________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધન સંબંધી કંઈક
૧૫૩
જેમાંથી કોઈ ઉગારી શકે જ નહિ. આજકાલ સંસારની અને વિશેષ કરીને વ્યાપારિક સંસારની જે દુર્દશા દષ્ટિગોચર થાય છે તે અત્યંત શેચનીય અને લજજા
સ્પદ છે. પ્રત્યેક વિચારશીલ તેમજ સત્યનિષ્ઠ મનુષ્યનું એ પરમ કર્તવ્ય છે કે તેણે પિતે હંમેશાં સત્યનિષ્ઠાપૂર્વક દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરવું અને એટલું જ દ્રવ્ય કમાવું કે જેટલું તેના જીવન નિર્વાહ માટે જરૂરનું હોય અને કદાચ એ કરતાં વિશેષ દ્રવ્ય કમાઈ શકે છે તે લોકોપકારનાં કાર્યોમાં જ વાપરવું અને બીજાને છેતરીને દ્રવ્ય સંચય કરવાના પાપમાંથી બચી જવું અને સાથોસાથ તેણે કદિપણ એવા લોકોનું સમાન ન કરવું કે જેઓએ અનીતિથી અને અયોગ્ય ઉપાયોથી દ્રવ્ય ઉપાર્જન કર્યું હોય છે.
હવે દ્રવ્યના ખર્ચને પ્રશ્ન લઈએ, પ્રત્યેક મનુષ્યનું એ પણ કર્તવ્ય હોવું જોઈએ કે તેણે ખૂબ વિચાર કરીને સમજણપૂર્વક પોતાની આવક કરતાં હમેંશાં ઓછો ખર્ચ કરે જોઈએ. સામાન્ય રીતે આપણે જેની પાસે પાંચ પંદર લાખ રૂપિયા હોય છે તેને માટે શ્રીમંત ગણીએ છીએ અને જેની પાસે પાંચસો હજાર રૂપિયા હોય છે તેને ગરીબ ગણીયે છીએ; પરંતુ વાસ્તવિક રીતે એ શ્રીમંત-ગરીબનો તફાવત નથી જ. જે મનુષ્યનો ખર્ચ પોતાની આવક કરતાં હોય છે તે જ ખરે શ્રીમંત છે અને જેનો ખર્ચ પિતાની આવક કરતાં અધિક હોય છે તે જ ખરે ગરીબ છે. એક સારા સમજુ પુરૂષનું કથન છે કે જે મનુષ્યની આવક સે રૂપિયા અને ખર્ચ ૯૯ રૂપિયા હોય છે તે જ ખરા શ્રીમંત અને સુખી છે અને જેની આવક ૧૦૦ રૂપિયા અને ખર્ચ ૧૦૦ રૂપિયા છે તેજ દરિદ્ર તેમજ દુ:ખી છે, હવે શ્રીમંત અને સુખી, ગરીબ અને દુ:ખી હવામાં એક રૂપિયાનાજ તફાવતની વાત છે, આર્થિક દૃષ્ટિએ સુખી રહેવાનો આથી સારો ઉપાય બીજે કઈ નથી કે દરેક માણસે પોતાને ખર્ચ આવક કરતાં ઓછો રાખવો.
આવક કરતાં ખર્ચ ઓછો રાખવાને હેતુ એ નથી કે તેનાથી મનુષ્ય ધનવાન બની જાય છે, પરંતુ પોતાની આવકનો અમુક ભાગ વિકટ પ્રસંગને માટે બચાવી રાખવાની પરમ આવશ્યકતા છે. ઘણે ભાગે લેકે પોતાની ઇન્દ્રિય લેલું. પતા તેમજ શેખની નકામી વસ્તુઓ માટે જોઈએ તે કરતાં વધારે ખર્ચ કરે છે. આ સઘળી બાબતો ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે મનુષ્યમાં આત્મવશતાને અભાવ છે, એ સિવાય અધિક ખર્ચ કરવાથી એ પણ સિદ્ધ થાય છે કે મનુષ્યમાં દૂરદર્શિતા નથી કેમકે જે મનુષ્યમાં દૂરદર્શિતા હોય છે, જે પોતાના ભવિષ્યનો વિચાર કરે છે, તે હંમેશાં પિતાની આવકનો થોડો ભાગ જરૂર બચાવે છે, ખર્ચ સંબંધી સઘળી બાબતો એવી છે કે જેનાથી મનુષ્યનાં ચારિત્રને પણ ઘણે પરિચય થાય છે. એ
For Private And Personal Use Only
