________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ગાહેરવ્ય-જીવન,
વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ.
ગતાંક પુષ્ટ ૧૬૫ થી શરૂ ઉપર જેટલી વાત કહેવામાં આવી તથા જેટલા ઉદાહરણ આપવામાં આવ્યા છે તે સર્વ ઉપરથી એટલું તે પ્રમાણિત થાય છે કે કેઈ પણ મનુષ્યના ભવિષ્ય અને ચારિત્રના સંગઠનમાં સંય વધારે સહાયતા માતાની જ મળે છે, જે માતાનું આટલું મોટું કાર્ય છે તેની જવાબદારી ધ્યાનમાં રાખીને તેનું શિક્ષણ તથા ગુણો વિગેરે ઉપર પણ જરા વિચાર કરવાનું આવશ્યક જણાય છે. આજકાલ સંસારના ક્રમ ઉપરથી માતાને આદર્શ શોધી કાઢવાનું કાર્ય ઘણું જ મુશ્કેલ જણાય છે એક તરફ આપણા દેશની સ્ત્રીઓને પણ બાળકની રક્ષા અને આરોગ્યતાને અર્થે મંત્ર, જંત્ર, માદળીયા કરાવવામાંથી ફુરસદ મળતી નથી. જે બાલકને ભણાવવા માટે ગુરૂ જરાપણ તાડન કરે તે માતા કહે છે કે–આવું ભણવું ઘેર ગયું? મારે પુત્ર જીવતો રહે એટલું જ બસ છે. ન ભણે તે કાંઈ નહીં ભીખ માગીને ખાશે.” માતાના વચને સાંભળીને બાળકને મીજાજ પણ ઠેકાણે રહેતું નથી તે પણ માતાની સાથે પોતાના શિક્ષકને તરેહ તરેહના વચને સંભળાવે છે. ભણવા ગણવાનું તે એક બાજુ રહ્યુ. ઉલટું શિક્ષક અને મોટેરાં પ્રતિ તેનામાં નિરાદર ભાવ ઉત્પન્ન થાય છે. બીજી તરફ પાશ્ચાત્ય દેશોમાં સ્ત્રી હંમેશાં સ્વતંત્ર-ઉડ રહેવા ચાહે છે. આપણું જીવન તે ગાર્ડથ્ય જીવન છે, પરંતુ યુરોપીયન જીવન ગાઈ જીવન કહી શકાશે નહિં. સંપત્તિવાન યુરોપીયનેને માટે ભાગ જીવનને ઘણે ખરે ભાગ હોટલમાં જ ગાળે છે. સંમિલિત પરિવારની પ્રથાના અભાવને લઈને તેઓને ગાહચ્ચ જીવનનું જરા પણ સુખ નથી મળતું. પરંતુ આપણે ત્યાં તે એ બંધન ઘણું જ મજબૂત છે.
જે વાસ્તવિક દ્રષ્ટિએ જોઈએ તે પરિવારમાં સ્ત્રીઓનું કર્તવ્ય ઘણુંજ કઠિન છે અને તેઓની જવાબદારી પણ ઘણું છે. તે કર્તવ્ય અને જવાબદારીના સંબંધમાં કંઈક કહેવું આવશ્યક લાગે છે. શ્વશુરગૃહે આવ્યા પછી સ્ત્રીને પોતાના પતિ વિગેરે સાસરીયાની પ્રીતિ સંપાદન કરવી પડે છે અને જે તે એમ ન કરી શકે તે ઘરની અંદર કલેશ ઉત્પન્ન થાય છે. શ્વશુર ગૃહમાં તે સ્ત્રી જ પ્રીતિભાજન થઈ શકે છે કે જેનામાં યથેષ્ઠ લજજા અને વિનય હોય છે, જે સરલાહદયા હેવા છતાં ગંભીર હોય છે, જે પોતાનું કષ્ટ બીજા આગળ પ્રગટ કર્યા વગર ઘરનાં સર્વ કામકાજ પરિશ્રમ પૂર્વક કર્યા કરે છે. જે માટેની સેવા-શુશ્રુષા તેમજ નાનાનું પાલન-પપણ સારી રીતે કરી શકે છે અને તે બધા ઉપરાંત જેનામાં અનન્ય પતિ-ભક્તિ
For Private And Personal Use Only
