________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમ્રાટ સંપ્રતિ યાને પ્રાચીન જૈન ઈતિહાસની તેમજ છવસ્થ હમેશાં ભૂલપાત્ર છે, જેથી કઈ પ્રમાણિકતા,
વ્યક્તિ ભૂલો જણાવે તે સુધારવા તૈયાર છું.” લેખક-સાહિત્યસેવક મંગળદાસ ત્રિકમદાસ તેઓએ અનેક વર્ષો સુધી કરેલ સૂકમ સંશોધન ઝવેરી, મુનિમ, શ્રી થાણા જૈન દેરાસર. અને આ ગ્રંથ લખવા માટે કરેલ અભ્યાસથી
આ એક જન ઇતિહાસ સાહિત્યને ગ્રંથ છે. લખાયેલ આ ગ્રંથ વાંચવા જેવો અનેક અત્યાર સુધી જૈન ઇતિહાસ શ્રી મહાવીર પ્રભથી હકીકત જાણવા જેવો બન્યો છે એમ કહેવું અત્યાર સુધીને સંકલન અને પ્રમાણપૂર્વક પ્રકટ યોગ્ય છે; કારણ કે આ ગ્રંથના લેખક બંધુએ થયો નથી. તેને વિદ્વાનો, મુનિવર કે જેન બંધુઓ સમ્રાટ સંપ્રતિના માટે પિતાની પ્રસ્તાવનામાં કે જેઓ ઈતિહાસના અભ્યાસી અને ઘણા વર્ષોથી જણાવ્યું છે કે-“ ભારે કેટલાક પૂજય સૂરિ તેની ખેજ કરનારા હોય, ભાષાઓનું પણ જ્ઞાન વરોને તે માટે અભિપ્રાય લેવા પડ્યા છે,” તેટલું જ ધરાવતા હોય તેવા સાહિત્યરતો તેવો ઇતિહાસ નહિ પરંતુ પ્રસ્તાવનાના તેરમાં પાનામાં લેખકે જો કે લખી શકે, કારણ કે જૈન સાહિત્યસાગર જણાવ્યા પ્રમાણે અનેક વિદ્વાન મુનિરાજેએ તે માંથી માત્ર ઈતિહાસ સાહિત્ય તે વિવિધ સાહિત્ય શાસ્ત્રીય શહાદત પૂરી પાડવાનું અને અનેક વિદ્વાન પિકીનું મુખ્ય એક અંગ છે. કોઈ પણ દર્શનને આચાર્ય મહારાજાઓના અભિપ્રાય લીધાનું જણાવી પિતાની ઉન્નતિ અને પ્રગતિના પંથે પ્રયાસ કરવા તે અભિપ્રાયો આ ગ્રંથમાં દાખલ કરેલા માટે પિતાના ઇતિહાસ વગર ચાલી શકે નહિ. જન જોવાય છે. તેથી, તેમજ આ ગ્રંથ બને ત્યાં સુધી ઈતિહાસની જૈન સમાજને પણ તેટલી જ જરૂર પ્રમાણભૂત બને તે માટે લેખકે ૬૨ ગ્રંથે ( જેન છતાં તેવો સંકલનાપૂર્વકનો ઈતિહાસ જ્યાં સુધી આગમો, કથા, વેદ, પુરાણ, બૌદ્ધ ગ્રંથ વિગેરે) લખાય નહિ ત્યાં સુધી વર્ષોના સંશાધનપૂર્વકના તેમજ ટોડ રાજસ્થાન અને અન્ય ઐતિહાસિક ગ્રંથ પ્રયત્ન પ્રકટ કરેલ આ સમ્રા સંપ્રતિને ઐતિહાસિક વિગેરેને જે ઉપયોગ કર્યો છે તેના નામો પણ ગ્રંથ, હવે પછીના સંકલનાપૂર્વક જૈન ઇતિહાસ આ ગ્રંથમાં આપવામાં આવ્યા છે, જેથી આ લખનારને આવશ્યકીય સાધનરૂપ થઈ પડે તેમ ગ્રંથ માટે તેઓએ કરેલા પ્રયત્ન આવકારદાયક અમારું માનવું છે.
હોવા સાથે સંપ્રતિ મહારાજ થઈ ગયા છે જો કે આ ગ્રંથ વાંચતાં અમારા જાણવા પ્રમાણે તેમ સિદ્ધ કરે છે. આ ગ્રંથમાં ઈતિહાસ કઈ કઈ સ્થળે ખુલના છે અને અન્ય સાહિત્ય- તે છે પરંતુ તે ઉપરાંત ભારતીય પ્રાચીન ઇતિવર્ય કે વિદ્વાનવયં કંઈપણ ભૂલ–ખલના બતાવે હાસ અને શ્રમણ સંસ્કૃતિ સાથે તેને સંબંધ તે, પ્રસ્તાવનામાં પણ લેખક બંધુ તે માટે ધરાવતી પુષ્કળ જાણવા જેવી હકીકત પણ આપેલી જણાવે છે કે “ મારો પ્રથમ પ્રયાસ હોવાથી છે. સંપ્રનિ મહારાજે પ્રતિષ્ઠિત કરેલ કે તે વખત
For Private And Personal Use Only
