________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગાણું જીવન
૧૫ લા માટે અન્ય ધર્મ અથવા સંબંધની અપેક્ષાએ દાંપત્ય ધર્મ અથવા સંબંધ અધિક મહત્વપૂર્ણ અને કઠિન છે.
પુરૂષ અને સ્ત્રીના કર્તવ્યની મીમાંસા પ્રકૃતિએ પોતે જ કરી આપી છે. સ્ત્રી અને પુરૂષને ઘનિષ્ટ સંબંધ હોવા છતાં પણ બનેનું કર્તવ્ય ક્ષેત્ર એક બીજાથી તદ્દન ભિન્ન પ્રકારનું છે. પુરૂષેનાં કર્તવ્યનું પાલન સ્ત્રીઓ કરી શકતી નથી અને સ્ત્રીઓનાં કર્તવ્યનું પાલન પુરૂથી થઈ શકતું નથી. ને કદાચ બલપૂર્વક એ બેમાંથી કોઈ બીજાનાં કર્તવ્યનું થોડું ઘણું પાલન કરવા લાગે છે તે પરિ. ણુમે પરમ દુઃખ અને કલેશની સૃષ્ટિ થવા લાગે છે. પુરૂનું શારીરિક સંગઠ્ઠન અત્યંત દઢ હોય છે અને તેની માનસિક શકિત વણજ પ્રબળ હોય છે, એટલા માટે ધને પાર્જન તથા બીજાં પરિશ્રમસાધ્ય કાર્યો પુરૂષજ કરે છે. સ્ત્રીઓ કેમલાગી હોય છે પરંતુ તેનામાં હાર્દિક બળ વધારે હોય છે, એટલા માટે તેઓ એવાં કાર્યો કરી શકે છે કે જેમાં શારીરિક પરિશ્રમની ઘણી ઓછી જરૂર હોય છે. પરંતુ પ્રેમ, કરૂણા, દયા આદિ હાર્દિક ગુણેની વધારે આવશ્યકતા હોય છે. ઘરને પ્રબંધ, બાલબચ્ચાંનું પાલન, અતિથિસત્કાર, રાગીયોની સેવા, શુશ્રષા વિગેરે એવાજ કાર્યો છે. આ સાથે પુરૂષના હાર્દિક ગુણેની વૃદ્ધિ કરવાની આવશ્યકતા પણ છે કેમકે એક યુવડ સ્ત્રી જેટલી ત્યાજ્ય અને નિંધ છે તેટલેજ ત્યાજ્ય અને નિંદ્ય એક કુર અને નિર્દય પુરૂષ પણ છે. લજજા, વિનય, સરલતા, પ્રેમ, ઉદારતા, સહાનુભૂતિ, દયા વિગેરે સુંદર ગુણને લઈને સ્ત્રી પૂર્ણત્વ પ્રાપ્ત કરે છે અને અધ્ય વસાય, પરિશ્રમ, દઢ નિશ્ચય, નિભી કતા વિગેરે ગુણોને લઈને પુરૂષ પુર્ણત્વ પ્રાપ્ત કરે છે, અને પુર્ણ સ્ત્રી તથા પુર્ણ પુરૂષના સંગથી જેને લગ્ન કહેવામાં આવે છે– દાંપત્ય સંબંધ અને ધર્મની સૃષ્ટિ બને છે.
- વિવાહ-પ્રથાને સંસારના સુધારાનું મૂળ કહેવું જોઈએ. સંસારના અન્ય પ્રાણોની અપેક્ષાએ મનુષ્ય જ્ઞાન અને ભાષણ શકિત વધારે ધરાવે છે, તેથી વિવાહની પ્રથા ઉત્તમ છે. જે મનુષ્ય જાતિમાં વિવાહની પ્રથા ન હોત તો તે પણ અન્ય પશુઓની માફક જંગલી, હિંસક તેમજ અજ્ઞાનીજ રહેત. વિવાહને લઈને જ મનુષ્યમાં સર્વ ગુણેને આવિર્ભાવ તેમજ વિકાશ થયેલો છે. વિવાહ સંબંધને લઈને જ મનુષ્યને ગમ્યાગમ્ય, ભક્ષ્યાભઢ્ય, પેયાપેય, વાયાવાઓ અને કર્તવ્યાકર્તવ્ય, વિગેરેને વિવેક થયેલો છે, તેને લઈને જ સુખની પ્રાપ્તિ અને દુઃખની નિવૃત્તિ અથે તેને અનેક પ્રકારના ઉદ્યોગ અને કાર્ય કરવા પડે છે અને તેને લઈને જ્ઞાનની વૃદ્ધિની સાથે તેણે અનેક પ્રકારના શાસ્ત્રને અને કળાઓને આવિષ્કાર કર્યો છે. તેને લઈને લગભગ સર્વ ધર્મો અને દેશોના વિદ્વાનેએ એ સંબંધને પરમ પવિત્ર અને પરમ કર્તવ્ય સંબંધ માન્ય છે. અને તેને અનિવાર્ય ધાર્મિક
For Private And Personal Use Only
