________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫ર
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
લક્ષાધિપતિ બનીને મેટા મહાલયમાં કે સુંદર બંગલામાં રહેવા કરતાં અત્યંત ગરીબાઈમાં એક ઝુંપડીમાં રહેવું અને નીતિ અને સત્યથી પોતાના નિર્વાહ અથે થોડું ઘણું રળી લેવું એ લાખ દરજજે સારું છે. અનેક ધનવાને ગરીબ લોકોને પીડીને અને તેઓનું સર્વસ્વ નષ્ટ કરીને પોતાની આપેલ રકમની ચારગણી કે આઠગણી રકમ વસુલ કરે છે અને એ રીતે ધનવાન બનીને સમાજમાં સન્માન પામે છે અને પ્રતિષ્ઠિત બને છે; પરંતુ વસ્તુત: એ પ્રતિષ્ઠા અને સન્માન કેડીના મૂલ્યના છે, પણ એમાં લોકોનો પણ એટલો બધો દોષ નથી. સૌથી વધારે દેષ તો સમાજને છે કે જે એવા લોકોનાં દુષ્કર્મો તરફ બિલકુલ ધ્યાન નથી આપતો અને તેઓ ધનવાન અને સંપત્તિમાન બન્યા છે એટલા માટે તેઓનું સન્માન કરવા લાગે છે. એક ફારસી કહેવતનો અર્થ એ છે કે દ્રવ્ય એ સઘળા દોષોને ઢાંકનારી વસ્તુ છે. અંગ્રેજીમાં પણ એક એવી મતલબની કહેવત છે કે “ દ્રવ્ય પેદા કરો, સમગ્ર દુનિયા તમને એક સજજન કહેશે.' આ પ્રકારના વિચારો સર્વ દેશે અને સમાજોમાં પ્રસરી રહેલા છે અને એને લેકદ્રવ્યનો મહિમા કહે છે. અત્યંત આશ્ચર્ય, દુઃખ અને શરમની વાત છે કે લોકો પોતે પોતાની નૈતિક નિર્બળતાને લઈને ધનવાનની પ્રતિષ્ઠા કરે છે અને પોતે દેષથી બચવા માટે તેનું કારણ ધનને મહિમા બતાવે છે. ખરી રીતે એમ હોવું જોઈએ કે જે મનુષ્ય જેટલા નીચ ઉપાયોથી દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરતો હોય તેના ઉપર સમાજે તેટલી જ ધૃણાયુકત દ્રષ્ટિથી જોવું જોઈએ. પરંતુ લોકો કેમ એટલા બધા અંધ અને અવિવેકી થઈ જાય છે કે તેઓને બીજાનું થોડું દ્રય વધારે દેખાય છે, અને જે નીચ ઉપાડે તેણે દ્રવ્ય મેળવ્યું હોય છે તે તરફ તેઓની દષ્ટિ જતી નથી એનું કારણ સમજાતું નથી. દ્રવ્ય અને પ્રતિષ્ઠાને પરસ્પર સંબંધ રાખવાની લોકોનો દુષ્ટ ધારણું ઘણું જુના કાળથી ચાલી આવી છે અને જેમ જેમ એ ધારણું વધતી ગઈ તેમ તેમ લોકોને દુઈ ઉપાવડે દ્રવ્ય-સંચય કરવામાં ઉત્તેજન મળતું ગયું. આ ધારણનો સદંતર નાશ થવાની જરૂર છે. અને મનુષ્યની પ્રતિષ્ઠા કરવામાં તેની સદાચારશીલતા ઉપર મુખ્ય ધ્યાન અપાવું જોઈએ અને તેની સંપન્નતાને ગણ ગણવી જોઈએ. કેઈવાર એવું પણ જોવામાં આવે છે કે જેઓએ અનીતિથી મોટી રકમ પેદા કરી હોય છે એવા ધનવાને પોતાનું બદનામ દુર કરવા માટે અથવા છેવટ પિતાનું નામ અમર કરવા માટે ધર્મશાળા, ગૌશાળા, અન્નસત્ર કે એવું કંઈ સ્થાપિત કરે છે. બસ પછી શું ? પછી તો લોકો તેની વાહવાહ કરવા લાગે છે અને એમ સમજવા લાગે છે કે શેઠ સાહેબને પરમાત્માએ દ્રવ્યની સાથે સુબુદ્ધિ અને સુરૂચિ પણ આપી લાગે છે, પરંતુ તે સુબુદ્ધિ અથવા સુરૂચિવાળા શેઠ સાહેબ આગળ ઉપર પિતાની તે ઢંગી ધાર્મિકતા અને ઉદારતામાં એવા હાથ સાફ કરવા લાગે છે કે
For Private And Personal Use Only
