________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મા ન કુ પા ય.
ચાર પ્રકારના કષાયને બીજો પ્રકાર માન-અભિમાન છે. તે પણ અનુત્તાનુબંધી, અપ્રત્યાખ્યાની, પ્રત્યાખ્યાની અને સજવલન એ પ્રકારે પરિણામની તરતપતાએ ચાર પ્રકારે છે. માન પણ ક્રોધની જેમ દ્વેષના ઘરના છે.
મનુષ્યને માન કષાય ઉત્પન્ન થતાં કાઇપણુથી તે પેાતાને ઉંચા ગણે છે. મારા
અને અપાય છે. આ બધું શા માટે ? ધન મેળવી મેાજશેખ ભોગવવા માટે. જીવન વધારવાના હેતુથી ધન દ્વારા જીવન વધારે તેવા પદાર્થોં મેળવી, તેને વાપરી વધારે જીવવાને માટે. આ પ્રમાણે જડાસક્ત મનુષ્ય મનુષ્યેાના જીવનના અંત આણે છે.
હવે જડાસક્ત મનુષ્યેા પેાતાના માનેલા જીવનમાં જીવવા પશુઓના પ્રાણુ પણું હરણ કરે છે. ચામડાને માટે, હાડકાને માટે, માંસને માટે, ચરબીના માટે, રૂધીરના માટે હરણ, કુકડાં, પક્ષીયે, ગાય, ભેંસ, બળદ, બકરાં આદ્ધિ પશુપક્ષીયેાના પ્રાણ હરણ કરે છે. તેમને રીમા રીબાવીને મારી નાંખે છે. પરાધીનપણું અનિચ્છાએ માતને શરણુ થતાં તેમની કરૂણામય કારમી ચીસા જડાસક્ત નિર્દય માનવીયેાના હૃદયને સ્પર્શ કરી શકતો નથી.
પામર-તુચ્છ મનુષ્યે પેાતાના દેહને જાળવવાને, જીવનને વધારવાને અથવા જીવનને શીઘ્ર અંત ન આવી જાય એટલા માટે માખી, મચ્છર, કીડી, મર્કાડા, ઇયળ આદિ જીવાના સંહાર કરે છે. મધ મેળવવા માખીઓનેા નાશ કરે છે. મચ્છર, માંકડ, ચાંચડ આદિ જંતુઓ દેહનું રૂધીર પીયે છે અને તેમ થવાથી જીવન ઓછું થાય છે એમ માની તેમના હાથેથી મશળી નાંખી અથવા દવાના પ્રયોગથી નાશ કરે છે. સાપ, વિ‰, કાનખજૂરા આદિ ઝેરી પ્રાણીયેા છે તે કરડવાથી માણુસ મરી જાય છે, એમ માનીને તેમને મારી નાંખે છે. આ સિવાયનાં બીજા પણ સૂક્ષ્મ જંતુઆના પાતાના જીવનમાં અસ્વાસ્થ્ય ઉત્પન્ન કરવાની તેમજ જીવનને નાશ કરવાની આશકાથી નાશ કરે છે, ઇન્દ્રિયો શિથિલ ન થવા પામે અને મનગમતા વિષયાને ભાગવવા છતાં જીવનની શક્તિ ક્ષીણ ન થાય, તેમજ જીવનની સ્થિતિ પણ વધે એવા આશયથી પણ અનેક પ્રકારના સૂક્ષ્મ તથા સ્થૂલ જીવાને નાશ કરીને તેમના દેહના અવયવાના જડાસક્ત મનુષ્યે ઉપભોગ કરે છે. ચાલુ )
(
For Private And Personal Use Only
