Atmanand Prakash Pustak 023 Ank 09

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

વિશ્વરચના પ્રબંધ.
૨૯૭
શિયાનું માનવી મંડળ ભારતવર્ષમાં આવ્યું અહીં પ્રથમ પૂર્વ પ્રસ્તયુગ હતો. ત્યારપછી ઉત્તર પ્રસ્તયુગ, કાસયુગ, તામ્રયુગ, અને ચાંદીયુગ વિગેરે બદલાય છે. • ૨૨. સાપેક્ષવાદના વિદ્વાનો કહે છે કે-ત્રણ પ્રમાણેનો વિચાર કરતાં કેટલીક અપૂર્ણતા રહે છે તેથી હાલના વિદ્વાનમાં ચોથું અવ્યક્તપ્રમાણુ માનવાની આવશ્યકતા જણાય છે. આ પ્રમાણનું નામ સાપેક્ષવાદ છે. કેટ, ડેકાર્ટ અને
લેના-વિગેરે સાપેક્ષવાદના પ્રાગે કરતા હતા. પરંતુ એકવાર એક પુરૂષ કોઠા ઉપરથી દડી પડ્યો. અને તેને લાગ્યું નહી, આ ઘટનાથી જર્મનીના પંડિત અલબર્ટીઆએ સ્ત્રીને સન ૧૯૧૫ થી સાપેક્ષ વાદને સ્વતંત્ર જન્મ આપે છે. તે જણાવે છે કે દરેક શક્તિઓ સાપેક્ષ છે. સંસારમાં જેટલી ગતિઓ છે તે દરેકને કોઈને કોઈ વસ્તુના આધારની અપેક્ષા રહે છે. તે સૂર્ય ગ્રહણ માટે કહે છે કે – સૂર્ય ગ્રહણ થાય ત્યારે તારાના પ્રકાશિત કિરણે સીધી લીટીમાં ન જતાં સૂર્યની તરફ નમી જાય છે. આથી ન્યુટનના મતને ફટકો લાગ્યા. ન્યુટને ઈગ્લડની રોયલ સોસાઈટીમાં ૨૫ વર્ષ સુધી સભાપતિ તરીકે કામ કર્યું, જેથી આ સભાએ આ અને વિદ્વાનના મત ભેદમાં શું સત્ય છે તે નક્કી કરવા માથે લીધું. અલબર્ટ. આઈન્સ્ટન જર્મની વિદ્વાન હતા. જેની શિધ્ર ખ્યાતિ થવાથી જમની વિદ્વાનમાં ગ્રહણની શોધ માટે વિશેષ ઉત્સુકતા હતી, તેમજ ઈગ્લાંડના વિદ્વાનમાં પણ ઉત્સુકતા હતી. પણ તે ઉસુક્તાની પાછળ કેવળ મત્સર દ્વેષ અને ધૃણું જ હતી. બીજી તરફ સંસારના ગણતરીઓ પહેલેથી જ સાપેક્ષવાદને સ્વીકાર કર્યો હતે. આખરે તા. ૨૮-૫–૧૯૧૯ ને દિવસે આફ્રિકામાં ઈગ્લાંડના પંડિતેએ તપાસ કરી જેનું પરિણામ સાપેક્ષવાદના તરફેણમાં આવ્યું છે. અને અત્યારે તો આ વાદ સ્વીકાર્યો. અલબર્ટ આએસ્ટિન બ્રહ્માંડ માટે કહે છે કે સાપેક્ષવાદની દષ્ટિએ વિશ્વને અનંત પણ કહી શકાય છે, તેમજ પરિમિત પણ કહી શકાય છે. કેમકે જે વિશ્વ દેશના દ્રવ્યોનું દૈશિક ધનત્વ મધ્ય શુન્યવાળા હોય તો વિશ્વને દેશ અનંત હોય છે. અને જે વિશ્વદેશના દ્રવ્યનું દૈશિક ધનત્વમધ્ય શુન્યથી જુદું હોય, તો દેશ મર્યાદિત હોય છે. એટલે દ્રવ્યનું ધનત્વ જેટલું ઓછું તેટલે દેશ વિશાલ. આ રીતે સાપેક્ષવાદના સિદ્ધાંતથી બન્ને દશાને સંભવ છે, છતાં પરિમિત વિશ્વ હેવાની વધારે સંભાવના છે.
આ સર્વ મતોથી આપણે સમજી શક્યા છીએ કે જગતને કર્તા કેઈને ઠરાવતાં બહુ દેષાપત્તિ આવી ઉભી રહે છે. ને વિશ્વનો આરંભ કયારે થશે એ પ્રશ્ન પણ વૃથા થઈ પડે છે. પણ આટલું ચેકસ થાય છે કે રૂપના પરાવર્તન
એટલે વિશ્વની વૃદ્ધિ હાનિ થયા કરે છે. જેમ દિવાળીના પર્વમાં નાના બાલકો . (પીંછી જેવી સાપેડીયાની કટકીઓને સળગાવે છે. ને સર્ષ બનાવે છે. ક્રમે રાખના