________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
=
= અનુ : અભ્યાસી B. A.
=
સાધન સંબંધી કેટલીક વાતો.
સાધન સંબંધી નીચેના ત્રણ સુંદર પ્રશ્નો પર કરવું શાસ્ત્રોના પઠન-પાઠનપૂર્વક ભગવાનના જરા વિચાર કરીએ.
નામ તથા ગુણેનું કીર્તન કરવું; સ્વધર્મપાલન (૧) શુદ્ધ, સાત્ત્વિક જીવન કેવી રીતે જીવી માટે કષ્ટ સહન કરવું તથા શાસ્ત્રાનુમેદિત શકાય?
વ્રત–ઉપવાસ, તીથોટન વગેરે કરવું શરીર (૨) ભક્તિ કેવા પ્રકારની જોઈએ? તેમજ ઈન્દ્રિયો સહિત અંતઃકરણની સરલતા;
(૩) મન ખબ જ ચંચળ છે, તેને વશ મન, વાણી, શરીરવડે કઈને કઈપણ પ્રકારનું કરવાને શું ઉપાય?
| કષ્ટ ન દેવું; અંતઃકરણ તેમજ ઇન્દ્રિય જે (૧) સદગુણ-સદાચારનું સેવન તથા દુર્ગુણ નિશ્ચય કર્યો હોય તે પ્રિય શબ્દોમાં કહે; દુરાચારનો ત્યાગ એ જ શુદ્ધ, સાત્વિક જીવનનું આપણું ખરાબ કરનાર પ્રત્યે પણ કાધ ન કરે સ્વરૂપ છે. સદ્દગુણ-સદાચાર તથા દુર્ગુણ-દુરા- કર્મોમાં કત્તાપણાના અભિમાનને ત્યાગ; અંતઃચારની ટૂંકી વ્યાખ્યા એવી છે કે સદ્ગુણ-સદા કરણની ઉપશમતા અથાત્ ચિત્તની ચંચળતાને ચાર દૈવી સંપત્તિના નામથી ઓળખાય છે. અને અભાવ, કોઈની પણ નિન્દા, ચાડી–ચુગલી ન દુર્ગુણ-દુરાચાર આસુરી સંપત્તિના નામથી કરવી; સઘળાં પ્રાણીઓ પર હેતુ રહિત દયા કરવી; ઓળખાય છે. દેવી સંપત્તિનું સ્વરૂપ આ ઈન્દ્રિયને વિષયેની સાથે સંગ થવા છતાં પ્રકારનું છે –
પણ આસક્તિ ન થવી; સ્વભાવની કે મળતા; બઇ રાશિનોnકgણરિતિકા લેક તેમજ શાસ્ત્રથી વિરુધ્ધ આચરણમાં લજજાઃ તને હાશ્ચ યશશ્ચ શાળા શાર્વાણ I થઈ ચછાઓના અભાવ; &; ક્ષમા: મોટામાં બહિલા સત્યધરઘાઘઃ શાતિરાજ માટું દુખ આવે તે પણ વિચલિત ન થવા दया भूतेष्वलोलुपत्वं मार्दवं हीरचापलम् ॥
પવિત્રતા; કોઈપણ પ્રાણી પ્રત્યે વૈરભાવ ન રાખવે तेजः क्षमा धृतिः शौचमदोहो नातिमानिता।
પરિતા તથા વર્ણ, જાતિ, કુલ, વિદ્યા, રૂપ, ધન, બળ,
' વગેરેનું અભિમાન ન કરવું-એ સર્વ દૈવી સં૫અથત કેઈપણ કારણથી ભય ન થ; ત્તિના લક્ષણ છે. દૈવી સંપત્તિ બતાવવાની સાથે અંતકરણ સારી રીતે સ્વચ્છ હોવું; પરમાત્માના એ વાત આપોઆપ સમજાઈ જાય એમ છે કે સ્વરૂપનું તત્ત્વ જાણવા માટે તેના ધ્યાનરૂપી તેના વિરોધી જેટલા ગુણે તેમજ આચરણ છે
ગમાં નિરંતર દઢતાપૂર્વક સ્થિત રહેવું, દેશ, બધા, આસુરી સંપત્તિના અંતર્ગત છે. કાળ, પાત્રને વિચાર કરીને કેવળ કતવ્ય- તે સિવાય આસુરી સંપત્તિના જુદા લક્ષણ બુદ્ધિથી દ્રવ્ય અથવા આવશ્યક વસ્તુનું દાન
આ પણ કહ્યા છે કેકરવું, ઈન્દ્રિયેને પિતાને વશ રાખવી અર્થાત્
दम्भो दर्पोऽभिमानश्च, क्रोधः पारुष्यमेव च। ઈન્દ્રિોદ્વારા નિષિદ્ધ વિષયોનું સેવન ન કરવું
મજ્ઞાનં રામજ્ઞાતથ, વાર્થ ! સંઘમાલુમૂ | તેમજ વિહિત ભોગોનું પણ યોગ્ય માત્રાથી વધારે
* શ્રેષ્ઠ પુરુષોની એ શક્તિનું નામ “તેજ” છે કે સેવન ન કરવું; ભગવાનની અથવા કઈ શાસ્ત્રોક્ત
જેના પ્રભાવથી તેની સામે વિષયાસક્ત અને નીચે પ્રકતિદેવતાની મૂર્તિના શાસ્ત્રોક્ત વિધિથી આધાર- વાળે મનુષ્ય પણ ઘણે ભાગે અન્યાચાચરણ કરતે અટનસાર પૂજા કરવી તથા ઉત્તમ કમેનું આચરણ કને તેના કથનાનુસાર શ્રેષ્ઠ કામમાં પ્રવૃત્ત થઈ જય છે
For Private And Personal Use Only
