Atmanand Prakash Pustak 026 Ank 04

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531301/1

Page #1

Reg. No. B. 431 श्रीमद्विजयानन्दसूरि सद्गुरुभ्यो नमः
શ્રી માં ૯ ની કી કી શાન
( દર માસની પૂર્ણિમાએ પ્રકટ થતું માસિકપત્ર.)
// શાર્દૂલ્હવિત્રીfહતઘુત્તમ્ II. कारुण्यान सुधारसोऽस्ति हृदयद्रोहान हालाहलं । वृत्तादस्ति न कल्पपादप इह क्रोधान्न दावानलः ।। संतोषादपरोऽस्ति न प्रियमुहल्लोभान्न चान्यो रिपु । युक्तायुक्तमिदं मया निगदितं यद्रोचते तत्त्यज ॥
૫૦ ૨૬ મું. વીર સં. ૨૪૫૫. કાર્તિક આત્મ સં. ૩૩. અંક ૪ થા. પ્રકાશક-શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા–ભાવનગર.
વિષયાનુક્રમણિકા.
૧ સત્ય સ્મરણુમ. ....
૮૯ ૮ ગ્રંથ વાચન અને વિદ્યા વ્યાસંગ. ૧૦૦ ૨ આત્માપદેશ. ... ... ... ૯૦ ૯ ધર્મ માર્ગ માં સાવધાનતા. ••• ૧૦૫ ૩ આપ૬ ધમ..
૯૧ ૧૦ ૫ણી સ્ત્રી કેળવણી. • ૧૦૮ ૪ બોધદાયક વચના.
૯૩ ૧૧ શિખર ઉપરથી દષ્ટિપાત. ... ૧૧૧ ૫ ઉત્તેજક વચના. ...
૯૭ ૧ર વર્તમાન સમાચાર. ... .... ૧૧૨ ૬ પ્રશ્નોત્તર સ્મસ્યાઓ
૯૮ ૧૩ સ્વીકાર અને સમાલોચના. ટાઈટલ ઉપર. ૭ શાંતિ.
મુદ્રકઃ-શા. ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈ. આનંદ પ્રી. પ્રેસ સ્ટેશન રોડ-ભાવનગર.
વાર્ષિક મૂલ્ય રૂ. ૧) ટપાલ ખચ ૪ આના.

Page #2

જૈન સાહિત્ય પરિચય માટે એક અમૂલ્ય સુચના.
જૈન સમાજમાં થોડા ઘણા અંશે વાંચનનો શોખ વધ્યો છે, તેવા સંગમાં અને તે વિશેષ વધે તે માટે કાંઈ પુસ્તક પરિચય આપવાથી વિશેષ લાભ થવા સંભવ છે, એમ જાણી દિવસોનુંદિવસ જૈનધર્મના પ્રકટ થતાં નવા પુસ્તકે તે ક્યા ક્યા છે? શા વિષય ઉપર છે ? લખનાર ? પ્રકટ કરનાર કોણ છે? કઈ ભાષામાં પ્રગટ થયેલ છે? કિંમત, મળવાનું સ્થળ વગેરે માહિતી, વાંચનના અભિલાષિએને અને જ્ઞાનભંડાર અને પુસ્તકાલયના સંચાલકોને મળે તેટલા કે જરૂરીયાત પ્રમાણે આ માસિકમાં ઉપરોકત હકીકત સાથે વારંવાર પ્રકટ કરવાની યોજના કરવા ધારી છે, તેથી જેમ આ માસિકમાં સમાલોચના ( અભિપ્રાયાર્થે ) દરેક ગ્રંથ પ્રકટ કરનાર સંસ્થા અને કેટલાક રેનબંધુ તેઓના તે તે ગ્રંથા તે માટે મોકલે છે, તેમ જૈન સમાજમાં પ્રકટ થતાં તમામ ગ્રંથ તેના પ્રકટ કર્તા તરફથી માહિતી સાથે અમાને મળે જાય તોજ આ માહેતી પત્રક અમે બનતા પ્રયત્ન આપી શકીયે, જેથી આ કાર્ય માં જૈનધર્મના પ્રકટ થતાં પુસ્તકેના લેખકે, પ્રકાશક, સંપાદકે, અનુવાદકે વગેરે અમાને ઉપર પ્રમાણે આ ખબર આપ કરશે તો તે સાભાર સ્વીકારવા સાથે આવતા માસથી આ જાતનું પુસ્તક માહેતી વર્ણન આપવામાં આવશે, જેથી જૈન સમાજમાં કેવું, કેટલું, કઈ જાતનું સાહિત્ય પ્રકટ થાય છે તે જાણી શકાય.
મહાપાધ્યાયશ્રી યશોવિજયજી વિરચિતऐन्द्र स्तुति चतुर्विंशतिका.
( સ્વોપજ્ઞ વિવરણુતા) સંપાદક મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ. આ ગ્રંથમાં ચાવીશ જિનેશ્વરની સ્તુતિઓ વિવરણ સહિત સંસ્કૃત ભાષામાં શ્રીમાન યશોવિજયજી મહારાજ કૃત આવેલ છે. કાવ્યો સુંદર અને ટીકા શાસ્ત્રીય ગંભીર વિચારાથી ભરપૂર છે. અભ્યાસીઓને પઠનપાન કરવા ચાગ્ય આ કાવ્ય અને વિવરણ શુદ્ધ કરવા તેમજ અસલમતમાં તુટી ગયેલા પાઠાને ઉપાધ્યાયજીના શબ્દોમાંજ સાંધવા મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજે સ્તુતિપાત્ર પ્રયત્ન કર્યો છે. આ ગ્રંથમાં આ ચોવીસી સાથે પરમજ્યોતિ પચ્ચીસી, પરમાત્મ પચીશી, વિજયપ્રભસૂરિ સ્વાધ્યાય અને શ્રી શકુંજય મંડન શ્રી રૂષભદેવ સ્તવન ( સંસ્કૃતમાં ) વગેરે કાવ્ય પ્રકટ કરી સંસ્કૃત સાહિત્યની અભિવૃદ્ધિ કરી છે. સાધુસાધ્વી મહારાજ અને જ્ઞાન ભંડારાને ખાસ ઉપયોગ માટે આર્થિક સહાય આપનાર બંધુની ઈચ્છાને માન આપી તેમણે આપેલી રકમ બાદ કરી વધારાના ખર્ચે પુરતી માત્ર કિ મત ચાર આના પેસ્ટેજ ખર્ચ અઢી આના સાથે માત્ર નામની કિંમત સાડા છસના રાખેલી છે. ઉંચા એન્ટીક પેપર ઉપર સુંદર વિવિધ શાસ્ત્રી ટાઈપમાં નિર્ણયસાગર પ્રેસમાં છપાવી ઉંચી જાતના કપડાનું પાર્ક આઇડીંગ કરાવેલ છે.
' લખાઃશ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર

Page #3

-
-
।
၁၀၀၀
ETooooooooooooERIODOOOK
Moooooooooooo श्री Moooooooooood
આહિમાના પ્રકાશ. တတတတတတတတတတတတတတတတတတတတ
॥ वंदे वीरम् ॥ तेषां पारमेश्वरमतवर्तिनां जन्तूनां नास्त्येव शोको न विद्यते दैन्यं प्रलीनमौत्सुक्यं व्यपगतो रतिविकारः जुगुप्सनीया जुगुप्सा असम्भवी चित्तोद्वेगः अतिदूरवर्तिनी तृष्णा समूलकाषंकषितः सन्त्रासः किन्तर्हि तेषां मनसि वर्तते धीरता कृतास्पदा गम्भीरता अतिप्रबलमौदार्य निरतिशयोऽवष्टंभः ।
उपमिति भवप्रपंचा कथा. Booozocotyoooooooooooooooooooooooooo पुस्तक २६ मुं. धीर संवत् २४५५. कार्तिक. आत्म संवत् ३३.९ अंक ४ थो.
၀၀၀ ၁၀၀ ၁၀၀ ၁၀၀x
-
- -
- - READ
SEE
॥सत्यस्मरणम्॥
( रामकली रागण गीयते ) सुधियः ? स्मरत सदा सुखवन्तं, सुधियः ? स्मरत सदा सुखवन्तम् । शरणाश्रित जनवत्सल निर्भय, प्रेमवसन्त भवन्तं रे ॥ सुधियः ? ॥ १ ॥ किञ्चन स्थैर्य मनसि विधाय, भनत जिनागमदेशम् । कुमतरचना घटित कृतान्तं, त्यनत दुरन्तमशेष रे ॥ सुधियः ? ॥ २ ॥ गुरुरविवेकी परिहर्त्तव्यो, दूषयति यो मतिहीनम् ।
सुगुरुवचः परिपीतं किञ्चित् , कुरुते दीनमदीनं रे ॥ सुधियः ॥ ३ ॥ B मिथ्यातत्त्वहतात्म विकास, पृच्छत किं सुखवासम् ।
परमाऽऽनन्द समीहास्या-च्चेत्किमु न त्यजत परिहातं रे ।। सुधियः ?।। ४ ॥

Page #4

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
मनसा निर्जित एव मनुष्यो लभते नो स्वात्म रतिम् । येन जितं निजमानसमेत-त्सपदि स याति सुमतिं रे ॥ सुधियः १ ॥ ५ ॥ भवपाथोधि निदानमनादि, कामलोभमदमानम् ।
परिहर मित्र! वृषं सुखकरं, भज कुरु जिनपद ध्यान रे ।। सुधियः १ ॥६॥ न भवकान्तार गतः किं सहसे ? दुस्सह दुःखमपारम् ।
चिन्तय जगदुपकारमनन्यं, दुर्लभशिवसुखकारं रे ॥ सुषियः ? ॥ ७॥ श्रयताऽजित पदकमलमहीनं, सुरमुनि मधुव्रतलोनम् । वदत वचन मतिहितदमदीनं, सत्यसुधारसपीनं रे ॥ सुधियः ? ८ ॥
આત્મોપદેશ.
પ્રભુ ધ્યાન નિરંતર ધરને, પ્રભુ ગાન પળપળ કરલે—(૨) જન્મી જગમાં નરભવ પામ્યો, જન્મ સફળ કરલે; વિષય વિકારે વિષસમ જાણી, અંતરથી તજને– મદભર મેહક માનુની નીરખી, મોહીશ ના સ્વપ્ન !; પુન્ય પ્રભાવે લક્ષમી મળતી, ઈચ્છીશ ના પરધનને !– આદર માન અને અપમાન, હર્ષ શેક તજને, મૃગજળ માયા કોધ અંગારે, વિવેક શાન્તિ ધરજે – લોભ લાલચે પરવશ બનતાં, સત્ય માર્ગ ચુકે, જગ સેવા એ સાર જીવનને, સહજ કલ્યાણ કરે.
ઝવેરી કલ્યાણચંદ કેશવલાલ–વડેદરા

Page #5

આપદુ ધર્મ.
Sinni
આપદ્ ધર્મ. ]
| ન સમાજને આજે પ્રથમ જરૂર “આપદુ ધર્મ પ્રાપ્ત થવાની છે.
આપ ધર્મના ઉંડા રહસ્યમાં ડૂબકી મારતાં જ સંગઠિત બળ એ શું વસ્તુ છે તેનું ભાન થાય છે. શ્રી શત્રુંજયની આફતે જ જેન આલમને
ઐક્યબળથી શું શું નિપજી શકે છે એનું જ્ઞાન કરાવ્યું. સરદારના " છે હાથ નીચે રહી એકવાયતા ધરવાના કેવા અનુપમ પરિણામ લાવી શકાય છે તે સમજવા સારૂ પ્રવતી રહેલ બારડેલી પ્રકરણ બસ છે. વિપત્તિ વિના માનવજાતની પરીક્ષા યથાર્થપણે નથી થઈ શકતી. સો ટચના શુદ્ધ સુવર્ણને મૂલ્યવાન પદ મેળવતાં પહેલાં લોહના મુદ્દગરથી ટીપાવાનું અને ધગધગતા અંગારામાં બળવાનું તે સહજ હાય.
પણ એ વાત રખે વિસરી જવાય કે એ આપત્તિ વડેજ સનેહના કિંવા સપના આંકડા જોડાય છે. “સમાન શRપુ સાથે’ અથવા Birds of a feather flock together એ ઉક્તિ અનુસાર જ્યાં લગી દુ:ખની માત્રા સરખાપણામાં વ્યાપ્ત નથી થતી ત્યાં લગી એકત્રિત બળના બી રોપાતાજ નથી; અને આજની દુનિયામાં સમૂહબળ વિના કયું કાર્ય શકય પણ છે?
માટેજ “આત્માનંદ’ના શરૂ થતાં પ્રાત:કાળે એ “આપદુ ધર્મ” નું સ્મરણ કરવું યંગ્ય લાગ્યું. આમ કલ્યાણમાંજ મગ્ન રહેનાર વિભૂતિઓ પણ “વ્યવહાર નિશ્ચય” રૂપ ઉભય માર્ગો વડે જૈન શાસનને વિજય વાવટા ફરકાવવાનું કહી રહેલ છે. ત્યાં પછી એના અવલંબન કાળે વિલંબ કરનાર અનુયાયી વર્ગના પ્રમાદ પરત્વે શું કહેવું ?
- શ્રી શત્રુંજયના વિગ્રહ જેન જનતામાં અનેરા ઓજસ વહેવડાવવાની આશા આપી હતી, એના ઝાંખા રમિઓ પ્રસરેલા પણ હતા; પણ એ સંગીન દેહ ધરે તે અગાઉ એનું નિરાકરણ થઈ જવાથી પ્રસ્તુત શિથિલ દશામાંથી–વ્યાપી રહેલી ઘેન નિદ્રામાંથી–ગ્રહણ કરેલી અસ્થિર દશામાંથી જગાડવા સારૂ, ચેતન આણવા સારૂ, દેશકાળ પ્રતિ ચક્ષુ ફેંકી કામ કરતા બનાવવા સારૂ કોઈને કોઈ અન્ય પ્રકારના
આપદુ ધર્મની આવશ્યકતા છે જ એ વિના ચારલાખ જેનેની નાડીમાં વિદ્યુત વેગે રક્ત વહેવાનું જ નથી અને ત્યાં લગી “મારા ધર્મ માટે મારે પણ કંઈ કરવાનું છે” એવો ઝણઝણાટ પેદા થવાને પણ નથી, એ તે ખુલ્લું જ છે કે

Page #6

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
આટઆટલા વિપતવાદળે પિતાપર ઘેરાયલા છતાં એમાંના એકને પણ તે (જન સમાજ ) “આપદુ ધર્મ” ના નિમિત્તભૂત નથી બનાવી શક્યો એ ઓછું આશ્ચર્ય છે? આતે કેવી શાંતિ ? ચેતનની કિંવા મૃતકની? વા પાષાણુની ! તે વિના હજુ પણ તે “વીસમી સદીનું સ્વરૂપ” વીસરી જઈ “સેળમી સદી” ની વાતમાં રાચી રહે ખરો ? કોણ કહી શકશે કે ગછના મતમતાંતરોને પુન: તાજા કરવાનો આ સમય છે ? હજુ પણ ઘરના ઉંબરા બહાર દ્રષ્ટિ નહીંજ નાંખે ? આંખ ઉંચી કરી જશે તેજ ભાન થશે કે આજે જગતના ચોકમાં શું ચાલી રહ્યું છે ! પોતાને ફાળે તેમાં કેવા પ્રકારનો હોઈ શકે ? અને એમ જોયા વગર સાન નહીં જ આવે.
બુદ્ધિમત્તાના ઈજારદાર કહેવરાવતાં છતાં, ખુલ્લી ચક્ષુએ નિહાળી રહ્યાં છીએ. “મુનશીએ ચારચારવાર ઇતિહાસનું ખૂન કરી પવિત્રતાની મૂર્તિઓ સમાં શ્રી સંભૂતિવિજય, શ્રી સ્યુલીભદ્રજી અને શ્રીમદ્દ હેમચંદ્રસૂરિને અપમાનિત કર્યા, થોડા સમયમાં એ નવલકથાઓ ચિત્ર રૂપે દેખા દેવાની એટલે કે સીનેમામાં રજુ થવાની, દિગંબરભાઈઓ સાથેના તીર્થો સબંધી ઝગડા દિન પડતાં વૃદ્ધિગત થતાજ જાય છે, વસ્તી ગણત્રીમાં આપણે પાછળ પડતા જઈએ છીએ. કેળવણી વિષયમાં તો આપણે અન્ય કોમના પ્રમાણમાં કંઈજ નથી કર્યું એમ કહીએ તો ચાલે; અને એ બધાને ટપી જાય તેવી સામાજીક સુધારણ સબંધે દષ્ટિપાત કરતાં સંઘોના મતભેદે અને જ્ઞાતિઓના કલેશે જોઇ લેહી ઠંડુ પડી જાય તેવી દુઃખદ દશા છે, સીદાતા વર્ગનો પ્રશ્ન હવે માત્ર પર્યુષણ પર્વ વેળાની ટીપ માત્રથી નહીં જ ઉકેલી શકાય એમ સમજીએ છીએ. ધાર્મિક ખાતાઓના હિસાબ સબંધેની બૂમો સામે કયાં લગી આંખ આડા કાન કરી શકાશે તેનું ભાન થવા લાગ્યું છે. આ ચિત્ર નજર સન્મુખ તરવરતું ભાન્યા છતાં મોટા ભાગને જાણે કંઈજ પડી નથી, કેટલાક તો રોકડું પરખાવી દેશે કે છે ને આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢી, અગર તો કહી દેશે કે કોન્ફરન્સ અને એસોસીએશન કયાં ઉંઘે છે? માત્ર થોડાકજ રસ લઈ સંપૂર્ણ પરિસ્થિતિનો અભ્યાસ કરે છે, એમ કરતાં સાફ દેખાય છે કે જૂના બંધારણ પર નભતી તે કેટલું કરશે ? ડગમગતી દશાવાળી શ્રીમાન ધીમાનના પેગવાળી છતાં સેવાભાવી કાર્યકરોના અભાવે માંડ બએ વર્ષે પણ ઉભી થતી કોન્ફરન્સ તે કેટલી પ્રગતિ સાધી શકશે? કેવળ ધનવાનોથી તે મોટા કામે થયાં છે ખરા ? જ્યારે આપણા ડીગ્રીધરોને ખુરસી પર બેસી વાતો કરવી છે પણ આમવર્ગની સાથે ભળવામાં પિઝીશનને બાઉ આડો આવે છે ત્યાં કેટલે પંથ કપાવાનો ? એસેસીએશન એ તે મેટેરા માટે એના દર્શન સેવાના ક્ષેત્ર કરતાં માનપાનના મેળાવડામાં વધુ થાય. એકેયમાં જ્યાં યુવાનોનું ઉછળતું લેહી નહીં, ને આમવર્ગનું બળ નહિં ત્યાં કાર્યનું ફળ ક્યાંથી બેસે ? કદાચ એકાદ ધનિક ધંધાને સરાવી દઈ શાસન સેવામાં જ જીવન અપે, ડીગ્રીધરોમાંથી કમા

Page #7

માધદાયક વચન. ને મેહ મૂકી એકાદ સોલીસીટર એને સાથ આપે અને સારીયે જૈન સમાજમાં જાગૃતિ આણવાના “પણ” લઈ પર્યટન અર્થે નિકળી પડે, અને ચાહે તે સાહિત્યપરના કટાક્ષો ને કિંવા તીર્થ પરના આક્રમણને ઉભયમાંથી ગમે તે એકને મટી આપદ” તરીકે સ્વીકારી એને તોડ આણવા દઢ સંકલ્પ કરી, ગામેગામના સંઘમાં, નવજીવનને પ્રાણ ફેંકે તોજ જૈન સમાજનું ભાગ્ય ઉજવળ રહે. આતે સ્વનિ કહેવાય, છતાં સત્ય નિવડે તે !
લેખક મોહનલાલ ડી. ચોકસી.
સ્વામી વિવેકાનંદમાંથી ઉદ્ધતિ (ભાગ ૬-૭ માંથી)
બોધદાયક વચનો.
૧ તન અને મનની કોઈપણ શક્તિને સદુપયોગ તે સદગુણ અથવા પુરાય છે અને જ તેને દુરૂપગ કે ક્ષય તે દણ અથવા પા૫ છે. ૨ આપણને એવી જાતના શિક્ષણની જરૂર છે કે જેનાથી આપણું ચારિત્ર બંધાય (નીતિ રીતિ સુધરે) માનસિક બળને વધારો થાય, બુદ્ધિ વિશાળ બને અને જેના ચગે માણસ પોતાના જ પગ ઉપર ઉભા રહી શકે ( સ્વા
શ્રયી બને). ૩ આપણી માતૃ ભૂમિના કલ્યાણ માટે તેના કેટલાંક બાળકેએ આવી જાતના
પવિત્ર બ્રહ્મચારી અને બ્રહ્મચારિણીએ થવાની ખાસ જરૂર છે. ૪ આ દેશમાં ભાષણથી કંઈજ વળે તેમ નથી. આપણે ભણેલા દેશીઓ
(કદાચ) તે સાંભળશે ને બહુતે તાળીઓ બજાવી “ શાબાશ, ઠીક કહ્યું 'ના પિકાર કરી પિતાને આનંદ જણાવશે એટલું જ માફ. ઘેર જઈને તે સાંભ
બેલું તમામ– ૫ આપણને જેની ખાસ જરૂર છે તે થોડાક તરૂણ યુવકેની છે કે જેઓ પોતાના - દેશબંધુઓને કાજે સઘળું જ ત્યાગી દે અને વખત પડે ભેગ આપવા
પણ તત્પર થાય. માટે પ્રથમ તે આપણે એમના જીવન ઘડવાં જોઈએ
અને ત્યાર પછી ખરા કામની આશા રાખી શકાય. ૬ જે દેશના લેકેને પેટ પુરતું ખાવાનું સુદ્ધાં મળતું નથી તે લેક ધર્મને

Page #8

શ્રી આત્માન પ્રકાર. કેવી રીતે ને ક્યાંથી આચરી શકે? (પેટને ખાડો પૂરાયા વગર ધર્મ–કર્મ
સૂઝે ક્યાંથી ?) ૭ કેઇના પણ દોષ તેના મોઢા મોઢ કહો. અને બીજાઓ આગળ તે તેના
ગુણજ ગાઓ (એથી સ્વપર હિત રક્ષા થવા સંભવ છે.) ૮ દરેક જણ પોતે ધારે તે મહાન થઈ શકે. અખંડ બ્રહ્મચર્ય એ શક્તિ યાને
બળની ચાવી છે. ૯ માત્ર ઈશ્વર પ્રાપ્તિના હેતુ પૂર્વકજ જે જન બાર વર્ષ સુધી અખંડ બ્રહ્મચર્ય
પાળે છે તેનામાં એ શકિત નિશ્ચય આવે છે. એ હારે જાત અનુભવ છે. ૧૦ જે પ્રજાને તેને પોતાનો ઈતિહાસ નથી તે પ્રજાને આ જગતમાં બીજું કંઈજ
નથી. હું ફલાણું ફલાણું ખાનદાનને છું. એવું જે માણસને શ્રદ્ધાપૂર્વક
અભિમાન હેય તે માણસ ખરાબ થશે એવું તમે માને છે ? ૧૧ જ્ઞાન પ્રદાનનું કામ જ્યાં સુધી ત્યાગી (સાધુ) સંન્યાસીઓને હાથે હતું
ત્યાં સુધી ભારતનું ભવિષ્ય સર્વથા ઉજળું હતું ભારતને માટે બધી બાબતજ સુગમ હતી. ૧૨ ભારત સંતાનના શિક્ષણને ભાર જ્યાં સુધી સાચા ત્યાગીઓના શિરે પાછા
નહિ મેલવામાં આવે ત્યાં સુધી ભારતને પારકા જેડા ઉપાડવાજ પડશે.' ૧૩ આપણા લેકનું મોટું અનિષ્ટ આળસ છે અને એજ આપણી દારિદ્રનું મુખ્ય
કારણ છે. ૧૪ વિશ્વવ્યાપી બંધુત્વ યાને “વસુધૈવ કુટુમ્બકમ” એ ભાવને શી રીત પમાય છે?
પ્રથમ તો એક જ્ઞાતિ પંથ કે મંડળના સંકુચિત અને નાના સરખા મર્યાદિત ક્ષેત્રમાં જ એ બંધુ ભાવની શરૂઆત થાય છે પછી પાયરી દર પાયરી આગળ વધતાં તેને ધીરેધીરે વિકાસ થઈને છેવટે “વસુધૈવ કુટુંબકમ ”-વિશ્વવ્યાપી
બંધુત્વના ઉત્કૃષ્ટ ભાવને પમાય છે. ૧૫ ઉમર વધવાની સાથે મનુષ્યના પ્રેમ, ભકિત અને વિશ્વાસનું ક્ષેત્ર પણ વિસ્તૃત
થવું જોઈએ અને મરણ સમય નજદીક આવતાં તે ચરાચર સર્વ સૃષ્ટિમાં
પ્રભુને સાક્ષાત્કાર કરવાની સ્થિતિએ પહોંચવું જોઈએ. ૧૬ કાર્યની સિદ્ધિના વિલંબ અવિલંબને આધાર તે કાર્ય માટેની ખંત અને
સ્વાર્થ ત્યાગની મર્યાદા પર રહેલે છે. ૧૭ આંતર તેમ બાહ્ય જીવનની ઉન્નતિ સાધે અને તેમાં વિષમતા આવવા ન વો. ૧૮ ત્યાગ અને સેવા એ બે હિન્દના રાષ્ટ્રીય ધ્યેય છે. એ બે દિશામાં પૂર્ણ પ્ર

Page #9

બોધદાયક વચને. ગતિ થતાં-એ બે ભાવોની રેલમ છેલ થતાં બાકીનું બધું આપોઆપ આવી
મળશે. ૧૯ ધાર્મિકતાની ધ્વજા-અધ્યાત્મ જ્ઞાનની પતાકા ભારત વર્ષમાં જેટલી પણ ઉંચે
ચઢે તેટલી ઓછી છે. એમાં જ ભારતનો ઉદ્ધાર છે અને એજ ઉદ્ધારની ચાવી છે. ૨૦ મનુષ્ય જે કામ કરે છે તે ઉપરથી નહી પણ તે જે રીતિથી પિતાનું કામ કરે
છે તે રીત ઉપરથી તેને હલકે કે ઉત્તમ કહેવું જોઈએ. કામ કરવાની રીત
અને તે કરવાની તેની શકિત એ બેજ મનુષ્યની ખરેખર કસેટી છે. ૨૧ અજ્ઞાનાવૃત જીવાત્માઓને જાગૃત અને મુકત કરવામાં ઉચ્ચ કોટિની નિષ્કામ
કર્મનિષ્ઠા ખરેખર ઘણી જ મદદગાર થાય છે. ૨૨ પ્રત્યેક વિજયવંત મનુષ્યની પાછળ કોઈને કોઈ ઠેકાણે પ્રચંડ નીતિ અને પ્ર
ચંડ સહૃદયતા રહેલી હોવી જોઈએ. ૨૩ નિઃસ્વાર્થતાના પ્રમાણમાં જ સફળતાનું પ્રમાણ રહેલું હોય છે. ૨૪ જે માણસ સ્વતંત્ર રીતે નિષ્કામપણે કર્મ કરે છે તે પરિણામની પરવા કરતો નથી. નકર હોય છે તેજ પગારની ગરજ કરે છે રાખે છે.
આત્મ ઉન્નતિ પ્રેરક સ્વામી વિવેકાનંદના હિત વચન. ૧ મનુષ્ય જ્યારે અહંભાવ ભૂલી જઈને એક નિષ્ઠાથી કામ કરે છે ત્યારે જે કાર્ય
થાય છે તે ઉલટું બહુજ સારું થાય છે. બધાંજ કાર્યો એવી રીતે કરવો જોઈએ. ૨ ગવડે જેણે પરમાત્મા સાથે એકતા સાધી છે તે મનુષ્ય પોતાનાં બધાં જ
કાર્યો એવી રીતે એક તાનથી કરે છે, અને તેમાં કઈ જાતને સ્વાર્થ રાખતો નથી. ૩ આપણે એવાં કામ હાથ ધરવાં જોઈએ કે જેમાં સારાનું પ્રમાણ વધારેમાં
વધારે હોય અને દોષનો ભાગ ઓછામાં ઓછું હોય. નિર્ભય, સાહસી અને નિસ્પૃહ થવું એ કેટલું સારું છે. છે જે લેક પિતાનો અહંભાવ ભૂલી જઈને કામ કરે છે તેઓ દોષ ભાગથી
અલિપ્ત રહે છે, કારણ કે તેઓ જે કાર્ય કરે છે તે જગતના શ્રેય અર્થે હોય છે. ૫ અનાસકત રહી કર્તવ્ય-કર્મ આચર્યાથી સર્વોત્તમ સુખ ને મોક્ષની પ્રાપ્તિ
થાય છે. ૬ જેને કશાની પરવા નથી હોતી તેની પાસે બધું જ આવે છે યત:ત્યાગે તેની
આગે.

Page #10

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાર.
૭ આદર્શ—અને તે પણ એકજ આદર્શ માટે છે. તે આદર્શને એ તે મહાન, એવો તે સંગીન થવા દ્યો કે જેથી મનમાં બીજા કેઈપણ ભાવ રહેવા
ન પામે ૮ બીજા કશાને માટે મનમાં અવકાશ જ ન રહે કે બીજું વિચારવા વખત પણ ન રહે. ૯ “આદર્શ માટેની તાલાવેલી ” બસ આદર્શની સિદ્ધિને માટે એજ એક
સર્વથી પહેલું અને મોટામાં મોટું પગથીયું છે, તે પછી તે બધું સહેલું ને
સરલજ આવે છે. ૧૦ પરમાત્માનેજ હમેશાં ખેળ કેમકે પરમાત્મામાંજ અનંત સુખ રહેલું છે. ૧૧ જે અપરિમેય અને અનિર્વચનીય છે, જે હદયના ઊંડાણમાંજ માત્ર જોઈ શકાય
છે, જે તુલનાતીત છે, સમાતીત છે, અવિકારી છે ને આકાશ જે અનંત
છે તે પરમાત્માને ઓળખે, તેને જ ખેળો-બીજા કશાને ળ મા. ૧૨ સર્વ વ્યાપક અને સર્વ શકિતમાન સચ્ચિદાનંદના જ્ઞાન દ્વારા શાશ્વત શાન્તિ
અને પ્રેમની પ્રાપ્તિ એજ યોગીજનની એક માત્ર ભાવના હોય છે. ૧૩ જેમના ઉપર કોઈ પણ જાતના બંધનને અધિકાર ચાલતું નથી તે જ ખરે
ચાર્ગી છે. ૧૪ માત્ર (આત્મ) સાક્ષાત્કારજ આપણને મુકિતને અનુભવ કરાવે છે. ૧૫ સાચું સુખ ઈન્દ્રિયોના વિષય ભેગોમાં નથી રહ્યું, પણ ઈન્દ્રિયોથી પર રહ્યું છે. ૧૦ ખરૂં વ્યકિતત્વ કદાપિ વિકાર પામતું નથી અને પામશે પણ નહિ; એવું
વ્યકિતત્વ તે આપણે અંતરાત્મા-શુદ્ધાત્મા-નિત્યાત્મા છે. આપણે
પેતેજ છીએ. ૧૭ ભલા થવું ને ભલાઈ કરવી એજ ધર્મ સર્વસ્વ છે. ૧૮ પ્રમાણિકતા એજ સાથી સરસ નીતિ છે, સદગુણી માણસને અંતે લાભ જ થાય છે. ૧૯ મહાન ચીજો મહાન ભોગો (આત્મ સમર્પણ) સિવાય કદી બની શકતી નથી. ૨૦ મહારે આત્મા સનાતન શાન્તિ અને અનંત આરામને માટે તલસે છે. ૨૧ એકલા ( સાવધાન ) રહે, એકલા સાવધ રહે ! એકલે રહેનારો બીજાઓની
સાથે કદી અથડામણમાં નથી આવતે, કઈને ખલેલ નથી કરતો ને પોતે ખલેલ નથી પામતે.
સંગ્રાહક મુનિરાજશ્રી પૂરવિજયજી મહારાજ,

Page #11

ઉત્તેજક વચનો.
સ્વામી વિવેકાનંદના આત્મ હિતૈષી જનેને ઉત્તેજક વચને. ૧ અનંત વીયે, અનંત ઉત્સાહ, અનંત સાહસ અને અનંત ઘેર્યની અપેક્ષા છે,
તેજ મહાકાય સિદ્ધ થઈ શકે ને દુનિયાનું ભલું થઈ શકે. ૨ “સમાચિત કર્તવ્ય સાધન” એજ શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે અને કાર્યાકાર્યને સમજીને
કાર્ય આદરવાથી તે બંધન રૂપ નીવડતું નથી. ૩ શુભની વૃદ્ધિદ્વારાજ અશુભનો નાશ થશે. ૪ દોષ જેવા બહુ વ્હેલ છે, પરંતુ ગુણ જેવા એજ મહાપુરૂષને ધર્મ છે. ૫ ભય કેવો? કોનો ભય? છાતી વા જેવી કરીને કર્તવ્ય કરવાં) મંડી પડે ૬ પરસ્પરની ટીકા કરવી એ સર્વ નાશનું જ મૂળ છે. ૭ યથાર્થ સાધુતા, હૃદયની ઉદારતા, મહત્તા અને પવિત્રતા જ્યાં પણ હોય ત્યાં
મ્હારૂં મસ્તક ચિરકાળ આદર પૂર્વક નમ. ૮ સ્વાર્થ સાધનારૂપ લેઢાની સાંકળ અને નિઃસ્વાર્થ સેવારૂપ સેનાની એવી બે
સાંકળે પૈકી સોનાની સાંકળ અનેક રીતે ઉપકારક છે, અને હેતુ સરી રહેતાં
તે સાંકળ પિતાની જ મેળે દૂર થઈ જાય છે. ૯ કેવળ મારા પોતાનાજ કલ્યાણને વિચાર કરવાને હું ગમે તેટલો યત્ન કરું,
છું છતાં પણ બીજાઓના હિતને વિચાર મને વારંવાર આવ્યા કરે છે–વખતો
વખત તેમ કરવાની મને ફરજ પડે છે. ૧૦ જે તમને નેતા થવાની ઈચ્છા હોય તો પ્રથમ સિાના સેવક બનો. ૧૧ શકિત વિના જગતને ઉદ્ધાર નથી થતું, તેના વગર કંઈજ નીપજે નહીં. ૧૨ પરોપકાર વૃત્તિ આવ્યા વગર પોતાની મુકિતની ઈચ્છા ધરવી એજ અઘટિત
છે. પરને અર્થે જેણે સર્વસ્વ આપી દીધું છે તેજ મુકત થાય છે. ૧૩ દોષો અને ખામીએ ભરપૂર હોવા છતાં હિન્દનીજ ભૂમિ માત્ર એક એવી છે
કે જ્યાં જીવાત્મા મુકિત સંપાદીત કરી શકે છે–પરમાત્માને પ્રાપ્ત કરી શકે છે. ૧૪ આ બધો પાશ્ચાત્ય ભભક મિથ્યા ગર્વ માત્ર છે, તે આત્માને માટે કેવળ
બંધનકર્તાજ છે. ૧૫ સત્યજ માત્ર એકલું ચિરંજીવ છે, ભગવાન સત્ય દેવ ! તું જ મારે માર્ગદર્શક થા ! ઈતિશમ.
સંજકા– મુનિરાજ શ્રી કરવિજયજી મહારાજ,

Page #12

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પ્રશ્નોત્તર મશ્યાઓ. (રચનાર-શાહ-છગનલાલ નહાનચંદ નાણાવટી, ભરૂચ, વેજલપુર)
(દેહારા.) સ્થાન કર્યું તરવા તણું, કયું અંગ દે દાન; ઉત્તર દેતાં વંદજે, તિર્થકર જગભાણ. ૧ પ્રાણજીવન પ્રાણું કર્યું, કેણુ નામ અજ્ઞાન, ગે-ત્તમ ગણધર વીર શિષ્ય, ઉત્તર એનો જાણ. ૨ નામ કયું આ ખંડનું, મહટો કોણ મનાય, ભરતધર ભદ્રક હુવા, ઉત્તર સત્ય જણાય. ૩ કઈ ધાતુ કીમતી ઘણી, કાણુ હરે અંધકાર, ઉત્તરમાં મળશે તને, હેમચંદ્ર સુખકાર. ૪ કયું ધાન્ય ઉત્તમ કહ્યું, પુણ્યથી શું પમાય, શાલિ–ભદ્ર સુખીયા થયા, ઉત્તર એમ અપાય. ૫ કવણ નામ કલ્યાણનું, કવણ અંગ તરનાર, ભદ્ર-બહુ ભલું નામ દે, તમ તિમિર હરનાર. ૬ સુખ મળતાં શું ઉપજે, સમુહ તણે શો અર્થ, આનંદ-ઘન ચગી પુરા, દે ઉત્તર લઈ ગર્થ. કયું દાન ઉત્તમ કહ્યું, કેણ નામ યુવરાજ અભય-કુમાર ઉત્તર ભલે, સુત શ્રેણક મહારાજ. પુરૂષારથ ત્રીજું કયું, સ્વર્ગે કોણ રહંત, ઉત્તર શ્રાવક કામ-દેવ, ગાવે ગુણ મહેત. ૯ કેણ વસે કાયા વિષે, પથ્થર તરે કણ નામ, આત્મા-રામ ઉત્તર સહી, પાયા ઉત્તમ ધામ. ૧૦ શીતળ પૂજન દ્રવ્ય કર્યું, કોણ કુમારી હોય, પ્રેમે ઉત્તર આપજે, ચંદન–બાલા સાય. ૧૧ કોણ અમર યાવત્ રહે, સુખ મળતાં શું થાય, ઉત્તર એનો આપતાં, આત્માનંદ પમાય. ૧૨ કોણ સદા સાવધ રહે, શું મળે થાતાં જીત. જાજે ઉત્તર આપવા, શત્રુંજય ખચીત. ૧૩ રંગ કે છે દૂધને, કયા ઢાંકણુ કેણ, શ્વેતાંબર શાણું ભલા, ઉત્તર જાણે ગણું. ૧૪
૧ ભરત-ઈશ્વર ૨ કલ્યાણ, સુખ ૩ આત્મા-આનંદ ૪ *વેત-અંબર.

Page #13

Ruila.
sila.
નાનચંદ ઓધવજી દેશી. આ લેખ યોગ સંબંધને છે. તેને અંગ્રેજીમાં મુકવાનું કારણ તે લેખમાં આવેલાં કેટલાક પારિભાષિક શબ્દોનો અર્થ ગુજરાતી ભાષામાં બરાબર નથી થતું જેથી લેખક મહાશયની ઈચ્છા મુજબ તેમણે લખેલ ભાષામાં જ મુકે છે.
(Halas trad) Two movements-the ascent and the descent. The ascent or the upward movement takes place when there is a sufficient aspiration from the being i.e. from the various mental, vital and physical planes. Each in turn ascends above the mind to the place where it meets the supramental and can receive the origination of all its movements from above. The higher descends when you have a receptive quietude in the various planes of your being prepared to receive it. In either case whether inspiring upwards to rise to the higher or in remaining passive and open to receive the higher an entire calmness in the different parts of the being is the true condition, you must get the natural openness in which a silent call or a simple effortless will is sufficient to induce the action of the Divine
Quietude of the mind is the essential condition to get the higher consciousness. The ordinary nature of the mind is either to be active or if denied activity to go to sleep. The right way to get it is to direct the aspiring Ele of the entire 34:01. This should be continued and made progressively our normal condition.
The replacing of the power of the lower consciousness by that of the higher is the object of life-the surrender of our small, narrow, personal being and its activities to the higher and vaster divine activities when the higher consciousness establishes itself in the vital being, the vital being becomes full of calm, power and wide. Once this is attained, powers of the ignorance in the lower vital become less at once. Sadhana is going on rapidly. All depend on a complete sincerity and integral consecration and aspiration.

Page #14

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
The first thing to do in sadhana is to get a settled peace and silence in the mind. Otherwise you may have experiences, but nothing will be permanent. It is in the silent mind that the true consciousness can be built. A quiet mind does not mean that there will be no thoughts or mental movements at all. but that these will be on the surface and you will feel your true being within separate from them observing but not carried away, able to watch and judge them and reject all that has to be rejected and to accept and keep all that is true consciousness and cxperience.
Keep constant sense of the inner being, in you, standing back from the external nature and turned to the Light and Truth.
Calm, even if it seems a negative thing, is so difficult to attain that to have it at all must be regarded as a great step in advance,
In reality, calm is not a negative thing, it is the very nature of the 2161 Y34, and the positive foundation of the Divine consciousness. Even knowledge, power, anand, if they come and do not find this foundation are unable to remain and have to withdraw until the Divine purity and peace of the 460 434. are permanently there. Only in the quiet mind and being can the supramental Truth build its true creation.
જે ગ્રંથ વાચન અને વિદ્યાવ્યાસંગ
( અંક ૨ ના પૃષ્ટ ૪૯ થી શરૂ)
વિઠ્ઠલદાસ–મૂ-શાહ. જે પુસ્તકોનું આટલું બધું મહત્વ છે તેના વાચન સંબંધી પણ કેટલીક બાબતે જાણવાની આવશ્યકતા છે. સૌથી પહેલી વાત તો એ છે કે આપણે જે કાંઈ વાંચવું તે ઘણું જ વિચારપૂર્વક અને શાંત ચિત્તથી વાંચવું જોઈએ. એક વિદ્વાનનું મંતવ્ય છે કે અધ્યયનનું કાર્ય કેવળ મનો-વિનોદ અથે નહિ, પરંતુ કર્તવ્યરૂપે .

Page #15

ગ્રંથ વાચન અને વિદ્યાભ્યાસ'ગ.
૧૦૧
થવુ જોઇએ. જેવી રીતે આપણે આપણાં કબ્યાનું પાલન ખરાખર મન દઇને કરીએ છીએ એજ રીતે ખૂબ ધ્યાન દઇને આપણે અધ્યયન કરવું જોઇએ. કેવળ મના–વિનાદને અર્થે રદ્દી અને રૂચિ ખગાડનારા ઉપન્યાસેા કે કથા કહાણીઓનાં પુસ્તક વાંચવા તે કરતાં કાંઇ જ ન વાંચવું એ સારૂં છે. હમેશાં ઉત્તમાત્તમ વિષયેાનાં પુસ્તકા– જીવન ચરિત્ર, ઇતિહાસ, નિખંધ, તેમજ નીતિ તથા વિજ્ઞાનના ગ્રંથા-વાંચવા જોઇએ, અને તે માંહેના સારા વિચારાનું પરિશીલન અને મનન કરવુ જોઇએ. આપણે જે કાંઇ વાંચીએ તેને સર્વોત્તમ અંશ આપણે હમેશાં સ્મરણમાં રાખવા જોઇએ, જેથી વખત આવે આપણને એ બધુ કામ લાગે. સારા સારા ઉપદેશ વચને સ્મરણુમાં રાખવાથી આપણે આપત્તિને સમયે પોતાની જાત ને તેમજ બીજાને ધૈર્ય તથા સાંત્વન આપી શકીએ. એવાં વચનેાની સહાયતાથી આપણે પાતે કાઇ વખત કુમાર્ગે જતાં ખચી શકીયે છીએ અને ખીજાને ખચાવી શકીએ છીએ. વિજ્ઞાન આદિ વિષયેાની સારી સારી બાબતે સ્મરણ રાખવાથી આપણે પેાતાને કેાઇ વખત લાભ કરી શકીએ છીએ અને ખીજા ઉપર પણ ઉપકાર કરી શકીએ છીએ. કાઇ વખત ચાર મિત્રા સાથે બેસીને એ યાદ રાખેલી વાતેાવડે પવિત્ર મનેાવિનાદ પણ કરી શકે છે. પુસ્તકામાં આવેલી સારી મામતે ધ્યાનમાં રાખવાના અભ્યાસ પાડવાથી આપણે આપણી સ્મરણ શકિત પણ વધારી શકીએ છીએ. એ સિવાય સ્મરણમાં રાખેલી મામતાથી ખીજા અનેક જાતના લાભ ઉઠાવી શકીએ છીએ.
ધારો કે આપણે ઘણી ખમતા યાદ ન રાખી શકીએ તે પણ કેવળ વાંચનથી જ આપણને ઘણા લાભ થાય છે. જે લેાકેાને કાઇ જાતનું દુર્વ્યસન લાગ્યું હાય તેવાઓને જો કેાઇ પણ રીતે વાંચનના શેાખ લગાડી દેવામાં આવે તે તેઆ દુર્વ્યસનથી ખચી જશે અને સન્માર્ગે ચઢી જશે. જો કાઇ નીતિ વિરૂદ્ધ આચરણ કરતા હશે તે પણ સંભવ છે કે તેઓ ગ્રંથવાચનથી તે છેાડી દેશે. શારીરિક પરિ શ્રમ કરનારા લેાકેા ફુરસદને સમયે પુસ્તકા વાંચવા લાગે તે તેના થોડા ઘણે! થાક ઉતરી જાય છે. આ એક અનુભવસિદ્ધ વાત છે કે દે કાઇ માણસ શારીરિક પરિશ્રમને લઇને અત્યંત થાકી ગયા હાય તા થાડીવાર જરા જોરથી એકાદ પુસ્તક વાંચે છે તેા તેના થાક ઉતરી જાય છે. દિવસ રાત વેપારમાં રચ્યા પચ્યા રહેનાર માણસા સંધ્યા સમયે કાઇ સારા પુસ્તકનું વાચન કરે તે તેની પ્રકૃતિ અલ્પ સમયમાં ઠેકાણે આવી જાય છે.
જેવી રીતે આપણાં શરીરને અન્ન તેમજ કસરતની જરૂર છે તેવી જ રીતે આપણાં મન અથવા મગજને પણ છે. અધ્યયન અથવા વાચન આપણા મનનુ અથવા મગજનું ભાજન છે અને મનન અથવા વિચાર એની કસરત છે. જેવી રીતે આપણે આપણાં શરીરને નિરોગી સુસ્થિતિમાં રાખવા માટે હમેશાં નિયમિ

Page #16

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
તપણે ભજન અને કસરત કરીએ છીએ તેવીજ રીતે આપણું મનને કે મગજને ઠીક સ્થિતિમાં રાખવા માટે આપણે હમેશાં નિયમિતપણે અધ્યયન અને મનન કરવાં જોઈએ. પ્રત્યેક મનુષ્ય પોતાની સગવડ મુજબ હમેશાં વાંચનને અમુક સમય નિયત કરી લેવું જ જોઈએ. વાંચનને માટે કાંતે પ્રાત:કાળનો સમય અથવા રાત્રે નિદ્રાધીન થયા પહેલાં સમય સારો છે. એમાં પણ પ્રાત:કાળનો સમય વધારે સારો છે, કેમકે એ સમયે મનની શાન્તિ ખૂબ રહે છે. એ સમયે આપણે જે કાંઈ વાંચીએ છીએ તેના ઉપર વિચાર પણ સારી રીતે કરી શકીએ છીએ. રાત્રે નિદ્રાધીન થયા પહેલાં જે કાંઈ વાંચીએ છીએ તે શરીરનો આખા દિવસનો થાક ઉતરી જાય છે અને નિદ્રા પણ ઘસઘસાટ આવી જાય છે. છતાં વાંચનને માટે આપણે જે સમય નિયત કરી રાખીએ તે સમયે આપણે હંમેશાં નિયમિત પણે જરૂર વાંચવું જ જોઈએ. એ તે પહેલેથી જ કહેવાઈ ગયું છે કે આપણે જે કાંઈ વાંચવું તે ખૂબ વિચાર અને સમજ પૂર્વક વાંચવું અને લેખકના વિચારોને સારી રીતે સમજતા જવું. વાંચતી વખતે દરેક બાબત પર સારી રીતે વિચાર કરે તેમજ મનન પૂર્વક તેની ઉપયોગિતાને વિચાર કરી લેવો તે ઘણું લાભદાયક અને આવશ્યક છે. ઝપાટા બંધ બેસે ચારસો પુસ્તકે વાંચી જવા કરતાં આ રીતે વિચાર પૂર્વક વાંચેલા બે ચાર પુસ્તકોથી સંગીન લાભ થાય છે. આજકાલ આપણને એવા અનેક માણસો મળશે કે જેઓ દરેક પુસ્તકનું નામ સાંભળીને કહી દેશે કે હા, મેં એ પુસ્તક વાંચ્યું છે. અને વાત પણ સાચી કે તેઓએ એ પુસ્તક વાંચ્યું પણ હોય. પરંતુ કોઈ તેને પૂછે કે એ પુસ્તકમાં કયી બાબતે આવે છે તો તે કહેશે કે એ મને યાદ નથી, કોઈ એવી ધૃષ્ટતાથી વિના સંકોચે જવાબ દેશે કે, ભાઈ, અમે તે હજારો પુસ્તકો વાંચ્યા છે, બધા પુસ્તકની અંદરની બાબતો કયાં સુધી યાદ રહે? આવાં વાચનથી શું લાભ? એ તો વાંચવું કે ન વાંચવું સરખું જ છે. જેવી રીતે કોઈ દેશની ખરેખરી દશાનું પુરેપુરૂં જ્ઞાન મેળવવા માટે ત્યાંની પ્રાકૃતિક શેભાઓ વિગેરે જેવા તેમજ ત્યાંના લોકોની રીતિ નીતિ વિગેરેથી સારી રીતે માહિતગાર થવા માટે કેવળ રેલગાડીમાં બેસીને તે દેશના એક છેડાથી બીજા છેડા સુધી ચાલ્યા જવું જ પુરતું નથી, પરંતુ જોવાલાયક સ્થળોએ બે ચાર દિવસ રહેવાની, ખૂબ ફરવાની, ત્યાંના રહેવાસીઓની સાથે હળવા મળવાની તથા સઘળી બાબતેનું સારૂં નિરીક્ષણ કરવાની આવશ્યકતા છે તેવી રીતે કોઈપણ પુસ્તકની સારી બાબતોનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટે ઝપાટાબંધ પહેલેથી છેલ્લે સુધી એકવાર વાંચી જવું જ પુરતું નથી, પરંતુ તેના પ્રત્યેક વાકય ઉપર સારી રીતે વિચાર કરવાની ઘણી જ જરૂર છે. જ્ઞાનની વૃદ્ધિ એ રીતે જ થઈ શકે છેવાંચનનો ઉદ્દેશ એ રીતે જ સિદ્ધ થઈ શકે છે. પ્રાચીન સમયમાં છાપવાના યંત્રના અભાવે પુસ્તકો અત્યારની જેમ સુલભ નહોતા. એટલા માટે તે વખતે

Page #17

ગ્રંથ વાચન અને વિદ્યાભ્યાસગ
૧૦૩
લેાકેાને જે કાંઇ પુસ્તક વાંચવા મળતુ તેનું સારી રીતે અધ્યયન કરતા હતા. અને તેથી તેઓ જે વિષયનું અધ્યયન કરતા તેમાં સંપૂર્ણ પાંડિત્ય પ્રાપ્ત કરતા હતા. પરંતુ આધુનિક જમાનાનું સઘળું પાંડિત્ય તા કેવળ પુસ્તકાલયેામાં જ રહેલુ છે. જેની પાસે જેટલું માટુ' પુસ્તકાલય હાય છે તે તેટલેા મહાન પંડિત ગણાય છે. પર ંતુ વાસ્તવિક રીતે એમ ન હેાવુ જોઇએ. આજકાલ પ્રત્યેક વિષયપર ઘણા સારાં સારાં પુસ્તકા પણ ઘણી સસ્તી કિંમતે મળી શકે છે. એવી સ્થિતિમાં આપણે એ સુલભતાના સદુપયેાગ કરવા જોઇએ. સારાં સારાં પુસ્તકાના સ ંગ્રહ કરીને ખૂબ ધ્યાનથી તેનુ અધ્યયન કરવુ જોઇએ અને તેની અંદરની ખાખતાને સારી રીતે હૃદયંગમ કરી લેવી જોઇએ. એજ જ્ઞાન પ્રાપ્તિને ખરા અને ચાગ્ય માર્ગ છે. નહિ તેા અધ્યયન કે વાંચનના ઉદ્દેશ સિદ્ધ નહિ થઇ શકે.
ધર્મ, નીતિ, વિજ્ઞાન વિગેરે સઘળા વિષયાનાં પુસ્તકા ઘણા ઉપયાગી છે તેમજ ઉત્તમ કેાટિના ઉપન્યાસેા, નાટકા તથા કાબ્યા વિગેરેથી પણ મનુષ્યને ઘણા લાભ થાય છે, પર ંતુ કેટલાક વિદ્વાનાના એવા મત છે કે સાથી અધિક લાભકારક તા મહાપુરૂષોના જીવનચરિત્રા જ છે, કેમકે મનુષ્યને સદાચારી બનવામાં સાથી વધારે સહાયતા એનાથી જ મળે છે. એમાં જરાપણ સ ંદેહ નથી કે જો મનુષ્ય ધ્યાનપૂવ ક કાઇ મહાપુરૂષનું જીવનચરિત્ર વાંચે અને પછી તેમનાં કાર્યો, વ્યવહારા તથા અનુભવે ઉપર સારી રીતે વિચાર કરે તે તેને ઘણેાજ લાભ થઇ શકે છે. એટલા ઉપરથી જ ઘણા પ્રાચીન સમયથી સર્વ દેશેાના સાહિત્યમાં સારા સારા જીવન ચરિત્રા લખવાની પ્રથા પડી છે. જુદા જુદા દેશમાં અથવા સાહિત્યમાં તે લખવાની પ્રણાલી કદાચ એક બીજાથી જુદી હશે, પર ંતુ કાઇ ને કાઇ રૂપમાં સર્વ દેશેામાં તેનુ અસ્તિત્વ અવશ્ય છેજ. નાટકા અને ઉપન્યાસાની ગણના પણુ જીવન ચિરત્રામાં જ થવી જોઇએ, કેમકે તેના ઉદ્દેશ પણ મનુષ્યને ચરિત્રા દેખાડવાના હાય છે, પર ંતુ તેના અધિકાંશ કલ્પિત હાવાથી ખરેખરા જીવન ચરિત્રા જેટલુ તેનુ મહત્વ કે મૂલ્યનથી થતું. ઈતિહાસની ગણના પણ એક રીતે જીવનચરિત્રામાંજ થવી જોઇએ, કેમકે તે પણ અનેક લેાકેાનાં જીવનચિરત્રાના સમૂહ બનેલા હાય છે. એ સિવાય ઇતિહાસની અંદર એ પણ બતાવવામાં આવે છે કે મહાપુરૂષાના કાર્યો તથા વિચારાના પ્રભાવ તેઓના દેશ કેરાષ્ટ્ર ઉપર કેટલા પડયા છે. જીવનચરિત્રા વાંચવાથી આપણને એટલુ પ્રતીત થાય છે કે સંસારમાં જુદા જુદા પ્રસ ંગે મનુષ્યે કેવા પ્રકારના વ્યવહાર રાખવા જોઇએ. અને ઇતિહાસ વાંચવાથી એટલું પ્રતીત થાય છે કે પેાતાના દેશ કે રાષ્ટ્ર ઉપર કેાઇ વિકટ પ્રસંગ આવી પડે ત્યારે આપણે શું કરવું જોઇએ. મહારાણા પ્રતાપ, છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ, ગુરૂ ગાવિંદ સિંહના જીવનચરિત્રા તેમજ તેમના સમયના ઇતિહાસને રાજનીતિના મહાન શિક્ષક ગણવા જોઈએ. એ બધુ વાંચવાથી આપણને એટલી પ્રતીતિ થાય છે કે જે

Page #18

૧૦૪
શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
વખતે દેશપર વિપતિ આવે તે સમયે તેના નિવારણને માટે કેવા કેવા ઉપાયો
જવા જોઈએ. પૃથ્વીરાજ, શંભાજી, બાજીરાવ વિગેરેના જીવનચરિત્રો તથા તેમના સમયનો ઇતિહાસ વાંચવાથી આપણને એટલું જ્ઞાન થાય છે કે જે મનુષ્ય પોતાના કર્તવ્યનું પાલન ચુકી જાય છે અને વિષયવાસનાઓમાં ફસાઈ જાય છે તેની સંપત્તિ ગમે તેટલી વિપુલ હાય, પ્રતિષ્ઠા ગમે તેટલી અધિક હોય તો પણ તે બધું ઘણા અલ્પ સમયમાં નષ્ટ થઈ જાય છે. તે સાથે એ પણ જ્ઞાન થાય છે કે જે લેક એવા પ્રસંગે પરિશ્રમ અને પ્રયત્ન કરે છે તેથી પોતાને ઘણેજ લાભ કરી શકે છે. આજકાલના યુરોપના સુધરેલા દેશના ઈતિહાસ કહી રહ્યા છે કે કીર્તિ, વૈભવ તેમજ અધિકાર પ્રાપ્ત કરવા માટે પ્રત્યેક મનુષ્યને વિદ્યા તેમજ જ્ઞાન સંપાદન કરવાની અનિવાર્ય આવશ્યકતા છે.
ગ્રંથ વાચન અને ખાસ કરીને ઈતિહાસના અધ્યયનમાં આપણે પાશ્ચાત્ય પ્રજા પાસેથી શીખવાનું છે. તેઓના વૈભવ અને કીતિને અધિકાંશ તેઓના વિદ્યાપ્રેમને લઈને જ છે. તેમજ પોતાનું કાર્ય કરી લેવામાં એ ગુણની સૌથી વધારે મદદ મળે છે. સ્વાર્થ સાધવામાં પાશ્ચાત્ય પ્રજા જેવી બીજી પ્રજા ભાગ્યે જ કુશળ જોવામાં આવે છે, તેટલું જ નહિ પણ તેઓ પરિશ્રમ પણ ખૂબ કરે છે. પોતે ઉપાડેલું કાર્ય ગમે તેટલું કઠિન કે દુ:સાધ્ય હોય, પરંતુ જ્યાં સુધી તેઓ તે પુરૂં નથી કરી લેતા ત્યાંસુધી શ્વાસ પણ લેતા નથી. સારી તેમજ ખરાબ બધી બાબતોનું તેઓ પુરેપુરું જ્ઞાન મેળવે છે. બીજા દેશ પર પોતાની સત્તા જમાવીને તેઓ એશઆરામમાં ફસાઈ નથી જતા; એટલું જ નહિ પણ વિજીત દેશના નિવાસીઓના ધર્મ, વ્યવહાર, નીતિ, આચાર તેમજ સ્વભાવ આદિનું પુરેપુરું જ્ઞાન મેળવવા લાગે છે. અને એજ જ્ઞાન પોતાની સત્તા ચિરસ્થાયી કરવામાં સહાચક બને છે. ગ્રીક અને રોમન લોકોના પ્રાચીન ઇતિહાસ વાંચીને તેઓ એટલું જાણી લે છે કે અમુક દેશ ઉપર તેઓનો અધિકાર કેવી રીતે ચાલ્યા ગયા અને બને ત્યાંસુધી તેઓની ભૂલ શોધી કાઢીને તેઓ ભવિષ્યમાં તેવી ભૂલથી બચવાને પ્રયત્ન કરે છે. તે લોકો વિછત દેશના લોકોનો ઈતિહાસ જાણવા માટે આટલે બધા પરિશ્રમ ઉઠાવે છે, જ્યારે આપણે તો આપણું વિજેતાઓને પણ ઈતિહાસ જાણવાની જરૂર સમજતા નથી. જે રીતે તે લોકોએ આપણા લોકોના આચાર વિચાર વિગેરે જાણું લઈને પોતાનું કામ કર્યું છે તે રીતે જે આપણે તેઓના આચાર વિચાર તથા ઈતિહાસ વિગેરેને પરિચય કર્યો હોત તો આપણને અનંત લાભ થાત. અન્ય દેશોમાં કેઈ સુધારે થાય છે તે તેઓ તરત પોતાના દેશમાં તેની પરીક્ષા અને પ્રચાર કરવાને આરંભ કરી દે છે. તેમાં કોઈ કદિપણુ કોઈનાથી પાછળ રહેવાનું પસંદ નથી કરતા. એનાથી બે લાભ થાય છે, એક તો પ્રતિસ્પધીપણાને લઈને સારી વાતોને શીવ્ર તેમજ યથેષ્ટ પ્રચાર થાય છે અને

Page #19

ધર્મમાગમાં સાવધાનતા.
૧૦૫ બીજું કોઈ કોઈને હાનિ નથી પહોંચાડી શકતું. જે દેશ ઉન્નતિના માર્ગમાં પાછળ રહી જાય છે તેનાથી તેઓ લાભ ઉઠાવવાનો પ્રયત્ન કરે છે. જે વસ્તુ પિતાની જ હોય છે તેને સાચવી રાખવા માટે પણ શક્તિની આવશ્યકતા રહેલી છે. તેમજ આજકાલ એ શક્તિ વિના વિદ્યા અને કળા વિગેરેની પ્રાપ્તિ નથી થઈ શકતી. યુરોપમાં જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાનો માર્ગ જેટલે સુગમ છે તેટલે આપણું દેશમાં કદાચ ન હોય તો આપણે તે માટે અવિરત પ્રયત્ન કરીને સુગમ બનાવી લેવો જોઈએ.
સંપૂર્ણ == ====FFE=== == = === પ્રવચનરૂપ પંચસૂત્ર સંક્ષિપ્ત ભાષા-અનુવાદ
ઘર્મમાર્ગમાં સાવધાનતા. R=i[]લે –મુનિરાજશ્રી કરવિજયજી મહારાજ. [T]=
ધર્મ–ભાવના શૂન્ય અધર્મ મિત્રનો સંગ તજવે; તથા નવાં પ્રાપ્ત થયેલાં શ્રાવક યોગ્ય આણવ્રતો, ગુણવ્રતો, ને શિક્ષાવ્રતોને કાળજીથી સાચવવાં અને ચાલુ અવિરતિ પરિણામથી થતા અનાદિ સંસાર સંગત દો, ચાલુ પાપની અનુમતિ વડે તે દોષમાં થતાં વધારો, ઉભય લક વિરૂદ્ધતા અને ઉત્તરોત્તર પાપની પરંપરા વધારનાર અશુભ ગના પ્રવાહને વિચારી જેવા સદાય લક્ષ રાખવું.
લેક વિરૂદ્ધ કાર્યને ત્યાગ અન્ય જને અધર્મ ન પામે એમ એમના ઉપર અનુકંપા આણીને લેક વિરૂદ્ધ કાર્યો સાવધાનપણે તજવાં. અન્યને ધર્મ ઉપર દ્વેષ થાય, જેથી નિંદાહેલના થાય તેમ નજ કરવું. કેમકે એવું આચરણ, અશુભ ભાવનાવડે સંકલેશરૂપ ધર્મ પ્રત્યે પ્રદેષ થવાથી અબાધિ બીજરૂપ અને અન્ય લોકોને તેવા અશુભ નિમિત્ત રૂપ થવાથી પોતાને અધિકળરૂપ થાય છે. વળી એવું વિચારવું કે અબાધિ ફળ રૂપ મિથ્યાત્વથી બીજો કોઈ ભારે અનર્થ નથી. પરંતુ હિતમાર્ગ જોઈ નહીં શકવાથી તેનું મિથ્યાત્વ–આચરણ સંસાર અટવીમાં ૨ખડાવનાર અને નરકાદિક નીચી ગતિરૂપ અનેક અનર્થ ઉપજાવનાર, સ્વરૂપે મહાભયંકર અત્યંત અશુભ પાપ અનુબંધને પેદા કરનાર છે. તેથીજ શાસ્ત્રકારે ઠીક ફરમાવેલ છે કે ધર્મસેવા કરનારા સહુને ખરેખર લેક સમુદાય આધારરૂપ છે તેથી સાધુ જનોએ લેક વિરૂદ્ધ તેમજ ધર્મ વિરૂદ્ધ કાર્યનો બરાબર સાવધાનતાથી ત્યાગ કરવો જોઈએ.
કલ્યાણ મિત્રની બહું માનપૂર્વક સેવા. અંધ જેમ પડી જવાની બીકથી માર્ગે દોરી જનારને, રોગી જેમ વૈદ્યને, નિધન જેમ નિર્વાહ અથે શ્રીમંતને અને બીકણ જેમ સમર્થ નાયકને સેવે છે

Page #20

શ્રી આત્માન પ્રકાશ. તેમ ભકિત બહુ માનપૂર્વક શાસ્ત્રોકત વિધિ સહિત ધર્મ મિત્રનું સેવન કરવું. એથી અધિક બીજું કંઇ આત્મહિતકારી નથી એમ સમજી ધર્મમિત્રો ઉપર બહુ આદર રાખો, આજ્ઞા અથ થવું. આજ્ઞા ધારક બનવું આજ્ઞાને યથાર્થ અનુસરનાર બની તેના પારગામી થવું.
શુદ્ધ શ્રાવક કર્તવ્ય. અંગીકાર કરેલાં ધર્મ ગુણને લાયક શ્રાવક-યેગ્ય અનેક સદાચારો વિષે પરિશુદ્ધ મન વચન ને કાયાના યુગમાં સાવધાન રહી, પરિશુદ્ધ ક્રિયા-અનુષ્ટાનવાળા થઈ રહેવું. તે એવી રીતે કે-અનેક જીવોપઘાતક, નિન્દાપાત્ર, બહુ કલેશકારી, ને પરલોક વિઘાતક બહુ પાપી બંધ તજ, પરને પીડા ઉપજે એવું ન ચિન્તવવું. ઇચ્છિત લાભ ન મળે તો તેને કારણે કોઈની આગળ દીનતા કરવી નહી, તથા ઈચ્છિત લાભ મળે તે હર્ષ ઉન્માદ કર નહીં, તેમજ પેટે હઠ ખેંચ નહીં પરંતુ મનને કાબુમાં રાખવું, અસત્ય આળાદિક તથા કઠોર વચન પણ ન બોલવું, ચાડી ચૂગલી ન કરવી ને વિકથા-કુથલી તાજી હિત મિત સત્ય વચનજ વદવું. એ રીતે જીવ હિંસા તજવી, કેઈનું કંઈ અદત્ત-અણહકનું ન લેવું, પરસ્ત્રી સામી નજર ન કરવી, અને આત–રોદ્ર ધ્યાનાદિરૂપ અનર્થ દંડ વજે, એ પ્રમાણે કાયાને શુભ મયાદામાં રાખવી.
આવક પ્રમાણે વ્યય. આવક અનુસારે દાન, ભેગ, પરિવારનું પોષણ અને અર્થ સંચયની વ્યવસ્થા કરી રાખવી. નિજ પરિવાર વર્ગને સંતાપ ઉપજે એમ ન કરવું પરંતુ તેને સંતોષ ઉપજે એમ યથાશકિત અનુકંપા કરતા રહી નમ્ર-નિરભિમાની ને નિસ્પૃહ થવું. એ રીતે જેમ અન્ય દુ:ખી જીનું રક્ષણ કરવામાં ધર્મ છે તેમ સ્વપરિવા૨નું યથોચિત રક્ષણ કરવામાં પણ ધર્મ-કર્તવ્ય માનવું. સર્વે જી સ્વલક્ષણ ભેદે જૂદા જૂદા છે તેમાં મમત્વ ભાવ કરવાથી કમ બંધનનું કારણ થાય છે.
આત્મ નિરીક્ષણ. - તથા તે તે ગૃહસ્થાચિત સમાચારીને વિષે સાવધાનપણે વર્તી વિચારવું કે હું અમુક નામધારી, અમુક કુળમાં ઉત્પન્ન, અમુક ગુરૂનો શિષ્ય તથા અમુક ધર્મસ્થાનસ્થ-ત્રત મર્યાદા સેપું છું. તે ધર્મસ્થાનની વિરાધના કે તેવી વિરાધનાનો આરંભ ન થતાં તેની વૃદ્ધિ પુષ્ટિજ મારાથી થયા કરે એજ મને ઈષ્ટ છે. એજ સાર ભૂત છે. વળી તે પરભવમાં પણ શુભવાસનારૂપે પિતાની સાથે આવવાથી નિજ આત્મભૂત છે, અને સુંદર ફળ–પરિણામવડે સ્વહિત રૂપ છે. બીજું બધું ધન કર્યું કંચનાદિક વિશેષત: અવિધિ સેવનવડે અસાર છે. કેમકે અન્યાય-અનીતિ દોષ સેવવાથી અનર્થ ઉપજે છે. એ પ્રમાણે જગદ્દબંધુ, પરમ દયાળું, સ્વયં આત્મપ્રકાશ

Page #21

ધમભાગમાં સાવધાનતા.
૧૭
પામેલા ભગવાન અરિહંત સ્વમુખથી પ્રકાશ્ય છે એમ સમજી પ્રસ્તુત ધર્મ સ્થાનને પુષ્ટિકારક શ્રાવકોચિત સદાચારો-સેવવા માટે સાવધાન રહેવું જોઈએ. આવું શાસ્ત્રોકત સદ્વર્તન પ્રસ્તુત સમાચારીનું ભાવ મંગળ છે.
ધર્મ જાગરિકા, તથા અજ્ઞાન રૂપ ભાવ નિદ્રા દૂર થતાં તત્ત્વાલોચનરૂપ ધર્મ જાગરિકાવડે વિવેકથી વિચારવું કે મારી કઈ કાળ અવસ્થા છે ? એને ઉચિત કર્યુ ધર્મ–અનુકાન કરવા યોગ્ય છે ? અંતે છેહ દઈ નિશે જનારાને માઠાં ફળ દેનારા ઈન્દ્રિય વિષયો તુચ-અસાર છે, તથા સર્વને હતાં ન હતાં કરનાર, ઓચિંતે આવનાર કોઈથી વારી–અટકાવી નહિ શકાય છે અને વારંવાર પાછળ લાગનાર કાળ મહા ભયંકર છે. આ કાળ-મૃત્યુરૂપ મહાવ્યાધિને મીટાવવા રામબાણ ઔષધ સમાન રાગદ્વેષ કષાય નિવૃત્તિરૂપ, અત્યંત વિશુદ્ધ તીર્થંકરાદિક મહાપુરૂષોએ પોતે આદરેલા મૈત્રી કરૂણુ મુદિતા ભાવરૂપે સર્વ જીવને હિતકારી, સિંહની પેઠે બહાદુરીથી અતિચારાદિ દુષણ રહિત પાળવાવડે કરી નિર્દોષ અને પરમાનંદરૂપ અક્ષય સુખ-સ્થાનને મેળવી આપનાર સાચો ઉપાય કેવળ ધર્મ જ છે.
શુદ્ધ ધર્મ પ્રત્યે બહુમાનભર્યા ઉદ્દગાર. આવા ઉત્તમ લક્ષણવાળા ધર્મને નમસ્કાર હો ! આવા ઉત્તમ ધર્મના પ્રકાશક અરિહંતોને નમસ્કાર હો ! આવા પવિત્ર ધર્મને યથાર્થ પાળનારા નિગ્રંથ સાધુજનોને નમસ્કાર હો ! તથા આવા ચારિત્ર ધમને યથાર્થ સમજાવનાર નિઃસ્પૃહી ભવભીરૂ ગીતાર્થ સાધુજનેને નમસ્કાર હે ! અને આ ધર્મરત્નને અંગીકાર કરનાર શ્રાવકાદિક ભવ્યજનોને નમસ્કાર હે! હું પોતે આ પવિત્ર ધર્મને ખરા મન વચન કાયાથી અંગીકાર કરવા ઈચ્છું છું. પરમ કલ્યાણકારી જિનેશ્વરની કૃપાથી મને પ્રસ્તુત ધર્મની પ્રાપ્તિ થાઓ ! એ રીતે વારંવાર રૂડી એકાગ્રતાથી ચિન્તવના કરવી તથા સાધુધર્મ પામેલા મુનિજનોનાં એકાન્ત હિતવચને માન્ય કરવા તેમની પવિત્ર આજ્ઞાને યથાર્થ અનુસરવી એ મેહનો ઉછેદ કરવા ઉત્તમ સાધન રૂપ છે. એ રીતે કુશળ અભ્યાસવડે આજ્ઞાનુસારી આત્મા વિશુદ્ધ થતો થતો શુદ્ધ ભાવના બળે કર્મમળને ટાળી, સાધુધર્મની યોગ્યતાને પામે છે એટલે તે સાંસારિક સુખથી વિરકત થયે તો કેવળ મેક્ષ સુખનેજ અથી, મમતા રહિત, કોઈને પીડા–ઉપતાપ નહીં કરનાર, રાગદ્વેષની ગાંઠને ભેદવા વડે વિશુદ્ધ ભાવવાળા થાય છે. એ રીતે સાધુ પરિભાવના સૂત્ર વ્યાખ્યા પૂર્ણ થઈ. ઈતિશમૂ.

Page #22

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
કર વિભાગ
આપણું સ્ત્રી કેળવણું.
( લેવ–આત્મવલ્લભ. )
સ્ત્રી શિક્ષણ-કેળવણી શું છે? તેનાથી શું લાભે છે ? તે જૈન કમ વ્યાપારમાં અગ્રપણું ભગવતી અને મશગુલ હોવાથી તે કયાંથી જાણી શકે, તે શિક્ષણ વિના જેન ગૃહસંસારમાં આજે શું નુકશાન થાય છે અને કેવું અધ:પતન થયેલ છે તેની ખબર નથી. વળી જુના વિચારના, અને શિક્ષણની ગંધની જેને ખબર નથી તેવા ભાઈ બહેન તો સ્ત્રીઓને શિક્ષણ આપવું ( ભણાવવી) તે અકર્તવ્ય સમજે છે. અલબત અત્યારે સ્કુલમાં અપાતી કેળવણી તે સ્ત્રીને ઉપયોગી (બંધ બેસતું ) નહિં હોવાથી કદાચ કેટલાક વિપરીત વ્યવહારિક દાખલાઓ બનતા હોય તેમાં શિક્ષણનો દોષ નથી. સ્ત્રીઓ માટે–હિંદુ ગૃહસંસાર માટે કેવું શિક્ષણ જોઈએ તેના ઉપર આધાર રાખે છે. સ્ત્રી કેળવણીને ખરો અર્થ તો એ છે કે સ્ત્રીધર્મને ઉપયોગી; ગૃહસંસારને બંધ બેસતું જે શિક્ષણ આપવું તેનું નામ જ સ્ત્રી કેળવણ કહેવાય. સ્ત્રીને ભણાવવી તે કર્તવ્ય છે અને શાસ્ત્રો પણ તેમાં સંમત છે તેટલું જ નહિં પણ પૂર્વકાળમાં સ્થાનુગ તપાસીએ તો સ્ત્રી શિક્ષણની રીતિ એગ્ય જ છે. સ્ત્રી ઘરનો અનુપમ શ્રૃંગાર છે, અને તેનામાં શિક્ષણરૂપી રન સાંપડયું હોય તો તે ઘર સ્વર્ગ ભુવન જેવું બને છે. ગૃહસત્તાનો મુખ્ય આધાર સ્ત્રી કેળવણી ઉપર છે અને બાળકોને પ્રથમથી સદાચારને પાયે બંધાવવાનું પ્રથમ અને અતિ અગત્યનું સ્થળ ગૃહસંસારમાં સ્ત્રીરત્ન છે, જેથી તે શિક્ષણ પામેલી હોય તે આખા ઘર-કુટુંબનો જન્મ સફલતા પામે છે. શિક્ષણ પામેલી (કેળવાયેલી ) સ્ત્રી ગૃહની શોભા રૂપ બને છે અને સંતતિને પ્રથમ ગૃહ શિક્ષણ પણ શરૂઆતમાંથી તેનાથી મળતું હોવાથી અન્ય રીતે તે બનતું નથી.
સ્ત્રીઓને કેળવણી આપવાનું મુખ્ય કારણ એ છે કે જે ઘરની તે ગૃહિણું હોય તે ઘરના તમામ મનુષ્યોને રાત્રિ દિવસ સ્ત્રીની છાંયાતળે રહેવાનો પ્રસંગ હોવાથી, આખી ઉમર લક્ષણેનો સંસ્કાર જામે છે અને સંસ્કારોનો જન્મ જે ઘરમાં મનુષ્ય ઉછરે તેમાં જ થાય છે. અને છેવટ સુધી તેજ રહે છે. એક સામાન્ય કહેવત છે કે “ઘર નરને બનાવે છે” એટલે પ્રથમ ગૃહ શિક્ષણ જેવું પ્રાપ્ત થાય તેવું

Page #23

આપણું સ્ત્રી કેળવણુ.
૧૦૯
જે પ્રકૃતિનું બંધારણ ઘડાય છે, તેથી બચપણમાં જ્યારે મનુષ્ય હોય છે તે વખતે ગૃહસંસારમાં તેના મન ઉપર જે જે શુભ વા અશુભ વિચારોના સૂકમ અંકુરો જમ્યા હોય તે પછી ભવિષ્યમાં તેવા તેવા દેખાવ આપે છે. જેથી ભવિષ્યમાં માતા થનારી બહેનને લઘુવયમાં ઉપરોકત બતાવેલ સ્ત્રી શિક્ષણ આપવાના કેવા મિષ્ટ ફળે છે અને મનુષ્યો (જન સમાજ) ની રહેણી કરણી ઉપર તેને કેટલો આધાર છે, અને મજબુત છાપ પાડી શકે છે, આટલું સમજનાર મનુષ્ય સ્ત્રી કેળવણીની કેટલી આવશ્યકતા તે સહજ જાણી શકે, જેથી દરેક મનુષ્ય સ્ત્રી કેળવણીની જરૂ રીઆત સ્વીકારી સ્ત્રી કેળવણીને પુષ્ટિ આપવી અને પોતાના ગૃહ કે કોમની કોઈપણ સ્ત્રીને કેળવણી આપવી જ જોઈએ.
લઘુવયમાંથી જ બાળક બાળકીઓને વિદ્વાન અને દેશ, કેમ, ધર્મ કે સમાજના શૃંગારરૂપ જે બનાવવા હોય તો પ્રથમ તેની માતાને સંગીન કેળવણી આપવાની જરૂર છે. જ્યારે કેમ કે દેશમાં આવી સંખ્યાબંધ કે ઘરે ઘરે કેળવણી પામેલી માતાઓ થશે ત્યારે તે દેશ કેમ ધર્મ કે સમાજના ઉદય સ્વા. ભાવિક અને સરલ-સહજ રીતે થશે તેમ શાસ્ત્રો અનુભવ કરાવે છે, વિદ્વાનો કહે છે અને બુદ્ધિશાળી મનુષ્ય માને છે.
શિક્ષણ પામવા-કેળવણી મેળવવાનો હક્ક પુરૂષ જેટલે જ સ્ત્રીઓનો છે, કારણ કે સ્વભાવ, લાગણી, અને સમાજમાં બંને સરખા છે. કર્મજન્ય સુખ દુ:ખ ભોગવ. વામાં બંનેની એક જ રીત છે, મેક્ષના અધિકારમાં પણ બને સમાન છે, માટે શિક્ષણ પ્રાપ્ત કરી ગૃહસંસાર શાભાવી આત્મકલ્યાણ કરવાનો દરેક મનુષ્ય પ્રમાણે તેમનો હકક છે. ગૃહસ્થધમં સ્ત્રી પુરૂષ બંને સુશિક્ષિત હોય તો ઉત્તમ રીતે ચાલે છે, સિવાય બંને શિક્ષણ વગરના હોય તો ઈચ્છિત ફળ ગૃહસ્થ ધર્મમાં મેળવી શકાતું નથી એટલે પૂર્વકાળમાં જેમ દરેક પુરૂષને બહોતેર કળાનું જ્ઞાન આપવામાં આવતું હતું તેમ સ્ત્રીઓને પણ ચોસઠ કળાનું શિક્ષણ (ગ્રહ સંસાર ઉત્તમ નિવડવા માટે ) આપવામાં આવતું હતું.
શ્રાદવિવરણુ” “આચારદિનકર વગેરે”શ્રાવક શ્રાવિકાના ઉત્તમ આચાર, ગુણ અને વ્યવહારનું નિરૂપણ કરનારા ગ્રંથોમાં પણ વિવાહ વગેરે પ્રકરણમાં બાળક, બાળકીઓને કુળ, આચાર, શીલ, રૂપ, વય, વિદ્યા, વેષ, ભાષા, સંપત્તિ અને પ્રતિષ્ઠા વગેરેમાં સમાન હોય તેનો વિવાહ જેડ તેમ કહે છે વિદ્યા-શિક્ષણ વિના આચાર શીલ વગેરે ઉત્તમ હેતા નથી માટે સ્ત્રી કેળવણી અવશ્ય જરૂરી છે અને અત્યારના કાળમાં તેનો અભાવ કે જોઈએ તેવી ન અપાતી હોવાથીજ કુટુંબ કલેશે અનેક સ્થળે જોવાય છે અને ઉત્તમ ગૃહસંસારની ખામી જોવાય છે. જેન કોમ જેમ બીજ ધાર્મિક કાર્યોમાં પૈસા ખરચે છે તેમ આ સ્ત્રી કેળવણીનો સ્વાલ હાથમાં લઈ તેને ફરજીયાત સ્વીકારી તેના સાધનો, સ્થાને

Page #24

શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
અનુષ્ઠાને જલદી તૈયાર કરી દરેકે દરેક બાળકીઓ-કન્યાઓ ઉપરોકત બતાવેલ શિક્ષણ પામે તેની અત્યારે પ્રથમ જરૂર છે.
સ્ત્રીઓને પ્રથમ લઘુ વયમાં નીચેની બાબતે માટે શિક્ષણ આપવું, વાંચતાં લખતાં પ્રથમ શિખવવું, બાળકો ઉછેરવાં, વડિલેનું ઘર કાર્ય ઉપાડવું, નોકરો વગેરે ઉપર સત્તા રાખવી, ઘરધંધામાં પ્રવીણ રહેવું, ઘરના સરસામાન, અનાજ કપડાં વગેરેની સંભાળ રાખવી, ઘેર આવતા પરાણુઓનો ઉચિત સત્કાર કરો, પતિ વડિલ પ્રમુખ પૂજય જનનું દીલ પ્રસન્ન રાખવું, લોકોના અથવા ઘરના મનુષ્યના છેલો સહન કરવા કદાચ અપમાન કે જુલમ થાય તો ગમ ખાઈ કલેશ ન કરતાં, દુઃખ ન ગણતાં હૈયતા રાખવી, મર્યાદા સાચવવી, ધર્મ ગુરૂ કે સાધમી બંધુઓની ચગ્ય ભકિત કરવી, ઘર કામની આવડત રસોઈ કરવાની, ભરત, શિવણ, ગુંથણ વગેરે ખર્ચ ખુટણ કરકસરથી ચલાવ, કુશળતા, નમ્રતા, સભ્યતા, વિનય, દેવ-દર્શન, ક્રિયાકાંડ. વગેરે કરવું, જાણવું, અદબથી બેસવું,
ડું ઉચિત બેલવું, મંદહાસ્ય કરવું વગેરે સ્ત્રીઓને શિક્ષણ આપવાની આવશ્યકતા બતાવી હવે કેવું શિક્ષણ આપવું તે મુદ્દાને સ્વાલ છે. સ્ત્રીઓને વાંચન લેખન ગૃહ ઉપયોગી ( રાંધણ કળા ભરવા શું થવા અને વગેરે વ્યવહારોપયોગી શિક્ષણ આપવું તે સાથે નીતિના ત શિખવવા ઉપર ખાસ ધ્યાન આપવું અને ધર્મ શિક્ષણ પણ બહુજ સંગીન ( શ્રાવિકા રત્ન થઈ શકે તેવું ) આપવું, સ્કુલમાં અપાતા શિક્ષણે સ્ત્રીઓ માટે ઉપયોગી નથી, તેમની શિક્ષણ પદ્ધતિ જુદીજ હેવી જોઈએ. પરંતુ દેશકાળ ભાવને ઉચિત ઉપરોકત શિક્ષણ આપવું અને તેને માટે ખાસ બુક તૈયાર કરાવવી અને આવી રીતે શિક્ષણ આપવાથી સ્ત્રી પોતાનો ગૃહસંસાર સુખે ચલાવે, પતિ, સાસુ સસરા વગેરે વડિલ જનોનો વિનય સાચવે, ભકિત કરે અને ઉત્તમ રહેણી કરણ સાથે ધર્મ સાધન કરી આત્મકલ્યાણ કરી પ્રાંતે મોક્ષ મેળવી શકે. - સર્વ પર દયાભાવ રાખો અને બાળકનું આરોગ્ય સાચવવા વગેરે પ્રકારનું શિક્ષણ પ્રથમ અવસ્થામાં કન્યાઓને આપવું. આવી રીતે શિક્ષણ લેતા ઘર કામમાં માતાને મદદ કરવાથી કેટલુંક શિક્ષણ પાકું થાય છે, ગૃહધર્મને અનુભવ મેળવાતે જાય છે, પછી બીજી અવસ્થાએ લગ્ન થતા સાસરે જાય છે ત્યાં જઈ શું કરવાનું હોય છે, દીકરી અને વહુમાં શું ફરક છે, પત્ની તરીકેના શા ધર્મો છે, પતિ શ્વસુર પક્ષના વડિલ અને પ્રત્યે પોતાને શું ધર્મ છે તે સર્વ બજાવવાનું ત્યાં હોવાથી શિક્ષણ પામેલ સ્ત્રી જ તે સર્વ કાંઈ બજાવી શકે છે. મોટી ઉમરની ( લગ્ન થયા પછીની ) સ્ત્રીની કેળવણુ કેવી હેવી જોઈએ તે પણ જાણવાની જરૂર છે. તે અને વાંચન કેવું હોવું જોઈએ તે હવે બતાવીશું.
( ચાલુ )

Page #25

શિખર પરથી દષ્ટિપાત.
શિખર પરથી દષ્ટિપાતઃ |
OGOEDE આપણું સંસ્થા –
આજે આપણામાં અનેક સંસ્થાઓ વિદ્યમાન છે પણ એવી સંસ્થા તો વિરલ જ હશે કે જેને દાન માટે હાથ લાંબો ન કરવો પડે જેને અર્ધા સૈકા વીતી ગયો હોય તે વિશે સંસ્થાઓને જ્યારે મદદ માટે યાચના કરવી પડે ત્યારે નવી સંસ્થાઓની તો વાત જ શું કરવી. આપણે પ્રથમ બે િગરુકલો કે છાત્રાલય તરફ દષ્ટિપાત કરીએ. આપણામાં હજી શાનનું મહાસ્ય સમજાયું નથી આપણું જ બાળકો અભ્યાસ કરે ધાર્મિક સંસ્કારોથી સુવાસિત બને તેમની સગવડ માટે ભિક્ષા માગવી પડે અને એ બિચારા ગરીબ જૈન શ્રાવક નો છોકરો છે એમધારી દયાથી દાતા દાન આપે એમ દાનનું મહામ્ય નથી એમાં જ્ઞાનની સાચી પીછાણ નથી એમાં ખરી ધર્મભાવના નથી. આજે આર્ય સમાજ સેંકડો ગુરુકુલ વિદ્યાલયો ધરાવે છે તેને ઘરની કૉલેજે છે આજે હિંદુસ્તાનનાં મુખ્ય મુખ્ય સ્થલમાં એવું ભાગ્યે જ કોઈક સ્થાન કહેશે કે જેમાં આર્ય સમાજની એકાદ સંસ્થા ન હોય. એ સંસ્થાઓ શભીખથી પોષાય છે ? ના ના એમાં તો સમાજ પ્રેમી લમી પુત્રી લક્ષ્મીનો વારિવાહ વર્ષાવે છે અને વિદ્વાનો ઘરબાર છોડી વિદ્યા પાછળ ભેખ લે છે અને આ જીવન વિદાદેવીના ખેાળામાં ગાળવા દેહને સંસ્થાએ પાછળ અર્પણ કરે છે તેમનો આત્મા સંસ્થામાં રહે છે અને ત્યારે જ ત્યાં બાળક મટી યુવાન થઈ બહાર આવે છે ત્યારે અપૂર્વ તેજ ઉદાર ભાવનાઓ અને ધર્મ પાછળ આત્મ બલિદાનના પાઠ શીખીને જ બહાર પડે છે તેનું પરિણામ હજારોની સંખ્યામાં પોતાની સમાજનો વધારો કરે છે આ પણી સંસ્થાઓમાંથી એવા કેટલા નીકળ્યા છે? આમાં મારા નમ્ર અભિપ્રાય પ્રમાણે ઉદાર દાતાઓનો અને ઉદાર વિદ્વાન આત્મભોગી અધ્યાપકને અભાવ એ મુખ્ય કારણ છે આ સિવાય આપણે વ્યાપાર પ્રધાન છીએ એ પણ એક સબળ કારણ છે.
દાતાઓએ આ મારો ભાઈ છે તેને ઉચ્ચ કક્ષાએ પહોંચાડવો એ મારી ફરજ છે એમ વિચારી દાન આપવું જોઈએ તો કોઈ મરી ગયું છે તેના પાછળ ધર્માદામાં કાઢ્યું છે તે માંથી પોતાના જ સાધમી ભાઈઓને ખવરાવવું. ધર્માદાનું ખવરાવવું. એમાં દેટલું ફળે છે ? એમાં તમને સુપાત્રદાનનું કે સ્વામિભકિતનું ફળ નથી. ઉલટું તેને બેજા નીચે દબાવો છે. આવી જ રીતે વિદ્વાન અધ્યાપકેને પણ એજ અભાવ છે. જે સંસ્થાઓ પાછળ પહેલાં સમાજે લાખો રૂપિયા ખર્ચા છે અને પંડિતો થઈ બહાર પડયાનો તે સંસ્થા ફાંકો રાખે છે તેમાંથી કેટલા આત્મભોગી વિદ્વાનો પાક્યા છે ? શું સમાજના ખર્ચે તૈયાર થયેલાઓની ફરજ નથી કે તેમણે આત્મભોગના અપૂર્વ પાઠના દાખલા બેસારી જૈન સંધને તેના પાઠ શીખવવા. અત્યારની આપણી આ સંસ્થાઓમાં એવી વિરલ વ્યકિતઓ જ હશે કે પોતે વિદ્વાન હોઈ ઉદાર ચરિત અને પરમ આત્મભોગી હોય. યદિ આર્ય સમાજનાં ગુરૂકુલો, છત્રાલયો, 'વિદ્યાલય કે કલેજે શોભતી હોય તે તેના વિદ્વાન આમલેગી ધર્મપ્રેમી વિદ્વાન અધ્યાપકેનો હિસ્સો મુખ્ય છે.

Page #26

૧૧૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
આશ્ચર્ય તો એ છે કે આપણી સંસ્થાઓમાંથી જેઓ એકલું ધાર્મિક જ્ઞાન સંપાદન કરી તૈયાર થયેલા હોય છે તે તો હજી સમાજમાં જ રહી કાર્ય કરે છે પણ તેની સાથે બીજી શકિત પ્રાપ્ત થતાં તે વ્યવહારની આળપંપાળમાં પડી જઈ લક્ષનો ઉપાસક બને છે અને મૂળ મુદ્દો વિસારે પડે છે અને એ થયેલ પંડિત જ્યારે સટ્ટામાં અને વેપારમાં પડે ભલું બધું પુસ્તકમાં રાખવા તૈયાર થાય છે ત્યારે તો પારાવાર ખેદ થાય તે છે. આવી જ સ્થિતિ સુધારકોની પણ છે ઈગ્લીશ કેળવણી પ્રાપ્ત કર્યા પછી જલ્દી નોકરીએ લાગી જઈ પૂર્વના સંસ્કારને ભૂલી જાય છે આત્મભોગ જેવી વસ્તુને તે સંતાડી દે છે અને પૂર્વની ભાવનાઓને પણ સુવાડી દે છે. આમાં કેનો દોષ કાઢવો ? હા, જેઓ સાધુ થયા તેમણે સમાજને ફળ આપવા બનતું કર્યું છે બાકી તો કોઈ એવી વિરલ વ્યકિત જ હશે કે જેમણે સંસ્થાઓના અભ્યાસ કરી નિ:સ્વાર્થ ભાવે સંસ્થામાં જ જીવન
માથે હાથ આ પાઠ શીખવવાની ધણી જરુર છે. ધણા દાતાઓ આ સંબંધી ટીકા કરે છે કે અમારા ધનથી તૈયાર થયેલ આત્મભોગી તેને કાં નથી નીકળતા ? ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~
તુલનાત્મક દૃષ્ટિ. $ વતેમાન સમાચાર.
8000×00008 શહેર અમદાવાદમાં શ્રી નવપદજી મહારાજની અપૂર્વ આરાધના
અને મહાવ. જેનપુરી અમદાવાદમાં શેઠ શ્રીયુત માણેકલાલભાઈ મનસુખભાઈએ શ્રી સિદ્ધચક્રજી મહારાજની અપૂર્વ આરાધના કરી કરાવી મનુષ્ય જીંદગીનું સાર્થક કર્યું છે. શેઠ શ્રી માણેકલાલ ભાઈ શ્રીમંત છતાં દેવ ગુરૂ ધર્મ ઉપર અપૂર્વ શ્રદ્ધાવાળા હોઇ શ્રીસિદ્ધચક્રજી મહારાજ ઉપર પરમ ભક્તિ હોઈ કેટલાક વખતથી દરેક ચૈત્ર આસો માસમાં એકધાન્યની એળી કરી શ્રી નવપદજી મહારાજનું આરાધન શરૂ કરેલું છે, એક સાથે લક્ષ્મી અને ધર્મ શ્રદ્ધાનો સંયોગ પ્રાપ્ત થવો તે પૂર્વ પુણ્યની નિશાની છે. ઉપરોક્ત શ્રદ્ધાને લઈને ચાલતા આસો માસની એની પહેલાં બહારગામ આમંત્રણ પત્રિકા મોકલી શુમારે એકહજાર અને સ્થાનિક શમારે છગ્નેહ બંધુઓ સાથે શેઠ હઠીભાઈની વાડીએ તમામ પ્રકારની સગવડ શેઠ સાહેબે પોતાના તરફથી કરી શ્રી સિદ્ધચક્રજી મહારાજનું આરાધન સવ બંધુઓ સાથે ઉંચા પ્રકારની ભક્તિ ભાવથી ઉદારતાથી શ્રદ્ધા પૂર્વક કર્યું હતું. આરાધન કરનારા બંધુઓની ભક્તિ તમામ પ્રકારની સગવડ સાચવી ઉત્તમ રીતે કરવામાં આવી હતી. સવારના શ્રીસાગરાનંદ સૂરિજી મહારાજનું વ્યાખ્યાન વંચાતું હતું, રાત્રિના શ્રીપાળમહારાજને રાસ વંચાત હતો. નવે દિવસ પૂજા પણ ઉત્સાહ પૂર્વક ઠાઠમાઠથી ભણાવવામાં આવતી હતી જેમાં અપર્વ આહાદ થતો હતો ત્રણ વાગે આયંબીલ કરવામાં આવતા હતાં શ્રીપાળ મહારાજના જાદા જુદા પ્રસંગના દેખાવનું ચિત્રકામ પણ સુંદર રીતે કરવામાં આવ્યું હતું, રાત્રિના આંગી, રોશની ભાવના પણ ઉલ્લાસ પૂર્વક થતી હતી. છેલ્લે દિવસે શ્રી નવપદજી મહારાજનું મંડળ ઝવેરાતથી પુરવામાં આવ્યું હતું. વદી ૧ ના રોજ સર્વ બંધુઓને પારણ કરાવ્યા હતાં. સ્વામીવલ પણ થયું હતું રાંધનપુર નિવાસી કમળશીભાઈને સર્વ પ્ર કારની વ્યવસ્થા માટે પ્રયાસ હતો. અમદાવાદ શહેરમાં આ પ્રસંગ પ્રથમ અને અપૂર્વ

Page #27

-અ ૦ નો
" કા વધારે .
સ્થા. સ
૧૯૭૯
એ , એક પાનું ખરા અર વાંચશ.
ગમે તે વખતે કોઈપણ જાતનાં પુસ્તકો મગાવવા અમારું નામ લખી રાખશે
જ્યાં ઠગાવાની ધાસ્તી નથી. એારડા
ઉપર પુરતુ ધ્યાન અપાય છે. ભુલચુક જૈન સસ્તી વાચનમાળાનાં
| ગમે ત્યારે મજરે અપાય છે. પુસ્તકોનું લીટ.
સ. ૧૯૮૫ જૈનાના અ પર્વ ઇતિહાસ જાણવા આ સૂચીપત્ર બરાબર વાંચો.
પૂર્વના જૈને તણા ઇતિહાસ અતિ ઉજજવળ હતા, દાન, તપ ને શૌર્યના જીવન મહીં વહેતા ઝરા; નીજ ધર્મ ખાતર પ્રાણ દેવાની પુરી શકિત હતી, કાર્તિ-કથા એ વીર—નરીની આજ પણ ઝળકી રહી.
અમારો ઉદ્દેશ – નવીન ઢબમાં સારા વિદ્વાનોના હાથે રસીક સરલ ભાષામાં પૂર્વે થએલાં મહાપરૂ ના ચરિત્રા કે જે જૈન સાહિત્યના શણગાર રૂપ ગણાય તેવાં પુસ્તકો પ્રગટ કરવાં કે જેથી જે તે નોવેલ વાંચી જીવનને ખાટા વાતાવરણથી પેષતાં અટકી, ધાર્મિક ઉરચ સંસ્કાર આપણામાં રિડાય અને ઉરચ આદેશ જીવન બનાવી શકાય.
બાળકથી વૃદ્ધ પર્યત સાધારણ કે શ્રીમંત દરે કે તેનો લાભ લઈ શકે તે માટે કે સમાજમાં તેના મહાળેા ફેલાવા થા, અને ઉત્તરોત્તર ઘરમાં દરેક વાંચી શકે તે માટે
માસિકના રૂપમાં નહિ પરંતુ પુસ્તકના રૂપમાં દરે ક પુસ્તકો પ્રગટ થાય છે. દરેક જૈત કુટુંબમાં આ વાંચન હાંશથી વં'ચાય, દરેક તેના છૂટથી લાભ લઇ શકે તે માટે વાર્ષિ કે રૂ. ૩) ના લવાજમમાં ૧૦૦૦ પાનાનાં પાકા ખાઈડીંગનાં ત્રણ-ચાર પુસ્તકે નિયમિત એકી સાથે વી. પી થી માગશર કે પાશમાસમાં મોકલાય છે પાર્ટ ખર્ચ -૧૦–૦ વધુ. સ', ૧૯૭૮ થી સ. ૧૯૮૪ સુધીમાં અપાયેલા પુસ્તકો માટે વાં—અને
ચાલુ સાલથી ગ્રાહક થવા તરત લખે :જૈન સસ્તી વાંચનમાળા, રાધનપુરી બજાર ભાવનગર,

Page #28

( ૨ )
છે. દર વરસે રૂ. ૩) માં એક હુંજાર પાનાનાં ઇતિહાસિક પુસ્તકે નિયમીત અપાય છે.
જે જીવનને નૈતિક, ધાર્મિક અને ઉચ્ચ સરકારી બનાવે છે. છે દરેક જૈન બંધુને જન સસ્તી વાંચનમાળાના ગ્રાહક થવાની જરૂર છે.
છે -૫ સ. ૧૯૭૯ થી સ. ૧૯૮૪ સુધીમાં અપાયેલાં પુસ્તક. . ió સ. ૧૯૮૦ નાં ૪ ૩ શ્રી મહાવીર સ્વામીના દશ શ્રાવકાસચિત્ર ... !
૧-0-0. - ૪ ૪ શ્રી આદીનાથ ચરિત્ર ભાષાંતર ...
૧-(-૦ . ૧૯૮૬ નાં ૪ ૫ સિદ્ધસેન દિવાકર યાને વિક્રમના સમયનું હિંદુ
૧-૮-૦. x ૬ શ્રી સંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ...
૧-૮-૦ (10 સ. ૧૯૮ર નાં ૮ ૯ જૈનાના મહાન રત્નો ... .
. ૧-૦-૦ x ૧૦ મહાન સંપ્રતિ અને જૈન ધર્મના દિવિજય
૧-૮-૦ ' x ૧૧ શ્રી બપભટ્ટસરિ અને આમ રાજ ભાગ ૧
૧-૮-૦ G/સં. ૧૯૮૩ નાં x ૧૨ શ્રી બંપભટ્ટસરિ અને આમ રાજા ભાગ ૨ પૃષ્ટ ર ૦ ૦ x ૧૩ જગડુશાહ કે જગતના પાલનહાર
35 ૩ર ૫ ૧-૮-૦ ૪ ૧૪ શ્રી મુંબડ ચરિત્ર
ક, ૧૫૦ ૦-૧૦૦૦ ' x ૧૫ સગુણી સુશીલા
, ૨૪૦ ૧-૨-૦ ઝ સ. ૧૯૮૪ નાં ૧૬ મગધરાજ શ્રેણીક ચરિત્ર ..
પૃષ્ટ ૩૫૦ ૧-૮-૦ 21. ૧૭ શ્રી ચંભન પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ...
, ૩૫૦ ૧-૮-૦ ૪ ૧૮ પૃથ્વીકુમાર યાને મહામંત્રી પેથડ
૨ ૫૦ ૧-૪– ૦ ૪ ૧૯ માતૃગ માનવતી યાને બુદ્ધિમતી પ્રમદા,
૧ ૦ ૦ ૦–૬-૦
| સં. ૧૯૮પ માં ગ્રાહકોને મળવાનાં પુસ્તકો છપાય છે. ૧ ચુપકશ્રેણી સ્થા
ચારે પુસ્તકા ૨ ચિત્રસેન પદ્માવતી
લગભગ ૧ ૦ ૦ ૦ ૩ થુલીભદ્રની નૌકા ૪ શ્રી અજારા પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર
પાનાનાં થશે
આઠ આના ડીપોઝીટ
મેકલી ગ્રાહક થાઓ.
લખો :-જૈન સસ્તી વાંચનમાળા રાધનપુરી બજાર ભાવનગર,
16 નિશાનીવાળાં પુસ્તકા સીલીકમાં નથી.
શ્રીલીકમાં જ છે.
1
2
3:
3
9
:
33:38

Page #29

| ( ૩ )
અમારાં પ્રગટ કરેલાં બીજી પુસ્તક.
૧ વિધિયુકત પંચ પ્રતિક્રમણ વાંચી જવાથી દરેક પ્રતિક્રમણ થઈ શકે છે. કિ". -૦-૦ ૨ વિધિયુકત દેવસીરાઈ—( ઉપર પ્રમાણે) ... ... ... કિ. ૦–૮–૦ ૩ જૈન નિત્ય પાઠ સંગ્રહ જેમાં એવા ઉપયોગી સંગ્રહ કરવામાં આવ્યો છે કે |
આ પુસ્તક રાજ પાસેજ રાખવું જોઈએ ... કિ. ૦–૮–૦ સો નકલવા રૂા. ૩૫–૮–૦ જ દેવસરાઈ શ્રતિક્રમણ માટી સાઈઝ—સંક્ષિપ્ત ભાવાર્થ સાથે મોટા ટાઈપ
શુદ્ધ છપાઈ ખાસ બાળકોને ભણવા માટે કિ. ૦-૩ -૦ સે નકલના રૂા. ૧૫-૦–૦ ૫ પંચ પ્રતિક્રમણ—મેટી સાઈઝમાં મોટા ટાઈપ શુદ્ધ છપાઈ સારા કાગળ પાકે પુડુ ચત્વવંદને સ્તવનો અને બીજા ઘણા ઉપયોગી વિદ્યાથી ભરપુર સંક્ષિપ્ત ભાવાર્થ
સાથે છતાં કિ. ૦-૮-૦ સે નકલના રૂા. ૪પ--૦-૦ ૬ પ્રતિભાસુંદરી યાને પૂવકમ નું પ્રાબુઢ્ય—આ પુસ્તક દરેક સ્ત્રીઓને ખાસ
વાંચવા જેવું છે. જેનાથી ય તા, શાંતિ અને સહનશીલતાના ગુણે આવે છે. કિં'. ૧-૮-૦. છે. પૂર્વાચાર્ય કૃત 'પ્રાચિન જૈન સ્તવન સંગ્રહ અને નિત્ય અરૂણમાલા
ચૈત્વવંદને , સ્તવના સ્તુતિએ, થાય, સમરણા, છ દો, રાસ, વૈરાગ્યનાં પદો વિગેરે નિયની ઉપાગી બાબતના એવા સુંદર સંગ્રહ કરવામાં આવેચે છે કે આ એકજ પુસ્તક અનેક સ્તવનાવળોની મુકેાની ગરજ સારે છે. પાકુ’ સુંદર રેશમી પુક' સાઈઝ
પોકેટ, ગણીજ ગમી જાય તેવી પૃષ્ઠ ૨૫૦ છતાં કિં', ૦–૮–૦ સા નકલના રૂા. ૪૫૦૦ ૮ વિમલ મંત્રીના વિજય યાને ગુજરાતનું ગૌરવ
•.. રૂા. ૧-૮-૦ - શ્રી કચ્છ-ગિરનારની-મહાયાત્રા. "
| = એટલે == છે. શેઠ શ્રી નગીનદાસ કરમચદે પાટણથી કાઢેલ મહાસંઘના SS સંપૂર્ણ અને સચિત્ર ઈતિહાસ.
૭ જે ભવિષ્યની જૈન પ્રજાને અમ્મર ઈતિહાસ રૂપ છે.
સંધની યાત્રા કરનારને જીંદગીની યાદગાર સમુ છે. સંધની યાત્રાનો લાભ લઈ ન શકનારા ભાઈઓને ઘેર બેઠાં યાત્રાનો લાભ આપનારું છે. અને પૂજ્ય મુનિવગને વિહાર માટે પથદર્શન ભેમિયા રૂપ છે.
આ પુસ્તકમાં -- સધની ભવ્યતાના વણુ ના, સ ધની સામગ્રીની નોંધે, માર્ગ માંના દરેક ગામ-શહેરા અને તિથના પરિચય મેટા મેટા રાજ-સભાનાના દ્રા, સધવીજીનું જીવનચરિત્રો, કુછદેશના મચિય, ઈત્યાદિ અનેક વસ્તુઓનો સમાવેશ કરવા માં આવ્યા છે. વળી ભાતભાતના ક0 ચિત્રાથી ગ્રંથ સુરક્ષિત થયો છે. પ્રત્યેક જૈન ભાઈઓને ઘેર આ અમુલ્ય પુસ્તક હોવું જ જોઇએ. લગભગ ૩૫૦ પાનાના પાકા રેશમી બાઈડીંગવાળા આ ગ્રંથની કિંમત માત્રા રૂા. ૨ -૦-૦.
લખો : જેન સતી વાંચનમાળા. રાધનપુરી બજારભાવનગર.

Page #30

પ્રભાવના કરવા લાયકે અમારા પ્રગટ થયેલા પુસ્તકે જે બાળકોને ધામક અને નૈતિક જ્ઞાન આપનાર છે. જેની લગભગ પચાસ હૃાર નકલા પાંચ વર્ષમાં વહેચાણી છે કિંમતમાં સસ્તાં છે. દરેક માંગલીક પ્રસંગમાં આ પુસ્તકે ખાસ હેચબા જેવાં છે.
કિંમન સે નકલના 1 નવસ્મરણ-સ્તોત્ર છે દો સાથે રે મહાસતી ચંદનબાલા
છ— —ઇ ૩ મસચંદ્ર રાજ,
ઇ-૨–૦ - -) ૪ ગજસુકુમાર ચરીત્ર
0 0 ૫ કયવત્રા શેઠનું ચરીત્ર
દ--0 ૬ -0-0 ૬ નાત્ર પૂજા તથા અષ્ટ પ્રકારે પળના દાણા
૦-૧
"પ-૦૦ છે શ્રાવકનાં બાર વેતનું !'
o-૧૮ સમાધી વિચાર
ઇ-૨-૯ ૯ શ્રી અક્ષયનિધી તપની વિધિ.
૦-૧-0
પ- છ હ ૧૦ પાંચ પદની અનુપૂર્વી
(O-- ૧ ) ૧૬ પુણ્ય પ્રકારનું સ્તવન
0-0- -૦ ) ૧૨ ૨નાક પૃથ્વીરશી તથા શ્રી નેમિનાથની મુલાકા ...
વન્0-૯ ૧૩ શ્રી ગૌતમ સ્વમીના રાસ તથા શ્રી ભકતામર, કલ્યાણુમંદિર (ાત્ર,૦–૧-૦
| \- 0-9 ૧૪ શ્રી આત્મિવીરની સ્થાએ (બીજી અાતિ) સચિત્રો
૨ ૦+ O-9 ૧ ૫ શ્રી કે. ગિરનારની સહાયાત્રાને રાસ
- - 0 ૫ ) 0
નેહી- સબંધીમાં આપવા લાયક અને શાળાઓમાં વહેચવા લાયક નિત્યનાં ઉપયોગી પુસ્તકો.
કી',મત સો નકેલના - ૧ પંચપ્રતીક્રમણ પાક. સાદી =પાકુ' શમી પુ' શ્ની ' ગીતમ સ્વામીના ફોટા સાથે આવૃત્તિ એથી
ઇ-/- કે
-- હળ ર જૈન નિત્ય પાઠ સંગ્રહ -પાકુ રેશમી પુઠ શ્રી મહાવીર | સ્વામીના સુદર ફાટા સાથે
O---૦ ૩૫–૮–૦ ૩ પ્રાચીન અર્વાચીત સ્તવન સંગ્રહ અને નિત્યસ્મરણમાલા
ચૈત્વવંદના, સ્તવને, સ્તુતિ, હૈયે, સ્મરણ, છ દે, રાસ અને વૈરાગ્યનાં પંદો વીગેરેને ઘણા ઉપાણી સ ગ્રહ. પા કે રેશમાં પુરું
| ઇ-ઈ) શ્રી શત્રુ ય તિર્થયાત્રા વિચાર–યાત્રાએ આવનાર દરેક ભાઈ બહેનને એ કસરખુ” ઉપયેા ણી અને ખાસ વાંચવા અને આદરવા લાયક ધણાજ ઉગી વિષયોથી ભરપુર સદગુણાનુરાગી શાંતમૂર્તિ શ્રીમાન કપુરવિજયજી મહારાજશ્રીની કૃતીકુ'. આ પુસ્તક દરેકને લેવા જેવુ તે છે પરંતુ સામટી નકલે લઈને ખાસ વહેંચવાની ભલામણુ છે. પાકુ રેશમી પુ’ ૦-૮ -- ૪૫--0–

Page #31

*
*
..
નીચેનું યીળીનાં છપાયેલો છે સતકો દટાડેલી કે તે ... Lી
- પારસેથી ૬ ઈળી રાક . પુસ્તકાનું નાનું.
| મૂળ કિ. ધટાડેલી દિ. 1 શ્રીપાળ મહારાજના સાસ. પૃe ૪૬ ૦ અને ૧૫ ચિના. ર-૪–૦ષ્કાકું સાદું
. .... ૩-0-0 ૧-૧ર-૭ પઠન ૨ , ", જીવ ન માનવ જીવન આદિશા ફેરવા ઇરછ- નારને આ પુસ્તક ખાસ વાંચવા જેવુ" છે .... કે જેનું મહાભારત સચિત્ર
૩-૦-૭ - ૪ સસરાદિત્ય ચરિત્ર સચિત્ર
-9–0 ૩-૦-૭ રાજકુમારી સુદર્શના ..
30૬ ધુનાથાલી ભદ્રના રાસ સચિત્ર .
૧૪- 0 ૧૪-0 છે એ દરાજાનું ચરિત્ર
છે-0-0. ૮ દાનવીર રત્ન.'H!
૧-૮-૦ ૧ -2-0 ૯ ઉત્તમ : સાર શુરિત્ર ૧) અણિલા મને શાવિકો રત્નમાળા. સચિત્ર .. ૧-૮-0 ૧- ૬ ૧ ઔી મહાવીર જવાન વિતાર સચિત્ર
૧-૦-૦ પણ ૧૦ અ ભયકુ રનાર એરિ ? હા પાંતર ભાગ ૧, સચિત્ર ર-) =0 ૧-૮-0 ૧ ૩ . ભાગ ૨,
-૦ -૦ ૧-૮-0 ૧૪ વિવેક વિકાસ
-0-0 ૨-૮-૦ ૧. એ દ્રષહ સહેિતા ...
૩-0-0. ૨-0-0 ૧૬ નરચ' જેન જોતિષ અને તિષ હીર
૩-2-0 ૨-0-0 S9 વિવિધ પ્રજી સે મહ ભા. ૧ થી ૪ પૃષ્ઠ ૭૦૦ અત્યાર સુધીની તરસામ પી.ના સ સચેિરી,
દ-૮-૦ ર -] --- | ૧૮ વિવિધ પુજાસ ચહુ ભા. ૧ થી ૪ પછ છ૭પ.... –0-0 ૨-૮-૦ ૧ સેઝાય માલા શા: રસ્સી (તમામ સજયના સગ્રહ) –૮–૦ ૨- 0 0 1 ચપ્રતિક્રમણ શા!
૦ ૧૦-૦ 1 વ ગ પ્રખેાય અને ખાંગ નિમિત્ત તિષને એ ક | અ પર્વ એશ વ્યાતિષ સખી દાણ. વિષયે છે ૮-૦-૦ -૦-૦ વિ સ્મરણ નિતિ અને દિગ્ય નાનું ને આ પિવાય દરેક જીતનાં જન ધ ની પુરતી શ્રી જૈન પસાર કે સભાશ્રી જ ન આત્માનઃ સાભા નું પત્ર. પીઠી વીગેરે નાં એ મારી પાસેથી મળી શકો. જેનું લીસ્ટ :ણુ આ સાથે આવ્યું છે. એકજ રથળેથી મગાવવાથી પોસ્ટ GUJચ હાથ ધોઇ ફાયદે. થો.
' હા છે. જૈન સસ્તી. વાચનઝાછા,
રાધનપુરી બોર-૨.નગર ,
-
-0

Page #32

અમારી પાસેથી મળતાં સભાઓ તથા બીજાનાં પુસ્તક.
- શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભાનાં..
કિંમત રૂા.
૨-૦-૦
A A
૨-૮-૯
ミーC-0
૨-૮-૦
A A A A A A
| |
I e -
,
シークーク
ا
! o
ا
| ! '
૧ અધ્યાત્તમ સરા મૂલ ગુજરાતી ભાષાંતર સહીત ૨ અધ્યત્તમ કલ્પદ્રુમ વિવેચન સાથે ગુજરાતી ૩ ઉપદેશ પ્રસાદ ભાષાંત્તર ભા ૧ (શુભ ૧ થી ૪) શાસ્ત્રી
ભા. ૨ (સ્થભ ૫ થી ૯)... ભા. ૩ (છંભ ૧૦ થી ૧૪) ભા. ૪ થે (રર્થંભ ૧પ થી ૧૯)
ભા. ૫ મે (.. ૨૦ થી ૨૪) ૮ ભેજ પ્રખ'ધ ભાષાંતર
૯ આનદ ધનજીકૃત ચોવીશી સાથે તથા વ સ સ્થાનક તપ [ સંખ'ધી સર્વે સંગ્રહ ૧૦ ઉપમિતી ભવપ્રપંચ કથા ભાષાંતર ભા. ૧ (પ્રસ્તાવે.-૧-૨-:) ૧૧.
ભા. ૨ (પ્રતાવ.-૪-'૩-૬) ૧૨
ભા. ૩ ( પ્રત'વ.-૭-૮ ) ૧૩ ચોસઠું પ્રકારી પૂજા સ્થા કથા અને વિસ્તૃત વ્યાખ્યાન સહીત :૧૪ જયાનંદ કેવલી ચરિત્ર ભાષાંતર ... ૧પ ત્રિષષ્ટીશલાકા પુરૂષ ચરિત્ર ભાષાંતર પર્વ ૧-૨ ૧૬ a 55 પર્વ ૩-૪-પ-1
પવું ૭-૮-૯૧૮ , પ ૧૦ મું ૧૯ ધન્યકુમાર ચરિત્ર ભાષાંતર ગુજરાતી ૨૦ ધર્મિલકુમાર ચરિત્ર ,, ,, ૨૧ પુંડરિક સ્વામી ચરિકા સચિત્ર ગુજરાતી ભાષાંતર ૨૨ શ્રી મલ્લીનાથ ચરિત્ર ૨૩ શ્રી વસ્તુપાલ ચરિત્ર ૨૪ શ્રી શાન્તિનાથ ચરિત્ર ૨૫ શ્રી હિત શિક્ષાના રાસનું રહેશ્ય ૨૯ સુરિશ્વર અને સામ્રાટે ગુજરાતી ૨૭ ચે વવદન પર્વાદિ સ્તવન સજીગડુ (લાપાશ્રીજી લાળુ')
૧-૮-૦ ૩-૯-૦ ミーとーの ૩-૪-૦ ૪–૦-૦ ૨-૮-૦ ૨-૮-0
«
5
૪-૦-૦ ૧-૮-૦
°
૨-૦-૦

Page #33

શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાનાં.
૧ જેન તત્વદર્શ ( શાસ્ત્રી ). ૨ આમ ખાધ ભાષાંતર ( શાસ્ત્રી ) ૩ શ્રી જબુસ્વામી ચરિત્ર ભાષાંતર ૪ નવાણ પ્રકારી પૂજા અર્થ સાથે
o-C-0 ૫ શ્રી શ્રાદ્ધગુણ વિવરણ-ભાષાંતર
૨-૦-2 ૬ શ્રી સુપાર્થનાથ ચરિત્ર ભાગ ૧ લાષાંતર
૨-૦-૦ | ભાગ ૨
マーク ૮ આદર્શ જૈન સ્ત્રી રત્નો
૧-૦-૦ ૯ શ્રી કુમારપાળ પ્રતિબધ ભાષાંતર
૩-૧૨-૧ ૧૦ ધર્મબિંદુ ભાષાંતર ૧૧ શ્રી નવપદપૂજા અર્થ સાથે
૧-૪-0 ૧૨ શ્રી નેમનાથ ચરિત્ર ભાષાંતર
૨-૦-૦ ૧૩ શ્રી ધર્મ રતન પ્રકરણ
૧- 5-6 ૧૪ શ્રી દાન દીપ ભાષાંતર
જૈનપત્રની એડીસનાં પુસ્તકે. છે તે વિર શિરોમણી વસ્તુપાળ યાને પાટણની ચડતી પડતી ભા. ૧ ૨-૦-૦
ભા. ૨ ૨-૦-૦ ભા. ૩
૩-૦-૦ જ ભાગ્ય વિધાયક ભામાશાહ યાને મેવાડના પુન્નરૂદ્ધાર,
૨-૦-૦ |ધર્મજીજ્ઞાસુ અકમર
૨ -૦-૦ (૬ ગુર્જરેશ્વર કુમારપાળ સચિત્ર
૪-૦-૦ (19 મહિલા મહાદય ભા. ૧ ) સ્ત્રીઓ માટે ખાસ ઉપયેગી ૨-૦-૦ ૮ ,, ભા. ૨ ( દરેક ઘરમાં રાખવા લાયક
૨-૦-૦ ૯ નવું મરણ સચિત્ર, ગુજરાતી કાવ્ય સાથે, ૧૦ અર્પણ જાણીતા લેખક રા. સુશીલની કસાયેલી કલમથી લખાયેલું આ પુસ્તક વાંચવા જેવું છે.
૧-૦-૦ જૈન ઓફીસનાં પુસ્તકોની વધુ હકીકત તેમનાં તરફનાં હેં'ચાતાં હેન્ડબીલ અને પેપરથી જાણી શકાશે. - આ સીવાય દરેક જાતનાં જૈન ધર્મનાં પુસ્તકે અમારી પાસેથી મળી શકશે. એકજ સ્થળેથી મંગાવવાથી પાટ ખર્ચમાં ઘણા ફાયદો થશે. જેથી જ્યારે કોઈપણ જાતનાં પુસ્તકાની જરૂર પડે ત્યારે અમારૂ નામ ધ્યાનમાં લેશો. ઉદ્યાન અને તેનાં મક પ્રસંગમાં અમારા પુસ્તક સામટાં મંગાવવાથી ફાયદાથી મોકલાય છે.
e લખે– જૈન સસ્તી વાંચન માળા રાધનપુરી બજાર-ભાવનગર,

Page #34

દરેક યાત્રી બંધુને
( ૮ )
આ બે પુસ્તકે! લેવાની
ખાસ જરૂર છે.
૧ રાત્રુજય મહાતિર્થા દ-યાત્રા વિચાર શ્રીમાન શાંતમૂર્તીિ સદગુણાનુરાગ સુની મહારાજશ્રી ક્રુવિજયજી મહારાજશ્રીની કૃતીનુ આ પુસ્તક સૌ કોઇને ઉપયોગી હૈાય તેમાં લખવાપણું જ નથી. કારણકે-વાંચકને ઉપયોગી થાય અને કોઇપણ રીતે યાત્રાએ આવનાર, તે વાંચી સાર ગ્રહણ કરી તે પ્રમાણે વર્તે તેજ તેઓશ્રીની અભિલાષાથી આ પુસ્તક પ્રગટ કરવામાં આાવ્યું છે. ' પાંચે તિને ઇતિહાસ-કલ્પે તેમજ તિર્થસ્થાનમાં રાખવી જોઇતી સાવચેતી, ચૈત્યવંદને, સ્તવને, સ્તુતિ, થાયે વીગેરેના સંગ્રહુ સાથે બીજી ઘણી ઉપયોગી માળતાને સંગ્રહ કરવામાં આવ્યો છે. પૃષ્ઠ ૬૦૦ લગભગ છતાં કિ. –૮–૦ સા નકલના રૂા. ૪૫ શ્રીમ તેએ આ પુસ્તકની સામટી નકલા લઈ ખાસ વહેચવાની જરૂર છે. ૨ શ્રો કચ્છ ગિરનારની મહાયાત્રા શેડ નગીનદાસભાઇએ કાઢેલ સંઘના ઇતિહાસ. ભદ્રેશ્વર તિર્થ જામનગર અને કચ્છના બીન્ત દેરાસા-રાજામહારાજા વીગેરે તેમજ સઘવીજી વિગેરે ૨૦ ચિત્રો, પૃષ્ઠ ૩૫૦ પાકુ રેશમી પુડું.
કચ્છના
આ પુસ્તક વાંચવાથી-શેઠશ્રીની ઉદારતા અને સત્રની ભવ્યતાને સહેજે ખ્યાલ આવી જશે. ઘરમાં આવુ પુસ્તક રાખવાની જરૂર છે. કિ. રૂા. ૨)
લખા
જૈન અહી વાંચનબાળા. રાધનપુરી બજાર ભાવનગર.
તાકીદે ખરીદી -દન ચાવીશી અનાનુપુત્રિ
(દરેક ઘરમાં એક કાપી ખાસ રાખવા લાયક છે. )
જે ખાસ રંગબેર’ગી સુંદર સમ કલાથી તૈયાર કરવામાં આવેલ છે જેમાં શ્રી ચેવિશ જિનેશ્વરા તથા શ્રી ગૌતમ સ્વામીની સુંદર અને આકષ ણિય છબીઓ દાખલ કરેલ છે તથા દરેકની સાથે અનાનુપૃથ્વિના કાઠાએ તથા ગણવાની રીત અને ફાયદા દાખલ કરવામાં આવેલ છે જે પાતાની નિત્ય ક્રિયામાં અને પ્રાતઃ સ્મરણમાં અતિ ઉપયોગી થઇ પડે તેમણે સુદર ચાર્ટ પેપર કાગળ સોનેરી પુડ્ડ હોવા છતાં કિમ્મત્ત માત્ર રૂા. ૦-૮-0 નફા શુભ માર્ગે વપરાશે.

Page #35

હતા. શેઠ શ્રી માણેકલાલભાઈએ આથી ખરેખરી શાસન પ્રભાવના અને મળેલ લક્ષ્મી અને મનુષ્ય ભવનું સાર્થક કર્યું છે અને તેની અનુમોદના કરીયે છીયે. શ્રીસિદ્ધચક્રજી મહારાજની ભક્તિ આયંબીલ તપ અને આરાધન મનુષ્ય જન્મને ભવોભવ માટે પરમ અમૃત તુલ્ય છે અને સર્વ વિના નાશ કરનાર છે એમ શાસ્ત્રકાર મહારાજ કહે છે. લક્ષમીવાન મનુષ્યાએ આવી આરાધનાનું અનુકરણ કરવા જરૂરતું છે.
સ્વીકાર અને સમાલોચના. કરેમિભન્ત ! સૂત્ર (સકલ દ્વાદશાંગોપનિષદ્ ) અથવા ભગવાન મહાવીરનું જીવન ૨હસ્ય ( ભગવાન મહાવીરની મહા-માતજ્ઞા, ) ભાગ ૧ લા ચેજિક અને પ્રકાશક પ્રભુદાસી હુચરદાસ પારેખ વ્યવસ્થાપક જૈન વિદ્યા-ભુવન-રાધનપુર આ એકજ સત્રમાં કેટલી બધી ખુબી અને મહત્વતા છે તેને ખ્યાલ આપવાના ઉદ્દેશથી આ પુસ્તક લખવા તેના લેખક | શ્રી પ્રેરાયા છે તેમ જણાય છે. શ્રેન શાસનના કંદ્ર ભૂત આ પ્રભાવિક સૂત્રના ઉચ્ચાર કેરી ભગવાન મહાવીરે સાડા બાર વર્ષ ઉગ્રતપ કરી, ધાર પરિષહ સહન કરી કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી જગતને તેનાજ ઉપદેશ આપ્યો વિગેરે વસ્તુ મહાવીર દેવના જીવનના પ્રસંગે સાથેજ આપી આ ગ્રંથની રચના કરવામાં આવી છે. આ ગ્રંથની રચના પાત્રાની યોજના ભાષા રોલી વગેરે નવીન અને સુંદર રીતે ગ્રંથમાં ધારણ કરેલ હોવાથી વાચકને વાંચતા રસ પડે તેવું છે. પુસ્તકનો આશય વધારે સ્પષ્ટ થવા પાછળ ટ્રીપ્પણી આપવાની અગત્યતા સ્વીકા૨લી છે તે પુરી પાડવાનું તથા આ ગ્રંથના બીજા ભાગે જલદી પ્રગટ કરવાની સૂચના આપવા સાથે આ ગ્રંથ વિશેષ આવકાર દાયક થાએ તેમ ઈચ્છીએ છીએ, - ૨ શ્રી રીખવદેવ- જીવ વિચાર પ્રવેશિકા-લેખક-ધીરજલાલ ટેક૨શી શાહ મુલ્ય એક આનો અને સવા આના બાળકેાની કેળવણી શરૂ થતાં ધાર્મિક સંરકાર અને જ્ઞાન સરલતાથી પ્રાપ્ત કરે તે માટે આવા બાળ સાહિત્યની ચાલતા જમાના માટે જરૂરીયાત ઉભી થયેલી છે. સામાજિક કેળવણી માટે આવું બાળ સાહિત્ય કાઈ કેાઈ સ્થળે ઉમન્ન થયેલું જાવામાં આવે છે પરંતુ જૈન સમાજમાં પણ આ તરફ લક્ષ દોરાયેલું જોઈ તેવું બાળસા- | ચિત્ય પ્રકટ થઈ તે આવકાર પામે એમ અમો ઈચ્છીએ છીએ. શ્રી આત્માનંદ જેન ટ્રેકટ સોસાઈટી અંબાલા ( પંજાબ ) તરફથી આવી બાળાપાગી બુકા હિંદી ભાષામાં પ્રગટ થાય છે. તેવીજ રીતે ગુજરાતી ભાષામાં પણ જરૂરીઆત છે. જીવ વિચાર જેવા તત્ત્વજ્ઞાનનાં વિષયો આવી સરલ રીતે પ્રકટ થતાં બાળકો તે જલદીથી ગ્રહણ કરી શકે તે સ્વાભાવિક છે અને તેવો આશય લેખક મહાશયનો હોય તો સ્વાભાવિક છે. આ રીતે બીજા પુષ્પ તૈયાર થાય તેમ ઇચ્છીએ છીએ.
નવા દાખલ થયેલા માનવતા સભાસદો. ૧ શા છે ટાલાલ મગનલાલ ૨ શા જાદવજી લલ્લુભાઈ
ભાવનગર. ૩ શા દામોદરદાસ ભીખાભાઈ
બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર.
જઇએ છીએ. શ્રી વરદાણા જૈન વિદ્યાલય માટે એક વે જૈન, ઉપર લાયક, ઉચી કેળવણી લીધેલ સંસ્થાઓના અનુભવી, સારીવર્તણુ કવાળા માણસની સુપ્રીન્ટેન્ડેન્ટ તરીકેની જરૂર છે. પગાર લાયકાત મુજબ આપવામાં આવશે. લખાઃ-શ્રી પાર્શ્વનાથ જૈન વિદ્યાલય.
મુ. વરકાણાતી રાણીથઈ (મારવાડ )

Page #36
@ = == = =[]==== == સાહિત્યનાં ઉત્થાન માટે આવશ્યક જીવન. 88 કવિ મિટને કહ્યું. છે કે કવિ થવા માટે કવિનું જીવન એક કાવ્ય હોવું જોઈએ. અને એમ હોય તો વ્યષ્ટિ-સમષ્ટિ ન્યાયે આ પણ સત્ય નથી કે જન સમાજનાં હદયમાંથી કાવ્ય ઉદ્દભવવા માટે જન સમાજ પોતે કાવ્યરૂપ હોવા જોઈએ ? કાવ્યરૂપ હોવું એટલે એનાં જીવનમાં વીર અને અદ્દભુત પ્રધાન મહાકાવ્યના સર્ગો સજવા જોઇએ, એનાં પાત્રોમાં વિશિષ્ટતા, વિવિધતા અને અલૈકિક સંવિધાન ભર્યા જીવનનાં નાટક-અનુકરણ નહિ, પણ ભાવના ચિત્રો પ્રકટ થવાં જોઈએ, તથા એનુ હદય રસના ઉછાળાથી ઉભરાવું જોઈએ. આ અત્યારે આપણાં જીવનમાં છે ? આત્મ જુગુપ્સાના દોષ વિના અને વિષાદને વશ થયા વિના આપણે કહી શકીએ કે જગતને ચકિત કરે કે મોહ પમાડે એવી ભવ્યતા કે સુંદરતા હજી આપણાં જીવનમાં આવી નથી,-આપણાં જીવનમાં વિશિષ્ટતા કે વિવિધતા નથી. અને આપણી વૃતિઓ દુબળી, ઘરડી અને વસુકેલી ગાયા જેવી છે. આવી સ્થિતિમાં સાહિત્યની લમી કયાંથી સંભવે ? અત્યાર સુધી તે મેહ નિદ્રામાંથી જાગી, આંખો ચોળી, ઉંઘ ઉરાડી, આસપાસ દૃષ્ટિ ફેરવવામાં અને બહુ તે પથારીમાંથી ઉભા થવામાં આપણા વખત ગયા છે. પરાક્રમને પંથે તો પ્રજા હજી હવે જ ચઢે છે. ઉત્થાન કાળની ઝાડી અને ડુંગરાની કરાડામાંથી પસાર થઈને શાંતિની અધિત્યકાએ પહોંચ્યા વિના સાહિત્યના યુગ જામતા નથી. જગના સાહિત્ય સમુલાસના સુપ્રસિદ્ધ મહાન યુગ એકજ મહાન નિયમ પોકારી રહ્યા છે કે ક્ષેાભ-મન્થમ–વિગ્રહ એ વિના ખરી શાંતિ નથી, અને શાંતિ વિના સાહિત્ય નથી. આમ ક્ષેાભ અને શાંતિ ઉભય પરસ્પર વિરૂદ્ધ દીસતાં કારણોમાંથી સાહિત્યના અમૃત નીકળે છે. જડે જજર જીવનને નાશ એ જીવનના પુનરૂત્સાસ માટે આવશ્યક છે. પાન ખરે છે ત્યારે જ નવી કું પળા કુટે છે. આમ જીવનની વિષમતા એ સાહિત્યની માતા બને છે. અત્યારે આપણા દેશનું જીવન એવી વિષમતામાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે. અને એ વિષમતામાંથી પ્રજામાં જે નવજીવન પ્રકટયું છે. એમાં જ || આપણા ભવિષ્યનાં સાહિત્યની આશા રહેલી છે. " શ્રી આનન્દશંકર બાપુભાઈ ધ્રુવ. === ==:]===== For Private And Personal Use Only