________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૫૪
શ્રી આત્માનં પ્રકાશ.
વળી મહામહેનતે લખવામાં આવેલ એ પ્રતાની સાચવણ પદ્ધત્તિ પણ સુંદર પ્રકારની હતી. એમાં ભગવતી સૂત્રની પ્રત પણ હતી. કાગળ પર લખાયેલી પ્રતામાં શ્રી કલ્પસૂત્રેાની ચિત્રાવાળી પ્રતે ઉપરાંત શ્રી આચારાંગથી માંડી વિષાકસૂત્ર સુધીના દરેક અંગની નજરે પડતી. એની ચારે બાજુની ખેડામાં જાતજાતના વેલ, બુટ્ટી, ઝાડ, પાન ઉપરાંત હાથી, ઘેાડા, હરણુ આદિના ચિત્રા કળામય પીંછીથી અંકિત કરેલા હોવાથી મનેાહુરતામાં વધારા થયા હતા. સુવર્ણાક્ષરે લખાયેલી કલ્પસૂત્રની પ્રતા પશુ એક કાચના કખાટમાં દીપી રહી હતી. ખંગાળ તરફ વપરાતા આપણા તાડપત્ર જેવા Peth leaves પર લખાચેલ બુદ્ધિસ્ટ ધર્મની પ્રત, તેમજ મેટા પણ છતાં સુંદર અક્ષરે આલેખાયેલ અમીઝ લીપિવાળી પ્રત સૌકાઇનું ધ્યાન ખેંચે તેમ હતું. ભગવદ્ગીતાની એક પ્રતના અક્ષરા અતિ ઝીણા હતા. એમાં એકાણું ચિત્રા ખારિકાઇથી દોરેલાં હતાં. આમ ચિત્રામાં, અક્ષામાં અને આકૃતિમાં વિવિધતા હતી, જ્યારે કળામયતા ઉડીને આંખે વળગે તેમ હતી. રંગની પૂરવણીમાં પણ ચેગ્ય મિલાવટ જણાતી. એ બધા ઉપરથી પૂર્વપુરૂષોના કળાપ્રેમ તેમજ પ્રજ્ઞતા દેખાઇ આવે છે.
નિવેદન મુજબ પ્રાપ્ત થયેલ સૌથી પ્રાચીનમાં પ્રાચીન ચિત્રે તાડપત્રના જૈન ધાર્મિક ગ્રંથામાંથી જ મળી આવ્યા છે. તાડપત્રનેા સમય ૧૧ મા સૈકાથી ૧૫ સુધીના મૂકી શકાય. શ્રી આત્મારામજી જૈન જ્ઞાનમ ંદિરની “ શતપદી ’ની તાડપત્રની પ્રત તેરમા સૈકાની છે. અમદાવાદ ઉજમફાઇ ધર્મશાળાના ભંડારની તાડપત્ર પર લખાયેલ કલ્પસૂત્રની પ્રતમાં સં. ૯૨૭ છે; પણ ચિત્રા જોતાં તે મીતિ નકલ કરનારે પહેલાની પ્રતની કાયમ રાખી જણાય છે.
6
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીમદ્ હુંસવિજયજીના સ ંગ્રહમાંની કલ્પસૂત્રની વિ. સ. ૧૫૨૨ માં સમાયલી સુવર્ણાક્ષરી પ્રતના સુશાલના અદ્વિતીય પ્રકારના છે. એ ઉપરાંત કપડા પરના પ્રાચીન ચિત્રા જેવા કે ‘ શકુનાવલી ૫૮ આદિ છે. પશ્ચિમ ભારતની ચિત્રકળાના નમૂના રિકે એ પાટલીઓ વિ. સ. ૧૪૨૫ ની છે. ગુજરાતની પ્રાચીન લેખનકળાના નમૂનાઓ વયાવૃદ્ધ પ્રવર્તકજી મહારાજ શ્રીમદ્ કાંતિવિજયજીના પ્રશિષ્ય આજીવન સાહિત્યસેવી સાક્ષરવર્ય મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજીના ભારતીય જૈન શ્રમણુ સંસ્કૃતિ અને લેખન’ નામા નિબંધમાં રજુ કરાયેલ તેની પણ એક કાપી છે. શતાબ્દિ નિમિત્તે ગોઠવાયેલ અ પ્રદર્શન જરૂર દર્શનીય હતું. ચાકસી.
For Private And Personal Use Only
7
