________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir @ = == = =[]==== == સાહિત્યનાં ઉત્થાન માટે આવશ્યક જીવન. 88 કવિ મિટને કહ્યું. છે કે કવિ થવા માટે કવિનું જીવન એક કાવ્ય હોવું જોઈએ. અને એમ હોય તો વ્યષ્ટિ-સમષ્ટિ ન્યાયે આ પણ સત્ય નથી કે જન સમાજનાં હદયમાંથી કાવ્ય ઉદ્દભવવા માટે જન સમાજ પોતે કાવ્યરૂપ હોવા જોઈએ ? કાવ્યરૂપ હોવું એટલે એનાં જીવનમાં વીર અને અદ્દભુત પ્રધાન મહાકાવ્યના સર્ગો સજવા જોઇએ, એનાં પાત્રોમાં વિશિષ્ટતા, વિવિધતા અને અલૈકિક સંવિધાન ભર્યા જીવનનાં નાટક-અનુકરણ નહિ, પણ ભાવના ચિત્રો પ્રકટ થવાં જોઈએ, તથા એનુ હદય રસના ઉછાળાથી ઉભરાવું જોઈએ. આ અત્યારે આપણાં જીવનમાં છે ? આત્મ જુગુપ્સાના દોષ વિના અને વિષાદને વશ થયા વિના આપણે કહી શકીએ કે જગતને ચકિત કરે કે મોહ પમાડે એવી ભવ્યતા કે સુંદરતા હજી આપણાં જીવનમાં આવી નથી,-આપણાં જીવનમાં વિશિષ્ટતા કે વિવિધતા નથી. અને આપણી વૃતિઓ દુબળી, ઘરડી અને વસુકેલી ગાયા જેવી છે. આવી સ્થિતિમાં સાહિત્યની લમી કયાંથી સંભવે ? અત્યાર સુધી તે મેહ નિદ્રામાંથી જાગી, આંખો ચોળી, ઉંઘ ઉરાડી, આસપાસ દૃષ્ટિ ફેરવવામાં અને બહુ તે પથારીમાંથી ઉભા થવામાં આપણા વખત ગયા છે. પરાક્રમને પંથે તો પ્રજા હજી હવે જ ચઢે છે. ઉત્થાન કાળની ઝાડી અને ડુંગરાની કરાડામાંથી પસાર થઈને શાંતિની અધિત્યકાએ પહોંચ્યા વિના સાહિત્યના યુગ જામતા નથી. જગના સાહિત્ય સમુલાસના સુપ્રસિદ્ધ મહાન યુગ એકજ મહાન નિયમ પોકારી રહ્યા છે કે ક્ષેાભ-મન્થમ–વિગ્રહ એ વિના ખરી શાંતિ નથી, અને શાંતિ વિના સાહિત્ય નથી. આમ ક્ષેાભ અને શાંતિ ઉભય પરસ્પર વિરૂદ્ધ દીસતાં કારણોમાંથી સાહિત્યના અમૃત નીકળે છે. જડે જજર જીવનને નાશ એ જીવનના પુનરૂત્સાસ માટે આવશ્યક છે. પાન ખરે છે ત્યારે જ નવી કું પળા કુટે છે. આમ જીવનની વિષમતા એ સાહિત્યની માતા બને છે. અત્યારે આપણા દેશનું જીવન એવી વિષમતામાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે. અને એ વિષમતામાંથી પ્રજામાં જે નવજીવન પ્રકટયું છે. એમાં જ || આપણા ભવિષ્યનાં સાહિત્યની આશા રહેલી છે. " શ્રી આનન્દશંકર બાપુભાઈ ધ્રુવ. === ==:]===== For Private And Personal Use Only
