________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગ્રંથ વાચન અને વિદ્યાભ્યાસગ
૧૦૩
લેાકેાને જે કાંઇ પુસ્તક વાંચવા મળતુ તેનું સારી રીતે અધ્યયન કરતા હતા. અને તેથી તેઓ જે વિષયનું અધ્યયન કરતા તેમાં સંપૂર્ણ પાંડિત્ય પ્રાપ્ત કરતા હતા. પરંતુ આધુનિક જમાનાનું સઘળું પાંડિત્ય તા કેવળ પુસ્તકાલયેામાં જ રહેલુ છે. જેની પાસે જેટલું માટુ' પુસ્તકાલય હાય છે તે તેટલેા મહાન પંડિત ગણાય છે. પર ંતુ વાસ્તવિક રીતે એમ ન હેાવુ જોઇએ. આજકાલ પ્રત્યેક વિષયપર ઘણા સારાં સારાં પુસ્તકા પણ ઘણી સસ્તી કિંમતે મળી શકે છે. એવી સ્થિતિમાં આપણે એ સુલભતાના સદુપયેાગ કરવા જોઇએ. સારાં સારાં પુસ્તકાના સ ંગ્રહ કરીને ખૂબ ધ્યાનથી તેનુ અધ્યયન કરવુ જોઇએ અને તેની અંદરની ખાખતાને સારી રીતે હૃદયંગમ કરી લેવી જોઇએ. એજ જ્ઞાન પ્રાપ્તિને ખરા અને ચાગ્ય માર્ગ છે. નહિ તેા અધ્યયન કે વાંચનના ઉદ્દેશ સિદ્ધ નહિ થઇ શકે.
ધર્મ, નીતિ, વિજ્ઞાન વિગેરે સઘળા વિષયાનાં પુસ્તકા ઘણા ઉપયાગી છે તેમજ ઉત્તમ કેાટિના ઉપન્યાસેા, નાટકા તથા કાબ્યા વિગેરેથી પણ મનુષ્યને ઘણા લાભ થાય છે, પર ંતુ કેટલાક વિદ્વાનાના એવા મત છે કે સાથી અધિક લાભકારક તા મહાપુરૂષોના જીવનચરિત્રા જ છે, કેમકે મનુષ્યને સદાચારી બનવામાં સાથી વધારે સહાયતા એનાથી જ મળે છે. એમાં જરાપણ સ ંદેહ નથી કે જો મનુષ્ય ધ્યાનપૂવ ક કાઇ મહાપુરૂષનું જીવનચરિત્ર વાંચે અને પછી તેમનાં કાર્યો, વ્યવહારા તથા અનુભવે ઉપર સારી રીતે વિચાર કરે તે તેને ઘણેાજ લાભ થઇ શકે છે. એટલા ઉપરથી જ ઘણા પ્રાચીન સમયથી સર્વ દેશેાના સાહિત્યમાં સારા સારા જીવન ચરિત્રા લખવાની પ્રથા પડી છે. જુદા જુદા દેશમાં અથવા સાહિત્યમાં તે લખવાની પ્રણાલી કદાચ એક બીજાથી જુદી હશે, પર ંતુ કાઇ ને કાઇ રૂપમાં સર્વ દેશેામાં તેનુ અસ્તિત્વ અવશ્ય છેજ. નાટકા અને ઉપન્યાસાની ગણના પણુ જીવન ચિરત્રામાં જ થવી જોઇએ, કેમકે તેના ઉદ્દેશ પણ મનુષ્યને ચરિત્રા દેખાડવાના હાય છે, પર ંતુ તેના અધિકાંશ કલ્પિત હાવાથી ખરેખરા જીવન ચરિત્રા જેટલુ તેનુ મહત્વ કે મૂલ્યનથી થતું. ઈતિહાસની ગણના પણ એક રીતે જીવનચરિત્રામાંજ થવી જોઇએ, કેમકે તે પણ અનેક લેાકેાનાં જીવનચિરત્રાના સમૂહ બનેલા હાય છે. એ સિવાય ઇતિહાસની અંદર એ પણ બતાવવામાં આવે છે કે મહાપુરૂષાના કાર્યો તથા વિચારાના પ્રભાવ તેઓના દેશ કેરાષ્ટ્ર ઉપર કેટલા પડયા છે. જીવનચરિત્રા વાંચવાથી આપણને એટલુ પ્રતીત થાય છે કે સંસારમાં જુદા જુદા પ્રસ ંગે મનુષ્યે કેવા પ્રકારના વ્યવહાર રાખવા જોઇએ. અને ઇતિહાસ વાંચવાથી એટલું પ્રતીત થાય છે કે પેાતાના દેશ કે રાષ્ટ્ર ઉપર કેાઇ વિકટ પ્રસંગ આવી પડે ત્યારે આપણે શું કરવું જોઇએ. મહારાણા પ્રતાપ, છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ, ગુરૂ ગાવિંદ સિંહના જીવનચરિત્રા તેમજ તેમના સમયના ઇતિહાસને રાજનીતિના મહાન શિક્ષક ગણવા જોઈએ. એ બધુ વાંચવાથી આપણને એટલી પ્રતીતિ થાય છે કે જે
For Private And Personal Use Only
