________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૪
શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
વખતે દેશપર વિપતિ આવે તે સમયે તેના નિવારણને માટે કેવા કેવા ઉપાયો
જવા જોઈએ. પૃથ્વીરાજ, શંભાજી, બાજીરાવ વિગેરેના જીવનચરિત્રો તથા તેમના સમયનો ઇતિહાસ વાંચવાથી આપણને એટલું જ્ઞાન થાય છે કે જે મનુષ્ય પોતાના કર્તવ્યનું પાલન ચુકી જાય છે અને વિષયવાસનાઓમાં ફસાઈ જાય છે તેની સંપત્તિ ગમે તેટલી વિપુલ હાય, પ્રતિષ્ઠા ગમે તેટલી અધિક હોય તો પણ તે બધું ઘણા અલ્પ સમયમાં નષ્ટ થઈ જાય છે. તે સાથે એ પણ જ્ઞાન થાય છે કે જે લેક એવા પ્રસંગે પરિશ્રમ અને પ્રયત્ન કરે છે તેથી પોતાને ઘણેજ લાભ કરી શકે છે. આજકાલના યુરોપના સુધરેલા દેશના ઈતિહાસ કહી રહ્યા છે કે કીર્તિ, વૈભવ તેમજ અધિકાર પ્રાપ્ત કરવા માટે પ્રત્યેક મનુષ્યને વિદ્યા તેમજ જ્ઞાન સંપાદન કરવાની અનિવાર્ય આવશ્યકતા છે.
ગ્રંથ વાચન અને ખાસ કરીને ઈતિહાસના અધ્યયનમાં આપણે પાશ્ચાત્ય પ્રજા પાસેથી શીખવાનું છે. તેઓના વૈભવ અને કીતિને અધિકાંશ તેઓના વિદ્યાપ્રેમને લઈને જ છે. તેમજ પોતાનું કાર્ય કરી લેવામાં એ ગુણની સૌથી વધારે મદદ મળે છે. સ્વાર્થ સાધવામાં પાશ્ચાત્ય પ્રજા જેવી બીજી પ્રજા ભાગ્યે જ કુશળ જોવામાં આવે છે, તેટલું જ નહિ પણ તેઓ પરિશ્રમ પણ ખૂબ કરે છે. પોતે ઉપાડેલું કાર્ય ગમે તેટલું કઠિન કે દુ:સાધ્ય હોય, પરંતુ જ્યાં સુધી તેઓ તે પુરૂં નથી કરી લેતા ત્યાંસુધી શ્વાસ પણ લેતા નથી. સારી તેમજ ખરાબ બધી બાબતોનું તેઓ પુરેપુરું જ્ઞાન મેળવે છે. બીજા દેશ પર પોતાની સત્તા જમાવીને તેઓ એશઆરામમાં ફસાઈ નથી જતા; એટલું જ નહિ પણ વિજીત દેશના નિવાસીઓના ધર્મ, વ્યવહાર, નીતિ, આચાર તેમજ સ્વભાવ આદિનું પુરેપુરું જ્ઞાન મેળવવા લાગે છે. અને એજ જ્ઞાન પોતાની સત્તા ચિરસ્થાયી કરવામાં સહાચક બને છે. ગ્રીક અને રોમન લોકોના પ્રાચીન ઇતિહાસ વાંચીને તેઓ એટલું જાણી લે છે કે અમુક દેશ ઉપર તેઓનો અધિકાર કેવી રીતે ચાલ્યા ગયા અને બને ત્યાંસુધી તેઓની ભૂલ શોધી કાઢીને તેઓ ભવિષ્યમાં તેવી ભૂલથી બચવાને પ્રયત્ન કરે છે. તે લોકો વિછત દેશના લોકોનો ઈતિહાસ જાણવા માટે આટલે બધા પરિશ્રમ ઉઠાવે છે, જ્યારે આપણે તો આપણું વિજેતાઓને પણ ઈતિહાસ જાણવાની જરૂર સમજતા નથી. જે રીતે તે લોકોએ આપણા લોકોના આચાર વિચાર વિગેરે જાણું લઈને પોતાનું કામ કર્યું છે તે રીતે જે આપણે તેઓના આચાર વિચાર તથા ઈતિહાસ વિગેરેને પરિચય કર્યો હોત તો આપણને અનંત લાભ થાત. અન્ય દેશોમાં કેઈ સુધારે થાય છે તે તેઓ તરત પોતાના દેશમાં તેની પરીક્ષા અને પ્રચાર કરવાને આરંભ કરી દે છે. તેમાં કોઈ કદિપણુ કોઈનાથી પાછળ રહેવાનું પસંદ નથી કરતા. એનાથી બે લાભ થાય છે, એક તો પ્રતિસ્પધીપણાને લઈને સારી વાતોને શીવ્ર તેમજ યથેષ્ટ પ્રચાર થાય છે અને
For Private And Personal Use Only
