________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
[ ૧૪૪ ]
અર્થાત્ દભ, ઘમ’ડ, અભિમાન, ક્રોધ, કઠારતા તથા અજ્ઞાન એ આસુરી સ ંપત્તિના લક્ષણ છે.
શ્રી આત્માનં પ્રકાશ.
ઉપર કહેલા દૈવી ગુણાનું ગ્રહણ અને આસુરી
જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી લેવું આવશ્યક છે. તે વગર આપણે ભક્તિમાં પ્રવૃત્ત નહિ થઇ શકીએ. ભગવાનની ભક્તિદ્વારા જો આપણે ભગવાનના અવિભાવના ત્યાગપૂર્વક સ્વધર્માનુકૂળ જીવન વતા-નાશી પરમ ધામ-શાશ્વત સ્થાનને પ્રાપ્ત કરવા ચાહતા હાઇએ તે આપણા માટે એટલું જાણી અનાદ્ધિ તેમજ વ્યય છે. જે પાતે આદિઅન્ત લેવું આવશ્યક છે કે આપણા ઉપાસ્ય પણુ દેવીવાળા હાય છે તેની ઉપાસના કરીને આપણે અક્ષયસ્થાનની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે કરી શકીએ? એટલા માટે જ કહ્યુ' છે કે
વવું એ જ શુધ્ધ, સાત્ત્વિક જીવન છે, એ પ્રકારનુ જીવન જ મેક્ષ પ્રાપ્ત કરવામાં સહાયભૂત અને છે. તેથી કલ્યાણુની ઇચ્છાવાળા મનુષ્ય સંપત્તિનું અન અને આસુરી સપત્તિને ત્યાગ કરવા જોઇએ.
(૨) બીજો પ્રશ્ન ભક્તિ સ ંબંધી છે, ભક્તિની અનેક પ્રણાલીએ શાસ્ત્રોમાં બતાવવામાં આવી છે. એમાયા માત્ર બે પ્રણાલીયેનું વર્ણન અહિંયા કરશું.
એક પ્રણાલી તે એ છે કે જેમાં ભજન, ધ્યાન, જપ-કીર્તન, પૂજા-અર્ચા, સ્વાધ્યાયસત્સંગ વગેરેની પ્રધાનતા છે; બીજી પ્રણાલી એ છે કે જેમાં સમસ્ત વિશ્વને પરમાત્મરૂપ સમજીને પાતાના સ્વભાવનિયત કર્મોદ્રારા વિશ્વરૂપ પરમાત્માની પૂજા કરવામાં આવે છે.
પહેલી પ્રણાલીને ઉલ્લેખ અનેક સ્થળે કરવામાં આવ્યા છે.
આ પ્રકારની ભક્તિ માટે પહેલી શરત તે એ કહેવામાં આવી કે ઉપર્યુક્ત ભક્તિનાં સાધન કરનારે ઉપર કહેલી દૈવી સંપત્તિના આશ્રય લેવા જોઇએ. એ વગર અનન્ય ચિત્તથી ભગવાનનું ભજન નથી થઇ શકતુ. બીજી આવશ્યકતા છે ભગવાનને સર્વાં પ્રાણીઓનું સનાતન કારણુ અને નાશ રડુિત અક્ષરસ્વરૂપ જાણવાની, જે કોઇની ભક્તિ આપણે કરવા ચાહીએ તેનુ સ્વરૂપ પહેલું જાણી લેવાની આવશ્યકતા છે. જેની ભક્તિ આપણે કરવા ચાહીએ .ત કેણુ છે ? કેવા છે ? એ જાણ્યા વગર આપણે તેની શી ભક્તિ કરીયે ભગવાનના સ્વરૂપનું યથાર્થ જ્ઞાન તે તેની ભક્તિ કરવાથી જ થાય છે; પરંતુ પહેલાં શાસ્ત્રો તેમજ મહાત્માએ દ્વારા તેનુ સામાન્ય
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अन्तवत्तु फलं तेषां तद्भवत्यल्यमेधसाम् । देवान्देवयजो यान्ति मदभक्का यान्ति मामपि ॥
અનાદિ અનન્ત ભગવાન સિવાય અન્યને દેવમાની ઉપાસના કરનાર અલ્પબુધ્ધિવાળાઓનુ એ ફળ નાશવાન હાય છે; કેમકે દેવતાઓને પૂજનાર દેવતાઓને પ્રાપ્ત થાય છે. ભગવાન સિવાય એ બધા અલ્પ છે, એટલા માટે અન્ય દેવતાઓને ભગવાન માની તેની ઉપાસના કરનારને ‘અલ્પબુદ્ધિ' કહેવામાં આવ્યા છે;
ત્રીજી અને સૌથી મુખ્ય વાત છે અનન્ય મનથી યુક્ત બનીને ભગવાનને નિરંતર ભજ નિરંતર ભજવા તેને અનન્ય ભક્તિથી ભજવું વાની ભગવાન માટે જ ભગવાનને પ્રેમપૂર્વક કહેલ છે.
જે લેકે કોઈ પણ સાંસારિક કામના–સ્રી, પુત્ર, ધન, કીર્તિ, સ્વર્ગસુખ વગેરે માટે-ભગવાનને ભજે છે. તેઓ અનન્ય મનથી યુક્ત નથી ગણાતા, કેમકે તેનુ મન તા લાગામાં ફસાયલુ રહે છે. ભગવાનને તા તેઓ એ ભાગાની પ્રાપ્તિનું સાધન માત્ર સમજે છે. બીજી વાત એ છે કે તેવા લેાકેા મહાત્મા નથી કહેવાતા. મહાત્મા તા એ છે કે જેએએ પેાતાના આત્મા અર્થાત્ મન-બુધ્ધિને અનન્ય ભાવવડે ‘ મતો મદીયા ' ભગવાનમાં જોડી દીધેલ હાય છે અથવા
For Private And Personal Use Only
