________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૩૪૦ ]
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
કહેવું જોઈએ; કેમકે આત્માનુશાસન જ (૧) ઈચ્છાશક્તિનું નિયંત્રણ (૨) ક્રિયમાનવ ઉન્નતિનું મૂળ તત્વ છે. તે આપણને શીલતાનું નિયંત્રણ (૩) ભાવશીલતાનું નિયં. વિશ્વની શક્તિઓના ઘાતપ્રત્યાઘાત સહેવાને ત્રણ. એ નિયંત્રણનું અનિવાર્યું પરિણામ લાયક બનાવે છે, આપણું મને બળ ખીલવે આત્મત્કર્ષ, હૃદયતત્વને વિકાસ અને જીવનછે અને આપણી જીવનશક્તિને દુરુપયોગ સૌન્દર્યની ઉત્પત્તિ છે. થવા નથી દેતું. આપણું જીવનમાં એક સત્યપૂર્ણ આંતરિક વાતાવરણનિયંત્રણ, એક પેજના અને એક સૌન્દર્યદીપ્તિને જાગૃત કરે છે. આત્માનુશાસનને એ જીવનસૌંદર્યને ઉત્પન્ન કરનારું છેલ્લું આત્મસંયમ સાથે પ્રત્યક્ષ સંબંધ છે અથવા પરંતુ સૌથી વધારે બળવાન તત્વ છે. જ્યાંતે એમ કહીએ કે આત્મસંયમ આત્માનુ- સુધી મનુષ્યનું આંતરિક વાતાવરણ સત્યના શાસનનું જ એક અંગ છે. આત્માનુશાસન મધુર કિરણોથી પ્રકાશમાન ન થાય ત્યાં સુધી સંબંધમાં છે. એમ. વી. લખે છે કે આત્મ- જીવનને સોન્દર્યકળાથી વિભૂષિત કરવાના બધા સંયમ સમસ્ત માનવીય શક્તિઓના વિકાસનું પ્રયત્ન મિથ્યા પ્રમાદ અને ચરિત્રહીનતાના મુખ્ય સાધન છે. આત્મસંયમના અભાવે પ્રદર્શનરૂપ છે. સત્યપૂર્ણ આંતરિક વાતાવમનુષ્ય નાનામાં નાની વાતમાં પણ સફળતા રણના અભાવમાં કેઈપણું જીવનસૌંદર્યને પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી. સંસારની પ્રત્યેક ઉત્પન્ન કરનાર તત્વ ટકી શકતું નથી. કહ્યું સફળતા અને પ્રત્યેક ગૌરવવંતુ કાર્ય પરોક્ષ છે કે “ ન હતwar v મારા” અર્થાત્ રીતે આત્મસંયમના મહત્વ તરફ જ નિદેશ આત્મસૌન્દર્યને પ્રકાશ સત્ય તથા તપસ્યાકરી રહેલ છે કેમકે સાધકની સંયમપૂર્ણ દ્વારા જ ઉત્પન્ન કરી શકાય છે. બીજી કઈ સાધનાના યોગથી જ તે પ્રકાશમાં આવી પણ રીતે નહિ. આ જ તો જીવનને પ્રભાવશકે છે. વિશ્વપ્રકૃતિનું પ્રત્યેક ઉલ્કાન્તિમૂલક શાળી, સૌન્દર્યયુક્ત અને કળામય બનાવી તત્ત્વ આપણને આત્મસંયમને પાઠ શીખવી શકે છે. તેની સદેવ સાધના-આરાધના કરતા રહેલ છે.
રહેવી એ આપણે જીવનધર્મ છે. આત્મસંયમના મૂળતત્વ ત્રણ છે.
અતુ.
For Private And Personal Use Only
