Atmanand Prakash Pustak 038 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 13

શ્રી ધર્મશર્માલ્યુદય મહાકાવ્ય : અનુવાદ
[ ૩૨૩] સરની કણવૃષ્ટિના, મુક્તાહારથી રાજતે; લતા હસ્તાય સંજ્ઞાથી, પુનઃ પ્રેરણા પામત. ૩ી. એ ચંદન આમ, ચાર આ વાયુ આવત; ઉદ્યાનભૂપને પ્રિયે ! છડીદાર શું ભાસત! ૩૨.
(ત્રણ લોકને સહસંબંધ) મુખે ચંદન ઉદામ, તિલક ભરતી ખરે! મહારૂ અક્ષત દૂર્વાથી, મંગલ વનથી કરે. ૩૩. એહ પ્રવાલહારિણી, મુદા ભ્રમરસંગતા; વાયુ નર્તકના તાલે, નાચે જાણે વને લતા !” પ્રિયાને એમ પ્રીતિથી, ઉદ્યાન એ બતાવો ભૂપ દ્વત્યની જેમ, તક્ષણ રથ ત્યાગતો, ૩૫
( ચાલુ-) જે સુંદર છે;–એવો આ ઉદ્યાનરૂ૫ રાજાના છડીદાર જેવો વાયુ, આપણી તરફ આવી રહ્યો છે. અત્રે વાયુને છડીદારની ઉપમા આપી છે.
૩૩. મુખમાં ચંદનથી ઉદ્દામ તિલક ભરતી સતી વનલક્ષ્મી અક્ષત દૂર્વાથી મહા મંગલ કરી રહી છે! ઉન્નેક્ષા. શ્લેષ:–મુખમાં–મોઢા પર, અગ્રભાગમાં. ચંદન ઉદ્દામ તિલક= (૧) ચંદન કરતાં ઉદ્દામ-ઊચા તિલક વૃક્ષ. (૨) ચંદનનું ઉદ્દામ-ઊંચું, તિલક-ચાંદલે. અક્ષત દૂર્વાથી=(૧) અક્ષત (ચોખા) અને દૂર્વાથી-એક પ્રકારના ઘાસથી (૨) અખંડ દૂર્વાથી. અક્ષત-પૂર્વ મંગલ માટે વપરાય છે. વનથી જાણે સૌભાગ્યવંતી હોય એવો વનિ છે.
૩૪. આ પ્રવાલ ધારણ કરનારી, અને આનંદથી ભ્રમરસંગતા એવી લતા, વનમાં જાણે વાયુરૂપ નર્તક-નચાવનારના તાલ પ્રમાણે નાચી રહી છે. ઉલ્લેક્ષા. શ્લેષ-પ્રવાલ–પલ્લવો; વિમે. ભ્રમરસંગતા (૧) ભ્રમર+સંગત, ભ્રમરયુક્ત;
(૨) બ્રમસિંગત-ભ્રમરસને પામેલી. વાયુ જાણે શિક્ષક-ઉપાધ્યાય છે, અને લતા જાણે તેની શિષ્યા છે, એમ ધ્વનિ છે.
૩૫. એવા પ્રકારે પ્રિયાને પ્રીતિપૂર્વક તે ઉદ્યાન બતાવતે મહાસેન રાજા, તક્ષણ ઉદ્ધતપણાની જેમ રથને પણ ત્યાગ કરતે હ. (એ રથ પરથી નીચે ઉતર્યો. )