________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કેટલાક ઉપયોગી વિચારે.
કર્તવ્ય બુદ્ધિ ઉત્પન્ન થાય. આજકાલનું શિક્ષણ લીધેલા ઘણા યુવકે નથી જાણતા હોતા કે સંસારમાં જીવન કેવા પ્રકારનું વ્યતીત કરવું જોઈએ. ઘણું ભણેલા અને સભ્ય કહેવાતા લેકે દુરાચારી અને કુમાગ જેવામાં આવે છે અને ઘણું શિક્ષિત લોકે દેશદ્રોહી તથા સમાજ શત્રુ બને છે. આવા લોકોનું શિક્ષણ શું કામનું ?
આજકાલના શિક્ષણનો એક મહાન દેષ એ છે કે મનુષ્ય કામ કરવાને લાયક નથી રહેતો; તેની કાર્ય કરવાની શકિત ઘણે ભાગે નષ્ટ થાય છે, લોકે ભણું ગણીને શિક્ષિત તો અવશ્ય કહેવાય છે, પરંતુ શિક્ષિત બનવામાં તેઓ પિતાની બધી શકિતઓનો નાશ કરી દે છે, આ દોષ લગભગ સંસાર વ્યાપી બની રહ્યો છે અને એ દૂર કરવાનું કામ કંઈ એકાદ વ્યકિતને માટે તો લગભગ અસંભવિત છે. તેને માટે સંસારના મોટા મોટા રાચ્છે અને દિગ્ગજ વિદ્વાનોના પ્રયત્નની આવશ્યકતા છે. તે પણ ઘણા લોકો પોતે ધારે તે એ દોષથી કાંઈક બચી શકે એમ છે તેમજ પોતાના સંતાનને પણ બચાવી શકે એમ છે. માત્ર પુસ્તકો ભણવાથી જ મનુષ્ય સંસારનું કાર્ય કદિ પણ ચલાવી શકતો નથી. તેને કઈ પ્રકારની કળા જાણવાની તથા વ્યવહાર–બુદ્ધિની જરૂર છે. આજકાલના શિક્ષિતામાં એ વસ્તુઓનો અભાવ હોય છે અને તેટલા માટે જ તેઓ હંમેશાં અપૂર્ણ જ રહી જાય છે.
બીજી બાજુ એવા લોકો હોય છે કે જેઓ કંઈક હુન્નર પણ જાણતા હોય છે અને જેઓને વ્યવહારનું પણ જ્ઞાન હોય છે. પરંતુ તે લેકે નિરક્ષર હોય છે અને તેને લઈને તેઓ પણ અધુરા રહી જાય છે. એક સમર્થ વિદ્વાનનો અભિપ્રાય છે કે મોટા મોટા વૈજ્ઞાનિક આવિષ્કાર કરવાથી સંસારનું જેટલું કલ્યાણ થઈ શકે છે તેના કરતાં હજારગણું એ નિરક્ષરોને સાક્ષર બનાવવાથી થઈ શકે છે. ઘણા નિરક્ષર એવા હોય છે કે જેઓને કંઈક શીખવાની ઘણી જ લાલસા હોય છે, પરંતુ હવે ભણવાનો સમય નથી રહ્યો એમ માનીને તેઓ એ લાલસાને દાબી દે છે, પરંતુ જે તે લોકો ઈછે તે પોતાના અવકાશના સમયમાં અથવા નિરર્થક કામમાંથી થોડા ઘણા સમય બચાવીને ઘણું સારી રીતે ભણી શકે છે. પાશ્ચાત્ય દેશનાં ઘણા વિદ્યાલયે એવા છે કે જેમાં માત્ર કારખાનામાં કામ કરનાર મજુરોને શિક્ષણ આપવામાં આવે છે. એવા લેકે સહેલાઈથી થોડું ઘણું શીખી લે છે અને તે શિક્ષણથી ઘણે લાભ મેળવે છે. સાચું કહીએ તો શિક્ષણનું મહત્વ ધન, સંપતિ વિગેરેથી જરાપણ ઓછું નથી. પ્રાપ્ત કરેલી વિદ્યાને વ્યવહારમાં ઉપયોગ કરીને મનુષ્ય સારે આર્થિક લાભ મેળવી શકે છે. વિદ્યા પ્રાપ્ત કરવાને સમય કદિ સમાપ્ત થતાજ નથી. જીવનની પ્રત્યેક અવસ્થામાં વિદ્યા પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. આંધળા, બહેરા, મુંગા, ઘરડાં, રોગી સઘળા વિદ્યાપાર્જન કરતા
For Private And Personal Use Only
