________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કમવાદ
૧૫૩
અપેક્ષાએ અનિત્ય દરેક પદાર્થો રહેલ છે. તેમાં પણ જ્યારે પોતાના માથે પરીષહ ઉપસર્ગો વા કો આવે ત્યારે જ તેમાં નિત્યતા ભાવવાની છે, જેથી પ્રાણી પોતાના ધ્યાનમાં ટકી શકે, નિડરપણે પોતાનું આત્મકલ્યાણ કરી શકે અને
જ્યારે પર પિગલિક વસ્તુનો વિચાર કરવાનો હોય ત્યારે અનિત્યતા ભાવ વાની છે. યજ્ઞ વિગેરેમાં પણ આત્મા નિત્ય છે એમ કહી બીજા મુંગા પ્રાણુંએને હોમવા આવું પ્રતિપાદન કર્યું, પરંતુ કેઈએ પોતાના દીકરાને હોમવાની વાત જણાવી નહિ, વા કેઈ યજ્ઞ કરનાર સ્વર્ગની અભિલાષાથી પોતે અગ્નિમાં જપાપાત કરતો નથી, જુઓ કે જેવી રીતે બકરાનો આત્મા નિત્ય તેમ તમારો આત્મા પણ નિત્ય છે, પરંતુ આપણને તો સહેજ કાંટે વાગે એટલે અરે મરી ગયા એમ બુમ પાડી ઉઠીએ અને બીજાને મારતી વખતે આત્મા નિત્ય છે એવું બોલવું કેવું અઘટિત છે તે સજજનો વિચાર કરશે.
લગાર પક્ષપાતને ત્યાગ કરીને જોઈશું તો સ્યાદવાદ સિદ્ધાંત સત્ય છે, એવું પ્રકટપણે ભાસમાન થશે. કર્મ બંધન મુક્ત થયેલ સપાધિ મુક્ત એવો મુક્તાત્મા કઈ કડાકુટમાં કોઈ દહાડો પડે નહિ અને પડે તો રાગાદિયુકત કહેવાય. આ બાબતની ઘણી ચર્ચા સુષ્ટિકર્તા ઈશ્વર નથી એવું જેના ન્યાયશાસ્ત્રમાં સારી રીતે ચર્ચેલી છે તે નહિ જણાવતાં ખરો ભાવાર્થ જાણવા માટે કંઈક લખવાની જરૂર પડે છે કે, આ દુનિયામાં જે જે પુદ્ગલે દષ્યમાન છે તે તે પુલોનો બનાવનાર દરેકને આત્મા જુદો છે અને તે તેજસ અને કામણ શરીરના સંબંધવાળ હોવાથી, પોતપોતાના દેહને કર્તા બને છે, તેમાં પણ જેની પાસે જેવા પ્રકારે સામગ્રી તેવા પ્રકારે દેહને ધારણ કરે છે; અર્થાત્ લીંબડાને આત્મા જેવા પ્રકારે કર્મના પુદ્ગલે પોતે બાંધેલા છે તદનુસારે શરીરને ધારણ કરવા લાયક પુદગલો ગ્રહણ કરી, પતે આહાર વિગેરે ગ્રહણ કરી પિતાને રહેવા લાયક દેહ તેને તૈયાર કરે છે, અને દેહમાં રહેલે પિતે સુખ દુઃખને અનુભવ કરે છે; ફકત તફાવત એટલોજ કે જેમ કારીગર પોતાના મકાનને સારૂ બનાવવા ઈચ્છતા હોય, પરંતુ સામગ્રીના અભાવથી વા બુદ્ધિની ન્યૂનાધિકતાથી વા તથા પ્રકારે સલાહ આપનારના અભાવથી સારૂં નરસું મકાન બને છે, તેની માફક તેવી ઉત્તમ સામગ્રીના અભાવના લીધે, જ્ઞાનાવરણીયાદિ કર્મોની ઉપાધિને લીધે તથા સદગુરૂના અભાવને લીધે સુખને ઈચ્છવા છતાં વિપરીત સામગ્રીથી વિપરીતપણું થાય છે, તેથી દરેક વસ્તુનો કર્તા તે તે જીવને આત્મા રહેલો છે અને તે કર્માનસારે દેહની રચના કરે છે.
અને તેવા અનંતા આત્મા રહેલા છે. એક કેઈપણ તલભાર જગ્યા ચોદરાજ લોકમાં કે સૃષ્ટિમાં એવી નથી કે જ્યાં આમાં ન હોય ?
આ દરેક આત્મામાં અનંત જ્ઞાન, દર્શન, વીર્ય રહેલું છે, તેની સત્તા અને
For Private And Personal Use Only
