________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ત્યારથી જ એનું મહત્વ ઘટી ગયું. સંઘમાં ગણવા કરતાં કેટલાક સમજીએ એ કાર્યથી અલગ રહેવા લાગ્યા અને તે દિવસે શ્રી વીરનો ચતુર્વિધ સંઘ સંખ્યાબંધ શાખા-પ્રશાખામાં વહેંચાઈ ગયે. આજે તે એક શહેરના સંઘમાં પણ તડા દ્રષ્ટિ ગોચર થાય છે! શ્રીમાળી, ઓસવાળ કે પરવાડ યાતો દશા–વીશાના ભેદો ત્યાં પણ આડખીલી કરી રહ્યા છે. પરમાત્મા મહાવીર દેવને રટણ કરનાર, તેમના કથિત ધર્મનું પાલન કરેનાર વ્યકિતઓ આજે એવા કલહોના કારણે સાથે બેસી ધર્મના જમણા પણ ન જમી શકે, અરે ઉપધાન જેવી કેવળ ધાર્મિક ક્રિયા પણ સાથે બેસી ન કરી શકે. અત્યારની આપણું સમજનો આ કદરૂપો નમુનો! સંઘ ના ઢીલા બંધારણાથી દેવદ્રવ્યાદિ ખાતાઓમાં કેટલીયે પિલ ચાલે છે, ઘણાએ કામ રખડે છે. હજુપણ નહિં ચેતીયે તો કેવી કઢંગી દશા થઈ પડશે એ કહેવું મુશ્કેલ છે.
૫. સમાજીક રિવાજોમાં કરવા જોઈતા ફેરફારે–જૈન ધર્મ જરૂર આત્મિક કલ્યાણ તરફ દોરવતો હોવાથી, સાંસારિક બાબતો સંબંધી તેમાં ખાસ સૂચનાઓ કે નિયમો દ્રષ્ટિગોચર થતા નથી, છતાં શ્રાદ્ધગણની કુશળતા અર્થે પૂર્વાચાર્યોએ એ સંબંધી ઓછુંવતું જૂદા જૂદા ગ્રંથોમાં જરૂર આળેખેલું છે. વિવેકવિલાસ, શ્રાદ્ધવિધિ અને ધર્મબિંદુ પ્રકરણ આદિ પુસ્તકોને એની પૂર્તિમાં મૂકી શકાય. એકવાર એ વસ્તુનું દિગ્દર્શન તેમાંથી ન પણ જડતું હોય તો પણ દેશ કાળ જોઈ ઘટતા રિવાજે સમાજ કરી શકે છે. હવે મૂળ વાત પર આવતાં આપણું સમાજમાં ખાસ નજરે ચઢે તેવી બે બાબતો છે. બાળમરણ અથવા તે વધુમરણ પ્રમાણ અને વિધવાઓની વધતી જતી સંખ્યા. જમ્યા એ જરૂર મરવાના છતાં આપણે કસુરોને લઈને અથવાતો બિનઆવડતથી આવા મરણે નિપજતાં હોય તો એ વાત પર ખાસ લક્ષ આપવું જ જોઈએ. છઠની સાતમ કઈ કરનાર નથી એમ કહી સંતોષ પકડ ન ઘટે. સાત પ્રકારે આયુષ્ય તુટે છે એ પ્રભુ વચન પર શ્રદ્ધા રાખી, એવી વાતોમાંથી કેમ બચી શકાય તેવા યત્ન સેવવા જોઈએ.
એવીજ બાબત બાળવિધવા સંબંધી છે. નસિબે વિધવા બનાવી એમ કહી નાંખવા કરતાં લગ્ન જેડતાંજ વિચાર કરવાની અગત્ય છે; એ સાથે કર્મચાગે તેવા બનાવો બને તે વિધવાઓ ઘરગથ્થુ હુન્નર દ્વારા સ્વપોષણ મેળવી, ધાર્મિક જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી આત્મ ઉન્નતિના પંથે પળે તેવા વિધવાશ્રમ ખોલવાની જરૂર રહે છે. માતાઓને બાળરક્ષણ સંબંધી જ્ઞાન મળે એ અર્થે સારા પ્રમાણમાં એ વિષયને લગતી સૂચનાઓ ફેલાવવાની અગત્ય છે. પણ મુદ્દાની વસ્તુ તો એ છે કે
જ્યાં લગી એ ઉભય કાર્યોને પેદા કરનારા મૂળને દૂર કરવામાં ન આવે ત્યાં લગી મહત્વને સુધારે નહીં થઈ શકે, તેથી એના મૂળો ક્યાં રહેલાં છે એ તપાસતાં આપણને આપણું લગ્ન પ્રણાલિકા પ્રતિ દ્રષ્ટિ ફેંકવી પડશે. એના ઉપાય તરીકે
For Private And Personal Use Only
