________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
સાધન સંબંધી કેટલીક વાતે.
[ ૧૭ ]. બધા ય વિનોને અભાવ થઈને ઈશ્વરના સ્વરૂપ- ૧ (૨) મનની પ્રત્યેક ચેષ્ટા પર વિચાર કરતાં સાક્ષાત્કાર થઈ જાય છે. એ સિવાય કરતાં તેને ખરાબ ચિંતનથી બચાવવું. શ્વાસને ખાસ પ્રયત્નપૂર્વક નાસિકામાર્ગથી
(૩) મનના કહેવા પ્રમાણે ન ચાલવું. બહાર કાઢીને અને તેને બહાર જ રોકી રાખીને પણ ચિત્તને નિરોધ એક રીતે કરી શકાય છે.
(૪) મનને હંમેશાં શુભ કાર્યમાં
પરોવી રાખવું. જેનાથી ઉપર્યુક્ત સાધનેમાંથી કેઈપણ (૫) અનન્ય મનથી પરમાત્માને ન બની શકે તેઓને માટે એક બીજે સહેલી શરણે જવું. ઉપાય છે–તે છે વૈરાગ્યવાન પુરુષોનું ધ્યાન. (૯) મનથી અલગ બનીને તેનાં કાર્યોનું અહીંયા એ પ્રશ્ન થાય કે પૂર્વકાળમાં જે નિરીક્ષણ કરવું. વૈરાગ્યવાન પુરુષે થઈ ગયા છે તેને આપણે (૭) પ્રેમપૂર્વક પ્રભુના નામનું કીર્તન કરવું. જાણતા પણ નથી તે પછી તેનું ધ્યાન કેવી
આ તે અભ્યાસની વાત થઈ. બીજે રીતે કરી શકાય ? અને વર્તમાન યુગમાં જે
ઉપાય મનને વશ કરવા માટે બતાવવામાં વિતરાગ પુરુષ હોય તેને આપણે જાણતા
આવ્યો છે. તે છે વૈરાગ્ય. વૈરાગ્યની વ્યાખ્યા નથી તેથી એનું ધ્યાન કરવાનો સંબંધ નથી. ઉપર કહેવાઈ ગઈ છે. વિષયોથી વૈરાગ્ય કરતેને જવાબ એ છે કે જે કોઈ પુરુષ તમારી વાનો ઉપાય એ છે કે તેનામાં દુઃખ અને દષ્ટિમાં વીતરાગ હોય, જેનામાં તમને વીત- દોષ જોઈને તેના પ્રત્યે મનમાં ઘૂણાબુદ્ધિ રાગ પ્રત્યે શ્રદ્ધા તેમજ પૂજ્યબુદ્ધિ હોય તેનું ઉત્પન્ન કરવી. કહ્યું છે કેધ્યાન કરી શકે છે. તેના ધ્યાનથી જ તમારી
ये हि संस्पर्शजा भोगा दुःखयोनय एव ते । ચિત્તવૃત્તિને નિરોધ થઈ શકે છે. આ રીતે
___ आद्यन्तवन्तः कौन्तेय ! न तेषु रमते बुधः ।। ચિત્તને નિરોધ કરવા માટે બીજી પણ
અર્થાત્ જે ઈન્દ્રિય તથા વિષેના સંકેટલીક યુક્તિઓ છે તે બધી આ ટૂંકા લેખમાં
ગથી ઉત્પન્ન થનાર સઘળા ભેગ છે તે વિષયી બતાવી શકાય નહિ તેથી એમાંની કેટલીકનો
પુરુષને સુખરૂપ ભાસે છે, તે પણ તે બધા ઉલ્લેખ ઉપર કરવામાં આવેલ છે.
દુઃખરૂપ છે તથા અનિત્ય છે. તેથી બુધિ. છતાં નીચે લખેલા ઉપાયો પણ મને માન પુરુષ એમાં રમણ કરતો નથી. નિગ્રહ કરવામાં સારી રીતે મદદગાર થઈ ઉપર્યુક્ત રીતે વિચાર દ્વારા મનને વિષશકે છે.
યેથી હઠાવીને પરમાત્માના સ્વરૂપમાં જોડ(૧) નિયમાનુવતિતાનું પાલન કરવું, વાને અભ્યાસ કરે એ જ મનને વશ કરબધા કાર્યો નિયમિત રીતે કરવા.
વાને અમેઘ ઉપાય છે.
For Private And Personal Use Only
