________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રવણ મને તમel
યક્ષને કી –
ધનના સાચા પહેરગીર જો કોઈ હોય તો યક્ષદેવ એમ એક સમયે ભારતવર્ષમાં મનાતું. યક્ષ જ ગામનું અને કંજુસેના ધનનું રક્ષણ કરવાને શક્તિમાન છે એવી સામાન્ય લોકમાન્યતા હતી. એટલે જ જુના યુગમાં ઘણેખરે સ્થળે યક્ષના મંદિરોની ભરમાર રહેતી-યજ્ઞની પૂજા-ઉપાસના પણ ખૂબ ઠાઠમાઠથી થતી.
શ્રી રવીંદ્રનાથ ટાગોરે, આ યક્ષના વિષયમાં એક સરસ કી લખે છે. યક્ષની માન્યતામાંથી કેવા દૂર પરિણામ નિપજતાં તેનો તેમણે પોતાના કિસ્સામાં થોડો ખ્યાલ આપે છે : સર્વથા ત્યાગ કર્યા વિના મુકિત અશકય છે; તેથી એ ત્યાગની પ્રેકટીશ પાડવા નિમિત્તે અમુક સમય પયંત કાયાને અને એ દ્વારા–વાણી અને મનને પણ અમુક ચોકકસ વિષયમાં મર્યાદિત કરવું તે.
એક લોગસ્સથી માંડી ચાળીશ લેગસ આદિના કાયોત્સર્ગ દર્શાવવામાં આવ્યા છે. એ બધાને હેતુ કર્મક્ષયને જ છે. નવા કર્મોનું આગમન રોકવું અને જુના-સત્તામાં હોય તેનો ક્ષય કરે એ કાત્સર્ગ કરવામાં રહેલો ભાવ છે. એ વેળા ‘મોન” નું ખાસ અવલંબન કરવાનું છે. હોઠ સરખો પણ ફફડાવવાની એ વેળા મના કરવામાં આવી છે. મોન દશામાં સમાયેલા રહસ્યનો ભેદ જ્ઞાની સિવાય કશું કહી શકે ? એને લાભ મેળવનાર પુરૂષ પણ વીરલા જ હોય છે. આમ છતાં એનો અભ્યાસ પાડવાથી ઈષ્ટસિદ્ધિ નજીક જરૂર આવે છે. આ સર્વને દૈનિક જીવનમાં આવતું સ્થાન અપાતું રહે તેથી જ શ્રાવકના વક્તવ્યમાં એને ઉલ્લેખ કરાયેલો છે. બાકી આત્મા ઉચ દશામાં પ્રયાણ કરતો હોય ત્યારે જ એનું યથાર્થ સ્વરૂપ પીછાની શકે છે.
ચેકસી.
For Private And Personal Use Only
