુધી અકરણ નિયમ પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી જીવ નિમેળ બોધના અથવા તે સદ્દગુરુની લોકોત્તર ધર્મની સન્મુખતા થતી નથી અને પરાધીનતાના પ્રતાપે ચિત્તથી પાપને કરનાર પાપાકરણ વિના વાસ્તવ ધર્મનું આચરણ પણ હતો જ નથી; માત્ર કર્મના અવશ્ય ભાગ્ય થતું નથી. જો કે મુખ્યતાએ સર્વ શાનછાનોને વિયેગનના પ્રતાપે કાયાથી જ પાપને કર્તા અને તસાધક શુભ પરિણામને ત્યાગ એ જ હોય છે. એથી કાયપાતિ કહેવાય છે, પણ વાસ્તવિક અકરણ નિયમ છે, પરંતુ તેવી ચિરપાતિ કહેવાતો નથી અને સાથે જ ઉત્કટ દશા પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી ધર્મ અને એને બોધિસત્વ પણ કહેવાય છે. બેધિ એટલે અધર્મનું શાસ્ત્રકારો પારમાર્થિક જ્ઞાન મેળવી ભગવદુભાષિત ધર્મનું જ્ઞાન, તેની શ્રદ્ધા અને અને તેવી જ રીતિએ વિશ્વાસ કરી જે અધર્મનું તદનુસાર પાપનું અકરણ તથા શુભાનુષ્ઠાનનું અકરણ અને ધર્મનું આચરણ કરવું તે પણ કરણ. આવા બાધિપ્રધાન જીવને “બોધિસવ' અકરણ નિયમ” છે.
કહેવાય છે.
(ચાલુ)

Page #16

guanNONE
સુવાક્યામૃત. ૩ થઇ જાઉં
સંજિક-મુનિ કુમારશ્રમણ. ઉ–ન્માદને વશ થઈ માનવી અધોગતિને પામે.
-વાડે જેમ જંગલના ઝાડને કાપે છે, તેમ દુર્જન સજજનની સજજનતાને કાપે છે. રવું–લ્લી અને એકાન્ત જગ્યા સતી સ્ત્રીઓને વિશ્વાસઘાત કરનારી છે. મુ-હ્ય વસ્તુને પ્રકટ કરનાર માનવીની મિત્રતા આખરે ભયંકર નિવડે છે. ઘુ-વડ જેમ સૂર્યને નથી દેખતે તેમ દુર્જન જ્ઞાનીને નથી દેખતે. પુ–ડી એ સ્ત્રીઓનાં સૌભાગ્યનું લક્ષણ છે. છુટી ગયેલી ઘોડાની લગામ જેમ ભય આપે છે, તેમ અંકુશ વગરને માનવી સર્વત્ર
ભયને આપે છે. છું-જે ખાવામાં આવી જાય તે જલદર રોગ ઉત્પન્ન કરે છે. શું–કાવનાર માનવી પોતે જે ઝુકી જાય તે સોનામાં સુગંધ જેવું થાય, ટુ-ટેલા અંગવાલા માણસને વિશ્વાસ ન કરે. ટુ-ડું થયેલું ઝાડ ભાંગી જાય છે પણ નમતું નથી. ડું–કર જેવા થવા કરતા સિંહ જેવા થવું શ્રેષ્ઠ છે. -ઢ ધાતુને અર્થ તપાસવામાં છે, માનવમાત્ર પિતાના દર્શને તપાસે. તું-રંગ જેમ અસ્વાર વગર નકામે છે, તેમ માણસ ગુરુ વિના નકામે છે.
-કારાએલ માણસ બીજે સ્થલે પ્રતિષ્ઠા નથી મેલવી શકતો. સુરતર એવા સંસાર સમુદ્રને તે વીરપુરુષેજ તરી શકે છે. ઈ-માં મસ્ત થયેલા માનવીને કઈ વસ્તુ પ્રાપ્ત ન થઈ શકે. સુ-તિ એટલે સ્તુતિ કોઈની પણ કરવી હોય તે, તેના ગુણેની પરીક્ષા કરી કરવી જોઈએ,
નહિ તે ઘણુવાર વખાણેલી ખીચડી દાંતે ચાટી જાય છે. પુષ્ય નક્ષત્રમાં ખીર ખાવી શરીરે સુખાકારી છે. -કાર કરતા સર્ષની જેમ દુષ્ટ માણસથી દૂર રહેવું જોઈએ. -દ્ધિનો સદુપયેગ કરનારજ, મુનિ, ત્યાગી ને વીર છે. સુજિગ્યા એટલે દાસી તેને સંગ કરનાર માનવી, જગને દાસ બને છે.
-નિ તે તેને જ કહીએ કે જે મૌનનું સેવન કરે. સુ-વાવસ્થાને પામેલી સ્ત્રીને, સદાચારી, નાગણની જેમ છોડી દે છે. –ષ્ટ થયેલ માનવી ક્યાં અકાર્યને નથી કરતો. હુ-ખી પણ રોટલી ભૂખ્યાને બહુ જ આનન્દ આપે છે. ૩-મેન એટલી સ્ત્રી, સ્ત્રીને જોઈ આંખ મિંચનારા માનવીને શાસ્ત્રકારોએ નપુંસક કહા છે. શુષ્ક જીવન માનવીને શે આનન્દ આપે? ઈ-ધાતુના અર્થ પ્રમાણે ઉત્પન્ન થવું એ આશ્ચર્ય નથી પણ પિતાને મરવું કેવી રીતે
એમાંજ આશ્ચર્ય છે. સુજન પુરુષ સર્વત્ર યશને પાત્ર છે. હુતાશન એટલે અગ્નિ પૂજકને પણ બાલી દે છે.

Page #17

UPL પ્રા
ELELELELELELEL
ધર્મ...કૌશલ્ય, YERURU ( ૪૫ ) BRERBRRR
સા વર્ષની વહેંચણી−Hundred years
સા વના સુખના લબરકા
ભગવાનને નામે જોડી કાઢેલી પશ્ચાત્ ભૂમિકા સાથે આપણે હવે માણુસના જીવનના સે। વર્ષના ભતૃહરિની પરિભાષામાં વિચાર કરીએ.
સેા વર્ષના હિસાખમાં ૫૦ વર્ષ તેા રાતમાં જાય. અગાઉના જમાનામાં તેલના દીવા નીચે લેાકેા રાત્રે જીવ જેવું કામ કરતા નહેાતા. માણસ સુખ માટે વલખાં મારે છે, સુખ મેળ-એટલે પચાસ વર્ષ નીકળી જાય. ગામડાંઓમાં
વવા માટે ત્રેવડા કરે છે, સુખ મેળવવા માટે તાગડાઓ રચે છે અને સુખ મેળવવા માટે સાચાં ખાટાં કાળાં બજાર, મેલાંઘેલાં કે ગોટાળા કરે, પણ એને એમાંથી સુખ મળે છે? એ એમાંથી સુખ મેળવી શકે છે? એની સુખ મેળવવાની ઇચ્છા તૃપ્ત થાય છે? પ્રથમ સા વર્ષોંની સખ્યાને તપાસી જઇએ. જો કે સૈા વર્ષ સુધી પહોંચનાર તેા હજારે કે લાખે એક નીકળે. ઘણાખરા તા અંતરિયાળથી લખિતંગ જ થાય છે, કેટલાંએ બાળમરણના ભાગ અને છે, અનેક અકસ્માતમાં પાછા થઇ જાય છે, કેટલાંએ પ્લેગ, કેલેરા અને ક્ષયરોગના ભાગ અને છે અને અનેક હાર્ટ ફેલ થઈ જતાં, ન્યુમે નિયા, ટાઇફાઇડ—વિષમજ્વરના ભાગ મની ખલાસ થઈ જાય છે. ભરજુવાનીમાં અનેકને વિદાય થઈ જવાનું થાય છે અને આશાભર્યા કાચા કનૈયા કુંવરી અને આશાની ઝોળીએ ઝુલતી યુવતીઓ ચાલી જાય છે, છતાં આપણે સા વનું આયુષ્ય માનીએ, તેના હિસાબ
બાકી રહેલાં ૫૦ કે ૭૦ વર્ષમાંથી માળપશુના પચીશ અને ઘડપણના પચીશ નીકળી જાય. તેનાં સાડાબાર સાડાખાર રાતમાં ગણાઇ ગયા એટલે બાકી ૨૫ વર્ષ રહ્યાં. શહેરમાં વર્ષ ઘેાડાં વધારે ગણાય તે ઘસારામાં ચાલ્યા જાય. હવે આ થાડાં વર્ષ રહ્યાં, તેમાં વ્યાધિએના પાર નહિ, શરીરનાં ઠેકાણાં નહિ, વેપારધધાની ખાટાને હિસાબ નહિં, યુવતીઓનાં આકર્ષણાના પાર નહિ, તેમાં પાછા પડતાં કકળાટનેા પાર નહિ, શેઠીઆઓના તિરસ્કાર, મિત્રાના દ્રોહ, જ્ઞાતિજનાનાં અવર્ણવાદ, સગાંસ``ધીના વેધવચકા, ખાટા આળપ ́પાળના આંચકા, એાળખાણવાળાએ તરફની નિંદા અને આવિકા માટેની દેડાાડીઓ, ધન હોય તેા તેના સંરક્ષણના ઉજાગરા, નહાય તા
ચિતરા અને ખરડાયલા માલૂમ પડશે. પ્રથમ આ હિસાબ બતાવીએ. પછી તેના ઉપર નુક. તેચીની કરતુ.
કરીએ તેા તે પણ ભારે અળખામણા, કાખર-નથી તેના લાપાતા, નાકરી હાય તા એશિચાળાપણું, નાકરી હોય તેા નિભાવ કરવાના ફાંકાં, અપમાનના આવતા અને પાછા પડતા થતા Àાભા અને હાલતાંચાલતાં વર્તમાન
હજી એ જ સ્થિતિ ચાલુ છે. શહેરવાળાને કદાચ ૨૦ વર્ષ ખર્ચે, કારણ કે એના દોડતા જીવનમાં વીજળી ગેસના પ્રકાશથી થાડુ કામ થાય છે.

Page #18

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
અને ભાવીની ચિંતા અને આવા આવા વિરોધા- ઝીલવા ખડે પગે નેક હાજર હોય, તો પણ ભાસમાં બાકીનો કાળ જાય છે. એમાં સુખ એના મનમાં ચકડેળો કરતી હોય છે, એના શું? અને કયાંથી હોય? અને કેને હોય? મગજમાં પાર વગરના ઉધામા ફરતા હોય છે એ તો દુનિયાની અને જીવનની જંજાળમાં અને એના વિચારમાં અનેક આર્તધ્યાનના જરા સગવડ મળે કે જરા આરામ મળે એટલે તરંગો ઘર કરી જામી પડેલા હોય છે અને માણસ ખાલી સુખના ઘરડકા લે; બાકી એમાં તમે એને સુખી ન કહી શકે. સુખી એ તે વસ્તુતઃ સુખ જેવું કાંઈ છે જ નહિ. જુદી ચીજ છે. એ સારા ખાણામાં નથી કે અને કદાચ બાગ-બગીચા, ગાડી-વાડી કે
૨ દેવ વૈભવમાં નથી, રૂપવાન સુંદરીમાં નથી કે ખાવાપીવાનું મળ્યું તો પણ તેમાં સુખ શું
મોટા વેપારની ધમાલમાં નથી, નાચનખરામાં છે ? સુખ જેવું પણ શું છે? ખાધું અને
નથી કે હવેલીનાં ઉપસ્કરમાં નથી. એકમાંથી છન્ને સ્વાદ લાગે, ન લાગે ત્યાં તે પેટમાં
ન મળે એ તે શોધ કરવા જેવી વાત છે, ઊતરી જાય. એમાં સુખનો આસ્વાદ શો બકા સી વર્ષનું પૂરું આઉખું હોય, પણ જીવન આવે? અને એવી માન્યતાનું સુખ પણ કેટલું
જ ચાલુ પ્રકારનું હોય, વ્યવહાર લક્ષમી હોય, ટકશે તેની ખાતરી શી ? અને થોડા માન્ય
કે ચાલુ વર્તુળમાં મર્યાદિત હોય છે તેમાં ગમે તાના સુખ પાછળ દીઈ કાળે ન આવે. મોજ તેટલાં વર્ષોનું જીવન હોય, પણ સર્વ પરપોટા માણતાં ન નામ લેવાય તેવાં દરદો થઈ આવે. છે, મનનાં મનામણાં છે, પાયા વગરની દિવાલ કે ખુબ ખાવાથી અપચે, અજીર્ણ કે દુઃખાવે ?
છે, અર્થવગરનાં ધકેલા છે. એ માર્ગે જીવનની થાય અને મંદવાડના ખાટલા બેઠવાય. એમાં
? સફળતા નથી. ધર્મકુશળ પ્રાણું એવા જીવસુખ શું? અને કેઈ તમારી નજરે સુખી
ન નની અપેક્ષા કરે નહિ, એવા જીવનની સ્પૃહા
' કરે નહિ, એ જીવનમાં ઈતિકર્તવ્યતા કે લાગતા માણસને એકાંતમાં મળી પૂછશે તો
સંતોષ અનુભવે નહિ, તમને જણાશે કે તેની પાસે ગમે તેટલી સાહાબી હોય કે એ મેટરમાં ફરતું હોય કે તેના હુકમ
રાતે રાવિ વવની પાછળનું રહસ્ય

Page #19

ધમકૌશલ્ય.
(૪૬) oral-Oldage. માતાની કુક્ષિરૂપ અપવિત્ર ગુફામાં ઘણા ઘણા કલેશને સહન કરીને, અને ત્યાર પછી જન્મ પામીને અનેક મોટાં મોટાં કષ્ટથી હેરાન થાય અને એમ કરતાં સુખના આભાસવડે કપેલ વિષયસુખમાં કઈ પણ પ્રકારે સંતાપના છેડાને જ્યાં સ્પર્શ કરે ત્યાં તે મરણની બહેન જરા-વૃદ્ધાવસ્થા શરીરને કેળિયો કરી જાય છે.
આવી સંસારના સુખોની દશા છે! જ્યાં ડચકારા અને નિઃસાસામાંથી પાર ઊતરી માણસ સુખ નથી ત્યાંથી સુખ મેળવવાના ફાંફાં મારવાં ઘરબાર માંડે, જરા પગભર થાય અને કુટુંબઅને પછી ધકેલા ખાવા. એ સુખની પાછ- કબિલાવાળો થાય, નાતજાતમાં નામના મેળવે,
ને આખો ખ્યાલ વાહિયાત છે, પ્રયત્નો છોકરા સારે ઘેર વરે એવી સ્થિતિમાં આવતા વધ્ય છે અને પ્રયાસો પાંગળા છે. આપણે જાય, ત્યાં માથામાં રૂપેરી બાલ વધવા માંડે, એક જુદા દષ્ટિબિન્દુથી આ સુખ પાછળના બે ચાર દેખાય ત્યાં સુધી તે એને સુખનાં ઉધામાં નિહાળીએ.
બાલ ગણે, પણ ત્યાં તે વાત વધવા માંડે વાત એ છે કે જ્યાં વસ્તુત: સુખ નથી, અને થોડા વખતમાં દાઢી-મુછ અને માથે જેને મારી મચડીને સુખ ગણવામાં આવે છે, કાબરચિતરૂં થઈ જાય, અને પછી તે આંખે જે સુખની પાછળ દુ:ખ ઊભું જ છે અને જ્યાં બે તાળી, દાંતમાં કેહવાટ, કાનમાં બહેરાશ સુખની સ્થિરતા કે સ્થાયિતા નથી ત્યાંથી પાણી આવી જાય. પછી તે વાયુનું જોર, દમ કક સુખ મેળવવા વલખાં મારે છે. આપણે એને શ્વાસ, ચાલવામાં ઢીલાશ અને અંતે ઉમરે પણ આખો ક્રમ સંક્ષેપમાં જોઈ જઈએ.
ડુંગરે થઈ જાય અને પાદર પરદેશ થતા જાય. માતાના પેટમાં ૨૮૦ દિવસ શું સુખ હાય! આ ઘડપણ તે ખરેખર મૃત્યુની બહેન ત્યાં તે નાનકડી ગુફા, ઘોર અંધારું અને જેવું છે. એ ધીમી આંચકાથી આવતું અને હાલવા સળસળવાની પૂરી જગ્યા પણ નહિ માણસને પરવશ બનાવી દેતું ઘડપણ ભારે અને ચારે તરફ લોહી, હાડકાં અને વિષ્ટા ભરેલાં ત્રાસ આપનાર નીવડે છે. એમાં ઘરના માણસેનો હોય ત્યાં સુખને સવાલ જ ન રહે. જેમ પ્રેમ ઘટતો જાય છે, પરાધીનતા વધતી જાય છે તેમ કરતાં એ ગુફામાંથી બહાર નીકળવાનું અને બે કરતા મરવાને વાંકે જીવવાનું થાય, એટલે બાળકપણુની પરાધીનતા, ટગમગ થાય છે, ત્યારે જુવાનીના અત્યાચારે યાદ પગે ચાલવું, ભણવું, ટંકારા ખાવા અને જેમ આવે છે. ખાવાનું ઘણું મન થાય અને કઈ તેમ કરીને દુનિયામાં દાખલ થવું. આ સર્વેમાં બનાવી આપે નહિ, બનાવે તે પચે નહિ, તકલીફને પાર નહિ વેપારધંધે, નેકરી, હુકમો, દરરોજ વૈદ્યને ત્યાં આંટા ખાવા પોસાય નહિ

Page #20

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
અને ઉત્તરોત્તર માનસિક વ્યથા વધતી જાય છે નથી, સમજવા જેવું હોય ત્યાં આંખ મીંચી અને માનસિક શક્તિ ક્ષીણ થતી જાય છે. એમાં રાખવી છે અને સુખના ખોટા ખ્યાલમાં વળી પક્ષઘાત કે દમ થાય તો તે જીવતે મરવા મૂખઇથી નાચવું છે, ગાંડપણના હાવા લેવા છે જેવું થાય છે અને “ડે મરતો નથી અને જ્યાં વસ્તુત: કશું સુખ નથી ત્યાંથી સુખ માંચડે મૂકતો નથી.' એ ઘરની દશા થાય છે. મળશે એવી આશામાં રંગાઈ રહેવું છે. આખી આમાં કયાં સુખ છે? અને શું સુખ છે?
છે પૈગલિક ૨ચના ખોટા પાયા પર રચા
ચલી છે, વગર સમજના ફાંટા પર નિર્ભર અને આ બધા ધમધમાટ અને દમદમાટે કોના ઉપર છે? અને કેટલા વખત માટે છે. આંખ
થયેલી છે અને અતિ વિષમ પરિસ્થિતિ ઉપઉઘાડીને બીજાને નિહાળવામાં આવે તે દિવા જ
જાવનાર છે. કુશળ માણસ એને બરાબર જેવું દેખાય તેમ છે, પણ આને તો સમજવું
ઓળખે અને ચેતે.
મૌક્તિક
सहित्वा संतापानशुचिजननीकुक्षिकुहरे, ततो जन्म प्राप्य प्रचुरतरकष्टक्रमहतः । सुखाभासैर्यावत्स्पृशति कथमप्यतिविरति, जरा तावत्कायं कवलयति मृत्योः सहचरी॥
શાંતસુધારસ, સંસારભાવના.
EXAM.

Page #21

યાત્રાના નવાણ દિવસ,
( ગતાંક ભાદરવા માસના અંકના પૃ૪ ૪૦ થી શરૂ. ) ( ૨ ).
સામાન્યવરંતુ સરના” એમ શ્રી પ્રભાવણિક હોવા છતાં, ભાઈ તમે સમયની નન્દસૂરિ કહે છે. કીંમત આંકી શકે છે એ જરૂર આનંદને સાંai શનિમ્ | અનાશા તનમ્ વિષય છે. મેં ઘણું જૈન ધર્મના પ્રસંગો જોયા તત્વાર્થ રાજ ના મતે. છે જેમાં વિપુલ ધન ખરચાતું હોવા છતાં ય રામાભ્યપ્રદળ નમેતવિજિજે શાનના અને ભક્તિને યોગ સાંપડ્યા છતાં આપણું તોfપ ના ઘણા પ્રત્યે અર્થv :શ્રીમંત “Time is money” અર્થાત્ વેળા
સમ્મતિતર્ક. એ જ વસુ જેવા આવશ્યક સૂત્રના પોલનમાં તત્વાર્થ સ મુબહુ જ બેદરકારી દાખવે છે ! ગયા સમય પછી એ શ્રી ઉમાસ્વાતિ વાચકનું કથન છે. આવતી નથી અથવા તે Time and Tide ા ો રેader = Teત્તાના wait for no man એટલે કે
ઘર્મે જ ધર્મથી શુદ્ધા, સભ્ય વિમુખ્ય છે. ટકે ન કેને કારણે જલધિતણે જુવાળ, એ સમજણ કળિકાળસર્વજ્ઞ શ્રીમદ્દ હેમસારો માટે નવ રહે કોને સારૂ કાળ” ચંદ્રસૂરિજી યેગશાસ્ત્રમાં આપે છે.
જેવા નજર સામે થાલી વગાડી ઉશ્ચરાતાં તા ર નિતાં કં કીર્દિ વેરા વચનોને પૂર્ણ પણે હૃદયમાં ઉતારતાં નથી. તે જ સાચું અને શંકા વગરનું છે કે જે
ગુરુજી, આપની વાત લગભગ સચ્ચાઈથી જિન ભગવાને પ્રરૂપેલું છે અર્થાત સ્વમુખે ભરપૂર છે. આડા દિનની શી વાત કરવી ! ખુદ કહેલું છે. આ વચન પવિત્ર એવા પાંચમા અંગ પર્યુષણ જેવા પર્વ દિનામાં અને પવિત્ર એવા શ્રી ભગવતી સૂત્રમાંનું છે. કપધરના વ્યાખ્યામાં પણ શ્રીમંત-શ્રીમંત પ્રાણ પુથતક , થાણેશ્યા ના છોગાવાળા, અરે આગેવાની કરતા ગૃહસ્થો તત્વનિશ્ચયપં તસ્ વપિન્ન grઈમ . મોડા આવે છે! અને સંખ્યાબંધ સ્વામી શ્રદ્ધાને જન્મ કયાં તે પૂર્વ પુન્યના જેરે ભાઈઓને ખુંદતા આગળ જાય ! ત્યાં પણ અથવા તે ઉપદેશદાતા ગુરુની વાણી સાંભવાત કરવાની ટેવ મૂકતા નથી !
ળવાથી થાય છે. એ તત્વના નિશ્ચયરૂપ હોય જવા દો એ વાત સાંભળો દાદાના દરબારમાં છે. તેને જ બોધિરત્ન તરીકે ઓળખવામાં આવે વાગતી નાબત શરણાઈ, અત્યારના પ્રાત:- છે અને એ જ પામવું અતિ દુર્લભ છે. આ કાળમાં કેવા આહ્લાદ પ્રગટાવે છે. મનહર કથન યોગશાસ્ત્રનું છે. વાતાવરણમાં હું પણ આજે જૈન સિદ્ધાંતની તefઇર્શાન તાજ્ઞાનમિતિનામતઃ સિદ્ધિ મહત્વની વાત કહેવા માંડું છું.
आद्य त्रयज्ञानमपि भवति मिथ्यात्वसंयुक्तम् ॥ જ્ઞાનની ગરિમા જોયા પછી “દર્શન” ને પ્રશમરતિની આ ગાથા સમકિતવંતના જ્ઞાનવિચાર કરીએ. અહીં દર્શન એટલે દેખવું નેજ પ્રશંસાપાત્ર લેખે છે અને તેનાથી જ એ સામાન્ય અર્થ લેવાને નથી. એ કરતાં સિદ્ધિ દર્શાવે છે. મતિ, ત અને અવધિ નામા આ ત્રણ અક્ષરમાં અતિ ગૂઢ રહસ્ય સમાયેલ છે. ત્રણ જ્ઞાન તો મિથ્યાત્વપૂર્ણ પણ હોય છે,

Page #22

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
એટલે સમ્યગદ્રષ્ટિ ન હોય તો એ મુક્તિ સમ્યક્ત્વ અંગે થે વધુ વિચાર કરીએ. માટે થતાં નથી.
प्रथमं सम्यक्त्वं उत्पादयन् त्रीणि करवानि ઉપરના જુદા જુદા કથને અવલકયા ક્ષત્તિ વપરામરવં પ્રતિપન્નો મિથ્યાત્વિપછી સહજ સમજાશે કે દર્શનને અર્થ સમ્ય- દિવ ત્રિપુલીતિ . ફત્વ અને સમકિત છે. ચાલુ શબ્દોમાં કહીએ તે શ્રદ્ધા છે. શ્રદ્ધા વગરનું જ્ઞાન ફળદાયી થતું
શુદ્ધ, મિષ્ઠ, અશુદ્ધ રેત-એ શતક ચૂર્ણિમાં.
જ નથી. એથી ઊલટું જ્ઞાન વધુ કે ઓછું હોય કેઉવું છે. પણ જે શ્રદ્ધા પાકી હોય તે જરૂર ફળ બેસે ક્ષમાપુર્વ પ્રથમો-૧ જાતિ કુત્રિમ્ છે. કહ્યું છે કે –
तत्पतितः पुनर्गच्छति सम्यक्त्वे मिश्रे मिथ्यात्वे ॥ જ્ઞાનવારિત્રહીનોrf છૂરે એfr! Twા પ્રારંભમાં ઔષશમિક સમ્યક્ત્વ હોય છે. સાવનમાાતિર્થશાસ્ત્ર કપ તે પૌગલિક નથી એ દષ્ટિયે ક્ષાપથમિકથી - મગધરાજ શ્રેણિક મહારાજમાં નહોતું તે શ્રેષ્ઠ છે. ક્ષાયોપથમિક સમ્યક્ત્વ દર્શનવિશિષ્ટ જ્ઞાન કે નહાતી ચારિત્રપાલનની શક્તિ મોહનીયના શુદ્ધ પુદગલે યાને સમ્યકત્વ મેહછતાં તેઓને જે તીર્થકરપણાની પ્રાપ્તિ થઈ નયના ઉદયરૂપ છે. એ કારણે એ “આત્મિક એમાં જે કંઈ પણ નિમિત્ત કારણરૂપ હોય તો ગુણ નથી. ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ સર્વોત્કૃષ્ટ છે કેમકે તે માત્ર સમ્યગદર્શન જ છે.
અનંતાનુબંધી ચાર કષાયો અને દર્શનત્રિક આવી મહત્તા આ “દશન’ શબ્દમાં હોવાથી મળી સાત કર્મપ્રકૃતિને સમૂળ ક્ષય થતાં એ છવાસ્થ આત્માઓ માટેની ગોઠવણમાં જ્ઞાનને ઉદ્દભવે છે. વળી પરમમિત્ર માફક આત્માની બદલે પ્રથમ દર્શનને યાદ કરવામાં આવે છે. સાથે તે મુક્તિમાં પણ જોડે જ હોય છે. એની
શ્રી સિદ્ધચક્રજીના યંત્રમાં વચમાં શ્રી પ્રાપ્તિ પછી આત્મા ત્રીજા, ચોથા કે પાંચમા અરિહંત, ઉપર શ્રી સિદ્ધ ભગવાન, શ્રી અરિહંત
ભવે જરૂર મોક્ષે જાય છે. આ ક્ષાયિક સમતિના બિંબન ડાબા હાથે પૂજ્ય એવું આચાર્ય પદ, જ
જે રે જ શ્રેણિક મહારાજા અને કૃષ્ણ વાસુદેવ જમણા ભાગે પૂજ્ય એવું સાધુ પદ અને આ
3 આદિ તીર્થકર થવાના છે. અડગ શ્રદ્ધાનું નીચેના ભાગમાં પૂજ્ય એવું ઉપાધ્યાય પદ સામર્થ્ય અપૂર્વ હોય છે. દર્શાવેલું હોય છે. વચ્ચેના ખૂણામાં ગણત્રીને ક્રમ આમ જ્ઞાન-દર્શન અથવા તે દર્શન-જ્ઞાનશ્રી સિદ્ધ પ્રભુના ડાબા હાથ તરફથી થાય છે રૂ૫ આ બેલડીમાં અગાધ શક્તિ સમાયેલી છે. અને પ્રથમ દર્શન પદ પછી જ્ઞાન, ચારિત્ર અને એમાં જેટલા અંશે પ્રગતિ એટલા અંશે છેલું “તપપદ તેમના જમણે હાથે આવે છે. આત્માની ઉત્ક્રાન્તિ. સમ્યકત્વના નામ. જઘન્યસ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ
ગુણસ્થાનક ૧ ઔપથમિક અંતમુહૂત અંતર્મુહૂર્ત ચોથથી ૧૧ મા સુધી ૮ ૨ સાસ્વાદન ૧ સમય ૬ આવલિકા
બીજું ગુણસ્થાનક ૧ ૩ ક્ષાપશમિક અંતર્મુહૂર્ત ૬૬ સાગરોપમથી ચેથાથી ૭મા સુધી ૪
કંઈક અધિક ૪ વેદક ૧ સમય ૧ સમય
ચોથાથી સાતમા સુધી ૪

Page #23

આ વસુદેવ હિંડી.
આ સભા તરફથી પ્રકટ થયેલ અપૂર્વ કથા સાહિત્ય શ્રી વસુદેવ હિંડી ગ્રંથ માટે શ્રી પ્રજાબંધુ' (અઠવાડિક) પેપર (તા. ૨૭-૭-૪૭, (પા. ૧૭) ના રોજ
' પ્રગટ થયેલ છે શું કહે છે?
( શ્રી વસુદેવ હિંડી માટે અભિપ્રાય.) વસુદેવ હિંડી ( પ્રથમ ખંડ )
[ શ્રી સંઘદાસગણિ વાચકવિરચિત મૂળ ને પ્રથમ ખંડ ૧૦૮૯૦ લોકપ્રમાણ ગs પ્રાકૃત ઉપરથી અનુવાદક છે. ભોગીલાલ ગ્રંથ છે. પ્રથમ ખંડની રચના શ્રી સંઘદાસગણિ જયચંદભાઈ સાંડેસરા એમ. એ. પ્રકાશકઃ શ્રી વાચકે કરી છે. આ ગ્રંથનું મૂળ પ્રાકૃત સંપાદન જૈન આમાનંદ સભા, ભાવનગર, અનુવાદકની પૂ. મહારાજશ્રી ચતુરવિજયજી તથા શ્રી. પુણ્યપ્રસ્તાવના પાના ૪૦-પાના ૪૮૮ મૂળને અનુ- વિજયજીએ વિ. સં. ૧૯૯૬ માં બે ભાગમાં વાદ; ડબલ ક્રાઉન સાઈઝ, પાકું પૂંઠું, કીંમત પ્રસિદ્ધ કર્યું હતું. આ શકવતી ગ્રંથને મધ્યમ રૂા. ૧૨-૮-૦].
ભાગ શ્રી ધર્મસેનગણિવિરચિત હજુ પ્રસિદ્ધ “વસુદેવહિં” પ્રાકૃત ભાષાને અત્યંત થવા બાકી છે. આ અપ્રસિદ્ધ મધ્યમ ભાગ મહત્વનો ગ્રંથ છે. ભાષાની દષ્ટિએ, જગતના ૧૭૦૦૦ *લેકપ્રમાણ છે. પ્રથમ ખંડમાં ર૯ લોકવાતો-સાહિત્યની દષ્ટિએ, પાંચમાં છઠા લંભક છે. આ પ્રથમ ખંડના લંભક ૧૮ ના સેકાના સામાજિક દર્શનને અંગે આ ગ્રંથ અનુસંધાનમાં ધર્મસેનગણિએ બીજા ૭૧ લંભક ખરેખર અભ્યાસાહ છે. “વસુદેવ હિંડી મધ્યમાં નાખ્યાં. આમ આખાય ગ્રંથ ૧૦૦ પ ક્ષાયિક અંતર્મુહૂર્ત ૩૩ સાગરોપમથી ચેથાથી ચૌદમા સુધી ૧૧
કંઈક અધિક અથવા અનંતકાળ સુધી
અને મુક્તિમાં પણ તા.ક.-કંઈક અધિક કહેવામાં આવ્યું છે નિસગરૂચિ, ઉપદેશરુચિ, આજ્ઞારૂચિ, સૂવતે મનુષ્ય ભવ આશ્રયી છે.
રૂચિ, બીજરૂચિ, અધિગમરૂચિ, વિસ્તારરૂચિ, સમ્યકત્વ-તત્વાર્થ શ્રદ્ધાના નામથી એક પ્રકારે. ક્રિયારૂચિ, સંક્ષેપરૂચિ, ધર્મચિ ભેદ ગણીએ નિસર્ગ અને અધિગમ, નિશ્ચય ને વ્યવહાર તા પ્રકાર દશ થાય, દ્રવ્ય ભાવ કિવા પૌગલિક અને આત્મિક રૂપ પૂજ્ય શ્રી વિજયલકમસૂરિજીએ ઉપદેશજેડીથી બે પ્રકારે, ઔપશમિક, લાપશમિક ને પ્રાસાદ ભાગ પહેલામાં સડસઠ ભેદ ગણાવી ક્ષાયિક અથવા તો કારક, રોચક ને દીપક નામથી વિસ્તારથી એનું વર્ણન કર્યું છે. એમાં વ્યવત્રણ પ્રકારે કહેવાય છે. એમાં આસ્વાદન ઉમે- હારના પિટામાં ૬૧ અને નિશ્ચયના ફાળે છે રતાં ચાર અને વેદક ગણતાં પાંચ થાય છે. મૂક્યા છે. આટલું આજે નવું આવતી કાલે.
ચેકસી

Page #24

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ:
લંભકનો કરી દેવામાં આવ્યું છે. આ ગ્રંથને રૂપાન્તરે અસ્તિત્વમાં આવ્યાં. વસુદેવ હિંડી એ સો લંભક કરવાનું કારણ એ છે કે વસુદેવે કામકથાના સ્વરૂપને ધાર્મિક રૂપાન્તર આપવાના ભારતવર્ષમાં સે વર્ષ પરિભ્રમણ કરીને સો હેતુથી રૂપાન્તર થયું. “ નરવાહનદત્ત ' જે કન્યાઓ સાથે લગ્ન કર્યા હતાં. તેમાં ૨૯ બૃહત્કથાને સાહસવીર હતો તેને સ્થાને વસુદેવ કન્યાઓની પ્રાપ્તિ ( પ્રા. માર્સ, ટામ:) સાહસવીર બન્યા અને કથાનાં તો માત્ર [ કા. સંમો નું ક્ષેમેન્દ્ર વગેરેએ અર્થહીન રૂપાન્તરિત બન્યાં. સ્થળે સ્થળે જન-ધર્મની સંસ્કૃત રૂપાન્તર વાર કર્યું છે] નું વર્ણન નિરૂપણ, પોરાણિક કથાઓ અને બેધકથાઓસંઘદાસ ગણિએ કર્યું. બાકીની ૭૧ કન્યાની (Parables)ને મૂળી કથાના અંતરમાં જડી પ્રાપ્તિનું વર્ણન વિસ્તારભયે તેમણે ન કર્યું તે દેવામાં આવી, તેમ છતાં પણ લેખક વાર્તાના ધર્મસેન ગણિએ કર્યું. આમ મધ્યમ ખંડની રસમાં વહ્યો જાય છે અને ધર્મત કથારચના થઈ જે હજુ અપ્રસિદ્ધ છે. “વસુદેવ તમાંથી સરળતાથી દૂર રાખી કથાઓ વહે હિંડી –એટલે વસુદેવનું હિંડણ-પરિભ્રમણ જાય છે. દશકુમારચરિત્રની કથાઓ, કાદમ્બરી આ ગ્રંથનું સાર્થ અભિધાન છે.
અને વાસવદત્તાની કથાઓ પણ વિદ્વાનોના આ ગ્રંથની રચના ગુણાત્યની પૈશાચી મન્તવ્ય પ્રમાણે બૃહત્કથામાંથી જ લેવાઈ છે. ભાષામાં રચાએલી અને અત્યારે અનુપલબ્ધ
આ કથામાં કથાઓ અને આડકથાઓ વણી જટિલ બ્રહત્કથા ઉપરથી થયેલી છે. કામપ્રધાન વાર્તા
- સાહિત્યપ્રગની સાધના વસુદેવ હિંડીનાં એને ધર્મ પ્રધાન બનાવી, કપ્રિય વાર્તાઓને લલ
કર લંકામાં પણ છે. આ તો બૃહત્કથાની અસર જ ધર્મ-સાધન બનાવવા માટે આ ગ્રંથની આપણું સાહિત્ય ઉપર કેવી છે તે કહ્યું, પરંત રચના થઈ. લેકેને કામકથામાં આસક્તિ હોય કેટલાંક કથાનક તે “એરેબીઅન નાઇટ્સ” ના છે–ત શૃંગારકથાઓના વ્યપદેશે ધર્મબોધ શા કથાનકે સરખાં છે. એક જ દાખલો નીચે ટાંકું સારૂ ન દે ? આ આશયથી સંઘદાસગણિ છું. સિંદબાદ હીરાની ખીણમાં જાય છે અને અને ધર્મસેનગણિએ આ ગ્રંથ રચે છે. બૃહ
રેક પંખી મેટા માંસના કટકા ઉપાડી ઉપર ત્કથાનાં ત્રણ રૂપાંતરે અત્યારે પ્રાપ્ત થાય છે. ઊડે છે તેને બંધાઈ સિંદબાદ ઉપર આવે છે; ૧. ક્ષેમેન્દ્રની બૃહત્કથામંજરી, ૨. સોમદેવનો તેની સાથે નીચેનું કથાનક સરખાવવા જેવું છે. કથાસરિત્સાગર, ૩ બુદ્ધસ્વામીને બૃહત્કથા- ( ભાષાંતર: પાન. ૧૯૩).
કસંગ્રહ. આ બધાંય રૂપાન્તરો સાથે વસુદેવ “મિયાએ કહ્યું, “બકરાઓને મારી નાખે હિંડીને પણ બૃહકથાના રૂપાન્તર તરીકે ધિરવાળા ચામડાની ભાથડીઓ (ળ) કરે, તુલનાત્મક અભ્યાસ જગતમાં ઉપયોગી બની બકરાંનું માંસ રાંધીને ખાઓ અને કેડે છરી શકે છે. આપણું લોકભાષાઓમાં ચમત્કારપૂર્ણ બાંધીને ભાથડીઓમાં પેસી જાઓ. રત્નદ્વીપનંદબત્રિશી, પ્રાચીન વૃહત્કથામાંથી આવ્યાં છે. માંથી ભારૂંડ નામનાં મહાકાય પંખીઓ અહીં ગુણત્યની બૃહત્કથાનાં સંસ્કૃત કવિઓએ મન ચરવાને માટે આવે છે. તેઓ અહીં આવીને ભરીને વખાણ કર્યા છે, પરંતુ એમ જણાય વાઘ રીંછ વગેરેએ મારેલાં પ્રાણુઓનું માંસ છે કે બૃહત્કથાની પૈશાચી ભાષા સમજાતી બંધ ખાય છે, અને માંસને મેટો પિંડ હોય તે પડી, ગ્રંથ દુર્બોધ થવા લાગે એટલે તેને પિતાના માળામાં લઈ જાય છે. તમને ધિરસંસ્કૃત મારફતે જીવંત રાખવાના હેતુથી તેનાં વાળી ભાથડીઓમાં બેઠેલા જોઈને “આ મેટા

Page #25

વસુદેવ હિંડી
માંસપિંડ છે” એમ ધારી તમને ઉપાડીને તે પ્રાકૃત ભાષામાં રસ લેનાર અને વિ. સં. પક્ષીઓ રત્નાદ્વીપમાં લઈ જશે. તેઓ તમને પાંચમા-છઠ્ઠા શતકની સામાજિક સ્થિતિના નીચે મૂકે, એટલે તમારે છરીવડે ભાથડીઓ અભ્યાસક માટે આ અપૂર્વ ગ્રંથ છે અને ચીરી નાખવી. પછી તમારે ત્યાંથી રત્ન લેવાં.” ભાષાંતરે આ દુર્ગમ પ્રાકૃત ગ્રંથને અત્યંત
આ ગ્રંથમાં સ્થળે સ્થળે આવતી બધ- સુગમ અને સુવાચ્ય બનાવી દીધા છે. કથાઓ, સામાજિક રીતરિવાજોનાં આલેખન આ પ્રમાણે હરિભદ્રસૂરિની “સમરાઈશ્ચકહા” બહુ જ રસપ્રદ છે. “ગંધર્વદત્તા સંભક’ માં નો પણ આ જ અનુવાદ અત્યંત આવશ્યક તે (Detactive story)-અવાચીન જાસૂસ છે અને મારી તે ભલામણ છે કે આત્માનંદ કથાનું તત્વ પણ દષ્ટિગોચર થાય છે. આખાય સભાએ ગ્રંથનું પણ આવું સુંદર ભાષાન્તર ગ્રંથ આ રીતે તો અભ્યાસનીય છે અને એને તૈયાર કરાવી પ્રસિદ્ધ કરવું. જે સમયે ગુજરાત અભ્યાસ શુષ્ક નહિ પણ આનંદપ્રદ છે. શ્રી પિતાના વિશ્વવિદ્યાલયને સઈ રહ્યું છે અને સાંડેસરાએ આ ગ્રંથનું સુવા અને સરળ પિતાની ગુર્જરીને માધ્યમ તરીકે સર્વ પ્રકારના ભાષાંતર કરી અપૂર્વ સાહિત્યસેવા કરી છે. અભ્યાસમાં લેવાને આદર્શ સેવી રહ્યું છે, એક તો પ્રાચીન પ્રાકૃત ભાષા, ગ્રંથને અભ્યાસ તે સમયે પ્રત્યેક સંસ્થાને ધર્મ છે કે પ્રાચીન બહ ન થતો હોવાથી તેની હાથપ્રતાના પ્રમાદને સાહિત્યના ગ્રંથને આપણી ભાષામાં લાવવા લીધે થએલા દુર્બોધતાને વધારે અને બીજું અને સુવાચ્ય બનાવવા. એક બાબત અહીં માણસની ધીરજ થકવી નાખે તેવો લાંબે ગ્રંથ કહ્યા વિના ચાલે તેમ નથી. છાપકામ, પુસ્તકની આ બે મુશ્કેલીઓને ધીરજ અને સરળતાથી બાંધણી બધુંય સુંદર રીતે થયું છે તે માટે તરી જઈ-જાણે ગુજરાતી લખાણ જ વાંચતા ખરેખર પ્રકાશકોને અભિનંદન ઘટે છે. હૈઈએ એવું અપૂર્વ ભાષાંતર આપી શ્રી.
મેદી મધુસૂદન ચિમનલાલ સાંડેસરાએ અન્ય વાચકે અને પ્રાકૃત ભાષાના અભ્યાસીઓ ઉપર એક સાહિત્યોપકાર કર્યો છે. પ્રાકૃત ભાષાના આવા મહાસાગર સમા વર્તમાન સમાચાર. ગ્રંથને ઓળંગવાનું સાહસ પ્રાકૃત ભાષાને વિદ્વાન પણ માથે પડ્યા વિના ન કરે તે ગ્રંથનું
પ્રાતઃસ્મરણીય આચાર્ય મહારાજ શ્રીવિજયભાષાંતર કરી તેને રજુ કરવું એ કેટલો શ્રમ વલ્લભસુરીશ્વરજી મહારાજને ૭૮ મું વર્ષ છે તે તો વિદ્ધજજને જ સમજી શકે એમ છે. કારતક
એમ છે કારતક સુદ ૨ ને રોજ બેસતું હોવાથી ( જન્મ
જયંતી નિમિત્ત) દીર્ધાયુષ માટે પ્રાર્થના કરવા સાથે આટલેથી બસ નથી. વિદ્વત્તાપૂર્ણ પ્રસ્તાવના
અમૃતસર આચાર્ય મહારાજને આ સભા તરફથી પણ શ્રી સાંડેસરાએ આપી છે. તેમાં લેખક,
ગુરૂભક્તિના આનંદ માટે તાર કરવામાં આવ્યો હતો. ગ્રંથ, ભાષા અને તેનું વ્યાકરણ, ગ્રંથમાંથી સર ફલિત થતી સમકાલીન સામાજિક પરિસ્થિતિનું
સ્વીકાર–સમાલોચના ખ્યાન વગેરે ઘણાં ઉપયોગી ની મર્મ– શ્રી નયરહસ્ય પ્રકરણ :–(શ્રી મહામહેસ્પશી ચર્ચા શ્રી. સાંડેસરાએ કરી છે. આ પાધ્યાય શ્રીમદ્દ યશોવિજયજી ગણિ વિરચિત ઉપર ) પ્રસ્તાવના પણ તેમની ઊંડી વિદ્વત્તા, પૃથક્કરણ શ્રીમાન આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયનેમિસૂરીશક્તિ અને અભ્યાસી સ્વભાવની નિદર્શક છે. ધરજીના પટ્ટાલંકાર વ્યાકરણવાચસ્પતિ શ્રી

Page #26

૮૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વિજયેલાવણ્યસૂરિજી મહારાજે રચેલી. પ્રમોદા- લાલ હેમચંદભાઈને ૮૩ વર્ષની વયે મુંબઈમાં વિવૃત્તિ-નામની ટીકાના સાત નયના સ્વરૂપને સ્વર્ગવાસ થયો છે. જણાવનાર આ ગ્રંથ અમને ભેટ મળેલ છે. સદ્દગતની કારકીર્દી જૈન સમાજમાં જાણીતી છે, રચયિતા સૂરિજી મહારાજ વ્યાકરણના નિષ્ણાત આપબળે આગળ વધી તેમણે લક્ષ્મી સંપાદન કરી (વાચસ્પતિ) વિદ્વાન મુનિવર છે તેમ તેમના રચેલા હતી તેમજ સદવ્યય પણ કર્યો હતે. ગુપ્તદાનને ધાતુ રત્નાકર સાત ભાગે, અન્ય સંસ્કૃત ટીકા ગ્રંથો પ્રવાહ ચાલુ જ રાખતા. ધાર્મિક તેમજ રાષ્ટ્રીય પરથી જણાય છે અને આ ટીકા પણ વિદ્વત્તા- સેવા ભાવના તેમનામાં અહર્નિશ જાગૃત રહેતી. પૂર્ણપણે આ પ્રમદાવૃત્તિ તત્વજિજ્ઞાસુ અને વળી ૧૯૭૨માં તેમણે પિતાનું મકાન કેસ ફી ન્યાયના અભ્યાસીઓ માટે રચીને વિષય સરલ હોસ્પીટલ કરવા માટે આપ્યું હતું. બનાવે છે. મૂળ ગ્રંથ પ્રતિભાશાળી હોવાથી તેની તેઓ શેઠ પ્રેમચંદ રાયચંદ ચેરીટી ટ્રસ્ટમાં આ ટીકા મહારાજશ્રીએ રચેલ હોવાથી ન્યાય સાહિ- સલાહકાર, શ્રી જૈન એસેસીએશન ઓફ ઇન્ડીયા, ત્યમાં એક ઉત્તમ ગ્રંથની વૃદ્ધિ થઈ છે. વિદ્વાન શ્રી શાંતિનાથ જૈન દહેરાસર તથા વિદ્યાશાળા, શ્રી ધર્મગુરુઓ જ આવા ન્યાયના ગ્રંથ ઉપર ટીકા ગોડીજી પાર્શ્વનાથ મંદિર અને શ્રી મોહનલાલજી રચી શકે છે. આ ગ્રંથમાં ક્યા ક્યા વિષયો ક્યાં જૈન સેંટ્રલ લાયબ્રેરીના મેનેજીંગ ટ્રસ્ટી હતા. તેઓનું કયાં છે તેની વિસ્તૃત અનુક્રમણિકા વાંચવાની જીવન ધર્મપરાયણ હતું. અભ્યાસીઓને ભલામણ કરીયે છીયે. જ્ઞાનભંડારો સદગત આ સભાનાં લાઈફ મેમ્બર હતા. તેમનાં અને લાઇબ્રેરીમાં સંગ્રહવા લાયક આ સાત નયની અવસાનથી સભા દિલગીરી દર્શાવે છે અને તેમનાં ટીકાનો ગ્રંથ અવલકવા અમે ખાસ ભલામણ આત્માની શાંતિ ઈચ્છે છે. તેમનાં સુપુત્ર શ્રી કરીયે છીયે.
- મણીલાલભાઇ, ચીમનલાલભાઈ, કલ્યાણભાઈ, લાલ
- ર - ભાઈ, રમણભાઈ, રસીકલાલભાઈ વિગેરે આપ્ત ખેદકારક અવસાન,
વર્ગને અંતઃકરણપૂર્વક સભા દિલાસો આપે છે. સાધ્વીજી મહારાજશ્રી દેવશ્રીજીને સ્વર્ગ: વાસ સીતેર વર્ષની વયે પચાસ વર્ષનું નિરતિચાર વરતેજવાળા શ્રી ગાંડાલાલ માનચંદ ભાવસાર ચારિત્ર પાળી ગયા આસો સુદ ૬ ના રોજ અમૃતસરમાં આસો વદી ૧૧ તા. ૮-૧૧-૪૭ ના રોજ પંચત્વ થયો છે. સાધ્વીજી મહારાજ સ્વભાવે શાંત મિલનસાર પામ્યા છે. તેઓ ધર્મિષ્ટ હતા. તેમને સ્વભાવ અને ક્રિયાપાત્ર હતા. શિષ્યાપ્રશિષ્યાદિ શુમારે તેવું સરલ અને શાંત હતો. તેમણે પોતાનાં જીવનમાં અનેક પરિવાર મૂકી ગયા છે. આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભ- કાયી ધર્મના કર્યા હતા. તેઓ આ સભાનાં લાઈફ સૂરીશ્વરજી મહારાજના વરદ હસ્તે દીક્ષા લીધી હતી. મેમ્બર હતા. સભા તેમનાં અવસાનની દિલગીરી સંસ્કૃત, પ્રાકૃત ભાષા, પ્રકરણો વગેરેનું સાર નાન દેશોવ છે અને તેમનાં આત્માની પરમ શાંતિ ઇચ્છે છે. પ્રાપ્ત કર્યું હતું. આવા એક પૂજા, ચારિત્રપાત્ર, ગાંધી નાનચંદભાઈ માધવજીનું ભાવનગરમાં વયોવૃદ્ધ સાધ્વીજીની સમાજને ખેટ પડી છે જે ખેદજનક અવસાન થયું છે. તેઓ શાંત અને સરળ માટે આ સભાને અત્યંત દુઃખ થાય છે. તેમના સ્વભાવનાં હતા. તેમનું જીવન ધાર્મિક અને મીલનપવિત્ર આત્માને અખંડ અનંત શાંતિ પ્રાપ્ત થાઓ સાર હતું. તેઓ સભાનાં લાઈફ મેમ્બર હતા. એમ પરમાત્માની પ્રાર્થના કરીયે છીયે.
સભા તેમનાં અવસાનથી દિલગીરી પ્રદર્શિત કરે - જેના કામમાં જાણીતા અગ્રગણ્ય વેરી મોહન. છે અને તેમના આત્માની પરમ શાંતિ ઇચ્છે છે..

Page #27

પૂજય ભગવતી સૂત્રની શ્લોકે થોકે એક એક રૂપિયો અને વાસક્ષેપવડે ઉદાર નરરત્ન શેઠ ભેગી લાલભાઈ મગનલાલે પૂજા કરી જ્ઞાનભક્તિ કરી સુમેળ સામે છે. આચાર્ય મહારાજે કૃષ્ણનગર માં દાણા ઉઠાર કર્યા છે. સાંભળવા પ્રમાણે થોડા દિવસમાં આચાર્ય મહારાજ વિહાર પણ કરવાના છે એમ જણાય છે.
જાહેર ખબર - આ સભા માટે એક ગ્રેજયુએટ, સંસ્કૃત ભાષાનું સારૂં' જ્ઞાન ધરાવનાર, સાહિત્ય પ્રથા વગેરેના ( અનુવાદે ) મુદ્દે તપાસવાનું કામ જાણનાર, એક કલાકની જરૂર છે. માસિક પગાર રૂા. ૭૦) થી રૂા. ૧૦૦) સુધી ) ઉપરનું સર્વ કાર્ય જાણનાર કદાચ અંડર ગ્રેજયુએટ હોય તો પણ ચાલશે. કંઈ સ્થળે તેમણે સરવીસ કરી હોય તો તેના સરટીફીકેટ અરજી સાથે નીચેના સ્થળે લખે.
-
સેક્રેટરીએ,
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર - હવે પછી થનારા નવા પ્રથમ વર્ગના લાઇફ મેમ્બરોને સૂચના.. પાશ વદી ૩૦ સુધીમાં રૂા. ૧૦૧) એકસે એક આપી આ સભામાં નવા થનારા માનવતા લાઈફ મેમ્બરોને જ પેશ માસમાં પ્રગટ થનારા શ્રી શાંતિનાથ ચરિત્ર રૂા. 'છા તથા સાથે શ્રી વસુદેવ હિંડી રૂ. ૧૨ા આ બંને રૂા. વીશની કિંમતના ગ્રંથ ભેટ મળી શકશે. ત્યારબાદ જે ગ્રંથ છપાશે, તે તે ભેટ મળી શકશે. માત્ર પેસ્ટેજ પુરતા ખર્ચનું વી. પો. તે વખતે તેઓ સાહેબને મોકલવામાં આવશે.
બીજા વર્ગમાંથી પ્રથમ વર્ગમાં આ માસમાં વધારે થયેલા માનવતા લાઈફ મેમ્બરે. ૧ શ્રીયુત મેહનલાલ દીપચંદ ચેકસી ૨ શેઠ ચુનીલાલ રાયચંદ ૩ ઝવેરી સાકરલાલ માણેકચંદ ઘડીયાળી ૪ શાહ કાન્તિલાલ ભગવાનદાસ ૫ શાહ અમૃતલાલ હરગોવિંદ
બીજા વગનાં લાઇફ મેમ્બરોને નમ્ર સુચના. સ્થાનિક તથા બહાર ગામના સભ્ય સાહેબને જણાવવાનું કે હજી સુધી રૂા. ૫૦) વિશેષ ભરી પ્રથમ વર્ગના લાઈફ મેમ્બર જે બંધુઓ નથી થયા તેઓ પણ વિચાર કરી તેમ કરી શકે માટે આ વદી ૩૦ સુધી પહેલા વર્ગમાં દાખલ થઈ ભેટનો લાભ મેળવે તેમ આગળ જણાવ્યું છે. આ બંને ઉપયોગી ગ્રંથ બહુજ રૂચીકર અન્ય જૈન બંધુએ ઘણા મોટા પ્રમાણમાં મંગાવે છે, જેથી હવે પછી તે બંને બુકા સિલિકે રહે તેમ જણાતું નથી, જેથી હવે પછી આપ આ ભેટ તરીકે મંગાવવા ઇચ્છા ધરાવતા નથી તેમ ધારી તે સિલિકે નહિં' રહે તે પછી સભા આપને આપી શકશે નહિં માટે આપને યોગ્ય લાગે તે રીતે વિચાર કરી દિવાળી પહેલાં વેલાસર મંગાવી લેવા તૈયાર થયા નથી, હવે બીજી સુચના કરવાની કે આપ માગશર વદી ૩૦ સુધીમાં જે રૂા. ૫૦) આપી પ્રથમ વર્ગ માં દાખલ થશે તે પાશ માશમાં પ્રગટ થનાર શ્રી શાંતિનાથ ચરિત્ર તથા શ્રી વસુદેવ હિંડી બંને ગ્રંથ કિંમત રૂા. ૨૦) ના ભેટ આપને મળી શકશે અને તે પછી થશે તે ધારા પ્રમાણે ભેટ મળશે.
નવા તૈયાર થતાં અપૂર્વ સાહિત્ય પ્રકાશનો
| ( અનુવાદ ) ૧ કથાનકોષ ( જૈન કથા સાહિત્ય અને ૨ શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર
તત્ત્વજ્ઞાનનો અપૂર્વ ગ્રંથ પ્રથમ ભાગ ) ૪ મહાસતી દમયંતી ચરિત્ર ( સ્ત્રી ઉપયોગી. ૩ શ્રી શ્રેયાંસનાથ પ્રભુ ચરિત્ર
સીરીઝ તરીકે. ) ૫ શ્રી સુમતિનાથ પ્રભુ ચરિત્ર (કી સેમ પ્રભાચાર્યકૃત) નબર ૧-૩-૫ માં આર્થિક સહાયની અપેક્ષા છે.
'
યોજનામાં

Page #28
Reg. No. B. 431 1 શ્રી વસુદેવહિં ડી ગ્રથ ( શ્રી સંધદાસ ગણિકૃત ભાષાંતર-) ) C તત્વજ્ઞાન અને બીજી ઘણી બાબતોને પ્રમા મુક ઠરાવવા સાહતરૂપ આ ગ્રંથની સુમારે પાંચમા સૈકામાં શ્રી સંધદાસગણિ મહારાજે રચના કરેલી છે. મૂળ ગ્રંથનું' બહુ જ પ્રયત્નપૂર્વકનું સંશોધનકાર્ય સાગત મુનિરાજ શ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજ તથા વિદ્યમાં સાક્ષરવર્ય મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજે કરી જૈન સમાજ ઉપર મહાન ઉપકાર કર્યો છે. ભારતના ઇતિહાસ તૈયાર કરવા માટે અજોડ અને બહુ જ પ્રાચીન ગ્રંથ છે. દરેક જૈન જૈનેતર સાક્ષર અને સાહિત્યકારની પ્રશ' સાને પાત્ર થયેલ આ ગ્રંથ છે. આવા બહુ મૂલ્ય થનું ભાષાંતર વિદ્વાન . રા. ભોગીલાલ જ, સાંડેસરા એમ. એ. અમદાવાદવાળા પાસે તૈયાર કરાવેલ છે. ખરેખરી જ્ઞાનભકિતtrછે આ ઉત્તમોત્તમ કાર્ય છે. આ ગ્રંથમાં અનેક ઐતિહાસિક સામગ્રી અનેક જાણવા યોગ્ય વિધો અને કથાઓ આવેલી છે. શમારે છશે' પાનાના ગ્રંથ કપડાનું પાકું બાઈન્ડીંગ સુંદર સચિત્ર ફરે છેકેટ સાથે કિ મત રૂા. 12-8 હેપેસ્ટેજ અલગ. V0 વ૦ના લાઈફ મેમ્બરને ભેટ મળશે.. | 2 શ્રી શાંતિનાથ ચરિત-શ્રી અજિતપ્રભસૂરિકૃત.. મૂળ ઉપરથી ગુજરાતી ભાષાંતર સુંદર-અલ-વિવિધ કલરીંગ સચિત્રો સાથે, ઉંચા કાગળ ઉપર, સુંદર ગુજરાતી ટાઈપમાં છપાઈ ગયે છે, પાક્રાં બાઈડીંગથી અલ'કૃત થાય છે. દેવાધિદેવ શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુના દરેક ભવાનું અપૂર્વ સ્વરૂપ, અનેક ઇ. જી અંતર્ગત કથાઓ, બાર વ્રત અને બીજા વિળ્યો ઉપરની દેશના, અનુકંપા( જીવદયા )નું અહંન્દ્રપ, અપૂર્વ, અનુપમ વૃત્તાંત આ ચરિત્રમાં આવેલ છે ? જે મનન કરવા જેવું છે. કીંમત રૂા. 7-8-9 કાશ માસમાં પ્રગટ થશે. નૂતને સાહિત્ય પ્રકાશન " 1 શ્રી પાર્શ્વ ાથ પ્રભુ ચરિત્ર. શ્રીમાન્ દેવભદ્રાચાર્ય કૃત 11000 હજાર શ્લોક પ્રમાણુ, પ્રાકૃત ભાષા માં બારમા સૈકામાં રચેલે તેનું ભાષાંતર છપાય છે. આ ચરિત્ર પંથકર્તા આચા’ મહારાજની વિદ્વત્તાપૂ સુંદર, અનુપમ, અલોકિક રચના છે. આ હોટ શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ગ્રંથ બીજે નથી. તેમ આવી મહતવપૂર્ણ ચરિત્ર રચના ભાગ્યેજ બીજા ગ્રંથમાં હશે. પ્રભુના ભવના વિકતૃત વર્ણન સાથે, પ્રભુના દશ ગણુધરાના પૂર્વભવના રસિક ચરિત્રો સાથે આપવામાં આવેલ છે. સાથે અનેક અંતર્ગત કથાઓ અને ઘણા જાણવા યોગ્ય વિવિધ વિષયો પણ આવેલાં છે. ગ્રંથ છપાય છે, આ એફ અપૂર્વ કૃતિ છે. 65 ફોર્મ સાડા પાંચસેહ પૃષ્ઠ, અને આકર્ષક રંગીન ચિત્રો, * બુત બાઈન્ડીંગવડે ગુજરાતી સારા અક્ષરોથી છપાય છે, 2 શ્રી કથાનકેષ ગ્રંથ– શ્રીમાનું ડેવલ દ્રાચાર્ય મહારાજે ( સંવત 1158 માં પ્રાકૃત ભાષામાં રચેલે છે, જેમાં સમ્યક્ત્વ આદિ તેત્રોશ સામાન ગુણ અને પાંચ અણુવ્રત આદિ વિશેષ સત્તર ગુણોને લગતા 50 વિષયનું પઠન પાઠન કરવા-અ૭૩ ફરવા જેવું વિવેચન અને તે દરેક ગુણે ઉપર નવીન મોલિક, સુંદર અનુપમ કથાઓ વાચક્રની વૃત્તિ આખે ગ્રંથ વાંચતા નિરસ ન કરે તેવી સુંદર રચના આચાર્ય મહારાજે કરી છે. આ ગ્રંથમાં આવેલું ગુણાનું સ્વરૂપ, તેનું વિવેચન, તેને લગતા ગુણદોષ, લાભ-હાનિનુ' નિરૂપણ આચાર્ય મહારાજે એવી સુંદર પદ્ધતિ, સંકલનાથી કર્યું છે કે જેથી આ ગ્રંથની અનુપમ, અમૂલ્ય અપૂર્વ રચના બનેલ હોવાથી તે પૂર્વ સાહિત્ય ગ્રંથ ગણાય છે. આ સુંદર ગ્રંથ મૂળ અમાએ પ્રસિદ્ધ કર્યો છે, જેની મૂળની કિંમત રૂા. 8-8-0 છે. જેનું આ સરલ શુદ્ધ ભાષાંતર પણ સાક્ષરવર્ય મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજનાં દેખરેખ નીચે થયેલ છે. આર્થિક સહાયની અપેક્ષા છે. મૂળ ગ્રંથની પ્રસ્તાવના સાક્ષરવર્ય શ્રી પુણ્યવિજ જી મહારાજે વિદ્વતાપૂર્ણ લખેલી મનન કરવા જેવી જે સાથે છપાશે. મુદ્રક શાહ ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈ : # મહાદય પ્રિન્ટિગ પ્રેસ : દાણાપીઠમાવનગર, For Private And Personal Use Only