________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
=અનુ. અભ્યાસી બી. એ.=
જીવન-સોન્દર્યના ઉત્પાદકતત્વ.
ઘણેભાગે પ્રત્યેક મનુષ્યનાં હદયમાં જીવન-સૌન્દર્યનું મુખ્ય ઉત્પાદક તત્ત્વ છે. જેનું પિતાનાં જીવનને આકર્ષક, પ્રભાવશાળી અને વ્યક્તિત્વ મહાન્ પ્રભાવશાળી અને આકર્ષક સૌન્દર્યથી યુક્ત બનાવવાની સદા કાંક્ષા રહે હશે તે જ સૌન્દર્ય પૂર્ણ જીવનસ્થિતિને રસાસુછે. મનુષ્યહુદયની રસવૃત્તિઓ સૌન્દર્યતાના ભવ કરી શકશે. કોઈ પણ સંતપુરુષના જીવનચરણોમાં સદેવ પત્ર-પુષ્પ ચઢાવે છે. સૌન્દર્યો. વૃત્તિને મનેગપૂર્વક અભ્યાસ કરવાથી આ પાસના મનુષ્યને સ્વાભાવિક ગુણ છે માનવીય સત્ય સ્પષ્ટ સમજાશે. વ્યક્તિત્વના સૌન્દર્યની રસેષણાની તૃપ્તિ સૌન્દર્યરસના આસ્વાદન મીમાંસા કરતાં પ્રો. એમ. વી. એ લખ્યું છે કેવગર અસંભવિત છે એવી મને વૃત્તિથી પ્રેરિત “દિવ્ય વ્યક્તિત્વની ઉજજવળ રેખાઓ માનવબનીને મનુષ્ય પોતાનાં જીવનમાં સૌન્દર્યની જીવનમાં અનુપમ સૌન્દર્યની સૃષ્ટિ રચે છે. ક્રિયાત્મક પ્રતિષ્ઠા કરવાનો પ્રયત્ન કરે છે. તે એના પ્રભાવથી જીવન અતિ વધારે મને જ્ઞ પિતાનાં જીવનમાં જ સૌન્દર્ય ઉત્પન્ન કરે છે, અને પ્રભાવશાળી બની જાય છે. વ્યક્તિત્વ પરંતુ મનુષ્યની વર્તમાન જીવન-સ્થિતિને વિશ્વની શક્તિઓને પિતાના સૌન્દર્યના પ્રભાજેવાથી જણાય છે કે મનુષ્યોને મોટો ભાગ વથી વશ કરી લે છે અને તેની ઉપર ઈરછાનુકૂળ સૌન્દર્યને સાચો મર્મ સમજતા નથી અને શાસન કરે છે. માનવ-જીવનને જે કોઈ તેઓ સૌન્દર્યને બદલે અસુંદર અને ધૃણાસ્પદ
સુંદર અને મહનીય અંશ છે તે તેનું વ્યબાહા તત્ત્વોની: ઉપાસના કરે છે. એ પ્રત્યક્ષ
ક્તિત્વ જ છે. જે જીવનમાં વ્યક્તિત્વની આત્મવંચના છે.
આભા નથી ઝળકતી તેનું સારહીન અસ્તિત્વ
વિશ્વને માત્ર એક અભિશાપ સમાન છે.” સૌન્દર્ય-તત્વના વિશેષજ્ઞ વિદ્વાન્ આર. ટેફર કહે છે કે-“God is beauty and
આ વિષયમાં થેમસ એકેમ્પીસને મત ideas of beauty in us are divine att- એ છે કે-દીર્ઘજીવનની કામના કરવી; ributes there.” આને ધ્વનિતાર્થ એ છે કે પરંતુ સાથોસાથ જીવનમાં માધુર્ય, પ્રકાશ સોન્દર્ય પ્રભુને પ્રકાશ છે અને મનુષ્યજીવ- અને વ્યક્તિત્વ ઉત્પન્ન કરવા તરફ ધ્યાન ન નમાં એની પ્રતિષ્ઠા કરવી એ એક દિવ્યતમ આપવું એ એક પ્રકારનું મિથ્યાભિમાન છે. સ્વર્ગીય આશીર્વાદને સત્કારવા જેવું છે.
આ રીતે આપણે જોઈએ છીએ કે દિવ્ય આપણે અહિંયા જીવનસૌન્દર્યના ઉત્પાદક
વ્યક્તિત્વ જીવન-સૌન્દર્યને મૂળ આધાર છે. તો ઉપર વિચાર કરીશું.
વ્યક્તિત્વ માનવીય આત્માને વિકાસ છે અને દિવ્ય વ્યક્તિત્વ
જીવનસૌન્દર્ય પણ આત્મસ્થ શીલરનું મૂત દિવ્ય વ્યક્તિત્વ (Divine personality) રૂપ. એ રીતે એ બન્ને એક બીજાના સાપે
For Private And Personal Use Only
