________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
કર વિભાગ
આપણું સ્ત્રી કેળવણું.
( લેવ–આત્મવલ્લભ. )
સ્ત્રી શિક્ષણ-કેળવણી શું છે? તેનાથી શું લાભે છે ? તે જૈન કમ વ્યાપારમાં અગ્રપણું ભગવતી અને મશગુલ હોવાથી તે કયાંથી જાણી શકે, તે શિક્ષણ વિના જેન ગૃહસંસારમાં આજે શું નુકશાન થાય છે અને કેવું અધ:પતન થયેલ છે તેની ખબર નથી. વળી જુના વિચારના, અને શિક્ષણની ગંધની જેને ખબર નથી તેવા ભાઈ બહેન તો સ્ત્રીઓને શિક્ષણ આપવું ( ભણાવવી) તે અકર્તવ્ય સમજે છે. અલબત અત્યારે સ્કુલમાં અપાતી કેળવણી તે સ્ત્રીને ઉપયોગી (બંધ બેસતું ) નહિં હોવાથી કદાચ કેટલાક વિપરીત વ્યવહારિક દાખલાઓ બનતા હોય તેમાં શિક્ષણનો દોષ નથી. સ્ત્રીઓ માટે–હિંદુ ગૃહસંસાર માટે કેવું શિક્ષણ જોઈએ તેના ઉપર આધાર રાખે છે. સ્ત્રી કેળવણીને ખરો અર્થ તો એ છે કે સ્ત્રીધર્મને ઉપયોગી; ગૃહસંસારને બંધ બેસતું જે શિક્ષણ આપવું તેનું નામ જ સ્ત્રી કેળવણ કહેવાય. સ્ત્રીને ભણાવવી તે કર્તવ્ય છે અને શાસ્ત્રો પણ તેમાં સંમત છે તેટલું જ નહિં પણ પૂર્વકાળમાં સ્થાનુગ તપાસીએ તો સ્ત્રી શિક્ષણની રીતિ એગ્ય જ છે. સ્ત્રી ઘરનો અનુપમ શ્રૃંગાર છે, અને તેનામાં શિક્ષણરૂપી રન સાંપડયું હોય તો તે ઘર સ્વર્ગ ભુવન જેવું બને છે. ગૃહસત્તાનો મુખ્ય આધાર સ્ત્રી કેળવણી ઉપર છે અને બાળકોને પ્રથમથી સદાચારને પાયે બંધાવવાનું પ્રથમ અને અતિ અગત્યનું સ્થળ ગૃહસંસારમાં સ્ત્રીરત્ન છે, જેથી તે શિક્ષણ પામેલી હોય તે આખા ઘર-કુટુંબનો જન્મ સફલતા પામે છે. શિક્ષણ પામેલી (કેળવાયેલી ) સ્ત્રી ગૃહની શોભા રૂપ બને છે અને સંતતિને પ્રથમ ગૃહ શિક્ષણ પણ શરૂઆતમાંથી તેનાથી મળતું હોવાથી અન્ય રીતે તે બનતું નથી.
સ્ત્રીઓને કેળવણી આપવાનું મુખ્ય કારણ એ છે કે જે ઘરની તે ગૃહિણું હોય તે ઘરના તમામ મનુષ્યોને રાત્રિ દિવસ સ્ત્રીની છાંયાતળે રહેવાનો પ્રસંગ હોવાથી, આખી ઉમર લક્ષણેનો સંસ્કાર જામે છે અને સંસ્કારોનો જન્મ જે ઘરમાં મનુષ્ય ઉછરે તેમાં જ થાય છે. અને છેવટ સુધી તેજ રહે છે. એક સામાન્ય કહેવત છે કે “ઘર નરને બનાવે છે” એટલે પ્રથમ ગૃહ શિક્ષણ જેવું પ્રાપ્ત થાય તેવું
For Private And Personal Use Only
